دسته: بیش فعالی و نقص توجه

کاردرمانی نقص توجه در کودکان

کلینیک دکتر صابر در حیطه کاردرمانی توجه کودکان با نقص توجه و کودکان با اختلالات یادگیری فعالیت می نماید. مشکلات نقص توجه و تمرکز در کودکان موجب ضعف و ناکارآمدی تحصیلی در کودکان و افت مهارت های یادگیری در آنان می شود. مرکز کاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات و تجهیزات پیشرفته ای نظیر سنسوری روم، اتاق توجه شنیداری، اتاق تاریک توجه بینایی و … در حیطه مشکلات تو جه و تمرکز در کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نماید در این مطلب به ارائه نمونه ای از تمرینات قابل استفاده در منزل در زمینه کاردرمانی نقص توجه در کودکان دوره ابتدایی اشاره می شود. این تمرینات به کودک کمک می کند در حیطه تحصیلی پیشرفت بیشتری داشته و اعتماد به نفس بهتری پیدا کند.

تمرینات کاردرمانی نقص توجه

در این مرحله کودک باید شکلی را که با اشکال دیگر مشابهت دارد ولی نسبت به آن‌ها مثلاً وارونه و یا در جهت مخالف قرار دارد، تمیز دهد. کسب مهارت در تشخیص، وضعیت قرار گرفتن شکل در فضا، در تشخیص محل نقطه‌‌های حروفی مانند: «ب، ت، ث،پ» و جزییات حروف نسبتاً مشابه، مانند: «ک، گ ، ف، ق، س، ش، ص، ض، ط، ظ »، مؤثر است.

در دیکته دانش ­آموزان نیز اشتبا‌هاتی مانند موارد زیر مشاهده می‌شود که مربوط به مشکل دانش‌آموز در این بخش می‌باشد:

جانه ………………………. خانه

کرفت ……………………. گرفت

ضابون ……………………. صابون

بشفاب ……………………. بشقاب

برای تقویت این بخش می‌توان از تمرینات زیر استفاده کرد.

• چند شکل رسم می‌کنیم که جهت یکی با دیگری فرق کند و دانش‌آموز باید آن را پیدا کند.
• کارت‌‌های مقوایی تهیه می‌کنیم. در سمت راست کارت، یک حرف می‌نویسیم و در جلوی آن، چند حرف (از جمله، حرف سمت راست) و دانش‌آموز باید آن را پیدا کرده دورش را خط بکشد.

ج ……………………………… ح – خ – چ – ج – ع –

ض ……………………. ق – غ – ص – ض – ن –

• کارت‌های مقوایی تهیه می‌کنیم. در سمت راست آن، یک کلمه می‌نویسیم. دانش‌آموز باید همان کلمه را از بین کلماتی که در سمت چپ نوشته­ ایم، پیدا کند.

دانش ……………………………… رانش – دانش – سازش – دوش – درویش

حاتم ………………………………….. خانه – نادم – خاتم – حاتم – دائم – قائم

• شکلی که با بقیه متفاوت است را پیدا کند.

ع- ع – ع – ع – ع – غ – ع –

سی – سی – سی – سی – شی – سی – سی

گاچ – گاچ – کاج – گاچ – گاچ – گاچ – گاچ

جوخه – جوخه – جوخه – جوجه – جوخه – جوخه

• در تمرینات زیر، دو ترکیب شبیه هم هستند که باید آن‌ها را پیدا کند.

پتس – نیش – تنس – بیس – پیس – نیش – پتش –

فومسن – فومنش – قومنس – فومیس – قومیس – فومیس

• در هر ردیف حرف آخر یک ترکیب با بقیه متفاوت است. آن را پیدا کن.

توپ – سوپ – کاپ – زیپ – تاب – سوپاپ – جیپ

گرگ – سگ – مرگ – کمک – سنگ – چنگ

وداع – شرع – شروع – مزارع – فروغ – فروع – زارع

• در هر ردیف، حرف اول یک ترکیب با بقیه متفاوت است. آن را پیدا کن.

شب – شام – شادی – ساری – شبنم – شبيه – شیر

باد – باران – بادام – بیداد – نادر – بنگال – بیدار – برد

زرد – زیبا – زمین – زرنگ – زمان – ر‌ها – زهر – زبان

• در هر ستون، یک ترکیب با بقیه متفاوت است. آن را پیدا کن.

این پرچم ایران است.

این پرچم ایران است.

این پرچم ایران است.

این پرچم انران است.

این پرچم ایران است.

• در هر ستون یک جمله با بقیه متفاوت است. آن را پیدا کن.

فاطمه با طاهره طناب بازی کرد.

فاطمه با طاهره طناب بازی کرد.

فاطمه با طاهره طناب بازی کرد.

فاطمه با طاهره ظناب بازی کرد.

در هر پاراگراف، یک کلمه با کلمه ی مشابه خودش تفاوت دارد. آن را پیدا کن.

• صادق با صدای بلند فریاد زد و على را صدا کرد اما على پاسخی نداد، شاید او ضدای صادق را نشنیده بود.
• یاران امام با وجود تشنگی و خشتگی بسیار، حاضر به تسلیم در برابر دشمن نشدند و در راه خدا تا آخرین نفس ایستادند و نشنگی و خستگی را بهانه نکردند.
• حسین و حسن و محسن سه برادر هستند. حسین برادر بزرگ‌تر و محسن برادر کوچک‌تر است. اسم خواهر آن‌ها زهراست. زهرا از جسین کوچک‌تر است.

در متن زیر بعضی کلمه‌‌ها سرکش اضافی دارد.  آن‌ها را پیدا کن.

• گربه از سگ می‌ترسد. دیروز یگ گربه، سگی را دید و فرار گرد.
• اگبر و احمد در گوره­ی آجر پزی گار می‌کنند. کار در آن جا بسیار مشگل است.

در متن زیر بعضی کلمه‌‌ها نیاز به تشدید ندارند.  آن‌ها را پیدا کن.

• پدر رضا نجّار است .رضا نجّاری را خیّلی دوست دارد.

در متن زیر بعضی حروف دو بار تکرار شده است.  آن‌ها را پیدا کن.

• در جهان خلقت رازز‌های بسیاری وجود دارد. ماه و خوررشید از جمله­ی این عجاییب هستند.

ارزیابی کاردرمانی توجه و تمرکز

هدف ارزیابی تعیین این نکته که کدام سطح مشکلات توجهی بیمار بیشتر آشکارتر است می باشد و اینکه چطور این مشکلات بر روی اجرای کاری بیمار اثر گذاشته است.

در ابتدا تست‌های غربالگری ساده‌ای انجام می‌شوند، مثلاً از بیمار بخواهید از عدد ۲۰ عقب بشمارد یا ماههای سال را از آخر بگوید یا اینکه تکلیف هایی را با کاغذ و مداد انجام دهد.

یک رویکرد سازماندهی شده را برای تکلیف ها در مقابل یک رویکرد تصادفی و نا منظم انجام دهید. بیمار را در حال انجام تکلیف های عملکردی مشاهده کنید، آیا هنگامی که پیچیدگی تکلیف بیشتر می شود،حواس پرتی بیماری افزایش می یابد؟آیا بیمار می تواند مدتی از زمان را بر روی یک تکلیف خاص توجه کند؟آیا بیمار می تواند به طور همزمان هم راه برود و هم صحبت کند؟آیا بیمار می تواند یک تکلیف عملکردی را مثل خوراک پزی انجام دهد و توجه اش را به این خواندن و انجام دادن خوراک پزی متناوب کند؟ آیا آنها جزئیات را گم می کنند؟

متخصصان کلینیکی تشخیص کودکان بیش فعال و نقص توجه اغلب گزارش می دهند که بیماران مبتلا به نقایص توجه به نظر سردرگم عمل می کنند و در زمان هایی از روز نیز آژیته ( پریشان ) هستند: این رفتارها می‌تواند از طریق مشاهده ارزیابی شود. ارزیابی های استاندارد شده برای توجه مثل ( Test of Everyday Attention ) در دسترس می باشند.

کاردرمانی توجه و تمرکز

یک رویکرد عملکردی که تکلیف های معنی دار را مورد استفاده قرار می دهد می تواند مفید باشد. ( Michel ) و ( Mateer )  در سال ۲۰۰۶ پیشنهاد کردند که مداخله بایستی بر روی آموزش مهارت های عملکردی خاص و نه فرآیندهای اساسی متمرکز باشد. رهنمودهای کلینیکی توصیه می کند که کودکان برای درمان مشکلات توجهی تمرینات تکراری از فعالیت‌ها را دریافت کنند. فعالیت‌هایی که برای کودک با نقص توجه معنی دار و جالب هستند و کنترل مقدار محرک در محیط نیز بایستی انتخاب شده باشد. مثلاً در یک جلسه در آشپزخانه، جایی که از کودک خواسته می‌شود تا یک فنجان شیر گرم درست کند، درمانگران می‌توانند همه آیتمهای لازم را برای انجام تکلیف در جلوی کودک قرار دهند، سپس کودک تنها نیاز به ارتباط دادن اجزا باهم‌ بدون نیاز به جست و جوی آیتم ها در آشپزخانه دارد. در هر زمانی، جلسه تکرار می شود و یک کار اضافی می تواند انجام شود مثل قرار دادن شیر در فریزر یا فنجان ها در قفسه.

همچنان که توجه بیمار بهبود می یابد، چالش ها و پیچیدگی های تکلیف می تواند به منظور کار بر روی سطوح بالاتر توجه افزایش یابد. تکلیف های تکراری می تواند بر روی میز استفاده شود. مثلاً جمع‌آوری حروف و پیدا کردن لغات تا زمانی که مداخلات به صورت یک چالش مناسب در بیایند و به منظور بهبود توجه،  درجه بندی شوند.

استراتژی های تطابقی در درمان نقص توجه و تمرکز

رهنمودهای کلینیکی توصیه می‌کند که بیماران بایستی استراتژی‌ها را برای جبران در کاهش توجهشان آموزش ببینند. در صورتی که توجه به عنوان یک مشکل باقی بماند، می توان از استراتژی ها استفاده کرد. این می‌تواند به وسیله ایجاد ساختار برای هر روز یکودک مثل استفاده از یک سیستم روزانه انجام شود.

هنگامی که کودکان بیش از حد تحریک شده هستند و این می‌تواند در رفتار پریشان آنها دیده شود، عوامل ایجاد حواس پرتی را در محیط به حداقل برسانید و مطمئن شوید که کودک در یک مکان آرام قرار دارد. استفاده از تسهیلاتی به‌منظور حفظ توجه کودک در طول تکلیف ها می تواند مفید باشد.( این تسهیلات می تواند کلامی یا بینایی باشد) این تکنیک‌ها بایستی به خانواده‌ها و مراقبان به منظور کاهش پتانسیل مشکلات توجه ای و هیجانی که می تواند در هر دوی بیماران و مراقبانشان به وجود بیاید، آموزش داده شود.

سوالات متداول:

1-چگونه می‌توانم کودکم را برای کاردرمانی آماده کنم؟
با توضیح ساده و مثبت درباره جلسات درمانی و ایجاد محیطی حمایتی در خانه.

2- چه کودکانی نیاز به کاردرمانی برای نقص توجه دارند؟
کودکانی که در تمرکز، پیروی از دستورات، انجام تکالیف مدرسه، یا کنترل رفتارهای تکانشی مشکل دارند، می‌توانند از کاردرمانی بهره‌مند شوند. این کودکان ممکن است در انجام کارهای روزمره مانند مرتب کردن وسایل، برنامه‌ریزی برای فعالیت‌ها، یا حتی بازی با همسالان خود دچار مشکل شوند. کاردرمانی به آن‌ها کمک می‌کند تا این چالش‌ها را پشت سر بگذارند و مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره را کسب کنند.

درمان کم توجهی در کودکان

 مرکز درمان بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر با استفاده از تمرینات توجه و تمرکز به درمان کم توجهی در کودکان می پردازد. تمرینات کاردرمانی توجه و تمرکز به تقویت انواع توجه در کودکان با استفاده از ابزارهای تخصصی و درمان های جدید مانند اتاق توجه بینایی، اتاق تقویت مهارت های شنوایی و سنسوری روم می پردازد. امکانات تخصصی مرکز توانبخشی دکتر صابر، در کنار تیم توانبخشی با تجربه و متخصص بهترین نتیجه درمانی را برای کودکان با نقص توجه و بیش فعالی حاصل می نماید.

تمرینات توجه و تمرکز در کودکان

* از کودک با نقص توجه بخواهید  یک شی نورانی در حال حرکت را با چشم تعقیب کند (به تدریج زمان تمرین را افزایش دهید).

– شیء را در به صورت خطی افقی حرکت دهید و از او بخواهید آن را دنبال کند.

– شیء را در جهت عمودی حرکت دهید و از او بخواهید آن را دنبال کند.

– شیء را در مسیر دایره­ای حرکت دهید و از او بخواهید آن را دنبال کند.

– از او بخواهید 20 ثانیه به شیء ثابت نگاه کند.

– دو شیء در دو دست خود گرفته و دستان خود را باز کنید. از کودک بخواهید توجه خود را از یک شیء به دیگری انتقال دهد. این کار را 20 بار انجام دهد.

– شیء را در مسیری حرکت دهید و با استفاده از حرکت شیء در فضا، شکلی (دایره، مربع، مثلث) بسازید، از کودک بخواهید نام شکل ساخته شده را بگوید.

– در تمرین قبلی از کودک بخواهید شکل مورد نظر را بکشد.

– با استفاده از شیء نورانی یکی از حروف الفبا را در فضا ترسیم کنید ؟؟؟ حدس بزند حرف مربوطه چه کلمه­ای بوده است.

* مسیر خاصی روی زمین مشخص کنید و از کودک بخواهید فقط روی همان مسیر راه برود. می­توانید برای این کار از مقواهای رنگی، کفی کفش، و یا لیوان یک بار مصرف استفاده کنید.

