برچسب: دیزارتری

گفتاردرمانی دیزارتری

دیزارتری نوعی اختلال حرکتی در تکلم بوده که به علت آسیب به سلول های عصبی ایجاد می شود و انواع مختلفى دارد. دیزارتری صحبت کردن را برای فرد مبتلا به این اختلال مشکل می کند. هنگامی که عضلات درگیر در صحبت کردن ضعیف باشند، صحبت کردن سخت شده و دیزارتری اتفاق می افتد که ناشی از آسیب مغز است. دیزارتری نوعی اختلال حرکتی گفتار می باشد که می تواند طیف خفیف تا شدیدی داشته باشد. دیزارتری احتمال دارد در بدو تولد یا بعد از بیماری یا جراحی اتفاق بیفتد. به طور کلی هر چیزی که موجب بروز آسیب سیستم اجرایی مغزی شود، می تواند باعث بروز دیزارتری نیز بشود. افراد مبتلا به اختلال دیزارتری باید برای ارزیابی‌ و درمان این اختلال به متخصص گفتاردرمانی دیزآرتری مراجعه کنند. گفتاردرمان متخصص با ارزیابی دیزارتری بررسی می کند که به کدام نوع دیزارتری مبتلا هستید تا درمان دقیق تری برای شما انتخاب کند. گفتاردرمانی و ارزیابی دیزارتری که به طور صحیح و دقیق انجام شود، به درمان این اختلال کمک فراوانی می کند. مرکز تخصصی گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با سابقه بالا در زمینه درمان اختلالات گفتاری از جمله لکنت زبان، دیزارتری اختلالات بلع و تکلمی وابسته به سکته و… با استفاده از درمان های تخصصی و به روز، به ارائه خدمات گفتاردرمانی در منزل و در محیط کلینیک در دو منطقه شمال غرب و شرق تهران مشغول می باشد.

تمام بیماران مبتلا به دیزارتری کاندیدای مناسب برای شروع درمان نیستند و صرفاً داشتن مشکل در گفتار و صوت نمی‌ تواند دلیل خوبی برای شروع درمان باشد، پیش ­آگهی میزان بهبودی بر اساس این موارد صورت می‌گیرد: شدت و سرعت پیشرفت، پاسخ به مداخلات دارویی، نوع و تعداد سیستم‌ های گفتاری درگیر و علائم حرکتی – شناختی – رفتاری، حمایت شرکای ارتباطی و محیط ارتباطی و انگیزه و امکان اجرای درمان. بعد از ارزیابی رسمی توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا همان گفتاردرمانی و درمان آزمایشی (در صورت امکان) اهداف بلند مدت درمانی مشخص می‌شوند. افراد مبتلا به دیزارتری گاهی اوقات با بیماری دیگری متولد می شوند که منجر به آن می شود، یا ممکن است آسیب یا بیماری ای را تجربه کنند که بعداً باعث آن می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با استفاده از درمان های تخصصی و حرفه ای به درمان اختلالات گفتاری کودکان و بزرگ سالان همچون گفتاردرمانی لکنت زبان، گفتاردرمانی دیزارتری، اختلالات بلع و… می پردازد و هم چنین خدمات گفتاردرمانی انلاین،و گفتاردرمانی در منزل را نیز دارا می باشد.

انواع رویکردهای گفتاردرمانی دیزارتری

رویکردهای درمانی مختلفی در درمان دیزارتری مطرح شده‌اند که بستگی به مشکلات خاص بیمار و نتایج مورد انتظار دارند. در این میان، تکنیک‌ های توانبخشی بسیاری مطرح شده است که این موارد را هدف قرار می‌ دهد:

وضعیت مناسب قرار گرفتن بدن، ثبات، تمرینات دهانی، تنفس دیافراگمی، تمرینات تولید و صوت، خود کنترلی فعال، استفاده از تکنیک‌ های جبرانی رفتاری، پروتز و وسایل الکتریکی کمک کننده، حذف رفتار هایی که در انتقال پیام تداخل ایجاد می‌کنند، ارتقاء مهارت‌ های ارتباطی بین بیمار مبتلا به دیزارتری و شریک ارتباطی وی، انتقال مهارت‌ های جدید در درمان‌ های گروهی و جامعه، آموزش ماهیت اختلال و مناسب بودن استراتژی‌ های درمانی به اطرافیان بیمار در مدرسه، محل کار و خانواده و ابزارهای ارتباطی مکمل. انتخاب رویکرد های درمانی مناسب و تصمیم گیری درباره زمان شروع درمان با در نظر گرفتن ویژگی‌ های اختلال گفتاری و تاثیر آن ­ها بر قابلیت فهم و طبیعی بودن گفتار صورت می‌ گیرد.

