نویسنده: mehdisaber

اختلال بلع(دیسفاژی) چیست

بلع یکی از عملکرد های اصلی دستگاه زبان و دهان می باشد که طی مراحلی انجام می گیرد. آسیب در هر یک از چهار مرحله بلع (آماده سازی دهانی، دهانی، حلقی و مروی) را دیسفاژی یا اختلال بلع می­ نامند.  اختلالات بلع ناشی از اختلالات نوروفیزیولوژیکی است که می‌تواند در هر کدام از مراحل بلع که در زیر آمده است اتفاق بیفتد. ناتوانی در بلع مواد غذایی، سرفه هنگام بلع غذا، مشکلات تنفسی به علت آسپیریشن و … از علائم اختلال بلع در کودکان و بزرگسالان است. دیسفاژی، فرد را در معرض خطر آسپیراسیون مواد غذایی یا همان پرش غذا داخل راه های تنفسی و مایعات و به دنبال آن عفونت ریوی قرار می­دهد، با وجود اینکه بلع بخشی از ارتباط نیست، اما وقت و انرژی آسیب شناسان گفتار و زبان در بسیاری از بیمارستان­ها و مراکز توانبخشی به درمان اختلالات بلع اختصاص پیدا می­کند، زیرا این اختلال در سیستم­های تنفسی، آواسازی، تشدیدی و تولیدی رخ می­دهد که امکان برقراری ارتباط در انسان را فراهم می­سازند. مرکز درمان اختلالات بلع و گفتاردرمانی بلع دکتر صابر به درمان مشکلات بلع در کودکان و بزرگسالان می پردازد.

بلع طبیعی

چگونه می­توان تشخیص داد که یک بیمار دچار مشکل بلع می­باشد؟ برای پاسخ به این سوال، باید ابتدا آناتومی و فیزیولوژی بلع طبیعی را بشناسیم ما به طور متوسط روزانه ۶۰۰ بار عمل بلع را در کسری از ثانیه بدون هیچ تلاش و تقلایی به طور اتوماتیک انجام می­دهیم این فعالیت پیچیده عصبی-عضلانی در چهار مرحله صورت می­گیرد: (۱) مرحله آماده سازی دهانی (۲) مرحله دهانی (۳) مرحله حلقی و (۴) مرحله مروی. باید در نظر داشت که بیماران در هر کدام از مراحل زیر ممکن است دچار مشکل شوند و یا حتی در هر مرحله دچار مشکل خاصی شوند

در گذشته تصور می­شد که بلع توسط پل مغزی و بصل النخاع کنترل می­شود، اما امروزه اسکن­های بدست آمده از تصویربرداری کارکردی با تشدید مغناطیسی (fMRI) و توموگرافی تابش پوزیترون (PET) نشان داده­اند که علاوه بر موارد فوق، نواحی مغزی فراوانی نیز در عمل بلع دخیل هستند که شامل تالاموس، قشر حسی حرکتی، قشر حرکتی تکمیلی، اینسولا، هسته­های قاعده­ای، پوتامن، گلوبوس پالیدوس و شکنج سینگولیت قدامی می­باشد. علاوه بر این نواحی، اعصاب جمجمه ­ای سه قلو (۵)، صورتی (۷)، زبانی-حلقی (۹)، ، واگ (۱۰) و زیر زبانی (۱۲) نیز در فرآیند بلع نقش دارند. پس می­توان نتیجه گرفت که هم سیستم عصبی مرکزی (مغز، مخچه و ساقه مغز) و هم سیستم عصبی محیطی (اعصاب جمجمه­ای) با همکاری خود امکان بلع طبیعی را فراهم می­کند.یک متخصص گفتاردرمانی اختلال بلع می تواند در زمینه درمان اختلالات بلع کمک کننده باشد. مرکز درمان اختلالات بلع دکتر صابر به صورت تخصصی به ارائه خدمات ماساژ درمانی، گفتاردرمانی حسی و… در حیطه اختلالات بلع می پردازد.

مراحل بلع چیست

1. آماده‌سازی دهانی
2. انتقال دهانی
3. حلقی
4. مروی

نشانه های اختلال بلع

• ناتوانی در بلع مواد غذایی، مایعات و بزاق خود (شایع‌ترین علامت)
• سرفه کردن هنگام غذا خوردن یا نوشیدن یا بعد از آنها
• تغییر صدای فرد هنگام تغذیه و یا اندکی پس از آن
• وجود صدای خرخر مانند در مسیر تنفسی حین دم و بازدم
• عفونت سیستم تنفسی ( پنومونیا)
• ورود مواد غذایی به مسیر هوایی زیر چین های صوتی (خفگی)
• کاهش وزن و وجود علائم سوء تغذیه
• بالا رفتن درجه حرارت بدن از 1 تا 30 دقیقه پس از تغذیه

علت های اختلال بلع چیست

• اختلالات عصب شناختی: عفونت مغز و ساقه مغز،پارکینسون، ام اس،فلج اطفال،فلج مغزی،زوال عقل،سکته مغزی،آسیب مغزی.
• ضایعات ساختاری
• وب مادرزادی، نئوپلاسما
• بیماری های بافت عضلانی
• ای ال اس، پلی میوزبس
• عوارض جانبی ناشی از انجام جراحی ها و مصرف داروها
• شکاف لب و کام

رفلکس سرفه: ضروریات بلع سرفه انفجار ناگهانی هوایی است که درون شش ها جمع شده و با فشار به سمت اپیگلوت میرود. سرفه دارای سرعت بسیار بالایی است. برای مقایسه توپ تنیس می تواند با سرعت ۵۰ مایل بر ساعت حرکت کند و این عدد برای توپ بیسبال به ۸۵ نیز می رسد،ولی سرفه کردن با سرعت ۱۰۰ مایل بر ساعت رخ میدهد! دلیل اصلی سرفه جلوگیری از ورود مواد ناخواسته به درون ریه و ایجاد بلع امن است.

آسپیراسیون و دیسفاژی در اختلال بلع نوزادان

مدیریت دیسفاژی و آسپیراسیون نوزادان نیازمند تلاش متخصص نوزادان، متخصص گوش، حلق و بینی، متخصص ریه، متخصص گوارش،و گفتار درمانگران است.

لارینگوسکوپی فایبراپتیک انعطاف پذیر و ارزیابی رسمی بلع باید در هر نوزاد مبتلا به دیسفاژی توسط پاتولوژیست گفتار انجام شود.

نوزادانی که قبل از ۳۴ هفته به دنیا آمده اند ممکن است به علت تاخیر تکاملی دچار دیسفاژی شوند.

در صورت وجود آسپیراسیون،علت های آن ساختاری/ آناتومیکی شناخته شده‌اند،با این حال اکثر بیماران مشکلات آناتومیکی ندارند.

• توجه: از بین ۱۲۸۳ بیمار که تحت بررسی با بلع باریوم اصلاح شده قرار گرفته بودند،۴۴۰ بیمار آسپیراسیون نشا دادند ( 34 درصد ). و در گروه دارای آسپیراسیون، 393 بیمار 89 درصد) دارای آسپیراسیون خاموش (ورود مواد غذایی به ریه ها بدون وجود واکنش سرفه) بودند.

در کودکان زیر 6 ماه،41 درصد آسپیره می کردند که ۹۵ درصد آن به صورت خاموش بود. میانگین سنی کودکانی که به صورت خاموش آسپیره می کردن.1 سال بود. آسپیراسیون خاموش در ۴۱ درصد بیماران با شکاف حنجره ای،41 درصد با لارینگومالاسیا و ۵۴ درصد با فلج یک طرفه چین صوتی مرتبط بود.

گفتاردرمانی اختلال بلع

• مانورهای بلع
• مانور های بلع به منظور کنترل ارادی جنبه‌هایی از مراحل بلع طرح ریزی شده اند.
• بلع سوپرا گلوتیک
• بلع سوپر سوپرا گلوتیک
• بلع در تقلا
• مانور مندلسون

اختلال بلع یا دیسفاژی

دیسفاژی یا اختلال بلع مشکل در جویدن و یا بد عملکردی بلع می­باشد، حتی اگر بیمار بتواند به راحتی از زبان شفاهی برای برقراری ارتباط استفاده کند. به عبارت دیگر، دیسفاژی مشکل در حرکت دادن مواد غذایی یا مایعات در نواحی دهان، حلق و مری می­باشد. به طور کلی می­توان دو مکانیسم را مسئول ایجاد دیسفاژی دانست: (۱) انسداد مکانیکی و (۲) بد عملکردی حرکتی علت مکانیکی دیسفاژی می­تواند مواردی نظیر بزرگ بودن لقمه غذا، وجود جسم خارجی، التهاب، تومر و بزرگ بودن غده تیروئید باشد. مشکل در عملکرد حرکتی نیز شامل نقایصی در شروع رفلكس بلع (نظیر فلج بودن زبان، فقدان بزاق و آسیب در بخش حسی اعصاب جمجمه­ ای ۱۰ و ۱۱)، اختلالات عضلات حلقی و مروی (نظیر میاستنی گراو و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) و اختلال در عضلات صاف مری (نظیر دیستروفی میوتونیک) می­باشد.

اختلال بلع در بزرگسالان

بسیاری از بیمارانی که نقایص عصب شناختی ناشی از سکته، اسکلروز متعدد، ضربه مغزی، فلج بصل النخاعی و بسیاری از بیماری­های عصب شناختی دیگر را دارند، اختلال بلع را تجربه می­کنند. بر اساس مطالعه­ای که در سال ۲۰۰۸ در ایتالیا روی عملکرد بلع ۲۲۶ بیمار مبتلا به اسکلروز متعدد انجام شد، ۳۵ درصد از بیماران بلع غیرطبیعی داشتند . از آنجایی که بیماری اسکلروز متعدد، می­تواند مناطق مختلفی از مغز را تحت تأثیر قرار دهد، احتمال ایجاد ناهنجاری در تمام مراحل بلع وجود دارد، البته احتمال بروز مشکل در مراحل بلع دهانی و حلقی بیش از حلق مروی است. فرد ممکن است بعد از نوشیدن مایعات سرفه کند، یا هنگام خوردن بعضی از غذاها حالت خفگی پیدا کند.

به خصوص غذاهایی که بافت شکننده و ترد دارند. مطالعات فراوانی در این زمینه انجام شده است تا مشخصه های خاص اختلال بلع در اسکلروز متعدد را شناسایی کنند. یکی از ویژگی­های شایع اختلالات بلع در بیماری اسکلروز متعدد، تاخیر در شروع بلع حلقی است. این مشکل باعث می­شود که قبل از شروع پاسخ حرکتی حلقی، غذا وارد حلق شود. بنابراین مسیر هوایی باز است و دریچه غضروف انگشتری-حلقی بسته است. یکی از تظاهرات شایع تاخیر در شروع بلع حلقی، مشکل در بلع مایعات رقیق است. مایعات رقیق در حجم بیشتری بلعیده می­شوند و سریعتر در حفره دهان و حلق حرکت می­کنند. در نتیجه، مستقیماً درون مسیر هوایی که به دلیل تاخیر حلقی باز است ریخته می­شوند.

یکی دیگر از اختلالات شایع بلع در این بیماران، کاهش انقباضات دیواره حلق است که باعث می­شود بعد از عمل بلع، غذا در حلق باقی بماند. هنگامی که به این علت عمل بلع موثر واقع نشود، غذای باقیمانده ممکن است با نفس کشیدن بیمار بعد از بلعی که کامل صورت نگرفته، درون مسیر هوایی بیفتد، یا به درون آن کشیده شود.

نقایص نرمکامی-حلقی نیز غالباً در اسکلروز متعدد رخ می­دهد. بسته شدن ضعیف دریچه نرمکامی-حلقی سبب می­شود که هنگام بلع، غذا وارد بینی شده و مشکل بلع غذا تشدید شود. با این وجود، نقص دریچه نرمکامی-حلقی، به خودی خود علت اصلی اختلال بلع نمی­باشد. اما اگر ضعف این دریچه با کاهش فعالیت دیواره حلق همراه گردد، فشار کمتری تولید می­شود، زیرا فشار ایجاد شده در حلق، به دلیل باز بودن مسیر بینی از بین رفته و بیمار در بلعیدن غذا دچار مشکل می­شود.

از آن جایی که آسیب سیستم اعصاب مرکزی در بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد بسیار متنوع است و بیماری، خود را با شدت­های مختلف و اشکال بالینی متنوع نشان می­دهد، اختلالات بلع ایجاد شده در این بیماران نیز، فوق العاده متنوع است. اگر عصب صورتی درگیر شود، کاهش توانایی بستن لب­ها و کاهش تونوسیته صورت، در بیمار دیده می­شود. درگیری عصب دوازدهم جمجمه­ای باعث کاهش یافتن هماهنگی یا دامنه حرکات زبان می­شود. آسیب به عصب دهم عملکرد قاعده زبان یا فعالیت دیواره حلق را کاهش می­دهد و می­تواند عملکرد حنجره را نیز تحت تاثیر قرار دهد به طوری که در بسته شدن مسیر هوایی حین بلع تداخل ایجاد می­کند. علاوه بر این، آسیب به عصب دهم جمجمه­ای، می­تواند باعث اختلال بلع مروی گردد، به طوریکه حرکات دودی مجرای گوارش به طور طبیعی صورت نمی­گیرند.

این بیماران ممکن است حتی از غذا متنفر شوند یا عکس العمل منفی نسبت به بعضی از مزه­ها یا بافت­های غذایی نشان بدهند. اگر فرد در مراحل پیشرفته بیماری باشد و علائم زوال عقل را نشان دهد ممکن است در خوردن غذا دچار مشکل باشد و حتی نداند که غذا داخل دهان اوست، یا در حال نزدیک شدن به دهانش می­باشد.

به طور خلاصه می­توان گفت که تمامی عملکردهای عصبی-عضلانی که در عملکرد طبیعی بلع نقش دارند، ممکن است بر اثر این بیماری آسیب ببینند. ممکن است همچنین، بازشناسی حسی حجم و غلظت غذا نیز آسیب ببیند. به همین دلیل، بیمار نمی­تواند تغییرات فیزیولوژیکی طبیعی را اعمال کند و عملکرد بلع را متناسب با حجم و غلظت مواد غذایی تنظیم نماید، چون حس­های دهانی این تغییرات را شناسایی نمی­کنند.

تشخیص افتراقی دیسفاژی

با وجود اینکه اختلال بلع  یا دیسفاژی ممکن است در مراحل اولیه بیماری ظاهر شود، اما معمولاً جزء علائم اولیه ام اس نیست و با پیشرفت بیماری بروز می­کند. دیسفاژی ناشی از اسکلروز متعدد، برعکس دیگر بیماری­های پیشرونده، همراه و موازی با علائم دیگر بیماری عود می­کند و بهبود می­یابد. برای مثال، در بیماری پارکینسون تغییرات بلع در مراحل اولیه بیماری آغاز می­شود، به گونه­ای که حتی هنگام استراحت، ترمور در حفره دهان، حلق و یا حنجره دیده می­شود. در بیماری­های نورون حرکتی نظیر اسکلروز جانبی آمیوتروفیک نیز کاهش قدرت زبان و ناکارایی عمل بلع هنگام افزایش غلظت مواد غذایی رخ می­دهد. این حالت هنگامی روی می­دهد که بیمار نمی­تواند نورون­های حرکتی بیشتری را برای کمک به بلع ماده غذایی بکار گیرد. بیماران مبتلا به میاستنی گراو هنگام غذا خوردن به تدریج دچار خستگی می­شوند و عملکرد بلع در آنها به تدریج تضعیف می­شود. بیماران مبتلا به ام اس نیز دچار این مشکل می­شوند، اما نه در مراحل اولیه بیماری این مشکل زمانی بروز می­کند که بیماری ام اس پیشرفت کرده باشد.

اگر سیستم عصبی به صورت ناگهانی آسیب ببیند (به طور مثال، در اثر سکته)، شروع دیسفاژی نیز همراه با علائم دیگر ناگهانی خواهد بود. با این حال اگر سکته خفیفی در ساقه مغز رخ دهد، ممکن است مشکل بلع تنها علامت ظاهری در بیمار باشد که البته با اختلال بلع در بیماری ام اس تفاوت­هایی دارد. در سکته بصل النخاعی معمولاً حرکت حنجره به سمت جلو و بالا مختل می­گردد، در نتیجه دریچه فوقانی مری کمتر باز می­شود و دیواره حلق به طور یک طرفه آسیب می­بیند. مواردی که ذکر شد، به طور معمول در اسکلروز متعدد رخ نمی­دهد. اما گرفتن شرح حال می­تواند کمک فراوانی به تشخیص افتراقی دیسفاژی ناشی از ام اس از دیسفاژی ناشی از اختلالات نورولوژیکی دیگر نماید.