– کاغذهایی با رنگ­های مختلف را روی زمین قرار دهید و از کودک بخواهید فقط روی رنگ خاصی قدم بردارد و یا سریعا از روی آن رنگ بدود.

– از کودک بخواهید با پا گذاشتن روی رنگ خاصی و با جفت پا پریدن مسیر را طی کند.

– در حالی که کاغذهای رنگی (زرد، سفید، قرمز، آبی) روی زمین قرار دارند، از روی آن­ها طی مسیر کند اما نباید روی کاغذهای قرمز و سبز قدم بردارد.

– از کودک بخواهید تا روی مسیر کاغذهای رنگی شروع به راه رفتن کند و هر زمان که شما رنگی را اعلام کردید پای خود را روی آن بگذارد.

– از کودک بخواهید روی مسیر کاغذهای رنگی شروع به راه رفتن کند، زمانی که شما نام رنگ سبز را آوردید روی رنگ زرد قدم بردارد، همچنین زمانی که نام رنگ آبی را ذکر کردید روی رنگ قرمز قدم بردارد.

– کاغذهای رنگی و یا کاغذهای مچاله شده و یا لیوان­های یک بار مصرف را روی زمین و در فواصل مشخص قرار دهید و از کودک بخواهید عقب عقب روی آن­ها راه برود.

* روبروی کودک قرار بگیرید. از او بخواهید مانند آیینه­ی شما، هر حرکتی را که انجام می­دهید مانند شما تکرار کند

– دستان خود را باز کنید و مانند شکل در وضعیت ابداکشن قرار دهید.

– در همان وضعیت قبل یکی از دستانتان را به سمت جلو بیاورید.

– هر دو دست را به بالای سر بیاورید.

– دست راست و پای چپ را با هم بالا بیاورید.

– با دست راست بینی خود را گرفته و با دست چپ گوش راستتان را بگیرید و سپس بعد از تکرار کودک دست­ها را جا به جا کنید.

– یکبار بچرخید و سپس دست بزنید.

– دست راست را روی بینی خود قرار داده و دست چپ­تان را روی سرتان بگذارید و بعد از تکرار کودک، دست­ها را جا به جا کنید.

– چشم­هایتان را باز و بسته کنید و سپس سر جای خود یکبار بالا و پایین بپرید.

– دست­هایتان را تا جای ممکن باز کنید و پای چپ­تان را بالا بیاورید.

* یک دارت روی مقوا بکشید و ده لایه مختلف روی آن ترسیم کنید و لایه­ها را نامگذاری کنید.

– از کودک بخواهید در فاصله دور بایستد و هر شماره­ای که عنوان می­کنید به سمت آن ضربه وارد کند.

– دارت دیگری با مقوا تهیه کرده و فقط یک نقطه مرکزی روی آن بکشید. سپس اسامی مختلفی را روی دارت مورد نظر بنویسید. (اسامی دختر، پسر، حیوان، گل، رنگ­ها و …)

به عنوان مثال: سبز/ آبی/ گربه/ زرد/ قرمز/ آسمان/ رها/ درخت/ فاطمه

سپس از کودک بخواهید در فاصله­ای که بتواند حروف نوشته شده را بخواند قرار بگیرد.

دستورات زیر را انجام دهد:

– به رنگ زرد بزن.

– به نام دختر بزن.

– به نام حیوان بزن.

– به برعکس سفید بزن (باید به رنگ سیاه بزند).

– به اسمی که نقطه ندارد بزن (مثل رها).

– به اسمی که یک نقطه دارد بزن (زرد).

– به اسمی که کنار قرمز است بزن.

– به اسمی که سمت چپ آبی است بزن.

– به اسمی که بالای اسم درخت است بزن.

– به اسمی که بالاتر از همه است بزن.

درمان کم توجهی در کودکان بیش‌فعال

* از کودک بخواهید تا به فضای اتاق به خوبی نگاه کند. سپس در گوشه­ای از اتاق سبد توپی قرار داده و برای کودک توضیح دهید تا باید با چشمان بسته توپ­ها را وارد سبد کند. سپس چشمان کودک را با چشم بند ببندید و او را در سمت دیگر اتاق رها کنید و توپ­ها را یکی یکی به دست او داده تا در سبد قرار دهد.

* چشمان کودک را ببندید سپس اشکال مختلف هندسی را در دست او قرار دهید و از او بخواهید بگوید نام آن شکل هندسی چیست، سپس در حالی که چشمان او بسته هستند از او بخواهید دستورات زیر را اجرا کند:

– دو تا مثلث بده.

– سه تا ربع بده.

– یک دایره بده.

* در حالی که کودک روبروی شما قرار دارد با او توپ بازی کنید و از او بخواهید توپ را چند بار به سمت شما پرتاب کرده و بگیرد. سپس چشمان او را ببندید و از او بخواهید در حالی که توپ را در دست گرفته دو بار دور خودش بچرخد، سپس توپ را در همان ؟؟؟ سمت شما پرتاب کند و بگیرد.

* از کودک بخواهید در حالی که چشمانش بسته­اند از درمان مازی که با بالش و یا سایر وسایل موجود در اتاق به شکل راهرویی پیچ در پیچ درست کرده­اید چهار دست و پا عبور کند. قبل از تمرین اجازه دهید کودک ماز را کاملا ببینید و مسیر آن را به خاطر بسپارید.

* در حالی که چشمان کودک بسته هستند، در کف دست کودک با انگشت خود شکلی بکشید و از او بخواهید نام شکل مورد نظر را بگوید.

* تمرین قبل را به این صورت انجام دهید که کف دست کودک، حرفی از حروف الفبا را بنویسید و از کودک بخواهید حرف مورد نظر را حدس بزند.

* دو تمرین آخر را بر روی پشت کودک انجام دهید.

* از کودک بخواهید با چشمان بسته، مسیری را طی کند. در حین طی کردن مسیر، کودک را حمایت کنید تا به چیزی برخورد نکند و یا اینکه روی زمین نیفتد.

* دستان کودک را در یک وضعیت خاص قرار بدهید، مثلا دست چپ را بالا و دست راست را به سمت پایین بگذارید. سپس دستان کودک را آزاد کنید و از او بخواهید چشمان خود را ببندد و وضعیتی را که در دستان او ایجاد کرده بودید را به خود بگیرد.

* تمرین قبل را به مرور پیچیده­تر کنید و پاهای کودک را نیز درگیر کنید. مثلا یک دست را به سمت جلو آورده و یک پا را بالا بیاورید. سپس چشمانش را ببندید و از او بخواهید این وضعیت را با چشمان بسته، در خود ایجاد کند.

تمرینات دیداری- حرکتی در درمان  کم توجهی در کودکان

– خانه­ هایی به رنگ­های مختلف بر روی زمین کشیده و آن­ها را شماره گذاری کنید

– از کودک بخواهید روی شماره­ها به ترتیب لِی لِی کند.

– روی شماره­های فرد راه برود و روی شماره­های زوج جفت پا بپرد.

– روی رنگ خاصی لِی لِی کند و روی رنگ دیگری جفت پا بپرد.

– از او بخواهید وقتی به اعداد مضرب سه رسید روی آن­ها پا نگذارد و از روی آن­ها بپرد.

– مسیر پریدن و لِی لِی را به سمت عقب تکرار کند.

– از کودک بخواهید زمانی که به عدد 4 رسید همزمان هم بپرد و هم 180 درجه بپرخد، سپس مسیر را به سمت  پشت خود ادامه دهد، زمانی که به عدد 7 رسید همین حرکت را انجام دهد، حال صورت او رو به صفحه قرار گرفته است.

– از او بخواهید روی خانه­ها لِی لِی برود، وقتی به اعداد فرد رسید همزمان دست بزند و وقتی به اعداد زوج رسید همزمان گوش­هایش را بگیرد.

– از او بخواهید روی خانه­های آبی یک بار، روی خانه­های قرمز دو بار و روی خانه­های سبز سه بار لِی لِی کند. این کار را به تعداد همه­ خانه­های آبی، قرمز وسبز که وجود دارد انجام دهد.

– از او بخواهید بدون اینکه روی خطوط قرار بگیرد، روی خانه­ها چهار دست و پا راه برود، به گونه­ای که هر بار دست­ها در خانه جلویی و پاها در خانه پشتی قرار بگیرند.

– در حین لِی لِی کردن در خانه­ها سنگ کوچکی را با پاهایش همزمان به سمت جلو براند.

– در فاصله­ای دور از خانه­ها قرار بگیرد و سنگ کوچکی را از دور به سمت خانه­هایی که عدد آن را به او می­گویید پرتاب کند، به گونه­ای که سنگ دقیقا در همان محل قرار گیرد، مثلاً خانه شماره 7.

– از او بخواهید سنگ را با پا به سمت خانه مورد نظر حرکت دهد، مثلاً با تنظیم نیروی مورد نظر پا، آن را از خانه یک به خانه 7 بیندازد.

– از دو کودک دیگر بخواهید دو سر طناب را بگیرند (یا یک سر طناب را به گوشه­ای گره زده و سر دیگر آن را خودتان بگیرید)، سپس از کودک بخواهید با حرکت دادن طناب از روی آن بالا و پایین بپرد.

– از کودک بخواهید همزمان با بالا پریدن از روی طناب، در هنگام پریدن دستانش را به هم بزند (دست بزند).

– از کودک بخواهید زمانی که به بالا می­پرد همزمان کلمه­ای را بگوید مثلاً بگوید: «گل» و هنگامی که روی زمین قرار دارد کلمه­ای دیگر  را ادا کند، مثلاً: سیب.

– از کودک بخواهید به سمت عقب از روی طناب بپرد.

– در حالی که طناب روی زمین است از کودک بخواهید به سمت راست و چپ آن را با جفت پاها بپرد و همزمان به سمت جلو نیز حرکت داشته باشد، به گونه­ای که بعد از چند بار پرش به انتهای طناب برسد.

– کودک، تمرین قبلی را در حالتی انجام دهد که به سمت عقب می­پرد و در آخر به اول طناب برسد.

– روی طناب به گونه­ای راه رود که پای سمت راست او در ابتدا در سمت چپ طناب قرار گیرد و پای ست چپ نیز در سمت راست طناب قرار گیرد، سپس به همین صورت مسیر را تا انتها ادامه دهد.

– روی طناب عقب عقبی راه برود.

– روی طناب به پهلو راه برود.

– در طرف چپ و راست طناب لِی لِی کند. به گونه­ای که یکبار در سمت راست او و بار دیگر در سمت چپ طناب قرار بگیرد، و در انتها به آخر طناب برسد.

– در حالی که یک پای کودک روی زمین و پای دیگرش روی طناب قرار دارد، با کشاندن پایی که روی طناب است به سمت جلو حرکت کند، در این حالت پایی که روی زمین است همراه با پای دیگر به جلو لِی لِی می­کند.

– روبروی طناب قرار گرفته و به سمت جلو و عقب بپرد، و همزمان مسیر طناب را به پیش برود، به طوری که در انتها به آخر طناب برسد.

کاردرمانی کودکان کم توجه

دانش آموزی که در قسمت توجه مشکل دارد، یک حرف یا یک کلمه را در یک متن، به راحتی تشخیص نمی­دهد مثلاً «ت» را با «ث، ن، پ، ب» اشتباه می­گیرد و یا با دیدن یک کلمه، دچار سردرگمی می­شود. تقویت این بخش توسط کاردرمانی کودکان کم توجه باعث تشخیص حروف و کلمات از حروف و کلمات اطرافشان، تجزیه و تحلیل و ترکیب کلمات که برای خواندن کلمات، عبارات و پاراگراف­ها مهم است، می­شود. اگر ضعف و اختلال در توجه، در دوران پیش دبستان، ترمیم نشود، در دوران دبستان، موجب بروز مشکلات خاصی، مخصوصا در خواندن می­شود و با توجه با اینکه خواندن زیربنای دروس است، به طبع آن، نوشتن، املا و ریاضیات را نیز درگیر می­کند. مرکز کاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه در کودکان زیر نظر متخصص کاردرمانی جناب آقای صابر در حیطه تقویت توجه و بهبود مهارت های تمرکزی کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر کاردرمانی نقص توجه، اتاق تاریک بینایی، سنسوری روم، اتاق توجه شنیداری و… مشغول به فعالیت می باشد.

در این تمرین­ها توانایی کودک را در کشف شکل­های پنهان می­توان تقویت کرد. تداخل خطوط و اشکال ممکن است باعث سردرگم شدن کودک شود، که این خود، نشانه­ای از مشکل کودک در تشخیص شکل از زمینه است. بر اساس نظر متخصصین امر تعلیم و تربیت، گاهی دانش آموزان در تجزیه و تحلیل و ترکیب کلمات، عبارات و پاراگرافهای نوشته شده دچار مشکل می­گردند و نمی توانند بر موردی که از او خواسته می­شود تمرکز کند و آن را در زمینه دیداری تفکیک کند. این مهارتها موجب درمان نقص توجه کودکان می گردد.

برای رفع این مشکل نیز و می توان فعالیت­های زیر را انجام داد:

۱) در کارتی که اشکال هندسی گوناگون دارد از کودک می­خواهیم که دور شکل هندسی خاصی را خط بکشد.

۲) در داخل یک صفحه، حروفی که شبیه همدیگر هستند، مثل «ب – ث – ت – ن – و یا ح – خ – چ – ج» را بنویسیم و از او بخواهیم، دور حرفی را که ما از او خواسته­ایم خط بکشد.

۳) از دانش آموز می­خواهیم شکل خاصی را در زمینه­ای مانند نقاشی در هم، پیدا کند.

۴) از دانش آموز می خواهیم دور حرف خاصی را در یک کتاب داستان یا یک برگه روزنامه جدا کند.