دیزارتری نوعی اختلال گفتاری بوده که به دلیل ضعف عضلات ایجاد می شود.  برای درمان دیزارتری،

روش های ارزیابی دیزارتری

ارزیابی دیزارتری و دیسفونی به صورت رسمی و غیر رسمی صورت می گیرد. ارزیابی استاندارد شامل موارد زیر می شود:

١) گرفتن اطلاعات زمینه ای

2) بررسی ساختار و عملکرد مکانیزم دهانی لب ها ،دندان ها ،زبان فک پایین، سخت کام و نرم کام.

۳) ارزیابی حمایت تنفسی از طریق ثبت مقدار زمان کشش “آ” یا “ای” توسط بیمار در حالت طبیعی باید بیش از ۲۰ ثانیه باشد.

۴) توصیف عملکرد حنجره از طریق تجزیه و تحلیل کیفیت صداسازی: ممتد، نرم، غیر عادی، با ترمور ،خشن، نفس آلود.

۵) تعیین سرعت و هماهنگی اندام های تولیدی سرعت دیادو کوکنتیک هنگام تولید مکرر و سریع پا تا کا در حالت طبیعی باید ۱۲-۱۰ بار در مدت ۵ ثانیه تولید شود.

6) طبقه بندی اختلالات موجود در تنفس ،آواسازی تولید تشدید و نوای گفتار حین محاوره خود بخودی.

ارزیابی دیزارتری از نوع رسمی

1) آزمون های تولیدی این آزمون ها اختلالات تولیدی خاص را از اختلالات تولیدی عمومی تمییز می دهد، عملکرد فرد را روی واجه ای خاص تعیین می کند و نوع جایگاه و بافت خطا را بررسی می کند. برنتال و بنکسون آزمون های تولیدی مختلف را به طور تفصیلی مرور کردند. اما به دلیل شکست های غیر عادی تولید در اختلالات عصب شناختی عمومی نظیر ام اس غالباً آزمون های رسمی تولیدی کمک کننده نیستند.

2) درجه بندی قابلیت فهم در جملات و واژه ها به این صورت که نمونه گفتار ضبط شده توسط فردی که با موضوع آشنا نیست مورد قضاوت قرار می گیرد. ارزیابی قابلیت فهـم گفتار در دیزار تـری (يوركستون و همکاران).

3) بررسی خواندن شفاهی این آزمون با استفاده از متنی صورت می گیرد که از لحاظ آواشناختی استاندارد شده است و می تواند سرعت خواندن متن را بر حسب تعداد کلمات در دقیقه و نوای گفتار را (مانند) عبارت بندی و طبیعی بودن جریان گفتار مورد بررسی قرار دهد (متر).

4) آوانویسی سه دقیقه نمونه گفتار خود بخودی ضبط شده و تجزیه و تحلیل آن. برای مثال بیمار شغلش را به طور مفصل توصیف می کند و گفتار وی ضبط می شود. این ارزیابی اطلاعاتی درباره این موارد را فراهم می آورد: سرعت گفتار، کنترل و حمایت تنفسی، تعداد کلمات گفته شده در واحد تنفسی، دقت تولیدی، قابلیت فهم گفتار، تعداد کلمات درک شده تقسیم بر تعداد کل کلمات گفته شده و تکیه آهنگ و روان بودن گفتار محاوره ای.

درمان دیزارتری 

در زیر لیستی از رویکرد های مختلف برای درمان اختلالات بلندی صدا، کیفیت صوت، تولید و نوای گفتار در گفتاردرمانی دیزارتری آمده است:

-وضعیت مناسب نشستن، حمایت سر و تنه

-یادگیری تکنیک‌ های تنفس دیافراگمی

-استفاده از اسپیرومتر برای کنترل دم لازم و کافی برای گفتار

-تمرین روی عبارت بندی (حداکثر تعداد واژه‌ ها در هر واحد تنفسی) هنگام خواندن با صدای بلند و سپس هنگام محاوره

-بلندی یکنواخت ضبط صدا هنگام خواندن از روی متونی که در آن­ ها زیر کلمات خاصی خط کشیده شده است (خواننده باید این کلمات را با صدای بلندتر بیان کند زیرا اهمیت معنایی دارند)

-تمرین جهت بهبودی سیستم تنفس برای گفتار

-تمرینات نرم کامی برای بهبودی کفایت کامی – حلقی

-افزایش حمایت تنفسی برای گفتار

-تمرین تولیدی روی همخوان‌ های انفجاری و همخوان‌ های خیشومی هم جایگاه (یعنی تمرین روی تولید «ب، م» و «د، ن» با کمک لیستی از واژه‌ های جفت کمینه)

-ضبط صوت و استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری گفتار جهت کنترل شکست‌های آوازسازی و تشخیص کیفیت صوتی مطلوب

-تمرین روی مهارت‌های جدید هنگام خواندن با صدای بلند و هنگام محاوره

-تمرینات دهانی روی لب‌ها، زبان، نرمکام و فک پایین جهت بهبود دامنه حرکت، قدرت، سرعت و هماهنگی

