علت درک پایین کودکان اوتیسم
کودکان با سرعت منحصر به فردی رشد می کنند و دامنه رشد طبیعی کودکان خیلی گسترده است. شناخت علائم تاخیر در رشد می تواند برای تشخیص به موقع آن کمک کننده باشد. کمتر از نیمی از کودکانی که به تاخیر رشدی دچار هستند، قبل از رفتن به مدرسه شناسایی می شوند. اگر می خواهید درباره رشد طبیعی کودک تان اطمینان داشته باشید، برای بررسی و تشخیص تاخیر در رشد عاطفی، ذهنی و فیزیکی منتظر نباشید. مداخله زود هنگام یکی از بهترین شیوه ها برای کمک و هم چنین بهبود عملکرد کودک می باشد. پرورش فرزند به طور غیر موثر، سپردن زود هنگام فرزند به مراکز نگه داری کودک، استفاده از الکل یا مسمومیت در دوران بارداری، داشتن مشکل در برنامه ریزی و هماهنگی حرکتی، مشکلات و اختلالات شنوایی، حساسیت شنوایی و… جز علت درک پایین کودک محسوب می شوند. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی اتیسم دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه پیدا کردن علت درک پایین کودک و درمان مشکل درک کلامی کودکان اوتیسم، به درمان کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می پردازد. خدمات کاردرمانی ذهنی، گفتاردرمانی و اتاق تقویت مهارت های شنیداری و بینایی از امکانات پیشرفته این مرکز می باشند.
فهمیدن علت درک پایین کودک اوتیسم
ارزیابگر باید به حضور رفتار های غیر فعال یا متفاوت توجه کند. مشاهده رفتاری ازطریق ارزیابی به خصوص ارزیابی غیر رسمی و نمونه برداری زبانی- ارتباطی رخ می‌د هد. ارزیابگر باید توجه کند که آیا کودک به تلاشش برای جلب توجه وی پاسخ می دهد و یا زمانی که به چیزی اشاره می شود توجه می کند؟ و یا زمانی که نام او را صدا می زند توجه دارد؟ توانایی کودک برای شناسایی نام اشیاء، اعمال، شناسایی تصاویر و یا اشیاء چگونه است؟ ارزیابگر می تواند از کودک بخواهد تا دستوری را دنبال کند مثل:… رو به من بده، شناسایی آیتمی از بین 2- 3 یا 4 زمینه شناسایی اعضاء بدن در بافت بازی. اطلاعاتی راهم می توان از طریق ارزیابی های رسمی به دست آورد. ارزیابی زبان درکی برای کودکان مدرسه روی مبتلا به اوتیسم سطح بالا ممکن است برخی تسک های سطح بالای زبانی را شامل شود که ممکن است برای کودکان اسیب دیده زبانی به کار گرفته شود. مثل توانایی درک کلامی و غیر تحت الفظی. به علاوه ارزیابگر می‌تواند TOM کودک را از طریق تکالیف گمان اشتباه ارزیابی کند( این تکالیف توانایی پیش گویی احساس و ذهن دیگران را بررسی می کند) مثلا دختری 2 شیء را در دو ظرف می گذارد، در حالی که دختری دیگر در حال مشاهده است. بعد از این که دختر دوم رفت جای آن اشیاء تغییر داده می شود و حالا سوالی که کودک باید پاسخ دهد این است که آیا دختر دوم که اتاق را ترک کرده بود حالا می داند که آن اشیاء کجا هستند؟ بیشتر کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم این تکلیف را نادرست انجام می دهند. ارزیابگری که می خواهد در زمینه علت درک پایین کودک اوتیسم و گفتاردرمانی برای درک پایین کاوش کند می تواند براساس همین تسک فعالیت هایی را بسازد.