۵) نقاشی یا طرح هایی را که در آنها تصاویر پنهان وجود دارد به دانش آموز داده و از وی می­خواهیم تصاویر مورد نظر را پیدا کند.

۶) پایداری یا ثبات شکل

هدف این تمرین­ها ایجاد توانایی درک و تشخیص هر شکل صرف نظر از اندازه، وضعیت و یا رنگ آن است. فراستیک معتقد است که این مرحله جهت تشخیص کلمات آشنا در زمینه­ای که رنگ و اندازه و شکل آن ناآشناست، ضروری است. در مورد کلمات نیز دانش آموز، این حقیقت را در می­یابد که کلمه، چه کوچک و چه بزرگ، چه چاپی و غیر چاپی و… همان کلمه است و توانایی درک و تشخیص حروفی که صدایشان یکی است، اما شکل متفاوتی دارند را دارد. مانند شکلهای مختلف «ز – ذ – ظ – ض» بدیهی است، عدم توانایی کودک در این مرحله، خصوصا در دوران دبستان، می­تواند موجب ضعف کودک بیش فعال با نقص توجه در درک هندسه فضایی، املا و خواندن شود.

سوالات متداول:

1-آیا کم توجهی همان ADHD است؟
نه همیشه. کم توجهی می‌تواند بخشی از ADHD باشد یا ناشی از عوامل دیگر مانند استرس یا کم‌خوابی.

2- آیا بدون دارو می‌توان کم توجهی را درمان کرد؟
بله، با رفتاردرمانی، تغییرات محیطی، ورزش، و رژیم غذایی مناسب.

بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان

بیش فعالی یک اختلال رفتاری رشدی می باشد که با علائمی نظیر بی قراری، رفتارهای تکانشگرانه و نقص در توجه خود را نشان می دهد. مرکز کاردرمانی برای بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان علائم بیش فعالی به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. بخش های مختلف مرکز درمان بیش فعالی شامل اتاق توجه بینایی، اتاق بهبود مهارت های شنیداری، سنسوری روم، ماساژ درمانی، بازی درمانی و رفتار درمانی، بخش آموزش، بخش کاردرمانی ذهنی، یکپارچگی حسی، تست های تخصصی هوش و گفتاردرمانی و مشاوره بسته به نیاز مراجعین و تشخیص دکتر بیش فعالی مورد استفاده قرار می گیرند تا بهترین نتیجه درمانی را در درمان بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان حاصل نمایند.

بیش فعالی در کودکان وبزرگسالان

علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان  به سه زیر مجموعه تقسیم می شود:

1.فقط کمبود توجه

۲. فقط بیش فعالی

٣. مختلط

• تشخيص بیش فعالی: شروع قبل از ۷ سال، مدت زمان حداقل ۶ ماه، الگوی رفتاری بیش از حد برای سن و هوش
• شیوع بیش فعالی: بیشتر از ۱۰٪ جمعیت، پسران بیشتر از دختران، همراه با سایر اختلالات روانی و ناتوانی در یادگیری، ادامه علائم در بزرگسالی
• اتیولوژی بیش فعالی: عوامل خانوادگی به شدت دخیل است زیرا وجود اختلال کم توجهی – بیش فعالی در اعضای خانواده های درجه اول بیشتر یافت می شود، اما تشخیص ژنتیکی از عوامل محیطی دشوار است. تئوری‌های احتمالی شامل:

– ناهنجاری‌های انتقال‌دهنده عصبی در کاهش فعال سازی / تحریک در قسمت بالای ساقه مغز و لوب‌های فرونتال – تأخیر / رشد غیر طبیعی لوبهای فرونتال

– عوارض دوران بارداری – سموم، زایمان طولانی، مسمومیت با سرب

• نظریه‌های مربوط به زمینه‌های کمبود منتهی به الگوهای رفتاری شامل:

1.عدم برنامه‌ریزی، سازماندهی، حفظ توجه / تلاش در تکمیل وظایف

٢. ناتوانی در مهار عملکرد تکانه‌ای، مرتبط با حافظه‌کاری، خود تنظیمی، درونی کردن گفتار، تنظیم مجدد

رفتارهای کلامی / غیر‌کلامی

۳. عدم تعدیل سطح برانگیختگی برای پاسخگویی به خواسته ها و نیازها

۴.تمایل غیرمعمول قوی به دنبال تقویت فوری.

* بیش فعالی دیگر ویژگی مهم و اساسی این اختلال نیست.

رفتارهای مشترک:

• بی‌‌قراری
• گفتار تکانه‌ای
• سختی در دنبال کردن مسیرها
• سازماندهی دشوار
• کاهش ظرفیت توجه در محل کار / بازی
• فراموشی
• رایج بودن تنوع علائم در مواردی مشاهده کاهش علائم در فعالیت‌های بسیار جذاب (به عنوان مثال بازی‌های ویدیویی، ورزش).

رفتارهای مشاهده شده در مدرسه

• اغلب غیرفعال در کلاس
• انجام بی‌دقت و نامرتب کارهای نوشتنی
• مختل کننده (بی قرار، ایجاد سروصدا، صحبت کردن)
• عدم تکمیل تکالیف
• عدم توانایی نشستن

• رفتارها در بزرگسالی
• تغییر کردن الگوی علائم
• مشاهده علائم در ۵۰-۸۰٪ از کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش‌فعالی همچنان در نوجوانی و بزرگسالی شامل بی قراری، تمرکز ضعیف و تکانشگری و مشکلاتی در دانشگاه، عملکردهای حرفه ای و اجتماعی

• رفتارهای وابسته
• عزت نفس پایین
• انزوا طلبی
• عدم توانایی مسئولیت‌پذیری
• افزایش خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب، خودکشی
• افزایش خطر اخراج شدن از دبیرستان

* در شرایط کلینیکی حداقل ‌3/2 افراد مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی دارای اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه یا اختلال سلوک هستند.

• ارزیابی
• پروفایل کاری کلی برای تعیین توانایی انجام فعالیت‌های روزمره، عملکرد مدرسه، بازی و فعالیت‌های معنی‌دار
• ممکن است به یکی از مناطق زیر مرتبط باشد:
• پردازش حسی
• مهارتهای ادراکی دیداری
• عملکرد حرکتی
• مهارتهای رفتاری و اجتماعی
• ابزارهای احتمالی شامل: پروفایل حسی، ابزارهای پردازش حسی و پراکسی، تست برونیسکی-اوزرتسکی

از مهارت حرکتی و حرکت ABC، یکپارچگی دیداری حرکتی، آزمون سیستم‌های دیداری حرکتی، ارزیابی سیستم‌های رفتاری کودکان، سیستم نمره‌دهی مهارتهای اجتماعی

علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان: تشخیص و تفاوت‌ها

بیش فعالی یا ADHD یک اختلال عصبی-رشدی است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود. علائم این اختلال در کودکان معمولاً شامل بی‌قراری، عدم تمرکز، پرحرفی و انجام کارهای بدون فکر است. در بزرگسالان، این علائم ممکن است به شکل مشکلات در مدیریت زمان، بی‌نظمی و تصمیم‌گیری‌های impulsive بروز کند. علت بیش فعالی کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی باشد. تشخیص به موقع این اختلال توسط متخصصان در مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.

تاثیر بیش فعالی بر روابط اجتماعی و تحصیلی

کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب با چالش‌هایی در روابط اجتماعی و عملکرد تحصیلی یا شغلی مواجه می‌شوند. کودکان ممکن است در مدرسه با مشکلات یادگیری و تعامل با همسالان روبرو شوند، در حالی که بزرگسالان ممکن است در حفظ شغل یا روابط عاطفی دچار مشکل شوند. علت بیش فعالی کودکان می‌تواند به دلیل عدم تعادل شیمیایی در مغز باشد، اما با مراجعه به مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان و دریافت حمایت‌های لازم، این چالش‌ها قابل مدیریت است.

راهکارهای مدیریت بیش فعالی در خانه و مدرسه

مدیریت بیش فعالی نیازمند همکاری والدین، معلمان و متخصصان است. در خانه، ایجاد یک محیط ساختارمند و استفاده از تقویم‌های بصری می‌تواند به کودکان کمک کند. در مدرسه، معلمان می‌توانند با ارائه دستورالعمل‌های واضح و زمان‌بندی مناسب، به بهبود تمرکز دانش‌آموزان کمک کنند. علت بیش فعالی کودکان ممکن است به عوامل محیطی مانند استرس یا تغذیه نامناسب نیز مرتبط باشد. مراجعه به مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان می‌تواند به شناسایی دقیق این عوامل کمک کند.

تشخیص بیش فعالی: چه زمانی به متخصص مراجعه کنیم؟

تشخیص بیش فعالی نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصصان است. اگر کودک یا بزرگسال علائمی مانند بی‌قراری شدید، عدم تمرکز و رفتارهای تکانشی را به مدت طولانی نشان دهد، مراجعه به متخصص ضروری است. علت بیش فعالی کودکان می‌تواند ژنتیکی یا مرتبط با مشکلات دوران بارداری باشد. در مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان، با استفاده از تست‌های استاندارد و مصاحبه‌های دقیق، تشخیص قطعی انجام می‌شود و برنامه درمانی مناسب ارائه می‌گردد.

مداخله درمانی در بیش فعالی

درمان بیش فعالی به دو دسته دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شود. برای کودکان، روش‌های غیردارویی مانند رفتاردرمانی، آموزش والدین و برنامه‌های آموزشی ویژه بسیار موثر است. در بزرگسالان، ترکیبی از داروها و روان‌درمانی مانند CBT (درمان شناختی-رفتاری) می‌تواند مفید باشد. علت بیش فعالی کودکان اغلب به دلیل اختلال در عملکرد نورون‌های مغزی است، اما با تشخیص درست در مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان، می‌توان راهکارهای درمانی مناسب را ارائه داد.

• مبتنی بر تئوری‌های پردازش حسی، یادگیری حرکتی و کسب مهارت، توانبخشی، دیدگاه شناختی رفتاری و روانی اجتماعی
• لازم بودن ایفای نقش مشورتی برای ایجاد تغییرات محیطی / برنامه درسی برای کودک.
• درگیر کردن والدین و معلمان در همه مداخلات

مداخلات کاردرمانی در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی

نتیجه‌گیری:

بیش‌فعالی یا ADHD یک اختلال شایع است که هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد چالش‌هایی در زندگی روزمره، روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و شغلی شود. با این حال، با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، بسیاری از این چالش‌ها قابل مدیریت هستند. علت بیش‌فعالی کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی باشد، اما مراجعه به مرکز تشخیص بیش‌فعالی کودکان و دریافت حمایت‌های تخصصی، اولین گام موثر در جهت بهبود کیفیت زندگی فرد است.

سوالات متداول:

1-چرا برخی از کودکان بیش‌فعال فقط در محیط‌های خاصی (مثلاً مدرسه) رفتارهای بیش‌فعالی دارند؟
بیش‌فعالی می‌تواند به شدت تحت تأثیر محیط باشد. اگر محیط استرس‌زا، خسته‌کننده یا بیش‌ازحد ساختاریافته باشد، علائم ممکن است بیشتر دیده شوند. در مقابل، در محیط‌های باز و انعطاف‌پذیر، کودک ممکن است کنترل بهتری داشته باشد.

2-آیا بیش‌فعالی در کودکان می‌تواند با تغذیه نامناسب تشدید شود؟
بله، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد قند، مواد افزودنی مصنوعی و کمبود مواد مغذی مانند آهن و امگا-۳ می‌توانند علائم بیش‌فعالی را تشدید کنند.

کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال

مرکز تشخیص بیش فعالی دکتر صابر در زمینه تشخیص عوارض بیش فعالی و درمان بیش فعالی و نقص توجه در کودکان به صورت کاملا حرفه ای فعالیت می نمایند. دکتر بیش فعالی با استفاده از امکانات کاردرمانی بیش فعالی و گفتاردرمانی بیش فعالی در زمینه درمان کودکان بیش فعال پیشرو می باشد.  یکی از خدمات متفاوت مرکز بیش فعالی دکتر صابر کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال است. با استفاده از تکنیک هایی نظیر ماساژ درمانی، یوگا و ورزش های مختلف جهت تخلیه انرژی می توان به کاهش بیش فعالی کودکان در منزل کمک کرد.

عواملی که در کاردرمانی کودک بیش فعال به او کمک می‌کند:

فعالیت‌هایی که کمک می‌کند مغز کودک با بیش فعالی و نقص توجه خوب کار کند. همچنین برخی از حرکات عملی ساده می تواند تمرکز کودک شما را افزایش دهد.

ورزش مغزی

حرکات متقاطع ( crass crowal ) یک فعالیت مغزی بوده و مانند حرکات آکروباتیک برای مغز کودک بیش فعال شماست که کمک می‌کند هر دو قسمت مغز با یکدیگر فعالانه مشارکت کنند. در کاردرمانی در منزل بیش فعالی از کودک بخواهید روی یک نقطه بایستد و هر دو زانو را به نوبت بالا آورده به آرنج مقابل تان بزند. این کار را به آهستگی انجام دهد. این کار را هر روز صبح و شب ۱۰ مرتبه انجام دهید.

اگر فکر می‌کنید این کار خیلی دشوار است، می‌تواند تمرین را با کف دست هایش انجام دهد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که کودک شما باید پای راست را با آرنج چپ، سپس پای چپ را با آرنج راست لمس کند.

از کودک بیش فعال بخواهید بینی اش را با دست راست بگیرد سپس گوش راستش را با دست چپ بگیرد. حالا از کودک بخواهید، بینی اش را با دست چپ بگیرد و گوش چپ را با دست راست بگیرد.

حالا جدول ضرب را تمرین کنید. از کودک بخواهید، وقتی جواب زوج است در وضعیت ب قرار بگیرد جواب های دیگر در وضعیت ج. تا آنجا که می توانید با سرعت این کار را انجام دهید. حالا جدول را ۷ بار تمرین کنید.