سوالات متداول:

1.اختلال بلع با دیسفاژی چیست؟

دیسفاژی مشکل در حرکت دادن مواد غذایی یا مایعات در نواحی دهان، حلق و مری می­باشد که با مشکل در قورت دادن مواد غذایی خود را نشان می دهد.

2. چه بیماری هایی باعث اختلال بلع در بزرگسالان می شود؟

بسیاری از بیمارانی که نقایص عصب شناختی ناشی از سکته، اسکلروز متعدد، ضربه مغزی، فلج بصل النخاعی و بسیاری از بیماری­های عصب شناختی دیگر را دارند، اختلال بلع را تجربه می­کنند.

3. گفتاردرمانی  در اختلال بلع چکار می کند؟ گفتاردرمانان متخصص مرکز اختلال بلع دکتر صابر با انجام ماساژ های دهانیبه بهبود قدرت عضلات صورت دهان و زبان کمک می نمایند همچنین با اموزش تکنیک های درمانی در تقویت عصلات حنجره و بلع بیمار تلاشمی نمایند.

چگونه ترس از حمام کردن در نوزاد و کودک را از بین ببریم

شوخی نمی ­کنیم! اولین حمام کردن کودک فرصت خوبی برای عکس گرفتن از نوزاد است. برای حمام کردن نوزاد و کودک روش­ های متعددی وجود دارد و با تمرین، شما بهترین و مناسب­ ترین روش برای خود و نوزادتان را در خواهید یافت. به عنوان مثال هرگز کودک را به طور ناگهانی وارد آب نکنید چرا که موجب ترس و حس عدم امنیت در نوزاد می شود. بعضی کودکان وقتی وارد حمام می شوند شروع به بی قراری و گریه می کنند. ممکن است نوزاد از صدای حمام و دوش بترسد، یا از اینکه آب روی سرش بریزد بدش بیایید یا حتی از مالیدن شامپو روی پوستش احساس بدی بکند. این علائم نشان دهنده مشکلات حسی در کودک است. با انجام تکنیک های ماساژ و آموزش روش های حمام کردن می توان مشکلات حسی کودک و ترس نوزاد از  حمام را کاهش داد. اگر کودک شما خیلی بی قرار است و به سختی پوشک او را تعویض میکنید یا لباس او را با گریه عوض می کنید و یا در طول روز کمتر می خوابد و زیاد نق می زند ممکن است به علت اختلالات حسی در نوزادتان باشد. با اطلاع از علائم اختلال پردازش حسی و مراجعه به متخصص توانبخشی کودکان می توانید این مشکل را برطرف کنید. مرکز توانبخشی دکتر صابر با ارائه خدمات ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی و سنسوری روم در بهبود اختلالات پردازش حسی پیشرو می باشد. در این مطلب به توضیح نکاتی در زمینه ترس از حمام کردن در نوزادان و کودکان پرداخته می شود تا به والدین در انجام آن کمک نماید.

چگونه ترس نوزاد از حمام را از بین ببریم

یک روش شستن نوزاد این است که ابتدا با دست کمی آب روی پاهای نوزاد و سپس سینه و بدن او بریزید و وقتی نوزاد به درجه دمای اب عادت کرد، او را به طور کامل بشویید. حساسیت زدایی به تدریج باعث می شود نوزاد به درجه حرارت آب عادت کند و ترس از حمام کردن در کودک و نوزاد کم شود. یک روش شستن نوزاد که بسیار خوب است این است که بنشینید و یک حوله روی پاها یتان بیندازید تا نوزاد از دست تان لیز نخورد؛ بعد در حالی که نوزاد را محکم در دست رفته اید، به حمام کردن نوزاد و کودک خود بپردازید. اولین حمام نوزاد شاید در ابتدا سخت و پر دردسر به نظر بیاید اما با رعایت یک سری نکاتساده و داشتن آرامش، این کار به یکی از بهترین کار های زندگی تان تبدیل می شود.

آماده شدن برای اولین حمام نوزاد

استحمام­ های اولیه به نسبت ساده ­اند -تنها نگرانی شما گرم نگه داشتن نوزاد، ایجاد احساس امنیت در ضمن حمام کردن در نوزاد و تمیز کردن اوست. البته با رشد کودک، قایق ­ها، اردک­ ها و سایر اسباب بازی ­ها، فضایی بیش از خود نوزاد در وان یا لگن حمام را اشغال می­ کند؛ بنابراین فراهم آوردن چند وسیله ساده کمکی حمام توصیه می­ شود:

• گلوله­ های پنبه (برای تمیز کردن چشم و گوش)
• فنجان پلاستیکی یا بطری اسپری
• برس نرم
• حوله کوچک و لیف نوزاد (به تعداد زیاد، برای گرم نگه داشتن و بازی کودک)
• چند عدد حوله بزرگ ­تر
• یک قطعه اسفنج بزرگ (برای قرار دادن نوزاد روی آن در ضمن حمام، یا یک حوله اضافی)
• صابون بچه یا شامپوی بدون اشک بچه (این دو به خوبی می ­توانند جایگزین یکدیگر شوند)، یا صابون ملایم گلیسرین
• یک تشکچه برای قرار دادن زیر زانوها یتان هنگام حمام کردن نوزاد در وان بزرگ حمام
• زیرپایی ضد لغزش (برای استفاده در وان بزرگسالان)
• مقداری ابر (اسفنج) برای پوشاندن لوله و شیر آب (برای وان حمام)

روش شستن نوزاد با اسفنج

چنانچه تصمیم گرفته­ اید اولین حمام نوزاد را با اسفنج انجام دهید، درباره محل انجام این عمل کاملاً فکر کنید؛ زیرا مسلماً میل ندارید کودک برهنه را برای انتخاب محل استحمامش در منزل به این طرف و آن طرف ببرید. بهترین محل برای این کار، در صورتی که فضای کافی وجود داشته باشد کابینت کنار ظرفشویی آشپزخانه است، استفاده از این محل چند مزیت دارد: به علت ضد آب بودن این سطح، نظافت آن آسان است؛ ارتفاع آن تا حدی است که مجبور نشوید خم شوید و اب گرم کافی برای آسان­ تر شستن و آب کشیدن مو های نوزاد در دسترس قرار دارد.

اصول ضروری حمام کردن نوزاد و کودک

بدن خیس نوزادان بسیار لغزنده است! وقتی در دستان بزرگی نگه داشته شوند، احتمال لغزيدن أن ها كمتر است. اگر فردی با دستان بزرگ ­تر از دستان خود شما در منزل حضور دارد، زمان به کار گرفتن آن دست ­هاست! در ابتدا سطح نرمی نیاز دارید تا نوزاد را روی آن قرار دهید. یک حوله ضخیم تا شده برای این کار مناسب است. چنان چه وان یا لگن کودکی که در را اختیار دارید دارای کف پوش اسفنجی ضخیم است، لگن را کنار بگذارید و ابر آن را روی سطح کابینت پهن کنید. دقت کنید که هر آنچه را لازم دارید در دسترس قرار دهید. چندین حوله لازم دارید؛ علاوه بر حوله­ ای که نوزاد برروی آن قرار داده می­ شود. یک حوله نیز برای پوشاندن بخش ­هایی از بدن نوزاد که شسته نمی ­شوند و حوله دیگری برای خشک کردن او لازم است لوازم زیر را نیز لازم دارید:

• حداقل دو حوله یا دستمال روشویی (شما که نمی­ خواهید لکه شیر روی صورت نوزاد را با همان حوله یا دستمالی که برای تمیز کردن باسن نوزاد به کار برده ­اید تمیز کنید).
• گلوله ­های پنبه یا یک حوله تمیز روشویی دیگر برای چشم ­های نوزاد
• صابون بچه یا صابون ملایم دیگر
• یک دست لباس تمیز
• در صورت نیاز پماد ضد سوختگی ادراری نوزاد
• یک فنجان پلاستیکی

مراحل حمام کردن نوزاد

برای کم کردن ترس از حمام کردن در نوزاد، لباس­ های نوزاد را بیرون بیاورید، ولی پوشکش را باز نکنید. او را روی حوله­ ای بگذارید با حوله دیگر روی او را بپوشانید؛ در هر مرحله از حمام، تنها قسمت­ هایی از بدن که شسته می­ شوند از زیر حوله خارج می ­گردند. گوشه ­های داخلی چشم­ های نوزاد را از طرف داخل به خارج، با استفاده از یک گلوله پنبه تمیز پاک کنید یا هر چشم را با یک گوشه حوله روشویی تمیز کنید. لابه لای گوش­ ها را نیز می­ توانید با گلوله پنبه تمیز کنید، اما مجرای گوش را تمیز نکنید؛ حتی اگر جرم در آن وجود دارد. این جرم محافظ گوش داخلی است. تمام نواحی گردن نوزاد را با توجه مخصوص به چین­های آن تمیز کنید؛ زیرا ممکن است مملو از جرم باشد. در مورد نوزادان تازه متولد شده این جرم به احتمال زیاد سلول­ های مرده پوست و در کودکان بزرگ ­تر، به احتمال زیاد ذرات خشک شدۀ غذاست. مرحله بعد شستن دست و پا و سپس جلوی نیم تنه است. به منظور شستن مو های نوزاد، آن ها را با حوله کوچک دستی خیس کنید، کمی مایع صابون روی موها بریزید و به آرامی تمام پوست سر از جمله نقاط نرم آن را ماساژ دهید. به شامپوی بچه نیازی نیست؛ صابون حمام مایع بچه در این مرحله یک تمیز کننده چند منظوره است. سپس نوزاد را در حالی که سرش کمی متمایل به عقب و توی سینک است، با یک دست نگه دارید. با استفاده از فنجان یا لیوان پلاستیکی، آب گرم را به صورتی که وارد چشم ­هایش نشود، روی سر او بریزید. در صورت وارد شدن صابون به چشم­ ها، آن ها را با آب گرم بشویید. نوزاد به محض خارج شدن صابون از چشم­ ها، آن ها را خواهد گشود. در مرحله بعد، پوشک نوزاد را خارج و باسن و اندام­ های تناسلی او را بشویید (هنگام شستن نوزاد دختر، به خاطر داشته باشید که شستشو را همیشه از سمت جلو به عقب انجام دهید) در خاتمه، او را بنشانید و به حالت آروغ زدن به سمت جلو به دستتان تکیه دهید و پشتش را بشویید. دقت کنید که صابون روی بدن کاملا شسته و سپس بدن با حوله تمیز خشک شود. توجه مجدد شما را به نظافت دقیق لابه لای چین­ های کردن نوزاد جلب می ­کنیم.

سوالات متداول:

1.برای کم کردن ترس از حمام کردن در نوزاد چکار می توان کرد؟

در صورتی که نوزاد در حمام بسیار بی قرار است، لباس­ های نوزاد را بیرون بیاورید، ولی پوشکش را باز نکنید. او را روی حوله­ ای بگذارید با حوله دیگر روی او را بپوشانید؛ در هر مرحله از حمام، تنها قسمت­ هایی از بدن که شسته می­ شوند از زیر حوله خارج می ­گردند. این کار می تواند بی قراری کودک را کاهش دهد. اما برای حل مشکلات حسی نیاز به کاردرمانی حسی می باشد.

2.چه تمریناتی می تواند احساس ترس و بی قراری کودک را در حمام کم کند؟

برای بهبود مشکلات حسی کودک در زمان حمام و تعویض لباس می توان از ماساژ درمانی و تحریکات حس عمقی در کودکان استفاده نمود و اختلالات پردازش حسی در کودک را تعدیل نمود.

آیا گفتاردرمانی تاثیر دارد؟

در پاسخ به این پرسش که آیا گفتاردرمانی تاثیر دارد یا خیر، باید گفت، گفتاردرمانی می تواند طیف گسترده ای از مشکلات و اختلالات گفتاری – زبانی را در کودکان و بزرگسالان درمان کند. میزان موفقیت و تاثیر گفتاردرمانی با توجه به نوع اختلال، سن فرد، شدت اختلال، نوع درمان و… متفاوت است. مراحل درمانی گفتاردرمانی کودکان در صورت شروع زود هنگام و با مشارکت والدین می تواند موفقیت آمیز باشد. گفتاردرمانی کودکان به طور معمول با ارزیابی توسط گفتاردرمانگر یا متخصص آسیب شناسی گفتار و زبان آغاز می شود و بهترین درمان را برای کودک در نظر می گیرد. برخی از اختلالات گفتاری کودکان از دوران کودکی شروع شده ولی با افزایش سن بهبود می یابند در حالی که برخی تا بزرگسالی ادامه پیدا می کنند و به درمان های بیشتری نیاز دارند. برای درک بهتر سن مناسب گفتاردرمانی کودکان باید آگاهی بیشتری از رشد طبیعی گفتار در کودکان داشته باشید. با مطالعه مقاله مربوط به رشد گفتار در کودکان و بررسی وضعیت کلام کودکتان می توانید در صورت مشاهده تاخیر و اختلال به متخصص گفتاردرمانی مراجعه نمایید. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی پاسداران تهران، با انجام خدمات متنوع گفتاردرمانی همچون گفتاردرمانی کودکان، گفتاردرمانی بزرگسالان، گفتاردرمانی در منزل، گفتاردرمانی انلاین و… رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.

بررسی پیش آگهی و تاثیر گفتاردرمانی

بیان پیش آگهی عبارت است از پیش بینی گفتاردرمانگر درباره پیامد ارتباطی که به طور منطقی با توجه به سطح فعلی عملکرد کودک در زمان آینده انتظار می ­رود. عبارت­ های مربوط به پیش آگهی نیز شبیه عبارت ­های مربوط به شدت هستند که به ما در صرفه جویی در تدابیر مداخله و توجیه پذیری آن کمک می­ کنند. اگر درمانگری در پیش آگهی اظهار کند کودک استعداد دستیابی به عملکرد ارتباطی طبیعی را دارد، این گفته را می­ توان به عنوان معیاری به کار برد که پیشرفت در مداخله در مقابل آن اندازه گیری می­ شود. اگر کودک در دستیابی به سطح عملکرد پیش بینی شده در بیان پیش آگهی و بعد از یک زمان مداخله ای معقول شکست بخورد یا پیش آگهی اشتباه بوده یا مداخله آن طور که باید مؤثر نبوده است. در هر دو صورت پاسخگویی به تناقض ضروری است.

بررسی اختلال گفتاری و سن مناسب برای گفتاردرمانی

به همین دلیل هنگام ارائه پیش آگهی، لازم است آگاه باشیم که همه عوامل مربوط را به حساب آوریم. معمولاً سن در پیش آگهی مهم است. هر قدر سن کودک در هنگام شناسایی اختلال ارتباطی کمتر باشد قطعیت نتیجه، کمتر است. پیش آگهی یک نوجوان بدون گفتار کارآمد نسبت به کودک ۲ یا ۳ ساله­ ای که هنوز شروع به صحبت نکرده ۱ یا ۳ ساله­ ای که واضح­ تر و ضعیف ­تر است محیط اجتماعی نیز می ­تواند بر پیش آگهی تأثیر بگذارد. پیش آگهی مراجعی از یک خانواده خوب که سرمایه و انرژی کار کردن و حمایت از کودک را دارد درخشان­ تر از کودکی است که از خانواده­ ای است که در آن والدین، مریض و معتاد به دارو و الکل یا درگیر تلاش برای بقای اقتصادی هستند. شخصیت و خلق و خوی مراجع نیز بی تأثیر نیست. یک کودک دقیق و با فکر که توانایی­ های توجه کردن در او خوب تکامل یافته­ اند در وضعیت بهتری برای استفاده از مداخله است نسبت به یک کودک بیش فعال و تکانشی که قبل از یادگیری زیاد، باید رفتار توجه کردن را به طور اساسی کسب کند. همین طور کودکی که به دلیل داشتن ارتباط زیاد با محیط به شدت برای بهبود انگیزه دارد و آمادگی پذیرفتن بعضی خطرات و ارتکاب برخی اشتباهات را دارد، پیش آگهی بهتری دارد نسبت به یک کودک بیش از حد محتاط و خجالتی که خودکفایی او نسبی بوده و برای غلبه بر نقص ارتباطی انگیزه قوی ندارد. علاوه بر برقراری ارتباط وجود حیطه­ های عملکردی دیگر نیز بر پیش آگهی تأثیر می ­گذارد. یک کودک ۳ ساله مبتلا به عقب ماندگی ذهنی و اتیسم که کلاً صحبت نمی ­کند، پیش آگهی بدتری نسبت به یک کودک ۳ ساله اجتماعی دارای عملکرد شناختی طبیعی دارد. در مورد موضوعات مطرح در پیش آگهی در شرایط گوناگون مرتبط با اختلالات زبان به طور مفصل در فصل ۵ بحث می­ شود. متخصص گفتاردرمانی باید با استفاده از داده­ های مصاحبه و منابع مشاهده ­ای هر جنبه از پیش آگهی را در سرتاسر دوره ارزیابی تشخیصی نیز بسنجد. برداشت­ های درمانگر از این عناصر در ارائه پیش آگهی نمایان می­ شود.