ارزیابی مشکل درک کلامی کودکان اوتیسم
هسته ارزیابی درک کلامی و علت درک پایین کودک اوتیسم، نمونه زبانی است. اگرچه به صورت اولیه تمرکز برروی زبان بیانی است اما ارزیابگر می تواند اطلاعات زبان درکی را از طریق مشاهده و یادداشت برداری از پاسخ کودک به زبان کسب کند. علاوه بر درک زبان این رویه مشاهده طبیعی می تواند به عنوان یک فرصت عالی برای ارزیابگر باشد تا حضور دیگر نقایص هسته ای اوتیسم را مشاهده کند. برای مثال مشکلاتی در تعامل اجتماعی و علایق و رفتار های تکراری و سرانجام این نمونه می تواند به عنوان اساسی برای تحلیل بازی به کار گرفته شود. نمونه باید ضبط ویدئویی شود تا بتوان بافت غیر زبانی را هم مثل بیانات غیر کلامی، جهت گیری بدن، ژست ها، صداسازی ها را مشاهده نمود. ارزیابگر باید در بخشی از نمونه با کودک تعامل داشته باشد اما با اهمیت تر این است که این تعامل شامل تعامل والد-کودک نیز باشد. نمونه باید با تعامل کودک-کودک نیز ترکیب شود ( یک کودک هم سال یا اگر ممکن است یک کودک دبستانی) حتی زمانی که یک هم سال در دسترس نیست می توان از خواهر یا برادر برای به دست آوردن تعامل استفاده کرد. ارزیابگر می تواند یادداشت کند که کودک چگونه با شرکای ارتباطی مختلف تعامل برقرار کرد( هرگونه تعدیل درشکل زبان به عنوان یک تفاوت عملکرد با توجه به مخاطب). بسته به هدف ارزیابی علاوه بر منطق عملی نمونه باید در مکان های مختلف مثل خانه، کلینیک، مدرسه به دست آورده شود. زمان لازم برای این کار می تواند متنوع باشد ولی معمولا 30 دقیقه زمان خوبی است. ارزیابگر باید نمونه ای را به دست آورد که کمتر ساخت مند باشد مثل بازی آزاد، کتابخوانی، خوردن و .. به طور خاص بافت هایی که ارزیابگر انتخاب می کند بستگی به سن، سطح رشدی و علایق کودک دارد.
چرا کودکان اوتیسم در درک مفاهیم انتزاعی مشکل دارند؟
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) اغلب با درک مفاهیم انتزاعی مانند طنز، استعاره، احساسات پیچیده یا موقعیت‌های اجتماعی نامحسوس دچار مشکل می‌شوند. این چالش ریشه در تفاوت‌های عصبی-شناختی این کودکان دارد که بر پردازش اطلاعات در مغز آنها تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد مغز افراد اوتیستیک تمایل بیشتری به پردازش اطلاعات به صورت جزءنگر و عینی دارد، در حالی که درک مفاهیم انتزاعی نیاز به تفکر کلی‌نگر و انعطاف‌پذیر دارد. یکی از دلایل اصلی این مشکل، اختلال در «نظریه ذهن» است – یعنی توانایی درک اینکه دیگران افکار، باورها و نیات مستقل از خود فرد دارند. کودکان عادی تا سن ۴-۵ سالگی این مهارت را کسب می‌کنند، اما برای بسیاری از کودکان اوتیسم، توسعه این توانایی با تأخیر یا مشکل مواجه می‌شود. مثلاً وقتی از اصطلاحی مثل «دلش شکست» استفاده می‌کنیم، کودک اوتیستیک ممکن است به دنبال ترک خوردگی فیزیکی در ناحیه قلب بگردد. علاوه بر این، سیستم عصبی کودکان اوتیسم اغلب در یکپارچه‌سازی اطلاعات حسی مختلف دچار مشکل است. این موضوع باعث می‌شود درک مفاهیمی که نیاز به ترکیب نشانه‌های کلامی، لحن صدا، حالات چهره و زبان بدن دارند، برایشان دشوار باشد. برای مثال، تشخیص طعنه یا شوخی که نیاز به تفسیر همزمان چندین نشانه دارد، ممکن است برای آنها غیرممکن به نظر برسد.
خبر امیدوارکننده این است که با مداخلات هدفمند مانند آموزش مهارت‌های اجتماعی، بازی‌های نقش‌آفرینی و استفاده از ابزارهای تصویری می‌توان به این کودکان کمک کرد تا درک بهتری از مفاهیم انتزاعی پیدا کنند. روش‌هایی مانند «داستان‌های اجتماعی» که موقعیت‌های مختلف را به صورت عینی و مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهند، می‌توانند بسیار مؤثر باشند. نکته کلیدی این است که به یاد داشته باشیم این کودکان جهان را متفاوت می‌بینند و درک می‌کنند – نه غلط یا ناقص.
سوالات متداول:
1-آیا بازی‌های خاصی برای تقویت درک کودکان اوتیسم وجود دارد؟
بله، بازی‌های نقش‌آفرینی، داستان‌گویی با تصاویر و پازل‌های اجتماعی می‌توانند به درک بهتر موقعیت‌ها کمک کنند.
2-چطور بفهمم کودکم واقعاً متوجه حرف‌هایم شده یا فقط تظاهر می‌کند؟
از او بخواهید با اشاره یا انجام یک کار ساده (مثل “لیوان را به من بده”) فهمش را نشان دهد، نه فقط با گفتن “بله” یا “نه”.