-استفاده از ضبط صوت یا نرم‌افزار کامپیوتری گفتار برای کنترل دقت تولیدی

-تمرین روی مهارت جدید هنگام خواندن با صدای بلند و محاورات گروهی با تاکید بر وضوح، قابلیت فهم و طبیعی به نظر رسیدن گفتار

-مقابله با الگو های غیر طبیعی یکنواختی گفتار و تمرین روی تغییرات طبیعی در بلندی، کشش و زیر و بمی واژه‌ های کلیدی در عبارات و جملات

-تمرین روی تاکید کردن روی واژه‌های مهم هنگام سوال و جواب: «مریم کجا رفت؟» … «مریم به خانه رفت.»

-خط کشیدن زیر کلمات کلیدی معنادار و تاکید روی آن­ ها هنگام خواندن متن

-استفاده از ضبط صوت جهت کمک به بیمار در تشخیص پارامتر های تکیه طبیعی صوت هنگام تغییر بلندی، کشش یا زیر و بمی صوت (ارزیابی موارد فوق به صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر صورت می‌ گیرد)

-استفاده از نرم‌افزار های کامپیوتری گفتار جهت کمک به اعمال تغییرات مورد نظر در فرکانس پایه و شدت

-زیر و بمی یکنواخت

-شناسایی و تمرین روی تغییرات یا الگو های طبیعی آهنگین گفتار در واحد های تنفسی

-تمرین روی آهنگ افتان هنگام بیان جملات خبری و آهنگ خیزان هنگام بیان جملات پرسشی

-کنترل سرعت گفتار از طریق مکث کردن در مکان‌ های مناسب و منطقی جهت بهبود تولید و هماهنگی سیستم‌ ها، واحد های تنفسی و تسهیل درک توسط شنونده

-استفاده از ابزار های کنترل سرعت نظیر تخته سرعت سنج بازخورد تاخیری شنیداری یا تخته حروف الفبا؛ انتقال توانایی کنترل سرعت در موقعیت‌ های مختلف بدون استفاده از دستگاه

غربال گری وضعیت شناختی، شنوایی و بینایی نیز در برنامه ریزی گفتاردرمانی دیزارتری اهمیت دارد. آموزش فعالانه گوش کردن و خود کنترلی که به مهارت های تمییز و صحت شنیداری نیاز دارد، در حوزه کاری گفتار درمانگر قرار می گیرد. مستیلو گزارش داد که نتایج شنوایی سنجی با تون خالص در بیشتر بیماران مبتلا به ام اس طبیعی است. شنوایی محیطی طبیعی است؛ اما نقایص شنیداری مرکزی که توسط پاسخ های برانگیخته شده شنیداری در ساقه مغز مورد ارزیابی قرار می گیرند، در ۸۰-۶۲ درصد از بیماران دچار نقص بوده است. در نتیجه تمییز آوا های گفتاری در محیط های پر سر و صدا، پردازش اطلاعات به صورت دو گوشی، کنترل بلندی و پیدا کردن جهت صدا صدمه می بیند. علائم بینایی نظیر التهاب عصب بینایی، نیستاگموس، دوبینی و تقطیع بینایی غالباً در بیماران مبتلا به ام اس دیده می شود و روی تصمیمات ارجاعی، محرک بینایی مورد استفاده در درمان و مناسب بودن دستگاه های ارتباطی جایگزین تاثیر می گذارد. رائو و همکاران متوجه شدند که شیوع نقایص شناختی در بیماری ام اس بالا است (۶۰-۴۰) اما معمولاً به صورت خفیف بروز می کند. ارزیابی رسمی شناخت می تواند اختلالات شناختی ناشی از ام اس نظیر مشکل در توجه، سرعت و ظرفیت پردازش اطلاعات حافظه و روانی گفتار را شناسایی کند. رائو یک آزمون غربال گری عصبی – روان شناختی برای بیماران مبتلا به ام اس طراحی کرد که در مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قابل انجام است. این آزمون اختلالات شناختی در حوزه های خاص را مورد ارزیابی قرار می دهد. اطلاعات کاملی که از وضعیت شناختی بیمار به دست می آید، به تصمیم گیری درباره استراتژی های مورد استفاده برای یادگیری جدید و حافظه کمک کرده و در درمان دیزارتری به روش گفتاردرمانی کار می رود و نتایج مورد انتظار را پیش بینی می کند.

ارزیابی حرکتی گفتار در گفتاردرمانی دیزارتری

در ارزیابی حرکتی گفتار و صوت یا همان دیزارتری می توان از فرم ۲-۱ استفاده کرد.