فرایند گفتاردرمانی کودکان و بررسی نتایج آن

با این حال علی رغم استفاده از بهترین و دقیق ­ترین داده­ های در دسترس، همیشه وقتی نتایج تاثیر گفتاردرمانی را بیان می­ کنیم داریم حدسی بر اساس تحصیلات خودمان می ­زنیم، خواه پیش آگهی را به صورت نوشتاری و در یک گزارش بالینی بیان کنیم یا در مکالمه با خانواده مراجع، این واقعیت را باید رعایت کنیم. بنابراین معمولاً یک نتیجه گیری کوتاه مدت برای تاثیر گفتاردرمانی بهتر از یک پیش آگهی بلند مدت است و صحبت در مورد آنچه که کودک احتمالاً خواهد توانست در یک زمان معین انجام دهد نسبت به آنچه کودک قادر به انجام آن نخواهد بود بهتر است، مثلاً ممکن است یک پیش آگهی اظهار کند که مراجع با مداخله فشرده در ظرف یک سال از گفته­ های تک کلمه ­ای به تولید بعضی جملات دو تا سه کلمه ­ای نائل می­ شود. چون این پیش آگهی یک مدت زمان معین و یک نتیجه قابل سنجش را بیان می­ کند می ­توان آن را ارزیابی کرد. ارجحیت این پیش آگهی نیز نسبت به پیش آگهی دیگری که مثلاً اظهار می­ کند مراجع به تکامل طبیعی زبان بیانی نخواهد رسید بیشتر است. این پیش آگهی فاقد مدت زمانی است که بر اساس آن بتوان ارزیابی را انجام داد و فقط یک نتیجه منفی را بیان می­ کند نه آنچه را که می­ توان انتظار داشت اتفاق بیفتد. گفتاردرمانگرانی که به قانون ارائه پیش آگهی­ های کوتاه مدت معتقدند و آن­ ها را در عباراتی مثبت بیان می­ کنند معمولاً با مقاومت و خصومت کمتری از طرف خانواده مواجه می­ شوند نسبت به آن­ هایی که پیش بینی­ های بلند مدت همه جانبه­ ای را ارائه می­ دهند که حقیقتاً هیچ کس نمی­ تواند واقعاً به آن­ها مطمئن باشد حتی هنگامی که خانواده اصرار می کند آنچه را که کودک به عنوان یک بزرگسال به آن شبیه خواهد شد ،بداند درمانگر آگاه می­ تواند به والدین تذکر دهد که وظیفه مهم کمک به کودک است تا بتواند حالا یا در ماه­ ها یا سال ­های آینده به بهترین نحو عمل کند. پذیرش صادقانه این مطلب که پیشگویی خصوصیات انسان ها برای ما بسیار پیچیده و غیر قابل پیش بینی است می­ تواند با دلگرمی خانواده همراه شود تا با کودک همان گونه که هست کار کنند و از خدماتی که او برای کسب مرحله تکاملی مناسب بعدی نیاز دارد حمایت نمایند اطمینان از این مطلب که تشخیص و پیش آگهی ادامه خواهد داشت به خانواده کمک می ­کند تا بر تردید های ناخوشایند ناشی از پرورش یک کودک مبتلا به ناتوانی فائق آید.

اختلال پردازش حسی و کودک فراری از مسواک زدن

مراقبت و نگه داری از دندان کودکان از همان ابتدای نوزادی حائز اهمیت بوده و والدین کودک باید به این موضوع توجه داشته باشند. شاید فکر کنید که لازم نیست از همین حالا دربارة مسواک زدن دندان‌ های نوزاد نگران باشید؛ چون او تا مدت‌ های مدید دندان نخواهد داشت اما باکتری ها از همان روز های ابتدایی به لثه ها چسبیده و ممکن است دهان نوزاد را آلوده کنند. همچنین باکتری ها پلاک هایی تولید می کنند که بعدا به دندان های کودک که در بیایند، آسیب می رسانند. این درست است که در این زمان نمی توانید از مسواک یا خمیر دندان برای تمیز کردن لثه های نوزاد خود استفاده کنید اما می توانید از یک دستمال نرم و استریل استفاده کنید. بنابراین لثه های نوزادان تان را حتما پس از تغذیه و پیش از خوابیدن تمیز کنید و با بیرون زدن اولین دندان، استفاده از مسواک را شروع کنید. برخی کودکان به علت مبتلا شدن به اختلال پردازش حسی، با مسواک زدن در آینده مشکل داشته باشند اما با استفاده از کاردرمانی حسی می توان به درمان بیش حسی کودک فراری از مسواک زدن پرداخت. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از روش های متنوع کاردرمانی حسی به درمان بیش حسی کودک فراری از مسواک زدن و مشکلات اختلال پردازش حسی داخل دهانی کودکان می پردازد.

مسواک زدن نوزاد

باید بگویم چنین انتظاری وجود دارد، در حقیقت شما باید از همین حالا به مسواک زدن کودک بیاندیشید و پیش از درآمدن دندان‌ ها، او را به تمیز کردن لثه‌ هایش عادت دهید. در چندبار اول، او احتمالاً شما را گاز خواهد گرفت. بهتر است شما قبل از آنکه این گاز گرفتن‌ ها به خون‌ریزی بینجامد، چاره‌ای برای آن ها بیاندیشید. البته کار جالبی نخواهد بود. لِذا می‌ گوید: «مسواک زدن از شستن مو ها مشکل‌ تر است. یکی از کار های پراسترس است و ما در شب هرگز آن را انجام نمی‌ دهیم». مسواک کردن «دندان‌ های» نوزاد عادت خوبی است که از همین حالا باید شروع شود، نه فقط برای داشتن لثه‌ های سالم و دندان‌ های درحال رشد، بلکه برای ایجاد عادت روزانه در کودک.

روش های درمان بیش حسی در مسواک زدن

حساسیت بیش از حد دهانی به معنای واکنش بیش از حد یا حساسیت شدید در دهان و نواحی اطراف آن به محرک‌های مختلف، از جمله غذا، مواد دندانپزشکی یا حتی بافت‌های خاص است. اختلال پردازش حسی دهانی وضعیتی است که در آن فرد در پردازش اطلاعات حسی مربوط به دهان، از جمله طعم، بافت و دما، مشکل دارد. این می‌تواند به صورت بیش‌حساسیتی (واکنش‌پذیری بیش از حد) یا کم‌حساسیتی (واکنش‌پذیری کمتر از حد) به محرک‌های دهانی ظاهر شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است از غذاهای خاصی بیزار باشند، در مسواک زدن مشکل داشته باشند، یا به دنبال بافت‌ها یا طعم‌های خاصی باشند.

در زیر چند نکته برای جالب کردن مسواک زدن آورده شده است:

-کودکان عاشق تقلیدند. پیش از اینکه بخواهید دندان‌ های کودک را مسواک بزنید، دندان‌ های خود را در حضورش مسواک کنید.

-برای دندان‌ های کودک اسم تعیین کنید و درضمن مسواک زدن برایشان آواز بخوانید.

-تظاهر کنید پشت دندان‌ های کودک دنبال چیزی می‌ گردید و به این ترتیب آن ها را مسواک کنید.

-در طول روز با بافت های مختلف پارچه لب ها و زبان کودک را ماساژ دهید.

اگر کودک به هر علتی از جمله اختلال پردازش حسی با مسواک زدن مشکل داشت، با مراجعه به مراکز کاردرمانی معتبر و با تجربه از جمله کلینیک کاردرمانی دکتر صابر به استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی حسی و کاردرمانی حسی کودکان بپردازید.

نمونه ای از این تکنیک ها را در زیر بررسی می نماییم.

درمانگران می‌توانند به افراد کمک کنند تا راهبردهایی برای مدیریت حساسیت‌های حسی و بهبود مهارت‌های حرکتی دهانی ایجاد کنند.

معرفی تدریجی بافت‌ها و طعم‌های جدید:این کار می‌تواند به افراد کمک کند تا با طیف وسیع‌تری از غذاها راحت‌تر شوند.

فراهم کردن ورودی دهانی:فعالیت‌هایی مانند جویدن آدامس، حباب بازی، یا استفاده از مسواک لرزشی می‌تواند به تنظیم پاسخ‌های حسی کمک کند.

تغییر محیط:ایجاد یک محیط غذایی راحت و قابل پیش‌بینی می‌تواند اضطراب را کاهش داده و مشارکت را بهبود بخشد.

ایجاد اعتماد:برقراری یک رابطه مثبت و حمایتی با مراقبان برای ترویج تجربیات دهانی مثبت ضروری است.

طریقه مسواک زدن کودک فراری از مسواک زدن

بهترین مسواک برای کودک یک قطعه گاز مربع شکل (که در داروخانه‌ ها به فروش می‌ رسد) و خیس کردن آن با آب معمولی است. میزان جرمی که این گاز می‌ تواند پاک کند حیرت‌آور است. دندان‌ های کودک نوپای من به تازگی بسیار ناخوشایند و بد به نظر می‌ رسیدند، گویی لایه‌ای از جرم ضخیم روی آن ها را پوشانده بود. او به من اجازه نزدیک کردن مسواک به دهانش را نمی‌ داد. اما دهانش را برای دندان‌ پزشک که لایه جرم را با قطعه‌ ای گاز پاک کرد، گشود. یک جایگزین، مسواک نوک انگشتی است- نوعی مسواک با مو های لاستیکی که مانند کلاهکی روی انگشت قرار می‌ گیرد. البته شما می‌ توانید به‌طور مستقیم از مسواک استفاده کنید، زیرا مسواک نوزادان بسیار نرم است. (جویده شدن آن ها بر اثر لحظه‌ای غفلت یکی از نقاط ضعف آن هاست). هنگام مسواک زدن کودک، او را پشت به خود و رو به آینه نگه دارید تا آنچه را که انجام می‌ دهید، مشاهده کنید. هنگامی که کودک را از پشت گرفته‌ اید، کمتر نسبت به موقعی که رو به‌ روی شماست، دندان‌ هایش را برهم می‌ فشرد و حرکت می‌ کند. در این مرحله نباید از خمیر دندان استفاده کنید. کودک آن را خواهد بلعید و بلعیدن فلوراید زیاد، ممکن است موجب صدمه رساندن به مینای دندان‌ های هنوز درنیامده شود. ولی کودکان بیش از شش ماهه مقدار معینی از فلوراید در رژیم غذایی خود لازم دارند تا از پوسیدگی دندان شان در آینده پیشگیری شود. اگر آب منطقه شما حاوی فلوراید نیست، می‌ توانید آب معدنی مصرف کنید یا از پزشک کودکتان بخواهید قطره فلوراید برای او تجویز کند.

سوالات متداول:

1.در صورتی که کودک اصلا اجازه ندهد مسواک را داخل دهانش کنیم چکار باید کرد؟

استفاده از مسواک های انگشتی می تواند جایگزین خوبی برای مسواک در ابتدای روند مسواک زدن باشد، حتی می توان از قطعه های گاز استریل برای پاک کردن دندان کودک استفاده  نمود.

2.چه تمریناتی برای کاهش حساسیت دهانی کودکان می توان انجام داد؟

ماساژ صورت، لب ها و داخل دهان با بافت های مختلف، استفاده از آبنیات های طعم دار و ماساژ با مدالیته های سرد و گرم موجب بهبود اختلالات حسی داخل دهانی در کودکان و بهبود مسواک زدن می گردد.

گفتاردرمانی در ام اس

اختلالات گفتاری و دیزارتری در ام اس ممکن است در هر مرحله ای رخ دهد. علائم مشکلات گفتاری ممکن است در مراحل پیشرفته تر، شدید تر شود؛ با این حال گفتاردرمانی می تواند کمک ویژه ای به مبتلایان به ام اس داشته باشد. گفتاردرمانی ام اس به افراد مبتلا به این اختلال کمک می کند تا اختلالات بلع یا گفتاری را مدیریت کنند. تعداد کمی از بیماران مبتلا به اِم اِس از ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل استفاده می‌کنند. البته بیشتر بیماران نیز به این ابزار ها نیاز ندارند. دیزارتری در اِم اِس به ندرت آن‌ قدر شدید می‌ شود که ارتباط غیرگفتاری تنها راه انتقال مفاهیم باشد. یک مطالعه مقطعی بزرگ در سال 1985 روی 656 فرد مبتلا به اِم اِس صورت گرفت که نشان داد تنها 40% از بیماران در انتقال مفاهیم دچار مشکل هستند (نامفهوم بودن گفتار برای غریبه‌ها) و تنها %1 از بیماران از ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل استفاده می‌ کردند. با این حال آسیب‌ شناس گفتار و زبان باید با ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل آشنا باشد و اطلاعاتی در زمینه نحوه‌ی ارزیابی بیمار و ابزار مناسب برای برآورده کردن نیاز های وی کسب کند.گفتاردرمانی در ام اس می تواند به افراد مبتلا به این بیماری کمک کند تا در مدیریت مشکلات ارتباطی یا مسائلی همچون بلع، کمتر با مشکل مواجه شوند. گفتاردرمانی مولتیل اسکلوروزیس از طریق استراتژی هایی برای بهبود گفتار و بهبود کیفیت صدای فرد کمک کننده است. مرکز توانبخشی در ام اس می تواند شامل طیف گسترده ای از تکنیک ها و روش ها با توجه به نیاز فرد مبتلا باشد. برای تشخیص اختلال گفتاری بزرگسالان و همچنین گفتاردرمانی در ام اس در ابتدا باید مهارت ­های شناختی- ارتباطی بیمار به طور مختصر بررسی شوند تا در صورت نیاز به ارزیابی کامل آسیب شناس گفتار و زبان، اقدامات لازم صورت گیرد. غربال­گری اختلالات شناختی- ارتباطی باید برای تمام بیماران مبتلا به ام اس انجام شود، و در شرایط ایده آل، تمام بیماران مبتلا به ام اس باید به آسیب شناس گفتار و زبان ارجاع داده شوند. حتی اگر بیمار مشکل ارتباطی خاصی را گزارش نکند نیز باید غربال­گری نقایص شناختی-ارتباطی صورت گیرد، زیرا ممکن است بیمار تعریف صحیحی از مشکلات ارتباطی در ذهن خود نداشته باشد. در روند غربال­گری، ابتدا باید با بیمار یا مراقبان وی مصاحبه شود و سوالاتی درباره مشکلات شناختی-ارتباطی بیمار در گذشته و در حال حاضر پرسیده شود. سپس تاریخچه پزشکی بیمار مرور می­ شود و اطلاعات مربوطه استخراج می­ گردد. سرانجام، در حین مکالمه با بیمار، علائم و نشانه­ های مربوط به عملکرد شناختی-ارتباطی وی ثبت می­ گردد. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص و درمان ام اس در تهران، با تشخیص اختلال گفتاری بزگسالان مبتلا به ام اس و با انجام خدمات گفتاردرمانی در ام اس و همچنین گفتاردرمانی در منزل به بیماران مبتلا کمک می کند.