   یوگا

یکی دیگر از تمرینات کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال یوگا است، یوگا ورزش بسیار خوبی برای تمرکز است.

به این وضعیت تاواساتا( کوه) می گویند.

1. پاها جدا از هم و پاشنه و انگشتان در حالت موازی باشد.
2. شانه ها را به آرامی بچرخانید تا احساس راحتی کنید.
3. اجازه دهید که دست های تان خیلی راحت در کنار بدنتان قرار گیرد.
4. تصور کنید که یک قطعه یخ در بالای سر شماست و آن یخ دارد به آرامی شما را به طرف بالا می کشد. خیلی به آرامی استخوان پشت تان را بکشید. حالا شما باید کمی بلندتر شوید.
5. شانه ها را به عقب برده و خود را شل کنید. در این حالت دست و پا در دو طرف بدن آویزان است.
6. حالا سعی کنید چند دقیقه در این وضعیت بایستید. اگر می‌توانید چشمهایتان را ببندید این خیلی به شما آرامش می بخشد.

تمرینات بیشتری در زمینه کاردرمانی در منزل کودکان بیش فعال می توانید به کتاب های یوگا برای کودکان مراجعه کنید.

چه چیزی باعث می‌شود که کار کردن و یادگیری شما افزایش یابد؟

بعضی از کودکان بیش فعال وقتی به موسیقی گوش می‌دهند یادگیری شان افزایش می یابد. بعضی‌ها صبح زود و بعضی‌ها آخر شب بهتر کار می کنند. اگر بدانید چه عواملی باعث بالا رفتن بازدهی و یادگیری بهتر کودکتان می شود، موفق تر خواهید بود.

تفاوت ها را بدانید. بررسی کنید که در کدام وقت کودکتان بهتر عمل می کند. در این مورد می توانید فکر و جسمتان را آماده و آگاه کنید. برای هر کدام از عبارت های زیر در مورد کودکبیش فعال خود شماره 1تا  4 را انتخاب کرده و در جدول بنویسید.

1  : موافق نیستم     2      3         4 موافقم

من یاد میگیرم و بهتر کار می کنم:

• درست موقعی که از خواب بلند می شوم.
• درست وقتی ناهارم رو خوردم.
• درست زمانی که چایم ام را خوردم.
• درست قبل از اینکه به رختخواب بروم.
• وقتی تنها هستم.
• وقتی با دوستانم هستم.
• وقتی با بزرگتر ها هستم.
• وقتی فضا آرام است.
• وقتی یک موسیقی آرام کننده باشد.
• وقتی کمی سر و صدا است.
• وقتی دراز کشیده ام.
• وقتی به تنهایی پشت میز تحریر نشسته ام.
• وقتی با دیگران دور یک میز نشسته ایم.
• در شرایطی که هر وقت بخواهم بتوانم بلند شده و قدم بزنم.
• وقتی می توانم یادداشت کنم.
• وقتی می‌توانم روی جواب سوالاتم عکس بکشم.
• وقتی می توانم با صدای بلند بخوانم.
• وقتی می توانم دستورالعمل‌ها را بشنوم.
• وقتی می توانم دستورالعمل ها را بخوانم.
• وقتی شما به من بگویید چه کار کنم.
• وقتی کسی هست که کارهایم را ببیند.
• وقتی روی صندلی راحتی می نشینم.
• وقتی گرمم است.
• وقتی اتاق پر نور است.
• وقتی احتیاج ندارم به توالت بروم.
• وقتی تازه چیزی خورده‌ام (منظور تنقلات مفید)
• وقتی تازه آب نوشیده ام.
• وقتی می توانم بلند شوم و کش و قوسی به بدنم بدهم.
• وقتی می توانم شروع کنم و با خودم حرف بزنم.

به خاطر داشته باشید انجام کارها به بهترین صورت، عذری برای انجام ندادن کارهای کودک شما نیست. بلکه بدان معنی است که کودک بیش فعال می تواند به خودشان کمک کنند و نیز دیگرانی که در اطراف آنها هستند می توانند به کودک کمک کنند تا  بهترین کار را انجام دهید.

نکات نهایی در کاردرمانی کودکان بیش فعال در منزل

کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال توصیه هایی را دارد:

• روزتان را با انجام ۱۰ بار بازی حرکات متقاطع و نیز مثبت اندیشی شروع کنید.
• اگر مجبورید که هنوز بنشینید و تمرکز کنید،به خودتان استراحت داده و برای شروع مجدد،حرکات متقاطع یا رسم دایره ها را انجام دهید.
• همیشه به خاطر داشته باشید که شما در تعدادی از کارها از دیگران بهتر هستید.
• از انرژی تان در جهت مثبت استفاده کنید.
• یاد بگیرید که به خودتان آرامش دهید و از این تکنیک استفاده کنید.
• به خاطر آورید که بعضی از روزها،از روزهای دیگر بهتر است.
• اگر چه الان احساس خوبی ندارید ولی هنوز چیزهای خوب و زیادی در مورد شما وجود دارد.

به خاطر داشته باشید که اگر شما بدانید مغزتان چطور کار میکند، همین حالا می توانید درباره اینکه چطور می شود بهتر کار کرد ایده بدهید. شما می‌توانید به طریقی کار کنید که برای شما مناسب باشد، اما مجبورید که در این مورد با معلم و والدین و مراقب خود صحبت کنید، زیرا آن ها می خواهند بدانند که به چه نحوی می‌توانند کمک کنند تا شما بهترین باشید.

پس سعی کنید: به جای اینکه بی مقدمه حرفی را بزنید، همه آنها را روی یک کاغذ بنویسید وقتی من در حال آموزش بودم، از یک تخته استفاده می‌کردم. در خانه من از در یخچالم مثل یک تخته استفاده می‌کردم یا در دفتر یادداشت مهمه چیز را می نوشتم. بعضی مواقع خیلی سخت است که به خاطر بیاوریم چه چیزی احتیاج داریم. بنابراین تهیه یک لیست کمک بزرگی به ما می کند.

از کارهایی که امروز می خواهید انجام دهید، لیستی به صورت نوشته یا تصویر تهیه کنید مثال:

1. دوش بگیرم
2. به دوستم سارا زنگ بزنم.
3. کف آشپزخانه را تمیز کنم.

دانستن این که انسان بخواهد کاری را انجام دهد و نیمه یک بطری است. حالا نیاز است به اینکه چطور کارها را اولویت بندی کنیم. آنهایی را مهمتر است در بالای لیست قرار دهید. حالا باید تصمیم بگیرید چطور این کارها را انجام دهید. این را برنامه زمان‌بندی شده می نامند.

سوالات متداول:

1-چقدر طول می‌کشد تا نتایج کاردرمانی در منزل را در رفتار کودک ببینیم؟
زمان تأثیرگذاری بستگی به شدت بیش‌فعالی و میزان انجام منظم تمرینات دارد. معمولاً بعد از ۴ تا ۸ هفته اجرای پیوسته تمرینات، تغییرات قابل مشاهده‌ای در تمرکز، کنترل رفتار و آرامش کودک دیده می‌شود.

2-چطور کودک را به انجام تمرین‌های کاردرمانی در خانه تشویق کنیم؟
تمرینات را به‌صورت بازی طراحی کنید، از سیستم پاداش استفاده کنید، و او را در انتخاب فعالیت‌ها مشارکت دهید. اگر تمرین‌ها برای کودک جذاب باشند، همکاری بیشتری نشان خواهد داد.

کاردرمانی توجه و تمرکز | درمان نقص توجه و تمرکز در کودکان| کاردرمانی تخصصی دکتر صابر

توجه وابسته به میزان کافی از آگاهی و هوشیاری می باشد و ما را به منظور پردازش یک حجم بزرگ از اطلاعات روزانه کمک می کند. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان نقص توجه و تمرکز در کودکان با اختلالاتی نظیر بیش فعالی و اختلال یادگیری و حتی اوتیسم با استفاده از امکانات پیشرفته دنیا نظیر اتاق سنسوری روم، اتاق تاریک توجه بینایی، اتاق مهارت های شنیداری و … فعالیت می نمایند. کاردرمانی توجه و تمرکز از بخش های کاردرمانی ذهنی کلینیک کاردرمانی دکتر صابر می باشد که پس از ارزیابی دقیق مشکلات توجه و انجام تست های توجه  کودکان توسط دکتر و تعیین برنامه درمانی بسته به نیاز کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. تیم تخصصی دکتر صابر شامل کاردرمانان، گفتاردرمانان و روانشناسان کودک مجرب و کارآزموده در جهت پیشرفت کودکان و بهبود مهارت های توجه و تمرکز کودکان از تکنیک های توانبخشی شناختی در درمان نقص توجه بهره می گیرند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

توجه و تمرکز

توجه و هوشیاری برای اینکه عملکردهای شناختی دیگر روی دهند، مورد نیاز می باشند، توجه به طور معمول پس از سکته و به ویژه در مراحل اولیه بهبودی تحت تاثیر قرار می گیرد. به منظور کمک به فهم بیشتر از توجه، بهتر است آن را به صورت یک سلسله مراتب تصور کنیم،همانطور که توسط ( Sohlberye ) و ( Masteer )  در سال ۱۹۸۹ سطوح مختلف توجه توصیف شده است:

• متمرکز شده ( Focused ) : یک واکنش ابتدایی به منظور توجه ثابت به یک محرک خاص مثلاً واکنش به هنگامی که اسم شما را صدا می‌زنند.
• ادامه دار ( sustained ) : سطح از توجه مربوط به توانایی مغز برای حفظ توجه بر روی یک تکلیف خاص می باشد. همچنین به عنوان تمرکز ( concentration ) شناخته می‌شود. مثلاً خواندن یک کتاب.
• انتخابی ( Selective ) : این صنعت مربوط به توانایی مغز برای نادیده گرفتن محرک های غیر منتظره،تمایل به منظور توجه بیشتر بر روی جزئیات یا بعضی از چیزهای مهم است مثلا نگاه کردن به یک فرد در یک اتاق شلوغ.
• تناوبی ( alternating ) : این یعنی توانایی مغز برای انتقال توجه‌اش از یک چیز به چیز دیگر،مثلاً گوش دادن به یک سخنرانی و برداشتن یادداشت.
• تقسیم شده ( Divided ) : این مورد مربوط به وظایف چندگانه است انجام دادن بیشتر از یک تکلیف در یک زمان مثلاً رانندگی کردن و صحبت با یک مسافر.

ارزیابی کاردرمانی توجه و تمرکز

هدف ارزیابی تعیین این نکته که کدام سطح مشکلات توجهی بیمار بیشتر آشکارتر است می باشد و اینکه چطور این مشکلات بر روی اجرای کاری بیمار اثر گذاشته است.

در ابتدا تست‌های غربالگری ساده‌ای انجام می‌شوند، مثلاً از بیمار بخواهید از عدد ۲۰ عقب بشمارد یا ماههای سال را از آخر بگوید یا اینکه تکلیف هایی را با کاغذ و مداد انجام دهد.

یک رویکرد سازماندهی شده را برای تکلیف ها در مقابل یک رویکرد تصادفی و نا منظم انجام دهید. بیمار را در حال انجام تکلیف های عملکردی مشاهده کنید، آیا هنگامی که پیچیدگی تکلیف بیشتر می شود،حواس پرتی بیماری افزایش می یابد؟آیا بیمار می تواند مدتی از زمان را بر روی یک تکلیف خاص توجه کند؟آیا بیمار می تواند به طور همزمان هم راه برود و هم صحبت کند؟آیا بیمار می تواند یک تکلیف عملکردی را مثل خوراک پزی انجام دهد و توجه اش را به این خواندن و انجام دادن خوراک پزی متناوب کند؟ آیا آنها جزئیات را گم می کنند؟

متخصصان کلینیکی تشخیص کودکان بیش فعال و نقص توجه اغلب گزارش می دهند که بیماران مبتلا به نقایص توجه به نظر سردرگم عمل می کنند و در زمان هایی از روز نیز آژیته ( پریشان ) هستند: این رفتارها می‌تواند از طریق مشاهده ارزیابی شود. ارزیابی های استاندارد شده برای توجه مثل ( Test of Everyday Attention ) در دسترس می باشند.

کاردرمانی توجه و تمرکز

یک رویکرد عملکردی که تکلیف های معنی دار را مورد استفاده قرار می دهد می تواند مفید باشد. ( Michel ) و ( Mateer )  در سال ۲۰۰۶ پیشنهاد کردند که مداخله بایستی بر روی آموزش مهارت های عملکردی خاص و نه فرآیندهای اساسی متمرکز باشد. رهنمودهای کلینیکی توصیه می کند که کودکان برای درمان مشکلات توجهی تمرینات تکراری از فعالیت‌ها را دریافت کنند. فعالیت‌هایی که برای کودک با نقص توجه معنی دار و جالب هستند و کنترل مقدار محرک در محیط نیز بایستی انتخاب شده باشد. مثلاً در یک جلسه در آشپزخانه، جایی که از کودک خواسته می‌شود تا یک فنجان شیر گرم درست کند، درمانگران می‌توانند همه آیتمهای لازم را برای انجام تکلیف در جلوی کودک قرار دهند، سپس کودک تنها نیاز به ارتباط دادن اجزا باهم‌ بدون نیاز به جست و جوی آیتم ها در آشپزخانه دارد. در هر زمانی، جلسه تکرار می شود و یک کار اضافی می تواند انجام شود مثل قرار دادن شیر در فریزر یا فنجان ها در قفسه.