ارزیابی حرکتی گفتار و صوت

نام بیمار:                                                   پزشک ارجاع دهنده:

تاریخ تولد:                                                تشخیص پزشکی:

شغل:                                                     تاریخ شروع بیماری:

شرکای اصلی ارتباطی:

داروهای مورد استفاده:

(الف) اطلاعات زمینه ای:

توصیف مشکل گفتار / صوت

تغییرات بیماری تا به امروز:

نیازهای ارتباطی:

آسیب های دیگر خستگی بینایی شنوایی شناخت حرکتی

درمآن های قبلی:

ب) ارزیابی دهانی

لب ها:

زبان:

نر مکام:

دندآن ها:

سخت کام:

فک پایین:

پ) ارزیابی پردازش های حرکتی گفتار و صوت

۱) تنفس

پوسچر : تعادل هنگام نشستن    کنترل تنه     کنترل سر

الگوی تنفسی:   ترقوه ای           سینه ای            شکمی

– نتیجه آزمون عملکرد ریوی:

– اندازه گیری تلاش دمی: با استفاده از اسپیرومتر

کنترل تنفسی :گفتار کشیدن “آ” …………… ثانیه           کشیدن ای ……………… ثانیه هنجار: (۲۳-۲۰ ثانیه)

شمردن از ۱ تا ۵۰ در یک نفس هنجار: ۱۷ ثانيه ……………………..

دم عمیق در ۵ ثانیه و بازدم طولانی (۱۰) ثانیه ………………………

کشیدن “س ” —– .ثانیه کشیدن “ز” …………… ثانیه هنجار نسبت (۱:۱ ، ۲۰-۱۸ ثانيه)

(۲) آواسازی

بلندی در محدوده طبیعی کاهش یافته یکنواخت کاهش تدریجی بیش از حد متغير شکست آواسازی

افزایش تدریجی بلندی شمارش از ۱ تا ۱۵ نجوا، ۵ (فریاد)

زیر و بمی: در محدوده طبیعی بالا پایین یکنواخت شکست زیر و بمی

کنترل زیر و بمی: با صدای بلند بخوانید دو ،ر ،می ،فا ،سو ،لا تی دو

مناسب ترین زیر و بمی برای بهترین کیفیت صوت ——– زیر و بمی عادتی

– کیفیت: در محدوده طبیعی / خشن پرفشار نفس آلود گرفته ترمور صوتى عرعر چاکنایی

۳) تولید

در محدوده طبیعی تولید غیر دقیق همخوآن ها خرابگویی واکه ها شکستهای تولیدی غیر طبیعی جانشینی یا حذف واجها کاهش سرعت دیادو کو کنتیک در ۵ ثانیه

/p/—/t/—/k/—- هنجار = ۲۸-۲۶ بار در ۵ ثانیه

pataka —- هنجار = ۱۲-۱۰ بار در ۵ ثانیه

قابليت فهم گفتار: – در واژه ها — در جملات — در محاوره

(۴) تشدید

در محدوده طبیعی بیش خیشومی کم خیشومی فرار هوا از بینی

(۵) نوای گفتار

در محدوده طبیعی سرعت آهسته تا سرعت زیاد، سرعت متغیر، فواصل طولانی بین واژه ها، سکوت های نامناسب بین واژه ها، کاهش تکیه تکیه مساوی و بیش از حد گفتار مقطع، بلندی بیش از حد و متغیر

ت) تشخیص افتراقی دیزارتری دیزارتری اسپاستیک

بلندى يکنواخت و کاهش یافته

بیش خیشومی و صوت خشن

توليد غير دقيق

دیزارتری آتاکسیک بلندی متغیر و بیش از حد اختلال در کنترل بلندی صوت خشن یا لرزش صوتی اختلال در کیفیت صوت شکست های غیر عادی تولیدی اختلال تولیدی

دیزار تری مختلط

زیر و بمی یکنواخت و کاهش تکیه تکیه مساوی و بیش از حد

اختلال در زیر و بمی و تاکید

کاهش سرعت عبارات کوتاه

سرعت متغیر فواصل طولانی

اختلال در سرعت و نوای گفتار

نوع و شدت دیزارتری

پیش آگهی

ت) توصیه ها

اختلالات حرکتی گفتار

اختلال حرکتی گفتار یا دیزارتری به اختلالاتی گفته می شود که منجر به ضعف عضلات گفتاری و اختلال در تولید گفتار می گردد. دیزارتی به علل مختلف مانند آسیب های مغزی و بیماری های پیشرونده ایجاد می شود. گفتار درمانی برای دیزارتری از درمان های مهم در انواع دیزارتی  می باشد. مرکز گفتاردرمانی در اختلالات حرکتی گفتار تحت نظر دکتر صابر به درمان مشکلات حرکتی گفتار می پردازد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال حرکتی گفتار یا دیزارتری چیست؟

دیزآرتری یک اصطلاح کلی است که به اختلالات حرکتی گفتار اطلاق می شود و منجر به ضعف عضلات کنترل کننده گفتار می شود. این ضعف می‌تواند تمام سیستم‌های گفتاری را به طور خیلی خفیف یا خیلی شدید تحت تاثیر قرار دهد،که خود تابعی از محل و وسعت آسیب در سیستم اعصاب محیطی و یا مرکزی می باشد. به طور کلی،احتمال تضعیف دامنه حرکت،قدرت،هماهنگی،و سرعت حرکت عضلات در هر یک از سیستم های گفتاری یا در تمام سیستم‌های گفتاری وجود دارد که در نهایت روی نوای گفتار تاثیر سو خواهد داشت.