ابزار های ارتباطی بیماران ام اس چیست؟

هنگام انتخاب ابزار مناسب برای ارتباط جایگزین و مکمل،‌ باید نیاز ها و توانایی‌ های فرد را با ویژگی‌ های سیستم ارتباطی تطابق داد. عملکرد های اجرایی مرکزی،‌ رفتاری، بینایی ـ حرکتی و زبانی ـ شناختی بر اِم اِس تأثیر می‌ گذارند و بنابراین نیاز به ارزیابی رسمی دارند. علاوه بر این در ارزیابی باید با بیمار و افراد مهمی که با او زندگی می‌ کنند، مصاحبه کرد تا نیاز های ارتباطی آن‌ ها تعیین شود. مشاهده‌ غیر رسمی محیط طبیعی برای برقراری ارتباط نیز سودمند است. اهداف نیاز های ارتباطی و نتایج مطلوب بر اساس شرایط بیمار و اعضای خانواده تعیین می‌ شود. ارزیابی رسمی ارتباط جایگزین و مکمل علاوه بر موارد فوق به شناسایی این موارد نیز کمک می‌کند (گلنن و همکاران):

• روش‌ های ارتباطی مورد استفاده در حال حاضر (گفتار، آواسازی، ایما و اشاره، تکان دادن سر، اشاره کردن، نوع نگاه و بیانات چهره‌ ای)؛
• تجارب گذشته از کار با ابزار های ارتباط جایگزین و مکمل؛
• محیط ارتباطی (خانه، مدرسه، محل کار و جامعه)؛
• مسائل مربوط به حرکت، قرار گیری وضعیت بدن، نحوه نشستن و وضعیت بینایی (توسط کار درمانگر بررسی می‌ شود)؛
• توانایی استفاده از ارتباط جایگزین و مکمل (کنترل عملکرد اندام‌ های فوقانی، اندام‌ های تحتانی،‌ سر و چشم‌ ها)؛
• تکنیک‌ ها یا وسایل دیگری که می‌ توان همراه با سیستم ارتباط جایگزین و مکمل به کار برد (برای مثال: ویلچر، کامپیوتر و کنترل کننده‌ های محیطی)

ارزیابی رسمی نیاز های ارتباطی به برنامه‌ درمانی جهت می‌ دهد و اهداف زیر را شناسایی می‌ کند:

• گرفتن توجه از دیگران؛
• درخواست کمک؛
• اشیاء یا فعالیت‌ ها؛
• ارتقاء تعاملات اجتماعی؛
• رعایت نوبت
• پرسیدن سؤال یا پاسخ دادن به سؤال دیگران.

آسپرگر یک مقیاس گفتاری 10 نمره‌ای طراحی کرد که با درجه‌بندی موارد زیر به تصمیم‌گیری درباره‌ی داشتن صلاحیت برای اعمال ارتباط دهانی جایگزین و سپس بررسی میزان پیشرفت بیمار کمک می‌کند:

• تمایل بیمار برای استفاده از آواسازی یا گفتار به منظور برقراری ارتباط با شرکای آشنا و سپس ناآشنا؛
• چگونگی ادراک پیام، ترمیم آن و واضح کردن آن در صورت نیاز.

در سال‌های اخیر مطالعات فراوانی روی ارزیابی و درمان ابزارهای ارتباطی جایگزین و مکمل صورت گرفته است که باعث ارتقاء سطح دانش و مهارت ما و ورودی تجهیزات جدید به بازار شده است. تجویز وسیله ارتباطی جایگزین توسط گروه متخصص در این زمینه انجام می‌ شود. این متخصصان به خاطر دارند که ارتباط در محیط طبیعی گوینده رخ می‌دهد و بیمار و شرکای ارتباطی وی را در کانون توجه قرار می‌ دهند و هنگام نیاز به ابزارآلات گران و با تکنولوژی پیشرفته از سازمان‌ های ذی‌ ربط کمک می‌ گیرند.

اعضای تیم ارتباط جایگزین و مکمل به شرح زیر می‌ باشند (گلنن و همکاران):

1. مشاور ارتباط جایگزین و مکمل: آشنا با امکانات، سیستم‌ ها و تأثیر ارتباط جایگزین و مکمل بر زندگی اجتماعی بیمار.
2. نماینده شرکت تولید کننده: ارائه‌ی کمک تخصصی، انتخاب مناسب‌ ترین وسیله و برآورد هزینه‌ ها.
3. مهندس توانبخشی: طراحی کردن و درست کردن وسیله موردنظر و ارائه‌ کمک تخصصی.
4. کار درمانگر: پرداختن به نیاز های جسمانی، حرکتی، وضعیت بدن و بینایی ـ حرکتی.
5. آسیب‌شناس گفتار و زبان: ارزیابی مهارت‌ های زبان‌شناختی، آموزش بیمار و مراقب برای استفاده‌ی مؤثر از سیستم ارتباطی جدید و تمرین مهارت‌ های جدید در محیط طبیعی بیمار.
6. بیمار و شرکت ارتباطی: کمک به ثبت پیام‌ های مناسب و استفاده کردن، نگه داری و تنظیم سیستم جدید.
7. مدیر برنامه بیمار: هماهنگی بین اعضای تیم درمانی و کمک به پیدا کردن منابع مالی.

نتیجه تشخیص اختلال گفتاری بزرگسالان

باید نتیجه غربال­گری را به صورت یکی از موارد زیر گزارش کرد:

• ارجاع به آسیب شناس گفتار و زبان جهت ارزیابی کامل
• ارائه توصیه­ هایی جهت کنترل عملکرد شناختی ارتباطی مراجع در فعالیت­ های روزمره
• در صورت عدم مشاهده مشکلات شناختی-ارتباطی در هنگام غربال­گری، توصیه می­ شود در صورت تغییر با روند بیماری، علائم شناختی ارتباطی یک بار دیگر کنترل شوند.

البته باید محدودیت­ های غربالگری را در نظر گرفت. به عنوان نمونه، ممکن است نقایص خفیفی که تأثیر مخربی بر عملکرد فرد دارند، در محیط بالینی دیده نشوند.

ارزیابی گفتاردرمانی در ام اس و تشخیص

ارزیابی مشکلات شناختی-ارتباطی و گفتاردرمانی در ام اس با یک تاریخچه گیری کامل و مفصل آغاز می­ شود، تا بدین وسیله اطلاعاتی کامل در زمینه­ های پزشکی، سلامت، اجتماعی، تحصیلی و شغلی در اختیار آسیب شناس گفتار و زبان قرار گیرد. سپس اطلاعات بدست آمده به صورت منسجم ثبت می­ گردند. پس از گرفتن شرح حال برنامه ارزیابی بر اساس اطلاعات بدست آمده از تاریخچه گیری، غربال­گری و نیمرخ احتمالی اختلال تنظیم می­ گردد. بهتر است ارزیابی در یک محیط طبیعی صورت گیرد تا نتایج موثق ­تری را در پی داشته باشد. ارزیابی در حالت معمول شامل موارد زیر می­ شود:

• توجه و تمرکز: توانایی حفظ تمرکز با وجود عوامل حواس پرت­ کن و بدون عوامل حواس پرت­ کن، و توانایی انتقال و تقسیم توجه به طور مناسب
• جهت ­یابی
• حافظه کلامی و یادگیری جدید: توانایی پردازش اطلاعات کلامی در تمامی مراحل حافظه کلامی
• سازمان بندی زبان شناختی: دسته بندی کردن، ارتباطات توالی و شناسایی ویژگی­ ها
• درک شنیداری و پردازش اطلاعات: سرعت، پیچیدگی، کارایی
• زبان شفاهی و گفتمان: واژه­ یابی، کاربرد واژه ­ها، ساختار جملات، تنظیم و ساختار بندی عقاید در محاوره
• درک خواندن و سرعت خواندن: خواندن کلمه، پاراگراف و متن
• توانایی نوشتن: نوشتن کلمه، پاراگراف و متن
• کاربرد زبان در اجتماع: محاوره، آغاز موضوع، حفظ موضوع، تغییر دادن موضوع، نوبت­ گیری، در نظر گرفتن نگرش مخاطب
• حل مسئله و منطق
• عملکرد های اجرایی و پردازش ­های فراشناختی: تنظیم اهداف، برنامه ریزی، شروع، کنترل، مدیریت زمان
• نگرش نسبت به ناتوانی و میزان تطابق با ناتوانی
• گفتار: تولید، روانی، صوت، نواخت، زمان­ بندی، تشدید
• ارتباط غیر کلامی: بیانات چهره ­ای، تون صدا، تماس چشمی، زبان بدن
• بررسی مشکلات همراه در زمینه ­های بینایی، شنیداری، ادراکی، درد، خستگی و غیره

پس از گردآوری اطلاعات فوق می­ توان نیمرخ فعلی بیمار را ترسیم نمود و تأثیر آسیب شناختی را بر توانایی ­های ارتباطی فرد مشخص کرد.

تطابق نتایج ارزیابی با ویژگی‌ های دستگاه‌ های ارتباط جایگزین و مکمل در دسترس، در مرحله دوم ما را در انتخاب سیستم ارتباطی مناسب راهنمایی می‌ کند. تصمیمات بر اساس موارد زیر اتخاذ می‌ شود:

• حرکات مورد نیاز (کنترل توسط حرکت سر، چانه، دهان، لب‌ها، زبان، دست، آرنج، شانه، پا، زانو یا چشم)
• درون‌ داد (بینایی یا شنیداری؛ تصاویر، حروف یا کلمات؛ مستقیم یا اسکن شده)
• سیستم نمادین (عدد، اندازه، سازمان‌ بندی و قابلیت‌ های واژگانی)
• برون‌ داد (پیام‌ های چاپ شده در مقابل عدد یا گفتار ترکیبی)
• ویژگی‌ های کلی (پیچیدگی، انعطاف‌ پذیری، قابلیت حمل، دوام و قیمت).

بررسی اختلال گفتاری بزرگسالان و بیماران ام اس

به منظور بررسی میانگین عملکرد روانی معنایی و اختلال گفتاری بزرگسالان و همچنین گفتاردرمانی در ام اس، از دو تکلیف استفاده می­ شود. قبل از اجرای آزمون یک نمونه (نامیدن سبزیجات) به عنوان راهنمای آزمون ارائه می­ شود. پس از انجام راهنمای آزمون و اطمینان از درک تکالیف توسط آزمودنی، آزمون اصلی اجرا می­ شود. در این آزمون از فرد خواسته می­ شود تا اسامی مربوط به دسته حیوانات را تا آنجایی که به یاد می­ آورد در مدت یک دقیقه نام ببرد. این آزمون، زیر آزمون نامیدن حیوانات از آزمون تشخیصی آفازی بوستون می ­باشد، که در سال ۱۹۷۲ توسط گود گلس و کاپلان طراحی شد. تکلیف دیگر نامیدن اسمی مربوط به دسته میوه ­ها در مدت یک دقیقه می­ باشد. زمان کل اجرای آزمون حدوداً ۲۰ دقیقه است. انتخاب دسته­ های حیوانات و میوه ­ها جهت ارزیابی عملکرد روانی معنایی به این علت است که این موارد به وفور در محیط طبیعی و اجتماعی یافت می ­شوند. جهت بررسی میانگین عملکرد روانی واجی، از سه تکلیف استفاده می­ شود. قبل از اجرای آزمون یک نمونه (نامیدن کلماتی که با حرف «م» آغاز می ­شوند). به عنوان راهنما ارائه می ­شود. در این تکالیف، از آزمودنی خواسته می­ شود تا در مدت یک دقیقه تا آنجایی که به یاد می­ آورد، کلماتی را بیان کند که با حروف “س “، “ف”، و “آ” آغاز می ­شوند. از آزمودنی خواسته می­ شود تا از اسامی خاص و واژه ­های یکسان با پسوند های مختلف استفاده نکند. خوشه­ بندی، توانایی تولید واژه ­هایی که با یکدیگر تشابه واجی یا معنایی دارند. خوشه ­بندی خزانه واژگان فرد را ارزیابی می­ کند. خوشه ­های واجی شامل موارد زیر می­ باشد:

• واژه ­های هم نام واژه ­هایی هستند که شکل نوشتاری آن ها متفاوت است (مانند خار، خوار).
• واژه ­های هم قافیه (مانند میدانی، میمانی)
• واژه­ هایی که تنها در یک واکه متفاوت هستند (مانند بور، بار)
• واژه­ های متوالی که دو حرف آغازین آن ها یکسان است (مانند انسان، انگار، انفاق)

خوشه­ های معنایی، گروه­ هایی شامل دو یا بیش از دو واژه متوالی است که به یک زیر مجموعه معنایی تعلق دارند، مانند حیوانات مزرعه، حیوانات خانگی، حیوانات درون باغ وحش، حیوانات آفریقایی، حیوانات آبی. پس از بیان دومین واژه از یک خوشه واجی یا معنایی شمارش آغاز می­ شود. در انتها میانگین اندازه خوشه­ ها در تمامی موارد اعم از موارد تکرار شده و یا خطا، محاسبه می ­گردد. انتقال توانایی جابجا شدن بین خوشه­ ها در یک حوزه معنایی یا واجی است. انتقال پردازش ­هایی را ارزیابی می ­کند که با هدف جستجو انجام می­ شوند. در این آزمون تعداد انتقال­ ها بين خوشه­ ها، در هر یک از حوزه­ های معنایی و واجی، شمرده می­ شود. شمارش تعداد انتقال­ ها با در نظر گرفتن تکرار ها، خطا ها و تک کلمات انجام می­ شود. برای مثال در نمونه «گربه، سگ، قناری، کوسه، نهنگ، موش»، دو انتقال (حیوانات خانگی به ماهی­ ها، و ماهی­ ها به جوندگان) صورت گرفته است.

برای رشد نوزاد نارس چه کنیم

طی چند روز اول زندگی، تغییرات زیادی در رفتار نوزاد مشاهده می شود که نه فقط به تکامل کودک و وضعیت فیزیکی او مرتبط است بلکه به سطح هوشیاری، خواب و سیری و گرسنگی او نیز بستگی دارد. یکی از تغییرات واضح و قابل توجه در سال اول زندگی کودک، رشد جسمانی کودک می باشد. اولین سال زندگی، زمان بروز تغییرات متحیر کننده است که در آن قد و وزن نوزاد تغییر می کند. پس از سال اول، سرعت رشد کودک کمتر می شود و این یک امر طبیعی و عادی است. ارزیابی رشد نوزاد نارس بایستی شامل صحبت با والدین و در نظر گرفتن تمام نگرانی­ هایی باشد که آن ها در مورد نوزاد نارسشان دارند. کاردرمانی نوزادان پس ارزیابی دقیق روند رشد نوزاد نارس، می تواند نقش مهمی در بهبود مراحل رشد و تکامل کودک و هم چنین رشد نوزادانی که با مشکلات رشدی به دنیا آمده اند، داشته باشد. در پاسخ به این سوال که برای رشد نوزاد نارس چه کنیم باید گفت، یکی از اصلی ترین اهداف کاردرمانی نوزادان یا کودکان مراقبت از مراحل رشد و تکامل کودک می باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز کاردرمانی نوزادان و کودکان، در دو منطقه غرب و شرق تهران به ارائه خدمات کاردرمانی نوزادان، کاردرمانی کودکان و کودکان و کاردرمانی در منزل به کودکان و نوزادان می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ارزیابی نوزاد نارس در چند روز اول

• چند روز اول زندگی نوزاد ترکیبی از دوره ­های طولانی خواب است که با دوره ­های کوتاه بیداری همراه است.
• دوره­ های بیداری کم کم افزایش یافته و شامل دوره­ های بدخلقی، گریه و آرامش است.
• واکنش ­های نوزاد در این زمان بستگی به وضعیت خواب و بیداری وی دارد.
• ارزیابی نوزاد باید در زمان هوشیاری کامل وی انجام گیرد؛ زمانی که نوزاد آرام، چشم­ ها باز، و تنفس منظم است. حرکات فعال اندام­ ها وجود داشته و گریه نمی­ کند.

پوسچر نوزاد و کاردرمانی نوزادان

• زمان تولد اندام­ ها به طور مشخص سفت (Hypertonia)، و تنه و گردن شل (Hypotonia) هستند.
• در وضعیت خوابیده به پشت (Supine) اندام ­ها کمی خم (Semiflexed) بوده و پوسچر متقارن است.
• نوزادانی که با با متولد شده ­اند عموماً پاها را صاف (Extended) نگه می ­دارند.
• در وضعیت کشیدن به حالت نشسته (Pulled to Sitting) سر لق می­ خورد.
• با نگه داشتن در وضعیت نشسته تنه خم شده و سر به سمت جلو می ­افتد.
• با نگه داشتن در وضعیت معلق روی شکم (Ventral Suspension) سر پایین افتاده و اندام ­ها کمی خم نگه داشته می­ شوند.
• با گذاشتن روی شکم (Prone) سر فوراً به یک سمت می­ چرخد باسن­ ها قوز کرده و زانو ها زیر شکم خم می­ شوند؛ بازو ها نیز به سینه نزدیک بوده و آرنج­ ها کاملاً خم هستند.

رفلکس ­های اولیه نوزادان

این رفلکس ­ها بلوغ سیستم عصبی نوزاد را نشان داده و عموماً قبل از تولد شکل می ­گیرند. رفلکس ­هایی که باید به صورت طبیعی در این سنین وجود داشته باشند عبارت اند از رفلکس ­های اولیه ­ای مانند:,Moro,sucking Rooting, Gag, Grasp, Walking, Standing  و … .