همچنان که توجه بیمار بهبود می یابد، چالش ها و پیچیدگی های تکلیف می تواند به منظور کار بر روی سطوح بالاتر توجه افزایش یابد. تکلیف های تکراری می تواند بر روی میز استفاده شود. مثلاً جمع‌آوری حروف و پیدا کردن لغات تا زمانی که مداخلات به صورت یک چالش مناسب در بیایند و به منظور بهبود توجه،  درجه بندی شوند.

استراتژی های تطابقی در درمان نقص توجه و تمرکز

رهنمودهای کلینیکی توصیه می‌کند که بیماران بایستی استراتژی‌ها را برای جبران در کاهش توجهشان آموزش ببینند. در صورتی که توجه به عنوان یک مشکل باقی بماند، می توان از استراتژی ها استفاده کرد. این می‌تواند به وسیله ایجاد ساختار برای هر روز یکودک مثل استفاده از یک سیستم روزانه انجام شود.

هنگامی که کودکان بیش از حد تحریک شده هستند و این می‌تواند در رفتار پریشان آنها دیده شود، عوامل ایجاد حواس پرتی را در محیط به حداقل برسانید و مطمئن شوید که کودک در یک مکان آرام قرار دارد. استفاده از تسهیلاتی به‌منظور حفظ توجه کودک در طول تکلیف ها می تواند مفید باشد.( این تسهیلات می تواند کلامی یا بینایی باشد) این تکنیک‌ها بایستی به خانواده‌ها و مراقبان به منظور کاهش پتانسیل مشکلات توجه ای و هیجانی که می تواند در هر دوی بیماران و مراقبانشان به وجود بیاید، آموزش داده شود.

کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه

کاردرمانی برای کودکان بیش فعال یکی از روش های درمانی مورد استفاده در کودکان بیش فعال می باشد.در مرکز تشخیص و درمان بیش فعالی با بهره گیری از تکنیک های خاص درمانی مانند، ماساژ درمانی بیش فعالی، تکنیک های آرام سازی، کنترل خشم و یکپارچگی حسی می توان رفتارهای تکانشگری کودکان بیش فعال را کاهش داد، استفاده از اتاق تاریک بینایی، اتاق شنیداری و سنسوری روم در بهبود توجه و تمرکز این کودکان نقش بسزایی دارد. مرکز کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر در حیطه درمان کودکان بیش فعال و نقص توجه به صورت تخصصی فعالیت می نماید و با در اختیار داشتن تیم با تجربه گفتاردرمان، کاردرمان و روانشناس کودک توانسته است مشکلات این کودکان را درمان و با استفاده از تکنیک های رفتاردرمانی، رفتارهای مناسب اجتماعی را جایگزین نماید.

کودک بیش فعال

بعضی مواقع کودک بیش فعال و نقص توجه شما کاری را خیلی سریع انجام می دهد. چه اتفاقی ممکن است روی دهد؟

ممکن است:

• بیفتد
• فراموش کند که لباس هایش را به طور کامل مرتب کند.
• وسایل را بیندازد.
• ایده خوبی به ذهنش نیاید.
• به وسایل تنه بزند.
• وسایلش را در اتاق خواب بگذارد و برود.
• قبل از یادداشت کردن تکالیف از کلاس خارج شود.
• دستورالعمل ها را به طور کامل نخواند.

تمرینات کاردرمانی برای بیش فعالی به این کودکان کمک می کند تا توجه و تمرکز خود را بیشتر کرده و سطح توانایی خود را بالا ببرد.

کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه

بخش سنسوری روم با استفاده از ابزارهای الکترونیکی حواس کودک را تحریک کرده و یکپارچگی حسی را در کودکان بیش فعال ایجاد می نماید استفاده از این ابزارها در کنار کاردرمانی حسی حرکتی نقش بسزایی در کاهش حرکات اضافه در کودکان بیش فعال دارد. یکی دیگر ار تکنیک های کاردرمانی برای کودکان بیش فعال اتاق تاریک بینایی می باشد که با استفاده از برنامه های کامپیوتری در تقویت توجه و حافظه بینایی کمک می کند. اتاق شنیداری نیز موجب بهبود مهارت های شنیداری در کودک می گردد. بخش رفتاردرمانی و بازی درمانی کودکان با بیش فعالی و نقص توجه از دیگر بخش های کلینیک کاردرمانی در بیش فعالی است که در ایجاد رفتارهای اجتماعی مناسب و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در کودک بیش فعال استفاده می شود.

تمرینات کاردرمانی در کودکان بیش فعال برای آرام‌سازی

حرکات آساناها جزو تمرینات کاردرمانی هستند که می تواند به کودک در آرام کردن خود کمک کند.

1. حالت استراحت: روی زمین دراز بکشد، دستها را در کنار بدن قرار داده و پاها را به اندازه عرض شانه باز کند. کف دستها به سمت بالا، پشت دستها در تماس با زمین باشد. انگشتان را شل کند. اگر احساس راحتی می کند، بهتر است چشم ها را بسته و تمام بدن را رها و شل کند. حدود یک دقیقه در این حالت به آرام شدن و ریتم نفس ها توجه کند. از کودک بخواهید برای آرام کردن خود سعی نکند بلکه فقط آرام شدن خود را مشاهده کند. می‌توانید دقایق بیشتری کودک را در این حالت نگهدارید. حالا در حالت دراز کشیده دستها و پاها را به سمت خارج از بدن روی زمین بکشد. از قسمت کمر به سمت بالا و پایین هر لحظه کشش را بیشتر کند.

کاردرمان کودک بیش فعال باید تاکید کند در تمام این مدت نفس ها آرام و عضلات صورت راحت باشد. در این حرکت وجود ۲۰ ثانیه باقی بماند و بعد خود را رها کند.

2. زانو به پیشانی: همان طور که به پشت دراز کشیده است، زانوی پای چپ را خم کرده و با دست به داخل شکم فشار دهد. سر را به سمت زانو بلند کند. در این حالت عضلات شکم کاملا راحت است و روده ها ماساژ داده می شوند. تا ده شماره در این حالت باقی بماند و بعد با آرامی از حرکت خارج شود. در زمان برگشت تک تک مهره ها را حس کند. این حرکت را یک بار هم با پای راست و سپس با هر دو پا انجام دهد.
3. حرکت نشسته «لوتوس» : چهار زانو روی زمین بنشیند. قوزک پای چپ را روی ران راست و قوزک پای راست را روی ران چپ قرار دهد. سپس دست های خود را روی زانوها گذاشته و سر و پشت خود را صاف کند.
4. حرکت درخت: در حالت ایستاده پاها را جفت کند. انگشتان شست و پاشنه ها نزدیک هم باشد. ساق پا و ران ها راست و کشیده و ستون فقرات عمود بر زمین باشد. پای راست را از سمت داخل در قسمت بالای ران پای چپ بگذارد و کمی فشار دهد. دستها را از دو طرف بلند کند. کف دست ها را روی هم و بالای سر نگه دارد. این حرکت تعادلی است و بهتر است برای انجام آن به یک نقطه خیره شود و خود را در حالت تعادل مشاهده کند. بعد از ۱۰ ثانیه از حرکت خارج شود و با پای دیگر آن را تکرار کند. از کودک بیش فعال بخواهید در این حرکت بدن خود را مانند یک درخت تجسم کند که ریشه های آن داخل زمین است و دست های قشنگتان مانند شاخه های درخت رو به آسمان کشیده شده است.
5. حرکت خم به جلو: در حالت ایستاده پاها را دو برابر عرض شانه از هم باز کند. دست ها را از دو طرف باز کند. بالا تنه را به سمت راست چرخانده به جلو خم شود. دست راست را روی پای چپ بگذارد و دست چپ را به سمت بالا بکشد. سعی کنید به دست چپ نگاه کند. تا ۱۰ شماره در این حالت بماند. سپس با دست دیگر حرکت را انجام دهد.
6. حرکت هلال ماه: در حالت ایستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده، دستها را از پشت روی باسن بگذارد. تا آنجا که می تواند به سمت عقب خم شود. بدون آنکه پاها از جایشان حرکت کند. در این حالت چشمها و دهان باز و نفس ها آرام و بدون فشار است. پس از ۱۰ ثانیه به آرامی به حالت اول برگردد.
7. حرکت کمان: از کودک بیش فعال بخواهید به شکم روی زمین دراز بکشد، زانوها را از پشت خم کند. بالا تنه را به سمت بالا بیاورد. سعی کنید پا ها را با دست هایش بگیرد و به سمت سر بکشد. سر به طرف بالا باشد. به بالا نگاه کرده و سپس کشش را زیاد کند. سعی کنید پاهایش را بیشتر از زمین جدا کند و مانند یک قوس کمان شود. پس از ۱۰ شماره و به آرامی پاها را پایین آورده روی زمین دراز بکشد و اثر حرکت را در درون خود مشاهده کند. تنفس و جنب و جوش درون تان را ببینید.
8. استراحت عمیق: از کودک بیش فعال بخواهید پس از انجام همه تمرینات، به پشت روی زمین دراز کشیده خود را کاملا رها کند. چشمهایتان را ببندید و به نفس هایتان توجه کنید. سعی کنید حواس کودک کاملا در درون باشد و به چیز دیگری فکر نکند. به کف پا ها توجه کنید و کف پاها را به جلو و عقب بکشید. کودک باید به وضعیت پاها آگاه باشد و به احساس به وجود آمده توجه کند. زانوها را چند بار سفت و شل کند. ران ها را سفت و سپس رها کند. دستها را مشت کرده و رها کند. حالا گرما در دست ها احساس می شود. این گرما تمام بدن کودک شما را فرا گرفته است.

کف پاها، زانوها، رانها، شکم و سینه گرم هستند. کودک شما خیلی آرام و گرم هست. سعی کنید بدن کودک از نوک پا تا فرق سر هیچ حرکتی نکند. برای چند دقیقه در این حالت بماند. برای خارج شدن از این حرکت چشم ها را باز کند و بدن خود را کمی بکشد حالا کاملاً احساس آرامش می کند.شما می توانید هر روز این حرکات را در خانه  نیز با کودک بیش فعال تمرین کنید.

توانبخشی شناختی در کاردرمانی بیش فعالی

در توانبخشی شناختی، نقایص شناختی کودک دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی شناسایی شده و با تمرینات شناختی پیش رونده مورد ترمیم قرار می‌ گیرد. اساس توانبخشی شناختی، ترمیم ساختار مغزی آسیب دیده با اصلاح کار کرد شناختی معیوب است. به توانبخشی شناختی افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی از دو منظر می توان نگاه کرد. از یک جهت می توان آموزش شناختی در کنار کاردرمانی بیش فعالی را به عنوان اولویت درمانی در این اختلال در نظر گرفت. اعتقاد به چنین دیدگاهی، بر این اساس ایجاد شده که اختلال نقص توجه و بیش فعالی با نقص‌ های عصب شناختی همراه است که این نقص‌ ها بسیاری از علائم اختلال را ایجاد می‌ کنند. از این رو، با تمرین و بهبود این ساز و کارهای شناختی می‌ توان شدت علائم را کاهش داد و نشانه های این اختلال را بهبود بخشید. دیدگاه دوم توانبخشی شناختی را به عنوان یکی از درمان هایی که برای افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی می‌ تواند به کار گرفته شود در کنار سایر درمان‌ ها در نظر می‌ گیرد. این دیدگاه تأثیر توانبخشی شناختی را بر نقص‌ های عصب شناختی هدف قرار می‌ دهد و لزوماً این درمان را با کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی مرتبط نمی‌ داند.

اثر توانبخشی شناختی بر کاردرمانی بیش فعالی

به طور کلی، از نظر روش اجرا، توانبخشی شناختی می‌ تواند به روش‌ های مختلفی از جمله قلم کاغذی، حرکتی و رایانه ای در تکالیف مختلف استفاده شود. مداخلات شناختی که با استفاده از رایانه انجام می شوند در قالب برنامه های متعددی تهیه شده اند که نام تعدادی از این روش ها پیش تر آمده است. تعداد جلسات، طول هر جلسه، تعداد جلسات در هر هفته برای هر برنامه متفاوت است. برای مثال تعدادی از برنامه هایی که برای توانبخشی توجه طراحی شده اند عبارت اند از: توجه کن، فوکوس پوکوس ،آکیتن ،آرام، پارت، کارا. این برنامه ها با وجود این که از یک الگوی پیش رونده در تکالیف ( شروع با تکالیف آسان و افزایش تدریجی پیچیدگی تکلیف) استفاده می‌ کنند و همچنین اغلب انواع ثابتی از توجه را هدف قرار می‌ دهند اما روش اجرای متفاوتی دارند. به طور کلی دو یا سه جلسه توانبخشی شناختی در هفته برای مداخله اثربخش توصیه می شود. آنچه که از جمع بندی این مطالعات بر می آید این است که اثر روش‌ های توانبخشی شناختی و کاردرمانی بیش فعالی بر کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی در سنین پایین تر بیشتر است. دلیل این یافته را می توان انعطاف پذیری بیشتر مغز در سنین پایین تر دانست. همان طور که مروز برنامه ها نشان می دهد نتایج در رابطه با اثر بخشی توانبخشی شناختی متناقض است. اثربخشی برنامه هایی که با هدف افزایش توجه طراحی شده اند به نسبت برنامه هایی که به مداخله روی حافظه فعال می پردازند، بیشتر است. مطالعات نشان دادند که با وجود این که تمرینات حافظه فعال بر عملکرد های حافظه ای مؤثر هستند، این تأثیرات دارای اثرات انتقالی نیستند بدین معنا که نمی‌ توان پیشرفتی را در سایر کارکرد های شناختی که توانبخشی نشده بود، مشاهده کرد. علی رغم این که در بعضی موارد گزارش والدین نشان می‌ دهد که کارکرد های اجرایی کودکان بهبود پیدا کرده است، ولی این اثرات در آزمون‌ های عصب شناختی قابل مشاهده نیست.