تشخیص افتراقی و پاتوفیزیولوژی اختلال حرکتی گفتار

دیزآرتری به علل مختلفی نظیر حمله قلبی عروقی،ضربه مغزی،تومر،سموم و بیماری های پیشرونده رخ می دهد. اما گاهی اوقات علت مشخص و قابل تشخیصی پیدا نمی‌شود.مناطق فراوانی از سیستم اعصاب محیطی و مرکزی هستند که در صورت آسیب منجر به دیزارتری می‌شوند،به همین دلیل این اختلال شیوع نسبتاً بالایی دارد.

انواع دیزارتری و گفتار درمانی برای دیزارتری

متخصصین گفتار درمانی در متون خود، 6 نوع دیزارتری آورده شده است: دیزارتری اسپاستیک (سفت)،دیزآرتری آتاکسیک،دیزارتری فلاسید(شل) ،اختلال حرکتی گفتار هایپر کینتیک،دیزآرتری هایپو کینتیک و دیزآرتری مختلط. تشخیص انواع دیزارتری بر پایه موارد زیر صورت می گیرد:

1. ویژگی های تولیدی،آوا سازی و تشدیدی گفتار بیمار که توسط متخصص بالینی شنیده می شود.
2. ویژگی‌های عضلانی قابل مشاهده در اندامهای تولیدی و نرمکام
3. تجزیه و تحلیل گفتار بیمار با استفاده از دستگاه ها
4. ارزیابی متخصص مغز و اعصاب با استفاده از تکنیک های تصویربرداری عصبی که جایگاه ضایعه را آشکار سازد.

گفتاردرمانی در اختلالات حرکتی گفتار

اختلالات حرکتی گفتار (Motor Speech Disorders – MSDs)، شامل دو گروه اصلی آپراکسی گفتار (ناتوانی در برنامه‌ریزی و توالی حرکات گفتاری) و دیزآرتری (ضعف، کندی یا عدم هماهنگی عضلات گفتاری به دلیل آسیب عصبی)، چالش‌های عمیقی در ارتباطات فرد ایجاد می‌کنند. این اختلالات، که اغلب ناشی از سکته مغزی، آسیب‌های مغزی تروماتیک، بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی (مثل پارکینسون، ALS)، یا بیماری‌های مادرزادی هستند، می‌توانند باعث تولید گفتار نامفهوم، کند، تلگرافی، یکنواخت، یا با زیروبمی نامناسب شوند. اینجاست که گفتاردرمانی به عنوان سنگ بنای توانبخشی این اختلالات، نقشی حیاتی و تخصصی ایفا می‌کند. گفتاردرمانگران، با دانش تخصصی خود در زمینه آناتومی، فیزیولوژی و عصب‌شناسی مکانیسم‌های گفتار، ابتدا به ارزیابی دقیق ماهیت و شدت اختلال می‌پردازند. این ارزیابی شامل بررسی دامنه حرکتی، قدرت، سرعت، هماهنگی و پایداری حرکات لب‌ها، زبان، فک، کام نرم و تارهای صوتی، و همچنین تحلیل ویژگی‌های آوایی گفتار (وضوح، سرعت، زیروبمی، بلندی و…) است. پس از تشخیص نوع اختلال (آپراکسی یا دیزآرتری و زیرگروه آن) و شناسایی نقاط ضعف و قوت، یک برنامه درمانی فردی‌سازی شده طراحی می‌شود. رویکردهای درمانی متنوع هستند و بسته به نوع و شدت اختلال انتخاب می‌گردند. برای آپراکسی گفتار، تمرکز بر تمرینات مکرر برنامه‌ریزی حرکتی، استفاده از نشانه‌های چندحسی (دیداری، شنیداری، لمسی)، تکنیک‌های نرخ-آهسته و توالی‌بندی هجاها و کلمات است. برای دیزآرتری، درمان ممکن است شامل تمرینات تقویت عضلات گفتاری، تمرینات افزایش دامنه حرکتی، بهبود هماهنگی، تنظیم سرعت گفتار، آموزش تنفس دیافراگمی، کار بر روی زیروبمی و لحن طبیعی‌تر (مثلاً در هیپوکینتیک ناشی از پارکینسون)، و استراتژی‌های جبرانی برای افزایش وضوح مانند بیش‌تکیه‌دهی باشد. در موارد شدید، گفتاردرمانگران در معرفی و آموزش سیستم‌های ارتباطی مکمل و جایگزین (AAC) مانند تبلت‌های دارای نرم‌افزار تولید صدا یا تابلوهای ارتباطی مهارت دارند.