برای ارزیابی رشد نوزاد نارس چه کنیم؟

بینایی و شنوایی و منحنی رشد کودک

• گرچه حساسیت بینایی در نوزادان متفاوت است، این حساسیت در زمان تولد نسبت به نور و صدا وجود دارد. بعد از تولد، پس از چند روز، نوزادان چشمان خود را به سمت منبع بزرگ و درخشان نور چرخانده و چشمان خود را در مقابل نور های شدید ناگهانی می­ بندند. شی باید در فاصله ۳۰ سانتی ­متری نوزاد باشد تا علاقه و نگاه وی را جلب نماید. نوزادان معمولاً چشمان خود را برای تعقیب حرکات چهره می­ چرخانند.
• واکنش Startle در پاسخ به صدا های بلند و ناگهانی مشاهده می­ شود. چشم ­ها ممکن است به سمت منبع صوتی نزدیک مانند صدای زنگ یا والدین بچرخد. آرامش آنی نسبت به صدا های ممتد و ضعیف نیز ممکن است دیده شود.
• در طی چند روز پس از تولد، نوزادان از طریق تماس چشمی، ژست ­های خود انگیخته یا تقلیدی، و تنظیم حالات خواب و بیداری با مراقبین خود ارتباط برقرار می ­کنند.
• الگو های تعامل و اشارات ظریف شخصی که توسط کودک از تولد به بعد نشان داده می­ شود پیوند های عاطفی بین او و مراقبین را محکم ­تر می­ کند.

پوسچر و حرکات درشت نوزادان

• در حالت خوابیده به پشت سر را در یک سمت نگه می­ دارد. اندام ­ها را به صورت حرکات درشت و خام حرکت می ­دهد. در زمان استراحت دست­ ها بسته و شست داخل کف دست قرار دارد. انگشتان دست و پا در طی حرکات اکستنشن اندام فوقانی باز می­ شوند.
• هنگامی که چانه در محل گوشه دهان لمس می­ شود، سر به آن سمت چرخیده و سعی می­ کند انگشت را بمکد. در وضعیت کشیدن به سمت نشسته اگر سر حمایت نشود لق خواهد خورد. با نگه داشتن در وضعین نشسته، سر مدت کوتاهی در وضعیت عمودی نگه داشته شده و سپس به جلو می­ افتد و تنه نیز کاملاً قوز دارد.
• در حالت معلق روی شکم سر را در راستای بدن نگه داشته و لگن مقداری صاف­ تر می­ باشد.
• در وضعیت خوابیده به شکم سر فوراً به یک سمت چرخیده اندام ­ها مقداری خم بوده، آرنج ­ها از بدن دور و باسن نسبتاً بالاست.
• با نگه داشتن در وضعیت ایستاده روی سطحی سفت و اعمال فشار روی پاها، بدن را صاف کرده و عموماً رفلکس راه رفتن را نشان می ­دهد.

ادراک بینایی و حرکات ظریف نوزادان

• مردمک نسبت به نور واکنش نشان می­ دهد. سر و چشم­ ها را به سمت منبع درخشان نور چرخانده و به نور منتشر شده از پنجره لامپ و … خیره می­ شود.
• نور چراغ قوه مدادی را در فاصله ۳۰ سانتی­ متری کمی دنبال می­ کند. زمانی که نور مستقیماً به سمت چشم او گرفته شود چشمان خود را محکم می­ بندد.
• به اسباب بازی­ های نوری که در فاصله ۱۵- ۲۵ سانتی­ متری وی تاب خورده یا در میدان بینایی او دور و نزدیک می­ شوند، خیره می­ شود. در حدود ۳ هفتگی صورت افرادی را که به او غذا داده یا با او صحبت می­ کنند، نگاه می ­کند. حرکات آهسته صورت یا اشیا را که به صورت افقی در خط وسط حرکت می­ کنند با چشم دنبال کرده که گاهی با حرکات سر در یک دامنه ۴۵ درجه ­ای همراه شده ولی در ادامه با افتادن سر به یک سمت همراه می­ گردد.
• پلک زدن تدافعی در هفته­ های ۶-۸ بروز می­ کند.
• دست ­ها معمولاً بسته است. اگر چیزی در دستش گذاشته شود فوراً آن را می ­اندازد.

رفتار شنیداری نوزاد و رشد و تکامل شنیداری

• در پاسخ به صدا های ناگهانی از جا پریده و واکنش Startle را نشان می ­دهد.
• اگر زنگی به آرامی نواخته شود حرکات نوزاد به صورت موقت قطع شده، ممکن است چشم­ ها و سر به سمت منبع صدا حرکت نمایند، اما هنوز توانایی یافتن محل منبع صدا را ندارد.

گفتار، زبان و ارتباط کلامی

• در پاسخ به صدای آرام کردن والدین یا صدا های بلند ممتد مانند جارو برقی گریه را قطع می­ کند که البته شامل زمان جیغ زدن یا غذا دادن نمی­ شود.
• در حالت رضایت اصوات حلقی و توگلویی محدودی ایجاد می­ کند.
• تحریکات اجتماعی را ترجیح داده و در پاسخ به حرف زدن والدین با آن ها بغ بغو (Cooing) کرده و یا با حرکات اولیه زبان و لب­ ها پاسخ می­ دهد.
• در صورت گرسنگی یا ناراحتی گریه می­ کند.

رفتار اجتماعی و بازی کودک

• به خوبی می­ مکد.
• اغلب اوقات خواب بوده مگر در حین غذادادن یا بغل کردن.
• حالات چهره هنوز مبهم اما هوشیارانه ­تر هستند که در حدود ۵-۶ هفتگی به سمت لبخند اجتماعی و پاسخ­ های صدادار خواهد رفت.
• در طی تعامل اجتماعی، تماس چشمی به صورت آگاهانه از سوی کودک برقرار یا قطع می­ شود.
• دست­ ها به صورت طبیعی بسته است که اگر باز شوند نیز با تحریک کف دست دوباره بسته خواهند شد.
• اگر حین گریه کردن بغل شده یا با او صحبت شود آرام می­ شود. در زمان بغل کردن، لباس پوشیدن یا حمام کردن باید سر حمایت گردد.

مراقبت از خود و استقلال کودک

• نسبت به لباس پوشیدن و حمام کردن معمول و روزانه منفعل بوده ولی کم کم با افزایش هوشیاری پاسخ امتناعی نشان می ­دهد.

اگر کودک یا نوزاد شما در هر یک از مراحل گفته شده و یا مراحل رشد و تکامل با مشکل مواجه شد، با استفاده از خدمات کاردرمانی نوزادان و کودکان می توان به بهبود این وضعیت کمک کرد.

سوالات متداول:

1- وزن گیری نوزاد نارس چگونه باید پیگیری شود؟
نوزاد نارس ابتدا ممکن است تا ۱۰٪ وزن کم کند، سپس به نرخ رشدی روزانه حدود ۵ تا ۳۰ گرم بر حسب میزان نارس بودن داشته باشد. معیار رشد اغلب با نمودارهای Fenton یا جداول مخصوص تنظیم می‌شود

2- تا چه زمانی انتظار می‌رود نوزاد نارس به منحنی رشدی نرمال برسد؟
بیشتر نوزادان نارس تا پایان سال اول زندگی یا حداکثر تا ۱۸–۲۴ ماهگی به منحنی رشد نرمال (همسالان با تولد به‌موقع) می‌رسند

اختلال خوردن در کودکان

یکی از سوالاتی که مادرانی که تازه صاحب فرزند شدند می پرسند این است که اولین غذای کودک را چه زمانی باید به او داد. در حیطه تغذیه کودکان ابتدا با دکتر تغذیه کودکان هماهنگ کرده و بعد شروع به تغذیه کودکان کنید چرا که ممکن است دیر یا زود شروع کردن تغذیه کودکان برای آن ها مشکل ساز باشد و موجب ایجاد اختلال خوردن در کودکان گردد. اولین غذای کودک که تحت عنوان غذای کمکی است، بعد از تغذیه با شیر مادر یا میان دفعات شیردهی باید به کودک داده شود. زمانی که کودک حدود 6 ماهه است، یاد می گیرد که چگونه بجود. بنابراین اولین غذای کودک باید نرم باشد تا بتواند آن را به راحتی بخورد، بسیاری از والدین به علت تس از خفگی کودکان شروع به دادن غذا به کودک را به تاخیر می اندازند و این نکته خود موجب اختلال در خوردن در کودک می گردد. اولین غذای کودک غذای نشاسته­ ای و برنج است. هضم آسان و احتمال ایجاد واکنش آلرژیک آن کم است. جایگزین­ های آن به ویژه در صورت احتمال وجود یبوست، پوره جو و جوی دوسر است. در ابتدا از گندم اجتناب کنید، زیرا حساسیت­ های مربوط به گندم نسبتا رایج هستند. برخی کودکان به علل مختلف دچار مشکل در غذا خوردن و بلعیدن هستند.  کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز تخصصی گفتاردرمانی کودکان، با در نظر گرفتن خدماتی همچون گفتاردرمانی اختلال بلع ، کاردرمانی حسی و رفتاردرمانی به درمان مشکلات خوردن کودکان کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اولین غذای کودک و نوزاد

در بعضی کودکان به احتمال زیاد غذا های زیر موجب شروع واکنش ­های آلرژیک می­ شود. چنانچه هر یک از آ­ن­ ها را آزمایش می­ کنید مراقب و هشیار باشید.

• مرکبات گوجه فرنگی توت فرنگی
• گندم، ذرت، فرآورده ­های سویا
• بادام زمینی
• سفیده تخم مرغ، شیرگاو

برشتوک آماده مصرف برنج به وفور در دسترس است و انواع استاندارد آن در اصل شبیه یکدیگرند. برای تهیه غذای فوری برنج،دو  یا سه قاشق مرباخوری برشتوک برنج را با شیر مادر یا شیر خشک آماده شده مخلوط کنید (و در صورتی که پوره خشک حاوی شیر خشک به کار می ­بردید، فقط با آب مخلوط کنید) حالت و بافت آن را آزمایش کنید تا نوع مورد علاقه کودکتان را بیابید. با حالت ابکی پوره شروع کنید اما نه به اندازه ­ای که از قاشق سرازیر شود. خودتان هم می­ توانید غذای برنج تهیه کنید، اما اشكال غذا های خانگی، افزوده نشدن آهن به آن­ هاست در حالی که بدن کودک شش ماهه به آهن نیاز دارد. حواستان به این نکته مهم باشد که عسل یکی از موادی است که در طول اولین سال زندگی کودک برای او ممنوع است حتی در غذا هایی که پخته شده ­اند؛ زیرا حاوی هاگ­ های بوتولیسم است .این­ هاگ ها به آسانی در دستگاه گوارش بزرگسالان از بین می­ روند ولی در کودکان ممکن است موجب بیماری­ های سخت و حتی گاهی مرگ شوند.

چگونه به کودک و نوزاد غذا بدهیم؟

همه چیز در اختیار شماست. اولین بار زمانی به کودک تان شام بدهید که گرسنه – اما نه بسیار بی­ تاب – است. صندلی مخصوص غذاخوری کودک را فراموش کنید؛ زیرا او تا چند هفته دیگر قادر به استفاده از آن نیست. به جای آن کودک را در یک صندلی بچه یا روی زانو های بزرگسال دیگری که در کنارتان است بنشانید و دقت کنید که سرش کمی به عقب خم شده باشد. غذا های جامد را در پستانک یا بطری کودک نریزید، مگر به دستور پزشک (پزشک تنها در صورتی که کودک مشکلات مختصر پزشکی داشته باشد، چنین توصیه­ ای می­ کند). استفاده از شیشه شیرخوری موجب پرخوری می­ شود در حالی که کودک به آسانی می­ تواند قاشق را پس بزند. مقدار کمی پوره را در قاشق بچه یا قاشق مرباخوری – و یا حتی روی انگشت خود – و درست جلوی دهان کودک قرار دهید. غذا را وارد دهان او نکنید. کودک خود باید چگونگی برداشتن غذا از قاشق و بردن به دهان و فرستادن به انتهای دهان و قورت دادن آن را یاد بگیرد. از آن­جا که شما این کار را هنگامی انجام می­ دهید که کودک همه اشیای پیرامونش را به دهان می­ برد به محض نزدیک بردن قاشق او احتمالاً دهانش را خواهد گشود.

اختلالات حسی و راه حل غذا نخوردن کودک

کودکانی که به عوامل محیطی حساسی‌اند مثلاً به نور، تهویه، بوها، و صدا است ممکن است فقط در محیط‌های خاصی به درستی غذا نخورند.

در خانه والدین می‌توانند اقداماتی کنند که محیط را برای کودک دچار مشکلات حسی، آسان کنند. اگر امکان‌پذیر است نور مهتابی را تعویض کنید، اگر نه، از نور طبیعی استفاده کنید، مثل لامپ تمام- طیف یا لامپ رشته‌ای، یا لامپ سفید گرم. کودک را در جایی دور از منبع بو مثل محل پخت و پز، آشغال، و پوشک‌های کثیف بنشانید. تماشای تلویزیون یا ویدیو حین غذا توصیه نمی‌شود، البته برخی والدین این کار را تنها راه نشاندن کودک پای غذا می‌دانند. گوش دادن به موسیقی مورد علاقه ارجحیت دارد.

در مدرسه. ناهار خوردن در کافه تریای مدرسه برای دانش‌آموزان دارای مشکلات حسی می‌توانند ناخوشایند باشد آن هم به علت ترجیحات خاص و خجالت‌آوری که کودک دارد، و همچنین بو، حساسیت شنیداری، و سایر مسائل. برای راهکار‌های ناهار در مدرسه به فصل 7 مراجعه نمایید.

در رستوران. بیرون غذا خوردن برای کودک حساس، چالش‌های جدیدی فراهم می‌آورد، از جمله آن‌ها بو‌ها و غذا‌های ناآشنا، هیاهوی آشپزخانه، سر و صدای سایر مشتری‌ها و موسیقی محیط، صندلی‌ها، رمیزی، ابزار غذا‌های متفاوت و مسائل بسیار دیگر. برای کودکان جستجوگر حس، بیرون غذا خوردن می‌تواند آن قدر وسوسه‌انگیز باشد که با وجود اینکه ترجیحات غذایی دارند دوست دارند این چیز جدید را امتحان کنند. کودک ممکن است از اینکه بالاخره به رستوران زنجیره‌ای که در تبلیغات تلویزیونی دیده می‌رود، آن قدر هیجان زده باشد که راضی است میگو- نارگیل مورد علاقه‌اش را حتی اگر هم جعفری داشته باشید یا تندتر از مزاجش باشد، بخورد.

رستوران‌ها می‌توانند برای کودکان بد رفتارتر، خیلی دشوار باشند. والدین ممکن است از رفتن به رستوران ناامید شوند. موقعی که در رستوران محلی، همبرگر و سیب‌زمنی سرخ کرده سفارش می‌دهند که کودک عاشق آن است و آخر سر متوجه می‌شوند که کودک آن را نمی‌خورد چون طعم همبرگر دقیقاً مثل همیشه نیست و سیب‌زمینی‌هایش مربعی برش نخورده‌اند. همچنین سطح نور و سر و صدای محیط، خوردن غذا‌های آشنا را دشوار می‌سازد.

در ادامه برای والدی که می‌داند بیرون غذا خوردن، می‌تواند مشکل‌ساز شود، پیشنهاداتی آورده شده است:

• غذایی که کودک می‌تواند بخورد با خود ببرد حتی اگر یک ساندویچ یا یک شکلات پروتئینی است. گارسون این مسئله را بهتر می‌پذیرد تا اینکه کودک به حال بحرانی برسد.
• کیف‌های اسباب بازی مناسب سن کودک با خود ببرید. برای کودک کوچک این کیف می‌تواند شامل مداد شمعی و دفتر نقاشی، کتاب تصاویر، خمیر بازی، و یک عروسک توپر باشد. برای سامان‌دهی به رفتار یک کودک بزرگتر می‌توان او را به نقاشی کردن مشغول کرد، انجام یک بازی ویدیویی دستی، یا گوش دادن به موسیقی با هدفون. درست است که خیلی اجتماعی به نظر نمی‌رسد، اما بهتر از بحرانی شدن رفتار کودک در وسط یک رستوران است.
• اگر لازم است، ابزار غذاخوری و تطابقات نشستن را با خود ببرید. کودکی که می‌تواند با یک قاشق که دسته‌ی تطابق یافته دارد، به راحتی غذا بخورد، باید قاشق را همراه خود داشته باشد. از آن جایی که صندلی اغلب رستوان‌ها در ‌اندازه نامناسبی برای کودکان است، هرجور وسایل تطابق نشستنی که دارید با خود ببرید مثلاً بالشک زیر باسنی پف‌دار یا زیر پایی که کودک به استفاده از آن عادت دارد.
• از نظر مشکلات حسی، تفاوت بزرگی بین رستوان‌های مختلف وجود دارد. اگر امکانش وجود داشته باشد، از قبل رستوران را بررسی کنید تا ببینید صندلی‌ها چقدر نزدیک به هم قرار داده شده‌اند، میزان سر و صدای مردم و موسیقی، شدت نور و الی آخر. میزی درخواست کنید که در ساکت‌ترین نقطه‌ی ممکن قرار دارد، و بی‌درنگ از مدیر بخواهید تا صدای موسیقی را کم کند.

