در برخورد با کودکانی که دچار مشکلاتی گفتاری یا تاخیر در گفتار هستند یکی از بهترین روش های درمانی گفتاردرمانی در قالب بازی می باشد. ارتباط موثر در خلال بازی شکل می گیرد و کودک بدون اضطراب و استرس کد های گفتاری را از گفتاردرمان می آموزد. گفتاردرمان با استفاده از بازی می تواند محرک های مختلف را با شیوه های متفاوت به کودک ارائه نماید و با استفاده از تشویق و بازخورد مثبت به پاسخ های کودک شکل بخشند. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر با در اختیار داشتن تیم گفتاردرمانی با تجربه به کودکان در بهبود مشکلات گفتاری آنان کمک می کنند. گفتاردرمانی در منزل از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی می باشد که موجب تسهیل روند درمان می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نکاتی در بازی در گفتاردرمانی
ارائه ی محرکها یعنی شیوه هایی که برای ارایه ی محرکها در خلال درمان مورد استفاده قرار میگیرند. این شیوه ها متناسب با مرحله ی درمانی موردنظر تغییر خواهند کرد. ارائه ی محرک ممکن است صرفاً کار ساده ای مثل ارائه ی الگوی کلامی جهت کمک به بیمار باشد تا بفهمد که مثلاً صدای /س/ را چگونه تولید کند. با وجود این، برخی از انواع ارائه ی محرکها بسیار پیچیده اند. برای مثال، وقتی که تلاش میکنیم تا بهترین شیوه ی ارائه ی محرک به بیماری که در درک مفهوم «بالا» (مثلاً در عبارت بالای میز) با مشکل روبرو میشود را تعیین کنیم، گفتاردرمان ممکن است پیش از پرداختن به این موضوع، نیاز داشته باشد که جنبه های مختلف را مدّنظر داشته باشد. جنبه های آموزشی، همراه با مفهوم ثبات در شیوه ی ارایه، باید مدّنظر قرار گیرند. جنبه ای از درمان که معمولاً در ارائه ی محرک به ثبات نیاز دارد، پُل زدن مهارتهای بیمار بین مواقع ناتوانی در ارایه ی پاسخ مطلوب و مواقع ارائه ی پاسخ قابل قبول بعدی است. این پُل زدن همان شکل بخشیدن یا نزدیک سازیهای پی در پی است، و گفتاردرمانها را تشویق میکنیم تا برای شکل بخشیدن مؤثر به پاسخهای بیمار در درمان، مهارتهای خود را بسط و گسترش دهند.
شکل بخشیدن (نزدیکسازی های پی در پی) روشی است که برای دستیابی به پاسخهایی که در خزانه ی ذهنی بیمار وجود ندارند به کار گرفته میشود. این پژوهشگران برای شکل بخشیدن به پاسخ بیمار، مراحل گوناگونی را یادآوری کرده اند:
نخست، پاسخ موردنظر باید مشخص شود، و از آن پس، پاسخهایی که شباهتی با آن پاسخ داشته باشند (حتی پاسخهای بیربط) توسط گفتاردرمان مورد تشویق قرار میگیرند. هنگامی که بسماد این پاسخها افزایش پیدا کرد، آزمودنی باید پاسخی را که شباهت بیشتری با پاسخ موردنظر دارد ارایه نماید. در این مرحله، این شگرد، شکل ویژهای از تشویق متمایز به خود میگیرد. معیار تشویق به طور مستمر در جهت پاسخ موردنظر به پیش میرود، تا این که پاسخ موردنظر ارایه شود، مورد تشویق قرار گیرد، و توسط آزمودنی فرا گرفته شود.
هِگد (2001) گزارش کرده است که، شکل بخشیدن یا نزدیکسازی های پی در پی، به کمک شواهد تجربی مورد پشتیبانی قرار گرفته و به عنوان یک کار بسیار سودمند در آموزش انواع مختلف مهارتها به حساب میآید. برای استفاده از نزدیکسازیهای پی در پی، هِگد مراحل زیر را ارایه داده است:
- پاسخ نهایی را انتخاب کنید (مثلاً، تولید صدای/ م/ در وضعیت آغازین واژهها).
- نخستین بخش پاسخ هدف را به گونهای انتخاب کنید که بیمار بتواند تقلید کند (مثلاً، لبهای خود را روی یکدیگر بگذارد.)
- پاسخهای بینابینی را شناسایی کنید (مثلاً، زمزمه کردن و یا سایر انواع صداسازیها و باز کردن دهان در هنگامی که زمزمه کردن ادامه دارد).
- با ارایه ی الگو به بیمار و بلافاصله تشویق مثبت، نخستین پاسخ را به بیمار آموزش دهید (مثلاً، چندین بار لبهای خود را روی یکدیگر بگذارد).
- چندین بار پیاپی، پاسخهای بینابینی را به بیمار آموزش دهید (مثلاً، هنگامی که لبهای بیمار بسته است زمزمه کند، و هنگامی که زمزمه ادامه دارد، لبهایش را باز کند و صداهای دیگری تولید کند تا واژههایی را بسازد).
- این کار را آنقدر ادامه دهید تا بیمار پاسخ نهایی را یاد بگیرد
در تداوم مثال هِگد، اگر پاسخ نهایی صدای /م/ باشد، مثلاً در واژهی من، SLP باید به بیمار الگو دهد تا بیمار واژهی هدف یعنی من را تولید کند. چنانچه بیمار در تولید صدای /م/ مرتکب اشتباه شود، متخصص بالینی بیدرنگ با کمک به بیمار در تولید صدای /م/، در مقابلِ اشتباه بیمار واکنش نشان میدهد و به بیمار یادآوری میکند که کدام کار برای تولید صدای /م/ درست، و کدام کار برای تولید صدای /م/ نادرست بوده است، و سپس تولید صحیح صدای /م/ را به بیمار نشان میدهد. پس از آن، SLP با استفاده از توالی منظم شکل بخشیدن و یا نزدیک سازیهای پی در پی برای تولید درست صدای /م/ در واژه ی من، بیمار را راهنمایی میکند. برای دستیابی به تولید درست صدای /م/ در واژه ی من، در تمام مراحل نزدیک سازیهای پی در پی، به چهار بخش از توالی نیاز داریم:
a) به بیمار میگوییم که چه صدایی را باید تولید کند
b) اندامهای گویایی خود را برای تولید صدای مورد نظر شکل میدهید
c) با توجه به الگوی ارایه شده، بیمار را وادار میکنیم تا صدای موردنظر را تولید کند
d) تلاشهای بیمار را مورد تشویق قرار میدهیم.
در بازی های گفتاری گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا به منظور افزایش مهارتهای درمانی خود، شکل بخشیدن یا نزدیکسازیهای پی در پی را تمرین کنند.