اهمیت مداخله به نگام و تداوم جلسات درمانی منظم بر کسی پوشیده نیست. پیشرفت در این اختلالات اغلب تدریجی و نیازمند صبر و پشتکار هم از سوی بیمار و هم خانواده اوست. متخصصان مجربی همچون دکتر صابر، با بهره‌گیری از دانش به‌روز و رویکردهای مبتنی بر شواهد، نقش تعیین‌کننده‌ای در کمک به بیماران مبتلا به اختلالات حرکتی گفتار دارند. هدف نهایی گفتاردرمانی در این حوزه، نه تنها بهبود وضوح کلامی، بلکه بازگرداندن توانایی ارتباط مؤثر، افزایش استقلال، و ارتقای چشمگیر کیفیت زندگی افراد است، تا صدای آنان بار دیگر به‌وضوح شنیده شود و داستان زندگی‌شان روایت گردد.

کلینیک گفتار درمانی دکتر صابر در زمینه اختلالات گفتاری مختلف نظیر اسکلروز، پارکینسون، فلج مغزی و آسیب مغزی و نخاعی فعالیت می نماید. اختلالات بلع، مشکلات تلفظی، دیزارتری و…. فعالیت می نماید. گفتار درمانی در منزل از دیگر خدمات این مرکز می باشد. گفتار درمانی کودکان و بزرگسالان به صورت کاملا تخصصی در این مرکز ارائه می گردد

نتیجه‌گیری:

اختلالات حرکتی گفتار مانند دیزآرتری، چالش‌های عمیقی در ارتباطات و کیفیت زندگی افراد ایجاد می‌کنند. با این حال، گفتاردرمانی تخصصی، به‌عنوان مؤثرترین راهکار، امید به بهبود و بازیابی توانایی ارتباطی را زنده نگه می‌دارد. متخصصان مجرب این حوزه، همچون دکتر صابر، با بهره‌گیری از دانش روز و طراحی برنامه‌های درمانی فردی‌سازی شده، به ارزیابی دقیق، تقویت عضلات، بهبود هماهنگی حرکتی و آموزش راهبردهای جبرانی می‌پردازند. تداوم جلسات درمانی و همراهی فعال بیمار و خانواده، کلید دستیابی به نتایج ملموس است. در نهایت، هدف غایی فراتر از وضوح کلمات است؛ بازگرداندن صدای مستقل فرد، احیای اعتمادبه‌نفس و توانایی مشارکت مؤثر در زندگی اجتماعی است، گامی حیاتی برای بازیابی هویت و بهبود چشمگیر کیفیت زندگی.

سوالات متداول:

1- آیا بهبود در اختلالات حرکتی گفتار امکان‌پذیر است؟ پیشرفت درمان معمولاً چگونه است؟
بله، بهبود در بسیاری از موارد امکان‌پذیر است، اما میزان و سرعت آن به عوامل مختلفی مانند علت اصلی اختلال (مثلاً سکته مغزی در مقابل بیماری پیشرونده)، شدت آسیب، زمان شروع گفتاردرمانی، تداوم و منظم بودن جلسات درمانی، انگیزه و همکاری بیمار، و حمایت خانواده بستگی دارد. پیشرفت اغلب تدریجی است و نیاز به صبر و پشتکار دارد. در آسیب‌های غیرپیشرونده (مثل سکته مغزی)، پیشرفت قابل‌توجه‌تری معمولاً در ماه‌های اول دیده می‌شود. در بیماری‌های پیشرونده، هدف اغلب حفظ عملکرد موجود و آموزش راهبردهای جبرانی است.

2-چه عواملی باعث ایجاد اختلالات حرکتی گفتار می‌شوند؟
علل بسیار متنوعند و شامل آسیب‌های مغزی اکتسابی مانند سکته مغزی (شایع‌ترین علت)، آسیب مغزی تروماتیک (TBI) و تومورهای مغزی می‌شوند. همچنین، بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی مانند بیماری پارکینسون، ام‌اس (MS)، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و آتاکسی‌های مخچه‌ای از علل مهم هستند. برخی اختلالات حرکتی گفتار نیز ممکن است مادرزادی باشند یا در نتیجه عفونت‌های مغزی یا عوارض جراحی ایجاد شوند.