درمان اختلال خوردن در کودکان

اجازه دهید کودک هر آنچه را میل دارد با پوره انجام دهد. او ممکن است برای مکیدن قاشق تلاش کند یا با زبانش پوره را بیرون بریزد. در نهایت کودک ممکن است پوره را قورت بدهد و دهانش را برای لقمه ­ای دیگر باز کند. زمانی که او روی برگرداند، حتی اگر بیش از چند قاشق نخورده باشد سیر شده است. اشتهای او را در نظر بگیرید و به محض سیر شدن او، غذا دادن را متوقف کنید. سعی نکنید او را به خوردن آخرین قاشق غذا ترغیب کنید، اجازه دهید کودک خود دربارۀ مقدار غذایش تصمیم بگیرد. کودک عادی هنگامی که با اعتماد به نفس، سه بار در روز تغذیه کند، در هر وعده معادل یک کاسه کوچک غذا می ­خورد.

سوالات متداول:

1- چه عواملی باعث بروز اختلال خوردن در کودکان می ‌شود؟
عوامل متعددی دخیل هستند؛ از جمله فشار والدین، مشکلات روان‌شناختی مانند اضطراب و وسواس، مشکلات رشدی و عصبی، الگو گرفتن از اطرافیان، و حتی تجربه‌ های منفی هنگام غذا خوردن.

2- آیا اختلال خوردن در کودکان قابل پیشگیری است؟
بله. با ایجاد عادات غذایی سالم، پرهیز از مقایسه کودک با دیگران، معرفی متنوع غذاها از سنین پایین، حمایت عاطفی و توجه به نیازهای روانی کودک می‌توان از بروز اختلال خوردن جلوگیری کرد.

دکتر پرخاشگری کودکان

برخی متخصصان بر این باوراند که پرخاشگری کودکان ریشه در عدم فرصت یادگیری دارد، به این معنا که کودک به علت این که فرصت یادگیری نداشته و نمی داند که نسبت به یک محرک چگونه عمل کند. به همین دلیل ممکن است کودک رفتار پرخاشگری از خود نشان دهد. در موارد دیگر ممکن است دلیل پرخاشگری کودکان، مشکلاتی باشد که کودک با آن ها دست و پنجه نرم می کنند؛ همچون رویداد های استرسی، مشکلات عاطفی، کمبود توجه، علائم اوتیسم و… . با این حال حتی در مواردی که کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری جدی ارزیابی شده اند، والدین و متخصصان رفتاردرمانی و کاردرمانی می توانند تاثیر بسیاری بر کنترل و مدیریت پرخاشگری کودکان داشته باشند. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر پرخاشگری کودکان، در کلینیک کاردرمانی و رفتاردرمانی دکتر صابر واقع در غرب و شرق تهران، علت پرخاشگری کودک را بررسی کرده و به درمان کودکان مبتلا به پرخاشگری با استفاده از متدهای روز دنیا می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان پرخاشگری کودکان و آزمون ناپذیری آن ها

بسیاری از کودکان می ­توانند مدت زیادی با درمانگر همکاری کنند به طوری که ارزیابی به راحتی و با سرعت ادامه می­ یابد، اما بعضی دیگر نمی­ توانند. در طول فرایند تشخیص، هر روانشناسی با کودکانی مواجه می­ شود که ارزیابی آن ها سخت است. بعضی از درمانگران این کودکان را «آزمون ناپذیر» می ­نامند. گزارش بالینی آن ها در مورد این کودکان ممکن است تنها شرح این مطلب باشد که کودک نتوانست در هیچ آزمونی همکاری کند و بنابراین اطلاعات تشخیصی جمع آوری نشد. به نظر برخی متخصصان هیچ کودکی آزمون ناپذیر نیست و با استفاده از ابزار های بالینی مختلف، دستیابی به حداقل بعضی از اطلاعات تشخیصی مفید در مورد هر کودکی امکان پذیر است، با وجود این که ممکن است ارزیابی او سخت باشد.

علت پرخاشگری کودک

هنگامی که درمانگران به کودکی آزمون ناپذیر می­ گویند، بدان معناست که کودک به آزمون­ های استاندارد شده پاسخ نمی­ دهد، اما به یاد داشته باشید که آزمون­ های استاندارد شده فقط برای بیان این که کودکی مشخصاً با سایرین متفاوت است، مورد نیاز هستند. انجام این کار در مورد کودکی با ارزیابی مشکل، به اندازه کافی راحت هست. حتی اگر درمانگر احساس کند که نتایج آزمون استاندارد شده، توانایی واقعی کودک را دست کم می ­گیرد و این واقعیت که کودک زیر نمره برش افتاده است، کافی است تا او را کاندیدای ارزیابی بیشتر کند. پس از آن می­ توان از روش­ های معیار -مرجع و مشاهده رفتاری استفاده کرد. این ها کمتر رسمی هستند و می­ توانند بر نیاز ها و علایق کودک منطبق شوند. حتی اگر کودک اصلاً قبول نکند در آزمون استاندارد شده شرکت کند، می­ توان از روش ­های مصاحبه استاندارد مانند مقیاس رفتار انطباقی واینلند برای دستیابی به یک نمرۀ هنجار – مرجع بر پایۀ گزارش والدین استفاده کرد. این نیز می­ تواند تفاوت عمدۀ کودک با همسالانش را تأیید کند و م­یتوان از روش­ هایی که کمتر رسمی هستند برای تعیین عملکرد پایه و شناسایی اهداف مداخله استفاده کرد.

ارزیابی کودکان و درمان پرخاشگری

نلسون چهار دسته از کودکانی را مطرح کرد که احتمالاً به سختی ارزیابی می­ شوند: کودکانی که بی نهایت خجالتی و ساکت هستند، آن هایی که لجباز و پرخاشگر هستند، آن دسته که بیش فعال و تکانشی هستند و کودکان مبتلا به معلولیت­ های جسمی. در مورد کودکان خجالتی، کم کردن ارزیابی، دادن وقت بیشتر برای گرم شدن و آغاز کار با روش­ های ارزیابی درکی که احتیاج کمتری به گفتار دارند، می­ تواند مفید باشد. یک درمانگر می­ تواند برای آماده کردن این کودکان برای ورود به شیوه­ های ارزیابی معیار-مرجع و مشاهدات رفتاری، از نامگذاری غلط اشیاء معمولی و نقش بازی کردن برخلاف جریان عادی استفاده کند. در مورد کودکان لجباز و بیش فعال یا تکانشی، استفاده از یک لحن کنترل کننده محکم توسط درمانگر و احتمالاً درخواست از والدین برای منتظر ماندن در اتاق مشاهده، ممکن است مفیدتر از زمانی باشد که در معرض دید کودک باشند. نلسون استفاده از روش های مهلت دادن را برای کسب همکاری کودک لجباز پیشنهاد کرد. این روش ­ها ممکن است به ارزیابی طولانی­ تری نسبت به آنچه طراحی شده، بیانجامد، اما در عوض باعث می ­شود اطلاعات معتبر دیگری از کودک بدست آوریم، به جای این که مجبور شویم به خاطر شکست خوردن، ارزیابی را رها کنیم. با پرهیز از شیوۀ زبانی که کودک را بر درمانگر غالب می­ کند -مثلاً از کودک درخواست می­ کنید «آیا می­ خواهی فلان کار را انجام دهی؟ یا دنبال کردن یک دستور با خوبه؟ – می­ توان از بروز وضعیت­ های ناشیانه در برابر کودکی که درمانگر را در مقابل عمل انجام شده قرار می­ دهد، به طوری که مجبور می­ شود از آنچه پیشنهاد کرده عقب نشینی کند، جلوگیری کرد. با دور کردن محرک ­های خارجی از محیط می ­توان به تمرکز کودک بیش فعال روی مواد ارزیابی کمک کرد. با انعطاف پذیری در مقابل محلی که ارزیابی در آنجا انجام می­ شود نیز می­ توان به این نوع کودک کمک کرد. به جای اصرار روی نشستن کودک پشت میز، درمانگر می­ تواند مقداری از ارزیابی را کف اتاق، داخل راهرو، یا زیر میز انجام دهد. نلسون نیز پیشنهاد کرد شکست­ های مکرر کودک را بپذیرید و ارزیابی را به جای مدتی طولانی، در دوره ­های کوچک زمانی انجام دهید.

رفتاردرمانی کودکان با مشکلات ذهنی و جسمی

کودک مبتلا به ناتوانی­ های بینایی یا سایر ناتوانی­ های جسمی نیز به علت ناتوانی در پاسخ به محرک ­های معمولی ارزیابی به شیوه ­ای عادی، مشکلات خاصی را نشان می ­دهد. از کودکان مبتلا به ناتوانی ­های جسمی که قادر به اشاره کردن نیستند، می توان خواست به محرکی نگاه کنند که بهتر از همه با آنچه که درمانگر گفته، جور درمی­ آید. در یک رویکرد ارزیابی پویا، برای آن کودکانی که اصلاً گفتار ندارند، به منظور تعیین آنچه به برقراری ارتباط بهتر به آن ها کمک می ­کند می ­توان از انواع مختلف سبک­ های جایگزین برقراری ارتباط مانند تصاویر، علائم، یا کلمات نوشتاری استفاده کرد. از کودکان نابینا می ­توان خواست اشیائی را که حس می­ کنند، نام ببرند یا توصیف کنند یا در مورد رویدادهایی که تجربه کرده ­اند، صحبت کنند. نلسون پیشنهادات بیشتری را برای کار با کودکی که سخت ارزیابی می­ شود، ارائه کرد. نکته مهم آن است که درمانگر بداند حتی اگر به نظر نرسد که آزمون استاندارد شده، پربارترین منبع اطلاعات است، باز هم می ­توان از هر کودک مبتلا به یک مشکل ارتباطی، چیزی آموخت. از نظر من، ما هرگز نباید صرفاً با عبارت «آزمون ناپذیر» برای کودکی، حذف کردن او را توجیه کنیم. با استفاده از مجموعه کامل ابزارهای ارزیابی خود تصمیم گیری در مورد این که آیا کودکی مشکل برقراری ارتباط دارد یا نه، تعیین عملکرد پایه و این که کودک برای برقراری ارتباط بهتر به چه چیزی نیاز دارد امکان پذیر می ­شود. این، هدف عمدۀ ما به عنوان یک تشخیص دهنده است، هر چند ممکن است مشکل باشد، اما هرگز غیرممکن نیست.

سوالات متداول:

1- دکتر چگونه علت پرخاشگری کودک را تشخیص می‌دهد؟
پزشک یا روان‌شناس کودک با استفاده از مصاحبه بالینی با والدین، مشاهده رفتار کودک، آزمون‌های روان‌شناختی و بررسی شرایط خانوادگی و مدرسه‌ای، علت‌های اصلی پرخاشگری را شناسایی می‌کند. این علت‌ها می‌تواند شامل اختلالات عصبی-رشدی، مشکلات هیجانی، محیط پرتنش یا حتی مشکلات جسمی باشد.

2- آیا درمان پرخاشگری کودکان به دارو نیاز دارد؟
در بیشتر موارد، درمان رفتاری و روان‌شناختی کافی است. اما در مواردی که پرخاشگری ناشی از اختلالات شدید مانند ADHD یا اختلالات خلقی باشد، پزشک ممکن است دارو تجویز کند. تصمیم‌گیری در این مورد تنها پس از ارزیابی دقیق توسط دکتر انجام می‌شو

کاردرمانی تاخیر حرکتی

تاخیر حرکتی یکی از انواع مشکلاتی است که در کودکان پدید می آید؛ بدین صورت که آن ها نمی توانند فعالیت های متناسب با سن شان را در زمان تعیین شده انجام دهند و نسبت به هم سن و سالان خود، تاخیر دارند. تاخیر حرکتی کودکان با هر علتی موجب مشکلات فراوانی در هماهنگی حرکتی در آینده کودک می شود. یکی از روش های درمان تاخیر حرکتی کودکان، کاردرمانی تاخیر حرکتی می باشد. فرد متخصص با توجه به شرایط و سن کودک تمریناتی را برای او در نظر می گیرد که او باید با برنامه انجام دهد. به طور کلی می توان گفت روش درمان تاخیر حرکتی کودک به دلیل تاخیر حرکتی کودک و سن او بستگی دارد اما کاردرمانی برای راه رفتن کودک و کاردرمانی تاخیر حرکتی جز بهترین روش های درمان این اختلال در کودکان می باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با دو شعبه واقع در غرب و شرق تهران به انجام خدمات کاردرمانی کودکان از جمله کاردرمانی جسمی حرکتی، کاردرمانی برای راه رفتن کودک و… می پردازد. تجربه بالا و امکانات مرکز در جهت مهارت های حرکتی کودکان بسیار مفید می باشد.

رشد حرکتی کودک و تاخیر حرکتی

رشد کودکان از یک الگوی مشخص پیروی می کند به همین علت، می ­توان مراحل اصلی رشد حرکتی و سن تقریبی کسب این مراحل را پیش بینی کرد. واکنش­ های وضعیتی (Postural Reactions) نیز که شامل واکنش ­های راستایی، حفاظتی و تعادلی هستند از یک توالی قابل پیش بینی پیروی می­ کنند، بدین شکل که اولین واکنش ­ها در وضعیت دمر ظاهر می­ شوند و سپس در وضعیت ­های طاقباز، نشسته، چهار دست و پا و ایستاده نمایان می­ گردند. با وجود این که حرکات نوزاد بیشتر رفلکسی به نظر می­ رسند اما با نگاهی دقیق­ تر می­ توان شواهدی از پردازش و یکپارچه سازی داده­ های حسی را مشاهده کرد. در ماه اول زندگی نوزاد قادر است سرش را در وضعیت دمر به طرفین بچرخاند و اگر با کمک بنشیند سر را بالا خواهد آورد. در ۴ ماهگی نوزاد در وضعیت دمر سر را بالا آورده و محیط را نگاه می­ کند. این مهارت در ۶ ماهگی کاملاً عملکردی است. در این سن نوزاد در وضعیت طاقباز، مرتب غلت زدن، اولین مرحله ­ی تحرک و جابجایی در کودک محسوب می­ شود. غلت زدن ابتدا به صورت واکنش ­های لگد زده و پاها را به دهان می­ برد. خودکار راستایی در نوزاد بروز می ­کند؛ نوزاد ابتدا می­ تواند از شکم به بغل بچرخد، اما کم کم توانایی غلتیدن از شکم به پشت را نیز کسب می ­نماید. پس از ۶ ماهگی نوزاد می­ تواند طول اتاق را با غلت زدن طی ­کند. البته این مهارت ممکن است در نوزادان بزرگ یا سنگین با تاخیر چند ماهه همراه شود. نوزادان از همان ابتدا به نشستن با کمک علاقه مند هستند. در طول ۴ ماه اول که مهارت بینایی پیشرفت می ­کند علاقه ی آن ­ها به دیدن محیط در وضعیت نشسته نیز بیشتر می­ شود. طی ماه­ های اول نوزاد با پشت گرد می­ نشیند و فقط چند لحظه می­ تواند سر خود را صاف نگه دارد اما در ۴ ماهگی هم تنه صاف ­تر است و هم زمان نگه داشتن سر طولانی تر می ­باشد. در ۶ ماهگی نوزاد به تنهایی و با کمک دست ­هایش و سطح اتکای وسیعی که با پاهای خم خود ایجاد می­ کند، می­ نشیند. با این وجود نشستن او هنوز بی ثبات است و به راحتی می ­افتد. در ۹-۸ ماهگی کودک چند دقیقه بدون کمک نشسته و از دست­ ها برای بازی کردن یا خوردن استفاده می ­کند. در طی چند ماه آینده کودک مهارت نشستن را ابتدا از وضعیت دمر و سپس از وضعیت طاقباز کسب می­ کند. این مهارت ها کودک اجازه می ­دهد که به صورت متناوب بین سینه خیز و نشسته تغییر وضعیت دهد. شروع سینه خیز رفتن در نوزاد به سمت عقب است اما یک نوزاد ۷ ماهه توانایی سینه خیز رفتن به سمت جلو را نیز دارد. چهار دست و پا رفتن نسبت به سینه خیز رفتن، مهارت پیچیده­ تری است و قدرت و هماهنگی بیشتری می­ طلبد. این مهارت در کودکان ۱۲-۱۰ ماهه به خوبی تکامل یافته و در شرایط مختلف محیطی (سطوح و شیب ­های مختلف) قابل اجراست. نوزادان ۵-۶ ماهه از ایستادن لذت می­ برند و زمانی که با کمک والدین می ­ایستند با خوشحالی بالا و پایین می­ پرند. کودکان ۱۰ ماهه با گرفتن از مبل یا تخت به خوبی ایستاده و تمرین بشین پاشو می­ کنند. در ۱۲ ماهگی امکان انتقال وزن روی یک پا و شروع برداشتن اولین قدم ­ها با کمک لوازم خانه یا دست والدین میسر می­ شود. کم کم کودک دست خود را از کمک خارجی رها کرده و با پاهای باز و دست ­های بالا آمده شروع به راه رفتن مستقل می­ کند.