کاهش نشانه های بیش فعالی با کاردرمانی

با این وجود، گروهی اثر بخشی توانبخشی حافظه فعال بر بهبود توانایی های حافظه ای و عدم کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بیان می‌ کنند. بر اساس نظر کورتس این عدم تأثیر می‌ تواند به ۴ دلیل اتفاق افتاده باشد:

۱- نقص های حافظه فعال بر سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی تأثیری ندارد. 2- حتی اگر در سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی نقش داشته باشند، این عدم تأثیر می‌ تواند به خاطر نوع مداخله ای باشد که امروزه ارائه می شود. ۳- آموزش‌ هایی که امروزه برای حافظه فعال ارایه می‌ شود انواعی از حافظه را هدف قرار می دهند که نقص بنیادین اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیستند. ۴- آموزش‌ ها تأثیرات پیرامونی ایجاد می کنند و بر شبکه های زیربنایی مغزی که نقص‌ های عصب شناختی را ایجاد می‌ کنند و مسئول اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، تأثیری ندارند. در نهایت می‌ توان نتیجه گرفت که توانبخشی حافظه فعال شرط لازم و کافی برای بهبود اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیست. اساساً مشکل محوری اختلال نقص توجه و بیش فعالی حافظه فعال نیست. لازم به ذکر است تنوع تکالیف برنامه درمانی عاملی مهم و اثر گذار در تعمیم توانبخشی شناختی است. در برنامه هایی که اکثراً در یک دامنه تخصصی و محدود تقویت صورت می‌ گیرد، تعمیم ناقص خواهد بود.

سوالات متداول:

1-آیا کاردرمانی فقط برای کودکان با ADHD شدید مفید است؟
خیر، کاردرمانی برای کودکان با هر سطحی از ADHD مفید است. حتی کودکان با علائم خفیف نیز می‌توانند از کاردرمانی بهره‌مند شوند، زیرا این روش درمانی به آن‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های توجه، سازماندهی، و برنامه‌ریزی خود را بهبود بخشند. کاردرمانی می‌تواند به کودکان کمک کند تا در مدرسه، خانه، و اجتماع عملکرد بهتری داشته باشند.

2- آیا کاردرمانی می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ADHD کمک کند؟
بله، کاردرمانی می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ADHD کمک کند. با تقویت مهارت‌های توجه، تمرکز، و سازماندهی، کودکان می‌توانند بهتر بر تکالیف مدرسه متمرکز شوند و آن‌ها را به موقع انجام دهند. همچنین، کاردرمانی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های برنامه‌ریزی و مدیریت زمان را یاد بگیرند، که این امر به بهبود عملکرد تحصیلی آن‌ها کمک می‌کند.

نحوه صحبت کردن با کودکان

 یکی از سوالات رایج والدین در هنگام مراجعه به روانشناس کودک و مشاور این نکته است که روش صحبت با فرزند خود را نمی دانند و مدام با یکدیگر درگیر هستند. یک روانشناس کودک با تجربه در این زمینه می تواند کمک های لازم را ارائه دهد. نکات مختلفی در نحوه صحبت کردن با کودکان وجود دارد که در این مقاله سعی می شود به آنها اشاره شود. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در غرب و شرق تهران به ارائه خدمات مشاوره، رفتار درمانی و بازی درمانی به کودکان می پردازد. دکتر صابر با سابقه بالغ بر 17 سال در حیطه کودکان و بهره گیری از نیرو های متخصص روانشناس، کاردرمان و گفتاردرمان به درمان اختلالات کودکان و آموزش نحوه ارتباط با کودکان می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

نحوه صحبت کردن با کودکان

1. در صحبت کردن با کودک از عبارات کوتاه و دقیق استفاده کنیم

معمولاً وقتی چند پیام پیاپی به کودک می‌دهیم، او دیگر به حرف ما گوش نمی‌کند و نمی‌تواند همه پیام ها را به ذهن خود بسپارد. بسیاری از کودکانی که مشکل رفتاری دارند، مشکل فقدان توجه و تمرکز هم دارند و گاهی اصلا فراموش می کنند که ما چه دستوراتی به آنها داده ایم. ممکن است دستور اول را بگیرند و بقیه را فراموش کنند. مثلا وقتی به کودک می گوییم: لباسهایت را از روی زمین جمع کن،برنامه درسی ات را در کیفت بگذار، بعد مسواک ات را بزن و برو بخواب، چند پیام را همزمان به وی می‌دهیم که کار اشتباهی است.

پیام ها را یکی یکی به کودک بدهید و بعد از انجام هر کدام، دستور بعدی را بیان کنید. بهتر است بعد از انجام هر دستور،سعی کنیم کودک را تشویق کنیم که نسبت به انجام دستور،توجه مثبت نشان دهد. البته اگر قصد ما تقویت حافظه توالی شنیداری او باشد می‌توانیم چند جمله برای تکرار یا چند کار برای اجرا به وی بگوییم. اما به طور کلی باید پیام ما کوتاه و دقیق باشد.

2. در روش صحبت کردن با فرزند خود ساده و روشن حرف بزنیم

دادن دستورات و توضیحات طولانی ممکن است باعث فراموش شدن بخش های اصلی پیام شود و کودک کلا از انجام همه دستورات سرپیچی کند. کودکان گفت و گو های کوتاه و جملات ساده و قابل فهم را بهتر از جملات طولانی یا جملاتی که همراه با کنایه و طعنه است، درک کرده و به خاطر می سپرند. از یک جمله کوتاه که دقیقا نشان میدهد کودک « چه کاری» را باید انجام دهد، استفاده کنید.

3. در صحبت کردن با کودکان از بیان جملات مبهم و کلی اجتناب کنیم

اگر به کودک در مورد رفتارش یک پیام کاملا مبهم بدهیم، او متوجه نمی شود که منظور ما کدام یک از رفتارهای است و کدام رفتار را باید تغییر دهد. مثلا وقتی به او می‌گوییم عاقل باش یا اینکه می گوییم من را خجالت زده نکن، پیام‌های کاملا مبهم به کودک داده‌ایم. بنابراین در حرف زدن با کودک از کلماتی که کودک مفهوم آنها را نمی فهمد، استفاده نکنیم، بلکه دقیقا همان کاری را که از او می‌خواهیم بیان کنیم.

4. در روش صحبت کردن با فرزند پیام باید متناسب با سن و سال کودک باشد و کودک توانایی انجام آن را داشته باشد

در مورد کودکان کوچک در لازم است پیام ها ساده تر باشند و به تناسب سن آنها،میتوان پیام های دیگری نیز به کار برد.در مورد کودکان بزرگ‌تر توضیحات بیشتر و پیچیده‌ترین لازم است.

5. در نحوه صحبت کردن با کودکان از عبارات هرگز، همیشه و هیچ وقت، استفاده نکنیم

زمانی که از عبارات هرگز، همیشه و… استفاده می کنیم، در واقع احتمال تغییر رفتار کودک را کاهش می دهیم. وقتی پیامی را به کودک میدهیم، لازم نیست پیام عدم انجام دستور را نیز به کودک یادآوری کنیم و یا رفتارهای منفی گذشته کودک را به او گوش زد کنیم. در مورد آینده نیز پیش‌داوری نکنیم و آن را به همه زمانها تعمیم ندهیم. گفتار زیر نمونه ای از پیش داوری است:«ببین باز هم مثل دیروز،اسباب بازی ها را جمع نکردی! بزرگ شوی هیچی نمی شوی! تا ابد شلخته میمانی! همیشه بی ادبی می کنی.»

6. در روش صحبت کردن با فرزند ارتباط چشمی خود را با او حفظ کنیم

از آنجا که حواس کودکان به آسانی پرت میشود، مطمئن شوید که هنگام صحبت کردن با کودک، او به شما نگاه میکند. این عامل نقش مهمی در پیروی کودک از دستورات دارد. نشان دهید که منظور شما از برقراری ارتباط چشمی چیست. این روش را از طریق یک بازی به کودک بیاموزید. چند متر دورتر از یکدیگر بنشینید و به چشمهای هم نگاه کنید. هر کس زودتر به اطراف نگاه کند بازنده است.

گاهی برای جلب توجه یک کودک لازم است با او تماس جسمی داشته باشید. به آرامی دستتان را روی شانه اش بگذارید یا در صورت لزوم، هر دو دست خود را روی شانه هایش قرار دهید و با ملایمت صورتش را به اطراف خود نگه دارید. یا در حالی که با او صحبت می کنید،دستش را بگیرید. برای کودکان بزرگتر یک اشاره کوچک با گذاشتن دست بر شانه اش کفایت می کند. وقتی کودک هنگام صحبت کردن به شما نگاه میکند، برای این کار او را تشویق کنید.

7. آرام ولی قاطع صحبت کنیم

گاهی والدین شکایت می کنند و می گویند تا زمانی که فریاد نکشیم خوب به حرف ما گوش نمی کند. اگر معمولاً وقتی کاری از کودکتان می‌خواهید صدایتان را بلند می کنید،کودک می آموزد تا وقتی که صدای تان را به حداکثر نرسانده اید،به شما بی توجهی کند. چون آستانه توجه شما را میداند و تا آن موقع پیام شما را جدی نمی گیرد. اگر متوجه شدید که صدایتان لحظه به لحظه بلندتر میشود،صبر کنید،یک نفس عمیق بکشید،به چشمهای کودک خیره شوید،سپس به آهستگی و بسیار شمرده سخن بگویید.لحن کلامش ما نباید خشن و ضمناً باید بیانگر خواهش و التماس باشد.

8. از جملات پرسشی استفاده نکنیم

وقتی به کودکتان می گویید:«میشه تکالیفت رو انجام بدی؟» اگر پاسخ دهد «حالا نه» متعجب نشوید. اگر بگویید «می آیی اتاقش را مرتب کنیم؟» این فرصت را به او دادید تا بگوید،«نمی آیم» در مورد چیزی یا کاری که می خواهید کودکتان انجام دهد،از جملات سوالی استفاده نکنید.بلکه باید با لحن و کلمات قاطع به گونه ای صحبت کنید که کودک دقیقاً بداند چه کاری باید بکند و به علاوه آن را چه موقع،کجا و چگونه انجام دهد.

کودک را به نام بخوانید.صدا کردن نام کودک توجه او را به حرف های شما جلب می کند. کودکان خردسال اغلب مدت زمان محدودی می توانند توجه کنند،بنابراین برای جلب توجه کودک خردسال،باید مدام نامش را صدا کنید.

9. احساستان را به کودک بگویید

بدون آنکه به طور مستقیم از کودک انتقاد کنید به او بگویید در مورد اعمال و رفتارش چه احساسی دارید. برای مثال «به خاطر اینکه خودت توالت را تمیز نمی کنی،واقعا ناراحتم!» یا «وقتی به موقع به خانه بر نمی گردیم،واقعا نگران می شوم.» از انتقاد،سرزنش یا حمله کردن به کودک بپرهیزید. فقط احساستان را به طور واضح بیان کنید.

10. قاطع و مهربان باشید

اعمال جریمه ها و تعیین محدودیت ها نباید همراه با ابراز احساسات منفی باشد. باید در هر حال،کودک شما بداند که از محبت و حمایت شما برخوردار خواهد بود،بداند شما او را دوست دارید،حتی اگر برخی از رفتار هایش نادرست باشد. به این ترتیب کودک انگیزه بیشتری برای تصحیح رفتارهای پیدا می‌کند.

سوالات متداول:

1- استفاده از کلمات منفی مثل “هرگز” یا “همیشه” چه پیامد هایی دارد؟
استفاده از چنین عبارات کلی و منفی باعث کاهش انگیزه و تغییر رفتار در کودک می‌شود، زیرا ذهن کودک آن را به همه‌ی زمان‌ها و شرایط تعمیم می‌دهد. وقتی به جای انتقاد و سرزنش، روی رفتار مطلوب تمرکز می‌کنیم و انتظار واحدی را مطرح می‌کنیم، کودک با آرامش بیشتری گوش می‌دهد و می‌پذیرد که تغییر رفتارش ممکن است.

2- چگونه احساسات خود را بدون ایجاد تنش به کودک منتقل کنیم؟
مهم است که بدون سرزنش مستقیم یا انتقاد، احساستان را بیان کنید. مثلا بگویید: «وقتی به موقع برنگردی، نگران می‌شوم» یا «تمیز نکردن توالت من را ناراحت می‌کند.» انتقال واضح احساس با زبان بدون حمله، به کودک کمک می‌کند درک بیشتری از تأثیر رفتار خود داشته باشد.

گفتار درمانی کودکان بیش فعال و تاخیر کلامی

 اختلال نقص توجه و بیش فعالی ( ADHD ) یک اختلال پیشرونده عصبی است که با علائم 3 گانه زیر مشخص میشود: 1.دامنه توجه به پایین و یا توجه گسسته 2.رفتار تکانشی 2.بیش فعالی . کودکان بیش فعال به علت نقص توجه و اختلالات کارکرد مغزی با مشکلاتی نظیر تاخیر کلامی و لکنت زبان رو به رو هستند. مرکز گفتاردرمانی کودکان بیش فعال و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان کودکان بیش فعالی و نقص توجه فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته مرکز درمان بیش فعالی نظیر اتاق تاریک، سنسوری روم و اتاق شنیداری موجب پیشرفت کودکان در حیطه کنترل خود و بهبود مهارتهای کلامی در کودکان می گردد.

حدود ( 7-3 ) درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه هستند و نسبت به شیوع مذکر به مونث ۲ به ۱ است.