دیز آرتری یا دیس آرتری

 دیس آرتری یا دیز آرتری چیست؟ دیزآرتری به نوعی از اختلال گفتاری اطلاق می گردد که ناشی از آسیب عصبی-عضلانی باشد. در این اختلال چهارجانبه اصلی گفتار یعنی تولید، آوا سازی، تنفس، تشدید دچار آسیب می شود. در اغلب انواع دیزآرتری سرعت بیان گفتار دچار اختلال می گردد و فرد مبتلا قادر نیست که کلمات را با سرعت و دقت بالا بیان کند. در این اختلال، گفتار فرد از روانی کافی و طبیعی برخوردار نیست و جریان گفتار از شکل عادی خارج میشود. گفتاردرمانی دیزآرتری یکی از درمان های مهم در دیس آرتری می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی دیز آرتری به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و بهرگیری از امکانات و ابزار روز دنیا به درمان این بیماران کمک بسزایی می نماید. خدمات گفتاردرمان در منزل نیز از دیگر خدمات مفید این مرکز می باشد.

دیز آرتری و مکانیسم گفتاردرمانی

گفتار یک فعالیت حرکتی است که ما انسان ها به وسیله آن افکار و احساساتمان را در پاسخ به محیط و کنترل آن بیان می کنیم.

فرایندهای عصب‌ شناسی بیان گفتار طبیعی نیازمند هماهنگی تعدادی از متغیر های زیر است:

1. فرایندهای زبانی – شناختی: افکار، احساسات و عواطف برای برقراری ارتباط به شکل یک نیت یا قصد در می‌آیند و بر اساس قواعد زبان به گفتار تبدیل می‌شوند.
2. برنامه ریزی حرکتی گفتار: پیام کلامی که نیت بیان آن را داریم باید برای اجرای عصبی عضلانی برنامه ریزی و سازماندهی شود.
3. اجرای عصبی عضلانی: دستگاه های عصبی و محیطی و مرکز باید برای دستگاه ها و اندام های مختلف تنفسی (ریه ها) آواسازی (حنجره) تشدید (حفرات و مسیر هوایی دهان و بینی( و تولیدی (لبها ،زبان و فک) رشته‌هایی از اعصاب را بفرستد تا این اندامها در دستگاه‌ها بتوانند حرکات لازم برای ایجاد گفتار را اجرا کنند.
4. این شیوه عصب رسانی به اندام های گفتاری همانند سیم کشی برق یک ساختمان است که با ایجاد اختلال یا قطعی در یکی از مسیرهای رشته سیم ها (عصب ها ) ممکن است باعث ایجاد اختلال در دریافت کننده نهایی (اندامهای هدف شود.)

انواع دیز آرتری چیست؟

دیز آرتری یک اسم کلی برای یک سری از اختلالات گفتاری است که ناشی از آشفتگی در کنترل عضلانی مکانیسم گفتار است که به علت آسیب به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ایجاد شده است. پس می‌توان از این تعریف نتیجه گرفت که منشاء اختلال دیز آرتری آسیب سیستم عصبی است و چون اجرای عصبی عضلانی دچار اختلال می‌شود پس یک اختلال حرکتی است و ممکن است روی صحت، دقت، سرعت و زمان بندی دامنه و قدرت عضلات درگیر در گفتار تاثیر بگذارد.

انواع دیزآرتری:

• دیز آرتری شل (Flaccid)
• دیز آرتری سفت (Spastic)
• دیز آرتری عدم تعادل ( Ataxic)
• دیز آرتری کم جنبشی (Hyporkinctic)
• دیز آرتری بیش جنبشی (Hyperkinetic)
• دیز ارتری نورون محرکه فوقانی یک طرفه(UUMN)
• دیز آرتری ترکیبی

راهنمایی های لازم: مراجعین محترم و والدین دقت نمایند که تمریناتی که درمانگر ارائه می نماید را با دقت دنبال و اجرا کنند. برای درمان نقص های حرکتی و یا آبریزش های دهانی (Drooling ) باید تمرینات را به صورت منظم و با برنامه پیگیری نمایید. تمرینات بستگی به اینکه کدام ناحیه درگیر باشد با هم متفاوت است. ممکن است تمرینات بیشتر روی سیستم تنفسی یا اینکه روی سیستم آواسازی (حنجره) و یا روی سیستم های تشدید و تولید صدا های گفتاری (زبان و لب و فک) و یا روی ترکیب دو یا همه ی سیستم ها تاکید کند.

گفتاردرمانی دیزآرتری نقش بسزایی در درمان دیز آرتری اختلالات ایفا می کند. گفتاردرمانان با تجربه مرکز ما با استفاده از امکانات و تکنیک های درمانی مختلف و به روز دنیا سعی در حل مشکلات این کودکان دارند. در این مرکز تیم درمانی به صورت گروهی در زمینه کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی مشغول به ارائه خدمات درمانی می باشند. نکته قابل توجه این است که کلینیک کاردرمانی دکتر مهدی صابر نظارت کامل بر تمام حیطه های درمانی داشته و سعی در انجام کار گروهی بین اعضای تیم درمانی دارند. برای مطالعه درباره مشکل بیرون آمدن زبان و شلی زبان بر روی لینک کلیک کنید.