راه رفتن کودک و کارهایی که از 18 ماهگی انجام می دهد

در ۱۸ ماهگی کودک راه رفتن را به بقیه ­ی مهارت­ های جابجایی ترجیح می­ دهد اما هنوز تعادل کامل نیست و مرتب می­ افتد. در ۲ سالگی کودک با تعادل و هماهنگی خوبی راه می­ رود. در این سن دویدن اولیه نیز شروع می­ شود اما دویدن واقعی (که با چرخش تنه و حرکات بازوها همراه است) در ۳-۴ سالگی دیده می­ شود. در واقع یک کودک ۴ ساله مانند بزرگسالان راه می­ رود و یک کودک ۶ ساله مانند بزرگسالان می ­دود. کودکان در ۲ سالگی بدون کمک والدین (ولی با گرفتن نرده) از پله بالا رفته و در 2.5 سالگی از آن پایین می ­آیند این مهارت­ ها به صورت هر پله یک پا و بدون گرفتن نرده در 3.5 سالگی دیده می­ شوند در ۲ سالگی کودک برای چند لحظه کوتاه می­ تواند روی یک پا بایستد و توپی را شوت کند، اما در ۵ سالگی چند ثانیه روی یک پا ایستاده و بدون افتادن روی لبه جدول راه می ­رود. پریدن از ۲ سالگی شروع می­ شود و یک کودک ۳ ساله به راحتی از روی یک پله کوتاه پایین می ­پرد. لی لی کردن (Hopping) سخت­ تر است و در ۳٫۵ سالگی دیده می­ شود. پریدن روی پاها به صورت یک در میان نیازمند قدرت و هماهنگی بیشتری است و تا ۵ سالگی دیده نمی­ شود. کودکان از ۲ سالگی توانایی پدال زدن را پیدا می­ کنند اما مهارت راندن یک سه چرخه برای عبور از موانع در ۴ سالگی کامل می ­شود. شوت زدن نیز از ۲ سالگی شروع می­ شود اما کسب مهارت در آن ممکن است تا ۶ سالگی طول بکشد. کودکان ۲,۵ ساله توانایی گرفتن توپ ­های ۱۰ اینچی را دارند اما مهارت گرفتن توپ ­های کوچک ­تر تا ۴ سالگی زمان می ­برد. پرتاب کردن نیز ابتدا به صورت هل دادن بروز می­ کند ولی توانایی پرتاب کردن واقعی توپ با تعادل و هماهنگی مناسب در ۴ سالگی دیده می­ شود. در صورت عدم مشاهده موارد ذکر شده در کودک خود ابتدا به متخصص مراجعه کرده و در صورت تشخیص تاخیر حرکتی در کودک، از خدمات کاردرمانی تاخیر حرکتی و کاردرمانی برای راه رفتن کودک می توانید استفاده کنید.

روش های درمان در کاردرمانی کودکان تاخیر حرکتی

استفاده از روش تصویر سازی ذهنی

جهت آموزش کاردرمانی حرکتی کودکان ابتدا فعالیت یا تمرین مورد نظر را خود انجام دهید و از کودکان تاخیر حرکتی بخواهید در ابتدا فقط مشاهده کند و پس از مشاهده دقیق،تمام مراحل را در ذهن مرور و تصور کند در واقع به صورت ذهنی انجام دهد تا از نظر ذهنی کمی یادگیری صورت گیرد و یک طرحواره حرکتی در ذهن کودک تاخیر حرکتی ایجاد شود. و بعد از آن اقدام به انجام عملی تمرین کاردرمانی حرکتی و فعالیت مورد نظر را بکنید از این روش جهت آموزش تمام تمرینات کتاب و آموزش فعالیت های روزمره استفاده کنید تا سرعت یادگیری فرد تمرین کننده افزایش یابد. از این روش جهت آموزش هر تمرین یا فعالیتی استفاده کنید.

روش درکی-حرکتی در کاردرمانی حرکتی کودکان

از این روش استفاده کنید تا هماهنگی عضلانی کودک با تاخیر حرکتی را در تمام زمینه ها و در کل اعضای بدن بالا ببرید تا کودک بتواند با افزایش هماهنگی عضلانی اکثر فعالیت هایی را که در آنها مشکل دارند را انجام دهد و با توجه به اینکه محل یادگیری این تمرینات و شناخت و برخی مهارت های گفتاری در مغز تقریباً یک ناحیه است، انجام این تمرینات زمان بهبود حرکت منجر به بهبود کلیه اختلالات همراه یا ناشی از این اختلال نظیر اختلالات یادگیری،گفتاری و غیره می‌گردد. برخی از کودکان به خصوص افراد با ضریب هوشی پایین بعد از افزایش هماهنگی عضلانی باز از انجام برخی فعالیت ها و یادگیری مراحل حرکتی ناتوان هستند بنابراین باید ضمن اینکه از این روش در کاردرمانی حرکتی در جهت بالابردن هماهنگی عضلانی کودک تاخیر حرکتی استفاده شود با استفاده از روش‌های دیگر مانند روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره ( کوپ ( COOP  ) و آموزش عصبی حرکتی کار ( NTT ) سایر فعالیت های روزمره،ورزشی و شغلی را  آموزش  داد تا کودک در این فعالیت‌ها حداکثر مهارت را کسب کند،افزایش هماهنگی عضلانی به تنهایی شاید کافی نباشد.

روش یکپارچگی حسی در کاردرمانی جسمی کودکان

جهت یکپارچگی سازی حواس با یکدیگر و بهبود ویرایش آنها در مغز موثر است که نهایتاً احتمالاً می‌تواند منجر به بهبود مهارت حرکتی کودک گردد،از این روش نیز در برخی از تمرینات (بخش تمرینات با وسایل) استفاده شده است که البته این تمرینات نیز با روش درکی-حرکتی شباهت و یکسانی زیادی دارند،چنانچه تمرینات را روی تخته تعادل،ترامپولینگ، تیوپ و یا هر وسیله دیگری که حین تمرین منجر به تحریکات وستیبولار گردد،انجام شود به نحوی می‌توان گفت تمرین از رویکرد یکپارچگی حسی نیز استفاده کرده است همچنین در تمرینات کاردرمانی حرکتی حالت خوابیده، ضمن استفاده از رویکرد درکی-حرکتی با توجه به تحریک شدید حواس لمس و حس عمقی در حالت خوابیده و بینایی و شنوایی میتوان بیان داشت به نحوی همزمان از این رویکرد نیز بهره می‌برد.

روش شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره در کاردرمانی در منزل

ضمن اینکه هماهنگی عضلانی کودک را با استفاده از رویکرد‌های دیگر افزایش می دهید از این روش جهت یادگیری و شناخت کودک نسبت به فعالیت‌های روزمره زندگی نظیر نحوه نظافت،بهداشت (شانه زدن،شستن دستها،صورت و غیره)،آموزش خوردن و پوست کندن انواع خوراکی ها،پوشیدن انواع لباس ها (جوراب،کفش،شلوار،تیشرت و غیره) استفاده کنید.

بعد از تمرینات درکی-حرکتی و افزایش نسبی هماهنگی عضلانی یا به صورت همزمان باید فعالیت‌های روزمره را به کودک با مشکلات حرکتی آموزش دهید با توجه به انجام تمرینات هماهنگی عضلانی و بهبودی نسبی،در صورت آموزش این بار فرد مورد نظر یادگیری بهتری نسبت به گذشته خواهد داشت،با استفاده از این رویکرد انگیزه،شناخت و انجام فعالیت‌های روزمره را در کودک با تاخیر حرکتی تقویت کنید به خصوص اینکه با صرف انجام تمرینات هماهنگی عضلانی و افزایش هماهنگی عضلانی باز شاید کودک نتواند تمام فعالیت‌ها را انجام دهد و در واقع در یکی از مراحل انجام برخی فعالیت ها مهارت نداشته باشد.

روش آموزش عصبی حرکتی کار ( NTT ) در کاردرمانی کودکان

آموزش تمام مراحل یک کار یا فعالیت به یک کودک با اختلال هماهنگی عضلانی بسیار دشوار و زمان گیر می باشد شما با استفاده از این روش می توانید فعالیت موردنظر را به بخش های مختلف تقسیم بندی کنید و با انجام و تکرار این بخش ها،زمانی که کودک مهارت لازم را در بخش‌های مختلف کسب کرد و به اصطلاح اعصاب و عضلات حرکتی فرد مهارت لازم را در قسمتهای مختلف آن فعالیت کسب کردند،شما می‌توانید با یکپارچه کردن قسمتهای مختلف با یکدیگر،فعالیت مورد نظر را آموزش دهید. در واقع با این روش می‌توانید طرحواره های حرکتی (برنامه حرکتی جهت انجام یک فعالیت حرکتی) را در فرد ایجاد کنید.

روش کاینستزیا در کاردرمانی جسمی

این روش در حین تمرینات درکی-حرکتی استفاده شده و این حس در حین تمرینات به مقدار کافی تحریک و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیشترین و مهمترین روشی که در این بخش جهت تمرین درمانی در کاردرمانی حرکتی ارائه شده است، رویکرد درکی-حرکتی است،زیرا این رویکرد باعث افزایش هماهنگی عضلانی در تمام قسمتهای بدن شده و در بهبود و پیشرفت عملکرد تمام اعضای بدن نظیر مغز و نخاع،تمام گیرنده های حسی،اعصاب محیطی و عضلات موثر است و کودک در تمام زمینه ها و مهارت های دیداری،هماهنگی عضلانی،توجه و تمرکز،مهارت های تحصیلی،شغلی و غیره پیشرفت می کند. خوشبختانه منابع علمی فراوانی نیز از این روش حمایت می کنند. ضمن این که تمرین دهی بر پایه این رویکرد و استفاده همزمان از سایر رویکردها به همراه این رویکرد بیشترین تاثیر را در بهبود کودکان تاخیر حرکتی و  اختلال هماهنگی عضلانی دارد و سالها تجربه در این زمینه کاملا تایید کننده این نحوه تمرین دهی می باشد. در کل باید سعی و تلاش شود از همه رویکرد ها استفاده شود تا رویکرد ها نقاط ضعف یکدیگر را پوشش دهند و نقاط قوت همدیگر را تقویت کنند. استفاده از این رویکرد شاید برای همه مناسب نباشد و احتمال موارد خاص نیز وجود دارد.

کاردرمانی حرکتی کودکان

کانون اصلی مهارت های هوشی-تحصیلی، مهارت های زبانی و مهارت های حرکتی در ناحیه پره فرونتال مغز است،ما به راحتی می توانیم این ناحیه و سایر مدارهای حسی حرکتی در مغز و نخاع را با انجام تمرینات هماهنگی حرکتی تقویت و استعدادهای تحصیلی-هوشی،مهارت های زبانی و مهارت های حرکتی کودک را ارتقا داده و در نتیجه استقلال،عزت نفس و اعتماد به نفس کودک خود را افزایش دهیم. بنابراین خانواده هایی که دغدغه تربیت کودک با استعداد را دارند با انجام تمرینات هماهنگ حرکتی می توانند به راحتی به این هدف دست یابند.

همچنین با توجه به فیزیولوژی تاثیر تمرینات می‌توان بسیاری از اختلالات ذهنی-جسمی را درمان و توان بخشی مناسب و موثر نمود،برخی از این اختلالات ذهنی عبارتند از:

1. اختلالات یادگیری
2. اختلالات زبان و گفتار
3. اختلال بیش فعالی
4. اختلال اوتیسم
5. اختلالات اضطرابی و کمرویی

و برخی اختلالات جسمی که عبارتند از:

1. ضعف مهارت‌های حرکتی (ضعف در انجام مهارت های روزمره،دوچرخه سواری،مهارت نوشتن و…)
2. بیماری های فلج مغزی،سکته مغزی،اس ام اس،ضایعات نخاعی و به ویژه پارکینسون
3. کاهش عوارض سالمندی

تمرینات هماهنگی حرکتی مصور و جامعی طراحی شده که درد درمان و  توانبخشی اکثر اختلالات ذهنی-جسمی بسیار موثر و کارآمد هستند،این تمرینات بسیار جامع و کامل هستند و تقریباً تمام فاکتورهای موثر در هماهنگی حرکتی را پوشش می‌دهند،کلیات برخی از این تمرینات عبارتند از:

1. تمرینات هماهنگی حرکتی دست و پا
2. تمرینات هماهنگی چشم و دست
3. تمرینات هماهنگی لب و زبان
4. تمرینات تعادلی
5. تمرینات تحریک و تقویت حس عمقی
6. تمرینات هماهنگی حرکتی عبور از خط وسط بدن
7. تمرینات تقویت و بهبود غلبه طرفی

در کل در تمریناتی که یک یا چند عضو از یک نیمه بدن به نیمه دیگر بدن می روند به تقویت مهارت عبور از خط وسط بدن کمک می کنند.

سوالات متداول:

1. تا چه سنی نگران راه رفتن کودکمان نشویم؟

به صورت طبیعی کودکان بین 12 تا 18 ماهگی توانایی راه رفتن را پیدا می کنند اگر کودک شما تا 18 ماهگی اولین قدم هایش را برنداشته و تا 2 سالگی هنوز نمی تواند راه برود برای بررسی دقیق تر به متخصص کاردرمانی مراجعه نمایید.

2. کاردرمانی در تاخیر تکاملی کودکان چه نقشی دارد؟

تمرینات کاردرمانی جسمی و کاردرمانی هماهنگی حرکتی به کودکان کمک می کند روند رشد طبیعی را طی کرده و مهارت های حرکتی پیشرفته را بیاموزند.

سکته مغزی چیست؟

در پاسخ به این سوال که “سکته مغزی چیست؟” باید گفت سکته مغزی نوعی اختلال نورولوژی ناگهانی این است که به علت عروق کانونی قابل انتساب است که به دنبال آن خون رسانی به ناحیه ای که دچار سکته مغزی شده است مختل می شود. علائم و عوارض سکته مغزی در بیماران مختلف بسته به محل آسیب متفاوت است. هنگامی که خون رسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شود و متوقف شود، این قسمت مغز دیگر نمی تواند عملکرد عادی داشته باشد و به این وضعیت سکته مغزی می گویند. به عبارت دیگر آسیب مغزی عروقی (CVA) یا سکته مغزی ناشی از یک آسیب و اختلال در گردش خون است که منجر به اختلال عصبی می‌ شود. هنگامی که جریان خون به مغز قطع می‌ شود، سکته مغزی رخ می‌ دهد. این مسئله می‌ تواند از دو طریق اتفاق بیفتد.سکته مغزی می تواند باعث ناتوانی های موقت یا دائمی شود که خوشبختانه به وسیله کاردرمانی سکته مغزی و هم چنین گفتاردرمانی سکته مغزی می توان به کاهش این ناتوانی ها کمک کرد. به غیر از سکته مغزی بیماری ها و اختلالات دیگری هم وجود دارند که موجب کاهش ناتوانی های افراد بزرگسال می شوند از جمله دیابت، افسردگی، بیماری عروق کرونر، بیماری انسداد ریوی و… . کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز درمان سکته مغزی در تهران، با در نظر گرفتن خدمات درمانی سکته مغزی برای بزرگسالان از جمله کاردرمانی سکته مغزی، گفتاردرمانی سکته مغزی و… به افراد مبتلا کمک می کند.

