در افراد طبیعی رشد سیستم عصبی به تدریج ادامه می‌یابد و دارای نظم قابل پیش‌بینی است. اگر به دلایلی، مراحلی از مراحل پیچیده رشد سیستم عصبی دچار وقفه شود، این تأخیر در مراحل بعدی رشد عصبی با فقدان فعالیت در مرحله رشد نیافته مشخص می‌گردد. روش دلاکاتو بر پایه همین مطلب در زمینه درمان اختلالات یادگیری طراحی شده است.مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر با استفاده از تکنیک های روز دنیا و تجهیزات پیشرفته ای نظیر اتاق تاریک بینایی، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، سنسوری روم و غیره به درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روش دومن دلاکاتو و درمان اختلال یادگیری
نوع روش سازمان‌دهی مجدد اعصاب مرکزی می‌باشد. این روش توسط دلاکاتو برای ترمیم و اصلاح نارسایی‌های کودکان با نارسایی‌های یادگیری پیشنهاد شده است. وی معتقد است با این روشی که مبتنی بر شناخت و سپس اصلاح فعالیت‌های حاصل از مغز و اعصاب می‌باشد می‌توان مشکل کودکان با نارسایی یادگیری را که اغلب از نامنظمی سیستم اعصاب مرکزی ناشی می‌شود مرتفع می‌ساخت.
در افراد طبیعی رشد سیستم عصبی به تدریج ادامه می‌یابد و دارای نظم قابل پیش‌بینی است. در انسان، این رشد از مرحله پایین که از مشخصات حیوانات پست‌تر است شروع می‌شود و تا مراحل بالاتر که صرفاً متخصص انسان است ادامه می‌یابد. اگر به دلایلی، مراحلی از مراحل پیچیده رشد سیستم عصبی دچار وقفه شود، این تأخیر در مراحل بعدی رشد عصبی با فقدان فعالیت در مرحله رشد نیافته مشخص می‌گردد و ممکن است به صورت‌هایی همچون تأخیر در تکلم، لکنت زبان، نارساخوانی و … بروز نماید. روش‌های ترمیمی دلاکاتو شامل تمرینات مختلف بر تأکید بر خزیدن، چهار دست و پار فتن و حرکات تقاطعی دست و پا می‌باشد. وی معتقد است با برقراری نظم مجدد در سیستم اعصاب مرکزی و جبران مرحله رشد نیافته در آن، علائم مرضی نارسایی‌های ویژه در یادگیری نیز از میان می‌رود و یادگیری فرایند طبیعی خود را باز می‌یابد.
مرحله اول درمان دلاکاتو در اختلال یادگیری:
1- خزیدن یک طرف 5 دقیقه (حدود 80 بار)
از کودک بخواهید سینه‌خیز رفتن را تمرین کند به این صورت که روی که سطح صاف بر روی شکم بخوابد و دست و پایش را به عقب و جلو بکشد تا بتوانند روی زمین ساییده شده و جلو برود. شمارش در منظم و یکنواخت کردن حرکت، به او کمک خواهد کرد، به او یادآور شوید که وقتی دست و پای چپ را به جلو می‌برد، دست راست و پای راست را باید عقب بکشد.
2- الگوی مناسب خواب برای کودکان راست و چپ دست
هر شب یک بار خوابیدن کودک را به شکل صحیح فرم دهید. اول او را روی شکم بخوابانید و برای این کار هنگام خوابیدن صبر کنید تا هر طورکه دلش می‌خواهد و راحت‌تر است بخوابد، سپس هر شب یک بار او را به روی شکم برگردانید. وقتی او را عادت دادید که به طور طبیعی روی شکم بخوابد، وضعیت بدن و دست و پای او را در الگوی صحیح قرار دهید. این تمرینات را هر شب یکبار انجام دهید.
3- تمرین شنوایی
کودک را وادار کنید که با دست راست گوش راستش را ببندد به طوری که نتواند با گوش راست بشنود. اکنون با او به گونه‌ای حرف بزنید که مجبور به پاسخ دادن باشد. سپس از او بخواهید که با دست چپ، گوش چپش را بنندد، به طوری که هنگام گفتگو با او، گوش چپش نشنود. این تمرین را برای هر گوش یک دقیقه و چهار بار در روز انجام دهید.
4- تمرین تعقیب بینایی
از کودک بخواهید که با دست چپ چشم چپش را ببندد یک چراغ قوع کوچک و یا شی جالب توجه دیگری را در دست راستش بگیرد و در حالی زاویه آرنج باز است از او بخواهید که دستش را در جهات مختلف بالا، پایین، دایره‌وار، طرفین و با زوایای مختلف حرکت دهد و همزمان با حرکت دستش، با چشم راستش نور را تعقیب کند. او باید نور چراغ قوه‌ای را که در دستش دارد با چشم راست پی‌گیری کند و با تمرین یاد بگیرد که به طور موزون و یکنواخت حرکت دست و چشمش را هماهنگ نماید. همین کار را برای چشم راستش انجام دهد.