انواع بیش فعالی

• بیش فعالی از نوع مشکل توجهی
• بیش فعالی از نوع تکانشی-بیش فعالی
• بیش فعالی ترکیبی

والدین این کودکان به این نتیجه رسیدند که کودک همواره در زمینه های زیر مشکل دارد:

• توجه کردن هنگام انجام دستورالعمل ها مخصوصاً هنگام انجام تکالیف عادی
• بازگشت به تکلیف بعد از پرت شدن حواس
• توجه کردن به جزئیات و تکمیل کردن تکلیف
• توجه کردن به گزینه‌های مختلف و نتایج آن قبل از فعالیت
• حرکات اضافی،بیقراری و جیغ کشیدن
• حرف زدن بیش از حد بدون این که شنونده بخواهد
• کنترل رفتار پرخاشگرانه یا مخالفانه

طبق معیار تشخیصی،علائم بیش فعالی توسط دکتر بیش فعالی باید قبل از سن ۷ سالگی مشاهده شوند که اغلب تا سه سالگی میتوان علائم را مشاهده کرد. همچنین علائم بیش فعالی کودک باید حداقل در دو محیط ( 1- خانه 2- مدرسه 3-  محیط دیگر) مشاهده شود.

این علائم در طول زندگی به مشکلات تحصیلی، اجتماعی و فعالیت های روزمره تبدیل می شوند. کودک بیش فعالی مشکلات شدیدی در زمینه های مدرسه، تعاملات اجتماعی، کشمکش برای تکمیل کردن تکالیف مدرسه یا خانه و مخالفت و درگیری با والدین و بزرگترها می تواند داشته باشد.

توجه: بیش فعالی ناشی از اختلالات ذهنی مانند اختلالات یادگیری، اختلالات رشدی، حواس پرتی و افسردگی نیست بلکه ممکن است با این اختلالات همراه باشد.

درمان علائم بیش فعالی- گفتار درمانی کودکان بیش فعال

روش های درمانی بیش فعالی با پشتوانه علمی قوی از درمان با داروهای محرک ( ریتالین،آدرال،دکسدرین) حمایت می کنند. این داروها در (80-70 ) موارد تأثیرگذار بوده است.

تحقیقات اخیر نشان داده است که استفاده از داروهای محرک ممکن است لکنت را افزایش دهد. در نتیجه زمانی که بیش فعالی همراه با لکنت زبان است روش غیر محرک های دارویی ( Strattera )  استفاده می شود. نتایج نشان می‌دهد که این روش در کنار گفتار درمانی کودکان بیش فعال می‌تواند لکنت را کاهش دهد.

هر چند روش غیر محرک های دارویی در کنترل کردن علائم اولیه بیش فعالی به اندازه روش محرک های دارویی نمی‌تواند تاثیر گذار باشد. والدین و درمانگران توجه داشته باشند که این گزارش ها بر اساس مطالعه تعداد محدودی نمونه است و هنوز نتیجه گیری راجع به روش های درمانی دارویی و غیردارویی و بسامد لکنت زبان مشکل است و باید تحقیقات علمی دقیقی انجام گیرد. والدین همواره این یافته ها را به درمانگران اطلاع میدهند و برای انتخاب روش درمانی مناسب تر جستجو می کنند.

ویژگی های گفتار و زبان افراد بیش فعال

تخمین زده شده است که ۴۵ درصد کودکان بیش فعال مشکلات گفتار و زبان مشابهی دارند. معمولاً مشکلات زیر را دارند:

مشکل در مهارت های اجتماعی، کاهش توانایی حل مسئله، مشکلات پردازش شنیداری، مشکل در استخراج جزئیات اطلاعات و سرگرم شدن با موضوعات خاص. بسیاری از اختلالات دیگر همراه با بیش فعالی هستند در توانایی سازماندهی فکر و باورهای شخص می توانند تاثیر چشم‌گیری داشته باشند. این اختلالات عبارتند از اختلالات حواس پرتی، افسردگی کلی، اختلالات سلوک و اختلالات یادگیری. اختلالات یادگیری در ۶۰ درصد افراد بیش فعال بروز می کند، بنابراین رویکرد درمانی باید علائم بیش فعالی را در محیط‌های اجتماعی و مدرسه هدف قرار دهد.

لکنت زبان و بیش فعالی

اگر شیوع بیش فعالی در کودکان مدرسه‌ای (6-3 ) باشد، شیوع بیش فعالی در کودکان مبتلا به لکنت زبان چقدر است؟شیوع بیش فعالی در کودکان مدرسه‌ای مبتلا به لکنت زبان (26-4) است. بر طبق یافته‌های بالینی مشکلات توجه به رفتارهای تکانشی بر بازده درمانی لکنت زبان تاثیر گذار هستند.

رهنمودهایی برای گفتار درمانی کودکان بیش فعال

• با کمک کودک فعالیت های ساختار دار با یک برنامه منظم و سازمان بندی شده طراحی کنید. در حالی که کودک از برنامه آگاه است این موارد را در جلسه درمانی استفاده کنید.
• با اهمیت دادن به علاقه مندی های کودک بیش فعال درمان را جذاب کنید.
• دستورالعمل های ساده، واضح و روشن را انتخاب کنید. دستورالعمل ها را چند دفعه ارائه دهید و کودک بیش فعال باید قبل از این که پاسخ دهد آنها را تکرار کند. این کار موجب تقویت حافظه و افزایش یادگیری می‌شود.
• برای کمک به درک کردن کودک از سرنخ‌های بینایی، مثال های عینی و یا نقاشی کشیدن استفاده کنید. برای مثال با لمس ناحیه گردن و لب ها می توانید نحوه جریان هوا و گفتار در مسیر تنفسی را به کودک بیاموزید.
• از جایزه استفاده کنید و یک سیستم جایزه تعیین کنید که به وسیله آن کودک با انگیزه و علاقه مند باشد. کودکان مبتلا به بیش فعالی محیط‌های مثبت و حمایتگر را دوست دارند.
• مهارت های خود تنظیمی کودک و آگاهی از تاثیر رفتار بر تعاملات با دیگران را افزایش دهید. به توانایی ارزیابی صحیح کودک از گفتار خود در محیط های مختلف دقت کنید. سپس برای تغییر رفتارهای اشتباه مهارت‌های حل مسئله را به کودک آموزش دهید.
• مهارت های کلی ارتباطی را آموزش دهید. و الگودهی مهارت هایی مانند ارتباط چشمی، میزان صدا، سرعت و گوش دادن صحیح اعتماد به نفس کودک را افزایش دهید.

نتیجه‌گیری:

گفتاردرمانی یکی از روش‌های موثر و غیردارویی برای کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) است. این روش نه تنها به بهبود مهارت‌های زبانی و ارتباطی کودکان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در افزایش تمرکز، کاهش رفتارهای تکانشی و تقویت تعاملات اجتماعی نیز موثر باشد. دکتر صابر، با سال‌ها تجربه در زمینه درمان اختلالات عصبی-رشدی، از گفتاردرمانی به عنوان بخشی از برنامه درمانی جامع خود استفاده می‌کند. او تاکید دارد که گفتاردرمانی باید متناسب با نیازهای هر کودک طراحی شود تا بهترین نتایج حاصل گردد.

در این مقاله، به بررسی فواید گفتاردرمانی برای کودکان بیش‌فعال پرداخته شد. از جمله این فواید می‌توان به بهبود مهارت‌های کلامی، افزایش توانایی در بیان احساسات، تقویت تعاملات اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری اشاره کرد. دکتر صابر معتقد است که ترکیب گفتاردرمانی با سایر روش‌های درمانی مانند بازی درمانی، رفتاردرمانی و تغییرات رژیم غذایی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به ADHD و خانواده‌های آن‌ها کمک کند.

سوالات متداول:

1آیا گفتار درمانی می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان بیش‌فعال کمک کند؟
بله، بهبود مهارت‌های گفتاری و ارتباطی می‌تواند به طور مستقیم بر عملکرد تحصیلی کودک تأثیر بگذارد. کودکان با مهارت‌های گفتاری بهتر می‌توانند در کلاس درس مشارکت فعال‌تری داشته باشند و درک بهتری از مطالب آموزشی پیدا کنند.

2- آیا کودکان بیش‌فعال با تاخیر کلامی نیاز به درمان‌های دیگری نیز دارند؟
در برخی موارد، کودکان بیش‌فعال با تاخیر کلامی ممکن است نیاز به درمان‌های دیگری مانند کاردرمانی، رفتار درمانی یا دارو درمانی داشته باشند. این درمان‌ها باید توسط متخصصان مربوطه تجویز و نظارت شوند.

بهترین مرکز گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه

بهترین مرکز گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر به بررسی علائم بیش فعالی و نقص توجه در کودکان و درمان تخصصی مشکلات گفتاری کودکان بیش فعال می پردازد. امکانات پیشرفته مرکز تشخیص کودکان بیش فعال دکتر صابر شامل اتاق سنسوری روم، اتاق شنیداری، گفتاردرمانی، بازی درمانی و … می باشد. کودکان بیش فعال با انجام فعالیت های مختلف درمانی می توانند بر روی مهارت های کنترل خود، استدلال و آرام سازی تاکید نمایند. همچنین با استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی می توان عوارض بیش فعالی نظیر توجه شنیداری کودک و توانایی های درک مطلب را در این کودکان بهبود بخشید. در این مطلب به معرفی بخش های مرکز گفتاردرمانی کودکان بیش فعال می پردازیم.

امکانات مرکز تخصصی گفتاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه

پس ار بررسی دقیق علت بیش فعالی در کودکان توسط دکتر تشخیص بیش فعالی روند درمان مشخص می شود. و بسته به مشکلات کودک، از مدالیته های درمانی خاص استفاده می شود.

اتاق شنیداری در گفتاردرمانی کودکان بیش فعال

با استفاده از ابزار های کامپیوتری و برنامه های درمانی برای اختلال کم توجهی و یش فعالی به صورت طبقه بندی شده به بهبود مهارت های توجه شنیداری، تمییز شنیداری، بهبود استدلال و درک مطلب از گفتار کودک کمک می شود.

در این بخش با استفاده از مدالیته های مختلف نظیر سویچ صدا و… به افزایش دقت شنیداری، توانایی های اصلاح خود و کنترل سرعت و عکس العمل در کودکان کمک می شود.

تکنیک های گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه

چندین روش درمانی در گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه برای والدین ارائه می شود.

1.برای کودک بیش فعال یک نوار آرام ‌سازی درست کنید.

شما می توانید یک نوار آرام‌سازی داشته باشید. وقتی کودک بیش فعال احساس فشار می کند از این نوار استفاده کنید. متن زیر را خیلی آهسته بر روی نوار تان ضبط کنید.

شما به این وسایل نیاز دارید:

• یک ضبط
• یک نوار
• یک متن
• یک جای ساکت
• چند موزیک آرامبخش

2.پازل در گفتاردرمانی کودکان بیش فعال

پازل ها مانند پیدا کردن تفاوت های اشکال، این باعث می‌شود که کودکان بیش فعال بهتر بتوانند بر روی کارها تمرکز کرده و آرام شوند.

سعی کنید از این نوع تمرینات گفتاردرمانی باز هم انجام دهید. کتاب های زیادی در این زمینه وجود دارد. آنها مراجعه کنید و تمرینات آنها را انجام دهید.

3.ترتیب

اغلب کودکان بیش فعال باید کارهایی را به طور همزمان انجام دهند که این مسئله باعث گیجی آنها می شود. توالی یعنی اینکه چطور همه کارها را به ترتیب انجام دهید. اگر کودک بیش فعال شما از آن دسته افرادی هستند که فکر می کنند بعد از این که خیس شدند باید بارانی بپوشند،پس احتیاج به توالی و ترتیب بندی در کارها دارید. مرکز گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه شما را در ایجاد این برنامه ریزی در کودک کمک می کنند.

4.دنبال کردن دستورالعمل ها

مهم این است که کودکان با مشکل بیش فعالی و نقص توجه قبل از شروع کار دستورالعمل ها را بخوانند.

دستورالعمل زیر را انجام دهید:

اسم خود را بالای این قاب بنویسید.

زیر اسم خود را با مداد خط بکشید.

تصویر یک زن یا یک مرد را در فضای الف بکشید.

الف)

فقط دستورالعمل یک را در این قاب کامل کنید.

آیا شما همه دستورالعمل ها را دنبال کردید؟خیلی مهم است که در ابتدا همه دستورالعمل ها را بخوانید.

دستورالعمل های خود را بنویسید

آیا شما میتوانید دستورالعمل تهیه ذرت بو داده را بنویسید؟

یا یک سری دستورالعمل بین کلاس و کتابخانه تهیه کنید؟

از دوستانتان بخواهید که دستورالعمل ها را دنبال کنند.

تصاویر دایره

حالا این تمرین را انجام دهید:

کشیدن تصویر در داخل دایره ی آرام بخش است و باعث می‌شود که شما افکارتان را به نظم در آورید.

داخل دایره،تصویر یا الگویی را که خودتان می خواهید بکشید.

5.مدیریت زمان

در اینجا چند دستورالعمل برای ارائه بهترین نحوه مدیریت زمان در کودکان بیش فعال ارائه شده است.

کارها را آرام و با دقت انجام دهید.

کارهای خود را به بخش های مختلف تقسیم کنید.

برای انجام بخش های مختلف کار،برنامه ریزی مناسب داشته باشید.

با انجام دادن کارها به صورت گروهی،کار را آسان و سرگرم کننده کنید.

چقدر کار طول میکشد؟

گاهی در برنامه‌ ریزی و تعیین زمان لازم برای انجام کارها اشتباه میکنیم.

اگر شما زمان مورد نیاز برای انجام تکالیف و کارهای خود را بدانید،دانستن این موضوع به کودک بیش فعال شما کمک می کند که با برنامه ریزی به تمام نیازهای تان جواب دهید.

برای برنامه‌ای که در صفحه بعد تدوین شده وقتی را حدس بزنید. سپس زمان واقعی را که برای آن صرف شده بنویسید یا از شخص دیگری بخواهید که این کار را انجام دهد.