سکته مغزی ایسکمیک

سکته مغزی ایسکمیک هنگام انسداد شریان رخ می‌ دهد و هیچ خونی قادر به عبور از آن نیست. سکته مغزی هموراژیک زمانی رخ می‌ دهد یکی از شریان های خون رسان مغز پاره شود. سکته مغزی باعث مختل شدن رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به مغز می شود. در این وضعیت سلول های مغزی در عرض چند دقیقه از بین می روند.

به بیان دیگر در سکته مغزی خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف می گردد، این قسمت از مغز دیگر نمی تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد که این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی می نامند. سکته مغزی می‌تواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگهای خون رسان مغز ایجاد شود. سکته مغزی در مردان بیشتر از زنان است.

معمولاً قبل از بروز سکته مغزی علائم هشدار دهنده سکته وجود ندارد یا این که علائم سکته بسیار جزئی هستند. بعد از بروز سکته مغزی بیمار باید بلافاصله در بیمارستان بستری گشته تا از بروز صدمات دائمی به مغز جلوگیری شود.

عوارضی که بعد از سکته مغزی ایجاد می شود بستگی به محل سکته و وسعت بافت‌های گرفتار شده مغز دارد. عوارض سکته مغزی از عوارض خفیف و گذرا مثل تاری دید تا عوارض فلج کننده دائمی یا حتی مرگ را شامل می‌شود.

علائم سکته مغزی

• فلج یا بی حس شدن یک نیمه صورت
• فلج شدن یا بی حس شدن یک سمت بدن ( دست و پاها)
• ایجاد مشکل در بلع و غذا خوردن
• بی اختیاری ادرار و مدفوع
• ایجاد اختلال در حرف زدن

اگر این علائم سکته مغزی در طول 24 ساعت از بین بروند، این وضعیت را اصطلاحاً حمله ایسکمی گذرا می نامند که یک علت هشدار دهنده از یک سکته مغزی احتمالی در آینده است.

سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر در جهان است. حدود 85 درصد از تمام موارد سکته مغزی بر اثر بسته شدن یک شریان مغزی با یک لخته خون که به آن سکته مغزی ایسکمیک گفته می شود،اتفاق می‌افتند.

دیگر علائم عمده سکته مغزی را آمپولی مغزی و خونریزی مغزی تشکیل می‌دهند. درمان اولیه پس از وقوع یک سکته مغزی شامل تحت نظر گرفتن دقیق فرد و انجام اقدامات پرستاری برای محافظت راه تنفسی او هست.

بدون شک یکی از مهمترین مراحل درمانی بیماران سکته مغزی توانبخشی تحت نظر یک گروه توانبخشی شامل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی،کاردرمانگر فیزیوتراپیست ارتوپدی فنی، شنوایی شناس، گفتار درمان، بینایی سنجی روانشناس، کارشناس تغذیه، پرستار توانبخشی و مددکار اجتماعی است.

عوارض سکته مغزی چیست؟

• اختلال گفتاری و ارتباطی:

اختلالات گفتاری و ارتباطی بعد از سکته مغزی بسیار شایع هستند و می‌توانند در صحبت کردن و یا درک صحبت دیگران (آفازی)، خواندن و نوشتن اثر بگذارد. در صورت داشتن اختلال گفتاری،یک متخصص آسیب شناس گفتار و زبان می تواند به بیمار کمک کند.

• آسیب حرکتی در نیمه بدن:

نیمکره چپ معمولاً در اکثر انسان ها نیمکره غالب و یا نیمکره زبانی و منطقی است و نیمکره راست نیمکره عاطفی و احساسی و مسئول پروزودی گفتار است.

انتقال عملکرد زبانی از سمت چپ مغز به ناحیه ای در سمت راست مغز پس از توانبخشی یا گفتار درمانی سکته مغزی.

نکاتی در کاردرمانی سکته مغزی

-همی پلژی(فلجی) و همی پارزی(ضعف) یک طرف بدن: شرکت کننده را تشویق کنید که از طرف آسیب دیده استفاده کند.

از موقعیت شرکت کنندگان در صندلی در حین تمرینات نشسته آگاه باشید زیرا ممکن است آن ها نتوانند احساس کنند که آسا به صورت امن نشسته اند.

به شرکت کننده یادآوری کنید که بازوی آسیب دیده را برای محافظت در دامان خود نگه دارد و از اویزان کردن آن خودداری کند.

-افتادن پا: تمرینات مرتبط با بهبود قدرت دورسی فلکسور ها را انجام دهید و در صورت اسپستیسیتب پلانتار فلکسور ها، از تکنیک های کاهش تن استفاده کرده و در صورت نیاز آن ها را استرچ دهید.

-ضعف و از دست رفتن حس: شرکت کننده ممکن است احساس گرما، سرما یا درد را در اندام مبتلا نداشته باشد.

مشارکت کننده را تشویق کنید که برای آگاهی از ایمنی، محل قرار گیری دست یا پا را به صورت دیداری بررسی کند.

-بی ثباتی رفتاری: پاسخ های عاطفی را تصدیق کنید و به شرکت کنددگان یادآوری کنید که به دلیل سکته مغزی این رفتار ها را تجربه می کنند.

تنفس عمیق را برای آرامش و تمرکز مجدد تشویق کنید.

-مشکل در یادگیری مطالب جدید: حرکات را به صورت فیزیکی نشان دهید و به فرد به صورت عملی نشان دهید که از او چه می خواهید.

به شرکت کنندگان فرصت اضافی بدهید تا در مورد حرکات جدید پاسخ دهند، زیرا ممکن است در مورد فعالیت های جدید محتاط باشند و نسبت به اطلاعات جدید با تاخیر پاسخ دهند.

-آگاهی از وضعیت بدنی(پوسچر): شرکت کنندگان را ترغیب کنید هنگام نشستن روی صندلی، روی وضعیت خود تمرکز کنند.

آن ها باید تمام راه را در صندلی عقب بنشینند. اگر آن ها به یک طرف سقوط کرده اند و یا بازوی درگیر آن ها از از بالای صندلی آویزان شده است، به صورت کلامی آن ها را به حالت مجدد یادآوری کنید. از آن ها بخواهید تا از بازوی مبتلا استفاده کنند و آن را در دامان خود قرار دهند.

برای تقویت تعادل و هماهنگی از فعالیت هایی استفاده کنید که هر دو طرف بدن را درگیر می کنند. حرکات فیزیکی که شرکت کننده را از خط میانی یا مرکز تعادل دور می کند، به ایجاد کنترل تعادل کمک می کند. برخی از ایده های فعالیت شامل پرتاب توپ یا لگد زدن هستند. تلاش برای گرفتن توپ در سمت دچار نگلکت (ناآگاهی یک طرفه)، تعادل و آگاهی بدن را تقویت می کند.

تمریناتی با تمرکز بر ثبات عضلاتاصلی در حالت نشسته و ایستاده برای بیمار تجویز کنید.

-مشکلات ارتباطی مانند آفازی: جهت ها را ساده کنید و به صورت دیداری آن ها را نشان دهید.

به طور کلامی ناامیدی را که شرکت کنندگان هنگام تلاش برای برقراری ارتباط با شما احساس می کنند تایید کنید. این یعنی به وی این احساس را منتقل کنید که او را درک می کنید.

به شرکت کنندگان در مورد عملکرد شان بازخورد مثبت دهید.

-اسپستیسیتی(افزایش تن عضلانی، مقاومت نسبت به کشش غیر فعال) یا فلسیتی(کاهش تن عضله): تمریناتی برای ترمیم تحرک و عادی تر کردن عضله توصیه می شود.

هنگام باز بودن بازو، خطر آسیب دیدگی شانه به دلیل نیمه دررفتگی افزایش می یابد. یک صفحه، گوه، فوم یا بالش را می توان بر روی پا یا صندلی قرار داد تا در هنگام نشستن از بازو پشتیبانی کند و بدین ترتیب آن را از آویز شدن و ورم(متورم) محافظت کند. این کار از ناحیه شانه هم محافظت می کند.

در مورد تمرینات بالای سر که می تواند نیمه دررفتگی را تشدید کند، محتاط باشید و ترجیحا آنان را انجام ندهید.

نکات تمرین بیماری مزمن انسداد ریوی

-حملات سرفه: تمرین را متوقف کنید.

وی را تشویق کنید نفس ازام بکشد و سعی کند آرام شود.

-دیس پنه(ناتوانی در تنفس): تمرین را متوقف کنید.

شرکت کننده را تشویق کنید که در صورت لزوم از یک اسپری استنشاقی استفاده کند.

از هر گونه سموم محیطی یا آلاینده های موجود در اتاق که باعث اختلال در عملکرد تنفس شود، آگاه باشید.

اجازه ندهید که شرکت کننده نوشیدنی سرد بنوشد زیرا که ممکن است قفسه سینه را سفت کند و تنفس را دشوارتر کند. یک نوشیدنی گرم می تواند مفیدتر باشد.

-کاهش استقامت: دوره های استراحت را برای صرفه جویی در انرژی و تنفس تشویق کنید.

شرکت کننده باید فعالیت جسمانی را به آرامی شروع کند و در نهایت در صورت امکان 20 دقیقه به تمرین بپردازد.

تمرین های روزمره باید شامل جلسات کوتاه از پنج تا شش دفعه حرکت و مجموعه تمرینات با استراحت 1 تا 2 دقیقه در بین آن باشد.

-تنفس سطحی: شرکت کننده را تشویق کنید که تمرینات را به ارامی و با استراحت کافی انجام دهد.

از حرکات ایزومتریک یا بلند کردن وزن بالاتر از سطح قفسه سینه خودداری کنید.

تکرار بیش از حد زیاد با اضافه وزن می تواند فشار خون را افزایش داده و فشار داخل سینه را افزایش دهد و این باعث می شود تنفس دشوار شود.

-استفاده از اکسیژن: صرف دانشتن این که اکسیژن در دسترس است، به افراد حس امنیت برای انجام تمرینات می دهد.

حتما در طول مداخلات، فضای کافی برای یک مخزن قابل حمل اکسیژن فراهم کنید.

-اضطراب و حملات پنیک: از علائم و نشانه های پریشانی عاطفی آگاه باشید.

اگز اضطراب در تنفس مشکل ایجاد کند، به شرکت کننده یادآوری کنید که به بازو های خود تکیه داده و کمی به سمت جلو خم شود.

شرکت کننده می تواند بازو ها را بر روی زانو ها یا واکر قرار دهد. این موقعیت به شانه ها کمک می کند تا از قسمت بالایی بدن حمایت کنند تا قفسه سینه آزادتر شود و این باعث می شود تنفس موثرتری انجام شود. این موقعیت همپنین به فرد احساس امنیت و کنترل می بخشد.

تمرینات تنفس عمیق و ارامش بخش را تشویق کنید.

از شرکت کننده بپرسید که آیا دوست دارد در کنار درب یا پنجره بنشیند.

از شرکت کننده بپرسید که آیا دوست دارد شما یک پنکه را در نزدیکی خود قرار دهید. دیدن حرکت هوا می تواند اضطراب را کاهش دهد.

 بیماری عروق کرونر در سکته مغزی چیست

-نداشتن انرژی و استقامت: به شرکت کننده یادآوری کنید که در انجام تمرینات برای افزایش انرژی و استقامت باید ثابت قدم باشد.

-سرگیجه: شرکت کننده باید به آرامی گرم کند و از حرکات ناگهانی و تغییر موقعیت خودداری کند.

-علائم و نشانه های پریشانی جسمی: مراقب این علائم باشید: ناراحتی در قفسه سینه، تنگی نفس غیر معمول و ضربان قلب غیر طبیعی. در صورت بروز، تمرینات را فورا متوقف کنید.

مطمئن شوید که اتاق خیلی سرد یا خیلی گرم نباشد.

-عوامل استرس زای عاطفی: به شرکت کننده آموزش دهید که چگونه نفس عمیق بکشد. تمرین های آرامش بخش را تشویق کنید.

از شرکت کنندگانی که در مورد فعالیت بدنی دچار اضطراب شده اند، پشتیبانی عاطفی کنید.

-دیس پنه(ناتوانی در تنفس): به شرکت کننده یادآوری کنید که از تمرینات خودداری کند و نفس عمیق و آهسته نفس بکشد.

مطمئن شوید که اتاق خیلی سرد یا خیلی گرم نباشد.

راه های بهبود افسردگی در سکته مغزی چیست؟

-نداشتن انرژی و استقامت: به شرکت کننده یادآوری کنید که در انجام تمرینات برای افزایش انرژی و استقامت باید ثابت قدم باشد.

-سرگیجه: شرکت کننده باید به آرامی گرم کند و از حرکات ناگهانی و تغییر موقعیت خودداری کند.

-علائم و نشانه های پریشانی جسمی: مراقب این علائم باشید: ناراحتی در قفسه سینه، تنگی نفس غیر معمول و ضربان قلب غیر طبیعی. در صورت بروز، تمرینات را فورا متوقف کنید.

مطمئن شوید که اتاق خیلی سرد یا خیلی گرم نباشد.

-عوامل استرس زای عاطفی: به شرکت کننده آموزش دهید که چگونه نفس عمیق بکشد. تمرین های آرامش بخش را تشویق کنید.

از شرکت کنندگانی که در مورد فعالیت بدنی دچار اضطراب شده اند، پشتیبانی عاطفی کنید.

-دیس پنه(ناتوانی در تنفس): به شرکت کننده یادآوری کنید که از تمرینات خودداری کند و نفس عمیق و آهسته نفس بکشد.

مطمئن شوید که اتاق خیلی سرد یا خیلی گرم نباشد.

تمریناتی برای کنترل دیابت

-تحمل کم در برابر گرما و سرما: از انجام تمرینات در محیط های گرم خودداری کنید زیرا چنین محیط هایی خطر آسیب دیدگی گرما را برای مبتلایان به نوروپاتی افزایش می دهند.

از انجام فعالیت در محیط های سرد خودداری کنید زیرا این کار می تواند گردش خون را مختل کند.

-گردش خون ضعیف در پاها: به شرکت کنندگان یادآوری کنید که از کفش های راحت و مناسب استفاده کنند.

شرکت کنندگان باید از موقعیت قرار گرفتن پاها آگاه باشند.

-مشکلات بینایی: از تمریناتی که می توانند فشار خون را افزایش دهند (ایزومتریک یا فعالیت هایی که در آن ها دست ها زیاد بالای سر قرار می گیرند) خودداری کنید زیرا که می تواند به رگ های خونی شبکیه اسیب برساند.

-احتمال هایپوگلایسمی(واکنش انسولین) علائم آن شامل ضعف، تعریق، سرگیجه، گرسنگی و… است: به شرکت کننده آموزش دهید که چگونه نفس عمیق بکشد. تمرین های آرامش بخش را تشویق کنید.

از شرکت کنندگانی که در مورد فعالیت بدنی دچار اضطراب شده اند، پشتیبانی عاطفی کنید.

-استقامت محدود: به شرکت کنندگان یادآوری کنید که استراحت کنند و بیش از حد به خود فشار وارد نکنند.

-احتمال قند خون کم(دیابت نوع 1): به شرکت کننده یادآوری کنید که قبل از جلسه میزان قند خون را بررسی کند. اگر کم باشد (کمتر از 70 میلی گرم در هر دسی لیتر)، شرکت کننده باید قبل از هر گونه فعالیت بدنی یک میان وعده میل کند.

هر چه فعالیت بدنی بیشتر باشد، کربوهیدرات های پیچیده تری باید خورده شوند.

در حین انجام تمرینات میزان قند خون باید در دامنه 100 تا 250 میلی گرم در هر دسی لیتر باشد.

-مصرف مسدود کننده های بتا برای مشکلات قلبی: به ویژه در شرکت کنندگانی که از این دارو ها استفاده می کنند مراقب ابشید زیرا علائم واکنش انسولین را پنهان می کنند.

-پتانسیل کم آبی بدن: به شرکت کنندگان یادآوری کنید که برای مصرف آب به خود استراحت دهند.

سوالات متداول:

1.عوارض سکته مغزی چیست؟

اختلال گفتاری و ارتباطی، آسیب حرکتی در نیمه بدن و مشکلات ذهنی مانند اختلال در حافظه از عوارض سکته مغزی

2. علائم سکته مغزی چیست؟

فلج یا بی حس شدن یک نیمه صورت، فلج شدن یا بی حس شدن یک سمت بدن ( دست و پاها)، ایجاد مشکل در بلع و غذا خوردن،بی اختیاری ادرار و مدفوع، ایجاد اختلال در حرف زدن از علائم سکته مغزی می باشد.