این تمرین را روزی چهار بار و هر بار برای هر چشم یک دقیقه انجام دهید. کل زمان برای انجام تمرین در هر روز 8 دقیقه می‌باشد.
مرحله دوم درمان و بازپروری دلاکاتو
1- چهار دست و پا رفتن با الگوی تقاطعی
ابتدا خود، چهار دست و پا فتن صحیح را به او نشان دهید. سپس از او بخواهید تا مانند شما عمل کند. دقت نمایید کودک باید دست و زانوی مخالف آن را تقریباً همزمان با زمین نزدیک کند. یعنی کف دست راست همزمان با زانوی پای چپ و بالعکس عمل نماید. به او بیاموزید که هنگام چهار دست و پا رفتن به دست جلوی خود نگاه کرده و سر را به آن طرف برگرداند. کف دست‌ها صاف و انگشتان به سمت جلو باشد. زانو‌ها به هم برخورد نکرده و به صورت موازی پیش برود. این تمرین روزی سه بار و در دوره‌های 10 دقیقه‌ای جداگانه‌ای هر روز انجام شود فاصله زمانی هریک از سه دور تمرین باید حداقل یک ساعت باشد. کل زمان برای انجام این تمرین 30 دقیقه می‌باشد.
2- تمرین شنوایی
از فرزندتان بخواهید که روی یک صندلی تقریباً وسط اتاق بنشینید شما باید در حالی که آرام آرام در اطراف اتاق می‌گردید با او گفتگو کنید بطوری که در یک بخش از گفتگو، شما را ببیند و در بخش دیگر که حدوداً در پشت سر او قرار می‌گیرید، نتواند شما را ببینید این تمرین چهار دقیقه در روز انجام دهید.
در صورت امکان هر روز 15 دقیقه با صدای بلند برایش کتاب بخوانید زمانی در سمت راست و زمانی در سمت چپ و گاهی رو در روی او نشسته و بخوانید.
3-تمرین بینایی
چراغ قوه یا شیء کوچکی را در دستی که کودک با آن می‌نویسد قرار دهید. از او بخواهید درحالی که دستش کشیده و آرنجش صاف است آن را به هر سو حرکت داده و به آن نگاه کند. گاهی شیء یا چراغ قوه را نزدیک بینی خود آورده و با دو چشم به آن نگاه کند به تدریج از فاصله دست و صورت کاسته، تا جایی بتواند به نرمی و مورونی هر چه بیشتر نور را با هر دو چشمش در فاصله 30 سانتیمتری صورتش حرکت دهد و با آن چشم آن را تعقیب کند. این تمرین را باید روزی چهار بار و هر بار یک دقیقه انجام دهید.
مرحله سوم درمان و بازپروری دلاکاتو
1-راه رفتن با الگوی تقاطعی
نخست خودتان به طرز صحیح راه بروید (مانند رژه سربازان). سپس از کودک بخواهید راه برود و به او یاد بدهید که با پای چپ یک گام برداشته و دست راست به آن اشاره کند و برعکس از او بخواهید تا پنجه‌هایش را اندکی به سمت خارج هدایت کند. پاها نباید به هم برخورد کنند. سرعت حرکت را به تدریج کم کرده سپس به سرعت طبیعی برگردید. تمرین را با پای برهنه یا جوراب انجام دهید. این تمرین را روزی 20 دقیقه در دوره‌های 10 دقیقه‌ای برای حداقل 3 هفته انجام دهید.
2- تمرین شنوایی
الف- تمرین با چشم بسته: چشمان کودک را بسته و او را روی صندلی وسط اتاق بنشانید. سپس در حالی که در اطراف او قدم می‌زنید، با او صبحت کنید. از او بخواهید تا به جایی که تصور می‌کند که شما هستید اشاره نماید.
ب- تمرین با چشم باز: کودک با چشمان روی صندلی نشسته و شما پشت سر او قرار گرفته و از او بخواهید آن چه را می‌شنوید تکرار کند و بگوید آیا با هم متفاوتند یا یکسان- تمرین با کلمات متفاوت شروع کرده و با کلمات مشابه به هم ادامه می‌دهیم. هر بار چهار دقیقه در روز انجام دهید.
3- ترتیب بینایی
یک چراغ قوه کوچک یا یک وسیله را در دست خودتان بگیرید و در حالی که آن را در فضا به هر سوی می‌چرخانید به کودگ بگویید تا با هر دو چشم به آن نگاه کند. گاهی در تمرین دست خودرا نزدیک چشم کودک ببرید.
این تمرین را چهار بار، هر بار یک دقیقه در هر روز انجام دهید.