گزارش موردی از بیمار دیزآرتری

«ب» پسری هشت ساله است. مادر در دوران بارداری مشکلی نداشته و کودک به طور طبیعی به دنیا آمده است، چهار روز پس از زایمان نوزاد تب بالایی داشته و هنگام انتقال به بیمارستان دچار تشنج و خروج کف از دهان و کبودی شده است که به کمک دستگاه شوک به وضع طبیعی برگشته است.

کودک مهارت های حرکتی و گفتار و زبان را با تاخیر کسب کرده است و مبتلا به دیس آرتری می باشد. «ب»  در حرکت دادن زبان به طرفین، بالا و پایین ناتوان است و در حرکت دادن سریع و متوالی اندام های گویایی مشکل دارد و سرعت و دقت کافی را ندارد. وضوح گفتار کودک پایین است. همچنین در انجام حرکات ظریف (الگوی مداد گرفتن،بستن دکمه ها) و حرکات درشت (راه رفتن و ایستادن) چطور درست و دقیق مشکل دارد. حجم تنفسی کودک محدود است و در حین صحبت کردن با کمبود هوا مواجه می‌شود. الگوی تنفس او نیز نادرست و ناکارآمد است (الگوی تنفس شانه ای).

جلسه گفتاردرمانی در دیزآرتری با بررسی نمونه گفتار کودک آغاز می شود. نمونه گفتار آوانگاری شده این کودک در حین توصیف تصویر به همراه متن اصلی و ( دیادو) در زیر آمده است (عکس ها با خطوط تیره نشان داده شده است).

متن هدف: پسر از نردبان بالا رفته،می‌خواهد گلابی بکند_زنبور بینی گربه را نیش زده است_دختر سبد سیب را بلند کرده و بالای سر برده است_باغبان بیل می زند.

ویژگیهای نمونه صوتی بیمار دیز آرتری و گفتاردرمانی دیزآرتری

1. مقطع مقطع بودن گفتار
2. اشکال در تولید صدای «ر» و صدای « پ»
3. تولید کند و بی مهارت
4. عبارات کوتاه و حجم تنفسی کاهش یافته
5. آهنگ گفتار بهم ریخته و تکیه گذاری های نادرست
6. ناروانی ناشی از ضعف عضلانی
7. کم بودن سرعت گفتار

کودک به دلیل آسیب عصبی در اجرای دقیق حرکات ناتوان است و از آنجایی که گفتار پیوسته به اجرای دقیق، منظم و متوالی برنامه ریزی های انجام شده در مغز نیاز دارد، آسیب به آن، منجر به علائمی‌ مثل منقطع بودن گفتار، تولید کند و غیر ماهرانه می گردد که در گفتار این کودک شنیده می شود.

از آنجایی که کودک در اجرای حرکات متوالی مشکل دارد در تولید صدای «ر» نیازمند زنش های متوالی و پشت سر هم زبان به سقف دهان است، ناتوان می شود.

همچنین ضعف عضلانی موجود در اندامهای گویای کودک باعث می شود کودک در انسداد مورد نیاز برای صداهای انسدادی مثل «د» و «پ» ناتوان باشد و منجر به بروز ناروانی در گفتار و یا تولید های اشتباه شود.

گفتاردرمانی در دیزآرتری، در زمینه افزایش حجم تنفسی کودک ، آموزش برنامه ریزی برای گفتار و تقویت عضلات دهان و زبان و آموزش حرکات مجزای زبان فعالیت می کند و تلاش می کند با بهبود روانی گفتار احساس بهتری را در طول گفتار در کودک بوجود آورد. گفتاردرمانی در منزل نیز از دیگر خدمات مرکز می باشد که در درمان دیزآرتری موثر است.

سوالات متداول:

1. علت دیز آرتری چیست؟

دیزآرتری به نوعی از اختلالات گفتار اطلاق می گردد که ناشی از آسیب عصبی-عضلانی باشد. که به علت آسیب به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ایجاد شده است. پس می‌توان از این نتیجه گرفت که منشاء اختلال دیزارتری آسیب سیستم عصبی است و چون اجرای عصبی عضلانی دچار اختلال می‌شود پس یک اختلال حرکتی است.

2. دیز آرتری چه مشکلی در گفتار به وجود می آورد؟

این بیماری ممکن است روی صحت، دقت، سرعت و زمان بندی دامنه و قدرت عضلات درگیر در گفتار تاثیر بگذارد . جنبه های مختلف گفتار نظیر تولید، آوا سازی، تنفس، تشدید دچار آسیب شود. گفتاردرمانی دیزآرتری می تواند در بهبود روانی گفتار و تقویت تولید گفتار موثر باشد