چطور انجام دادید؟ آیا حدس شما به میزان واقعی نزدیک است؟یا اینکه خیلی پرت است؟اگر شما وقت خیلی کمی در نظر گرفته اید باید به خودتان وقت بیشتری بدهید. اگر خیلی وقتی زیادی گذاشته اید باید سعی کنید کارهای بیشتری انجام دهید.

اما دقت کنید،شما باید مطمئن باشید که هر کاری را خوب انجام دهید. اگر به این تمرین ادامه دهید،آن وقت می فهمید که شما باید چه کارهایی را انجام دهید،در حالی که وقت لازم برای انجام آن ندارید.

6.برنامه ریزی تکالیف درسی

همزمان با بزرگتر شدن شما، کارها و مسئولیت های تان بیشتر می‌شود. برای انجام دادن بهتر کارها باید برنامه‌ریزی درستی داشت. من برای شروع این تکالیف طرحی دارم که به آن فکر بکر می گویم. این تمرین را برای طرح یونان باستان انجام دهید.

عنوان تکلیفی را که باید انجام دهید در وسط صفحه بنویسید.

در اطراف آن هرچه میتوانید پیکان‌های رسم کرده و سوالات و ابهاماتی را که درباره یونان باستان به نظرتان می آید بنویسید.

این فکر باعث می‌شود که شما به تمام جوانب ای که به این موضوع مربوط می‌شود بپردازد. به این طریق شما افکار خوب را فراموش نمی کنید و سعی نمی کنید وهمه را سازمان بندی کنید.می توانید از یک ضبط صوت استفاده کرده عقاید و سوالات خود را روی نوار ضبط کنید.نکته اصلی این است که اکنون شما نواری دارید که بعداً می توانید استفاده کنید.

برنامه ریزی برای کاری که در پیش دارید

حالا شما فکر اولیه را کرده و یک یادداشت تهیه کرده‌اید،حالا باید ببینید چگونه می توانید به این یافته ها بپردازید. این کاری است که قبلا انجام داده اید. سعی کنید مدت زمان مفید انجام این کار را حدس بزنید. به مثال زیر توجه کنید:

این برنامه برای یک هفته تنظیم شده است.حالا یک عنوان انتخاب کنید و نقشه خود را برای آن پیاده کنید.

حالا که فهمیدی چگونه می توانید برای کاری کوچک برنامه تنظیم کنید، می توانید به کارهای بزرگتر نیز بپردازید. برای اینکه بتوانید کاری بزرگ تر انجام دهید، نیاز دارید که آن را بخش بخش کنید. این بدین معنی است که شما این کار را به کارهای کوچک تر خرد کرده، سپس هر قسمت را به ترتیب انجام می دهید.

در مورد یکی از کارهای مورد علاقه کودک بیشفعال فکر کنید. کار مورد علاقه من خوردن یک شکلات است. تصور کنید که این شکلات خیلی بزرگ است. اگر کودک بیش فعال شما بخواهد همه آن را یکباره در دهان بگذارید،نمی تواند همه آن را بجود. بنابراین شما باید آن را قطعه قطعه کرده،بعد در دهان کودک بگذارید. اگر این کار را بکنید،لذت بیشتری می‌برید. یک شکلات بزرگ اگر قطعه قطعه شود، راحت تر خورده می شود. باید بین خوردن هر قطعه شکلات، استراحتی به خودتان بدهید. اگر شما بخواهید به سرعت این شکلات را بخورید، احساس می کنید که حالتان خوب نیست.

برنامه تکنیک گفتاردرمانی در بیش فعالی

نمونه ای از تمرینات گفتاردرمانی در مرکز گفتاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه

خیلی آرام روی صندلی بنشینید.

پاها راحت روی زمین قرار گیرند.

مطمئن باشید که باسن تان راحت روی صندلی قرار گرفته است.

مطمئن باشید که پشتتان صاف است.

مستقیم به روبرو نگاه کنید.

چشمانتان را ببندید.

یک دست را روی سینه و دست دیگر را روی شکم تان بگذارید.

سه نفس عمیق بکشید.

ببینید که کدام یک از دستتان بیشتر حرکت می‌کند.

دست دیگر را بر روی ران های تان بگذارید. تا سه بشمارید و آهسته نفس بکشید.

دست دیگر را بر روی ران هایتان بگذارید.

نفس تان را آهسته نگه دارید.

به انگشت پای تان فکر کنید.

همینطور که دارید نفستان را به داخل می فرستید انگشتان پا را جمع کنید.

به اندازه یک دم و بازدم انگشت پای تان را نگه دارید.

وقتی داری نفس تان را بیرون می دهید ( بازدم) انگشتتان را آزاد کنید.

درباره ساق پای تان فکر کنید.

همینطور که دارید دم را انجام می دهید (نفستان را به داخل میفرستید) آنها را منقبض کنید.

به اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.

وقتی که نفستان را بیرون می دهید آنها را آزاد کنید.

درباره عضلات قسمت پایین پشت تان فکر کنید.

این عضلات را منقبض کنید.

به اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.

وقتی که نفستان را بیرون می دهید آن را آزاد کنید.

درباره قفسه سینه و قسمت بالای کمر فکر کنید.

این عضلات را منقبض کنید.

به اندازه یک دم نگه دارید.

وقتی که نفس تان را بیرون می دهید آنها را آزاد کنید.

درباره بازوها و دست های تان فکر کنید.

آنها را سفت کنید و دست های تان را مشت کنید.

اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.

حالا آنها را رها کنید و نفستان را بیرون دهید.

حالا به گردن و صورت تان فکر کنید.

این عضلات را منقبض کنید. یک صورت زشت بسازید. زبانتان کاملاً بیرون باشد.

به اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.

حالا آنها را رها کنید و نفستان را بیرون دهید.

حالا شما بر روی بدنتان کار کرده‌اید و فرق انقباض و آرام بودن (شل شدن) را میدانید.

همه بدنتان را ملاحظه کنید. ببینید که کدام قسمت منقبض و کدام قسمت شل است.

سپس همانطور که نفس تان را بیرون می دهید آنها را شل کنید.

حالا خود را از تنش ها و افکار مزاحم رها کنید.

به اندازه 5 دم و بازدم سعی کن خود را آرام سازی.

دست هایتان را به هم نزدیک کنید.

آنها را بر روی چشمانتان قرار دهید.

انگشتانتان را به آرامی باز کنید.

چشمانتان را باز کنید.

کم کم انگشتانتان را بیشتر باز کنید.

کم کم دست ها را بر روی چانه و سپس به پایین تر بیاورید تا اینکه دست ها روی ران هایتان قرار گیرد.

چه احساسی دارید؟

شما می‌توانید در انتهای این بار یک موزیک آرام بگذارید.

این برنامه را می توان برای کارهای دیگر نیز در نظر گرفت. برای اطمینان از داشتن یک زندگی سالم،برای هر شب تان برنامه‌ای داشته باشید.

علت بیش فعالی در کودکان|عوارض بیش فعالی و نقص توجه|اختلال پردازش حسی|کلینیک دکتر صابر

علت بیش فعالی در کودکان متفاوت است. تعیین علت بیش فعالی و نقص توجه باید با بررسی های دقیق عوارض بیش فعالی و نقص توجه در کودک توسط دکتر بیش فعالی انجام گیرد. کلینیک درمان بیش فعالی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه تشخیص بیش فعالی و تفاوت های آن با اختلال پردازش حسی همچنین درمان مشکلات و عوارض بیش فعالی کودکان فعالیت می نماید.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت بیش فعالی کودکان چیست

کودک ده ساله را تصور کنید که پشت میز شام با خانواده اش نشسته است. هنگامی که همه منتظر بودند تا مادر شام را بیاورد،کودک در صندلی خودش بالا و پایین می شد و به خواهر کوچکترش لگد میزد که او هم از این که برادر کوچکترش به او آزار می رساند ناله می کرد.کودک گفت که نمی‌دانم که چه شده و تلاش کرد که فاصله‌اش را با خواهرش حفظ کند ولی به جای آن پایش را محکم به زمین می کوبید. پدر فریاد زد: ممکن است سر جات بنشینی؟اوه خدای من، شام مرغ و برنج است. گریه میکرد و به دهانش ضربه میزد و فکر می کرد که حالش رو به بدتر شدن است و شروع به ضربه زدن قاشق به بشقابش می کرد تا بفهمند که حالت تهوع دارد. مادر گفت این رفتارت را فوراً متوقف کن. گفت: مگر نمی دانی من از این غذا متنفرم،چرا همبرگر نداریم؟ او برای خودش شیر آماده کرد و آن را به کف زمین پرتاب کرد و سگ آن ها فوراً به سمت آن آمد تا آن را زبان بزند. کودک به سگ لگد زد و سگ را گاز گرفت مادرش به او گفت چرا به سگ زدم زدی او کاری نکرده بود. مادرش به او دستور داد تا به اتاقش برود. کودک  گیج شد چون تمام کاری که کرده این بوده که سگش را علیرغم بویی که دارد تیمار کرده و بسیار از این که گرسنه بود عصبانی شد. فریاد کشید که از شما متنفرم و اتاقش را با لگد باز کرد و رفت. برای کودک و خانواده اش چه اتفاقی افتاد؟او نشانه هایی از عدم توجه به عملکرد بالا و رفتارهای تکانشی را نشان داد. کودکی مثل او ممکن است یک مورد بیش فعال به نظر برسد که هنوز هم در بعضی جاها به همین صورت است. وقتی که او هنوز نمی‌تواند بر روی صندلی اش بنشیند و جنبش دارد و لگد میزند به این دلیل است که او یا بیش فعال است و یا جستجوگر حسی است و به دنبال محرکی برای بدن خود است و به آن نیاز دارد؟آیا پرت کردن شیر توسط او به خاطر این است که او توجه ندارد یا به این دلیل است که در هماهنگی چشم و دست مشکل دارد؟آیا اینکه او خواهرش را لگد می زند یا سگش را می زنند به این دلیل است که او رفتار تکانشی دارد یا به این دلیل است که او نمی‌تواند داده‌های حس عمقی را در حرکاتش به خوبی استفاده کند؟آیا همه این علائم شدید در نتیجه مزه و بوی غذاست که او نمی‌تواند تحمل کند؟

عوارض بیش فعالی در کودکان

یک کودک ممکن است بیش فعالی، اختلال پردازش حسی یا اغلب هر دو را با هم داشته باشد. در بسیاری از موارد این دو، علائمی شبیه به هم دارند. از زمانی که بسیاری از کودکان با چالش های حسی روبرو می شوند با مشکلاتی مثل گیج شدن به آسانی در اثر برخورد با محرک و بی‌حرکت بودن یا بی قراری به خاطر تون عضلانی پایین، آگاهی بدنی پایین،و مشکلات دهلیزی،خواهند داشت برای یک دانش آموز سخت است تا به چیزی که معلم می گوید تمرکز کند آن هم در هنگامی که مشکلات پردازش شنوایی دارد، او از در هم ریختگی بینایی و دیداری و اتاق و جنبش و سر و صدای بالا و نور زیاد به هم میریزد و اگر بتواند خارش به دلیل پوشیدن جورابش را نادیده بگیرد. و به آن فکر نکند. وقتی که کودکی دور زمین بازی می دود و ضربه می زند و خود را به بچه ها می زند و با بی محلی به دیگران روی تاب نشسته و تاب می‌خورد،این کودکان ممکن است جستجوگر حسی برای حس ها و داده های وستیبولار عمقی باشد و خواهان کمک به سیستم عصبی خود باشد تا حس بهتری داشته باشد. مطالعه ای توسط میلر ، نیلسون و شوئن و در سال ۲۰۱۲ انجام شد که در آن به بررسی تفاوت پردازش حسی بین کودکان اختلال پردازش حسی و بیش فعال پرداخته شد، در نهایت مشخص شد که مشکلات تعدیل حسی که زیرمجموعه اختلال پردازش حسی است با علائم بیش فعالی دارای شرایط کاملاً متمایز می باشد. مطالعه نشان داد که هر دو گروه به ترتیب از نظر اهمیت: از لحاظ حسی ،توجه، فعالیت های حرکتی تکانشگری ها و چالش های حسی مشکل دارند و جزء علائم نورواپتیکال این کودکان است. همچنین فهمیدند که گروه بیش فعال عدم توجه بیشتری نسبت به گروه اختلال پردازش حسی دارند. از بین علائمی که برای هر دو گروه است، مشکلات رفتاری مربوط به حس بیشتر برای بیش فعال و مشکلات توجه حسی بیشتر برای اختلال پردازش حسی است. گروه اختلال پردازش حسی بیشتر مشکلات حسی، شکایت حس‌های پیکری، اضطراب، افسردگی و تطابقات سخت‌تری نسبت به کودکان بیش فعال دارند و عکس‌العمل‌های فیزیولوژیکال ( اکترودرمال) نسبت به محرک های حسی نسبت به بچه های بیش فعال و کودکان طبیعی در اختلال پردازش حسی بیشتر است. به خوبی مشخص شده است که مشکلاتی مثل ناتوانی های یادگیری،تاخیر شناختی،می‌تواند در محیط های آکادمیک مسبب رفتارهای بیقرارانه شود و در مدرسه مشابه بیش فعال ها باشند،که در راهنماهای آموزشی دی اس ام به روشنی،مشکلات پردازش حسی نیاز به معرفی و توصیف کردن دارند.

روانپزشک کودک دکتر لاری سیلاورز نویسنده کتاب میس آندراستود چایلد وی اظهار کرد که بیش فعالی حداقل دلیل معمول برای رفتارهای بیش فعالی، بی توجهی، حواس پرتی و رفتار تکانشگری حسی است، در حالی که عمده استدلال‌ها و دلایل، اضطراب و افسردگی،ناتوانی یادگیری و اختلال پردازش حسی می باشد. همه این فاکتورها هنگامیکه مراجع با چالش های توجهی کمک می خواهد و به ما مراجعه می‌کند،نیازمند بررسی است.