4- هماهنگی عمومی
سعی کنید در خارج از خانه با کودک بازی کنید. بازی‌هایی که او را وادار به دویدن و یا پریدن می‌کند. بهتر است از او بخواهید که مردم را در حالت دویدن و راه رفتن تماشا کند. الگوی تقاطعی راه رفتن را به او نشان دهید. باید سعی کند مثل مردم با این شیوه تقاطعی راه برود و یا بدود. دویدن، پریدن و دوچرخه سواری برای رسیدن به هماهنگی عمومی بسیار عالی است.
5- جهت‌یابی
وقتی کودک با الگوی تقاطعی راه می‌رود و یا می‌دود به او بگویید: «به راست، راست» و یا «به سمت چپ، چپ» شما طوری رفتار کنید که انگار قصد فریب دادن و گول زدن او را دارید و او باید سعی کند که هوشیاری خود را برای شنیدن فرمان شما حفظ کند. این تمرین را روزانه ده دقیقه انجام دهید.
مرحله چهارم: بازپروری دلاکتو
تذکرات:
- این مرحله با حذف موسیقی آغاز می‌شود.
- صدای تلویزیون را تا جایی که امکان دارد کم کنید.
- آواز خوانی، زمزمه کردن و سوت زدن نباید انجام گیرد.
- کودک در فعالیتش از جمله ورزش از یک طرف بدنش استفاده کند
- مدت لازم برای تمرینات مرحله چهارم نباید کمتر از 6 هفته و بیش از 10 دقیقه باشد.
درمان در این مرحله:
1- برتری دست: کودک باید تمریناتی مانند خوردن، نوشیدن، مسواک زدن، برداشتن اشیا، تشخیص حس لامسه، را فقط با دستی که می‌خواهید برتر شود، انجام دهد. بیاد داشته باشید که باید دست راست یا چپ برتر پرورش یابد. مصلحت بر این است که دستی را که خود بخود برای نوشتن بکار برده می‌شود به عنوان دست برتر او بپذیریم.
2- نوشتن: این تمرین با نوشتن بر روی تخته سیاه و یا نوشتن بر روی کاغذ با کلمات درشت‌تر از 2 سانت شروع می‌شود و به تدریج به نوشتن با کاغذ و مداد و به اندازه کوچک تبدیل می‌شود. هر جلسه تمرین نوشتن حدود 10 دقیقه انجام شود.
3- پرتاب کردن: از کودک بخواهید یک توپ لاستیکی کوچک را با دست راستش گرفته و از پایین به سوی شما پرتاب کند. سپس پای راستش را جلو بیاورد. وقتی که آموخت چگونه هنگام پرتاب پای راست را جلو بگذارد از او بخواهید که توپ را پرتاب کند. به او نشان دهید که هنگام پرتاب پای چپ، باید یک قدم به جلو برود. در صورت لزوم روزی 10 دقیقه انجام شود.
4- برتری پا- برتری گوش- برتری چشم: برای این موارد نیز می‌توان مانند قسمت برتری دست تمرین‌های مشابه را انجام داد تا پا، گوش و چشم برتر پرورش یابد.
سایر تمرین‌های درمانی در اختلالات یادگیری:
- تمرین یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها
- تمرینات تشخیص شکل از زمینه
- تمرینات توجه و تمرکز
- تمرینات دیداری حرکتی
در تمرینات یافت شباهت‌ها، اشکال متفاوتی در اختیار کودک قرار گرفته و از او خواسته می‌شود شباهت موجود میان آن‌ها را پیدا کند. به عنوان مثال تصاویری از اشکال مختلف به کودک نشان داده می‌شود که در میان آن‌ها، دو شکل مشابه هستند و کودک باید آن دو شکل مشابه را از میان مجموعه تصاویر بیاید.
در تمرینات یافتن تفاوت‌ها نیز مجموعه‌ای از اشکال به ظاهر مشابه در اختیار کودک قرار داده می‌شوند و از او خواسته می‌شود تاشکلی را که با سایر تصویر موجود در ردیف اشکال، اختلافات جزئی دارد پیدا کند.
در تمرینات تشخیص شکل از زمینه، اشکال مختلفی در زمینه‌ای از اشکال درهم به کودک نشان داده می‌شود. تصویر زمینه می‌تواند شامل اشکال هندسی و یا تصاویر مختلفی مانند ماشین بازی و یا چهره حیوانات باشد. سپس از کودک خواسته می‌شود در میان آن مجموعه اشکال، شیء خاصی را پیدا کند. به عنوان مثال در میان مجموعه‌ای از حیوانات، کرگدن را پیدا کند و یا در میان مجموعه‌ای از اشکال هندسی، دور دایره‌ها یا مربع‌ها خط بکشد و آن‌ها را پیدا کند.