تشخیص اوتیسم در سن دو سالگی برای پدر و مادر ها قابل‌تشخیص نمی باشد، اما اگر علائم اوتیسم در کودک دو ساله توسط دکتر تشخیص اوتیسم تعیین شود، می شود آن را تشخیص داد و اقدامات لازم را توسط متخصصان انجام داد. به عنوان مثال کودکان دو ساله که مبتلا به اختلال اوتیسم هستند، با دیگر کودکان هم سن و سال خودشان با روش های عادی که ما انتظار داریم، بازی نمی کنند. دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اتیسم در کودکان، با ارزیابی دقیق علائم اوتیسم در کودک دو ساله به تشخیص اوتیسم 2 ساله می پردازد.
علائم اوتیسم در صدرا، کودک دو ساله
مادر صدرا (کودکی با تشخیص اوتیسم) می گوید : « نگرانی من در مورد صدرا این است که کم حرف می‌زند. 6 – 7 کلمه دارد که هر وقت دلش می خواهد استفاده می کند. « تأخیر در گفتار اولین دغدغه یا علامتی است که والدین را نگران می کند، اما برای من همان قدر که تولید گفتار مهم است، درک گفتار نیز اهمیت دارد. لذا از مادرش می پرسم که آیا صدرا به نام خودش پاسخ می دهد ؟ ( بچه ها معمولاً در ۹ ماهگی وقتی صدایشان می کنیم، به طور ارادی پاسخ می دهند ). مادرش می گوید؛ گاهی اوقات فکر می کنم اصلاً نمی شنود. می پرسم آیا دستور های ساده ای که به او می دهید را اجرا می کند ؟ مثلا بیا اینجا! یا …. رو به من بده! ( بچه ها معمولاً در حدود 12 ماهگی شروع به اجرای دستورات می کنند ). مادر صدرا می گوید کودکش در چند ماه أخیر ( حدود ۲۰ ماهگی ) شروع به اجرای دستور های ساده کرده است. لذا به ذهنم می رسد که ممکن است زبان ادراکی صدرا نیز در کنار زبان بیانی اش با تأخیر مواجه باشد. از مادرش می پرسم آیا بازی های ژستی مثل دالی موشه را بلد است؟ می گوید : بعضی وقت ها از ما تقلید می کند ولی خودش هیچ وقت شروع نمی کند. ( بچه ها در شرایط عادی حدود 7 تا 9 ماهگی از این بازی ها لذت می برند در ابتدا به تقلید از اطرافیان این بازی را انجام می دهند، سپس در حدود 10 تا 12 ماهگی خودشان این کار را انجام می دهند. می پرسم آیا به چیزی اشاره می کند یا به چیز هایی که شما اشاره می کنید نگاه می کند؟ ( اشاره کردن یک فعالیت ارتباطی مهم است که پا به پای گفتار رشد می‌کند و هم زمان با شروع گفتار در حدود 12 ماهگی ظاهر می شود. ) والدینش می گویند وقتی چیزی می خواهد به آن اشاره می کند و به جایی که ما اشاره می کنیم اگر نزدیک باشد نگاه می کند. می پرسم خواسته هایش را چگونه نشان می دهد؟ والدینش می گویند گاهی از کلماتی که دارد استفاده می کند، وقتی هم که اسمش را نمی داند به آن اشاره می کند. اکنون دیگر نگران می شوند که صدرا نه تنها دچار تأخیر در گفتار است بلکه در ادراک نیز تأخیر دارد و علاوه بر آن مشکل فراتر از گفتار است. این ها برخی از علائم اوتیسم در کودک دو ساله است که به تشخیص اوتیسم هم کمک می کند.
علائم اوتیسم و مهارت های حرکتی
حال بر مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های خود مراقبتی متمرکز می شوم. این مهارت ها سرنخ های مهمی از رشد ذهنی کلی کودک به دست می دهد. برای مثال توانایی به دست گرفتن و استفاده از قاشق یک مهارت حرکتی ظریف است. که نشان از رشد شناختی کودک نیز دارد چرا که کودک باید از کارکرد قاشق به عنوان یک ابزار را درک کند. والدین صدرا می گویند که حدود 14 ماهگی استفاده از قاشق را یاد گرفته است که به موقع است، و در پوشیدن و درآوردن لباس با بردن دست به داخل آستین یا در آوردن آن کمک می کند. صدرا این مهارت ها را به موقع کسب کرده است یعنی رشد مهارت های تطابقی حرکتی ظریف غیر زبانی صدرا مطابق جدول مراحل رشد می باشد. این امر مبین آن است که هوش عمومی صدرا طبیعی است. در رابطه با مهارت های حرکتی درشت هم صدرا در ۱۵ ماهگی راه فتاده است و در ۱۸ ماهگی شروع به دویدن کرده است. یعنی در آخرین فرصت رشد طبیعی آن ها را کسب کرده است. سپس در مورد بازی می پرسم. بازی یک فعالیت رشدی است که به طور هم زمان توانمندی های زبانی، شناختی و حرکتی کودک را منعکس می کند. والدین صدرا می گویند، دوست دارد به داستان گوش کند. عاشق لامپ و پنکه ( چیز های چرخان ) است. اشیا را از گوشه چشمش نگاه می کند، به شکل وسواس گونه ای در را باز و بسته می کند و فیلم های ویدئویی را به خاطر می سپارد. هنگامی که هیجان زده می شود، بال بال می زند یا دست هایش را مشت می کند. این ها برخی دیگر از علائم اوتیسم در کودک دو ساله است که به دکتر اوتیسم کمک می کند تا تشخیص اوتیسم راحت تر انجام شود.
تشخیص اوتیسم سطح 2
هنگام ارزیابی صدرا، او را کودکی هوشیار می بینم که تمایل به ارتباط و همکاری ندارد، تماس چشمی او کوتاه و ناپایدار است و گاهی وقتی چیزی می خواهد کلمه ای نامفهوم می گوید. از او می پرسم « توپ کو ؟ » در پاسخ به من لبخند می زند، می چرخد و توپ را پیدا می کند. این نشانگر آن است که وی قادر به اجرای دستور های ساده بدون سرنخ اشاره ای می باشد. در سایر موارد موفق به تعامل با او نشدم. وی درگیر علامت خروج روی در اتاقم بود و در حال بال بال زدن. برای بررسی توانایی حل مسئله صدرا از پازل اشکال و پیدا کردن اشیاء پنهان شده ( قایم شده ) استفاده کردم. این مهارت ها در حدود 16 تا 18 ماهگی در کودک عادی ظاهر می شود. صدرا غالبا آرام است و گه گاهی پریشان و آشفته می شود. بر اساس سابقه رشدی صدرا، مشاهده وی و انجام آزمون های استاندارد می توان برای صدرا تشخیص اختلال رشدی فراگیر غیر اختصاصی گذاشته شد. اگر امروز صدرا مجددا با همین ویژگی ها مراجعه نماید، بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، برای او تشخیص اوتیسم سطح ۲ خواهیم گذاشت.
