مرکز درمان سکته مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه کاردرمانی سکته مغزی و گفتاردرمانی سکته مغزی فعالیت می نماید. در توضیح این موضوع که سکته مغزی چیست ابتدا باید به بررسی علائم سکته مغزی در بیماران پرداخت. بررسی علایم سکته مغزی توسط یک ارزیابی دقیق و کامل بیمار در جلسه اول مراجعه بیمار به مرکز توانبخشی سکته مغزی صورت می گیرد. در مواردی که بیمار توانایی مراجعه به مرکز را ندارد متخصص توانبخشی سکته مغزی در منزل به انجام مراحل ارزیابی بیمار می پردازد. پس از مشخص نمودن علائم سکته و شدت آن برنامه درمانی مختص هر بیمار توسط دکتر صابر آماده و ارائه می گردد. که شامل ماساژ درمانی، تحریکات حسی مناسب، حرکت درمانی و کاردرمانی تعادلی، کاردرمانی دست، گفتاردرمانی در اختلالات بلع، گفتاردرمانی تلفظ و کاردرمانی در زمینه اختلالات شناختی و ذهنی بیمار سکته مغزی می باشد. بیماران در دوره های دو ماهه مورد ارزیابی مجدد قرار گرفته و روند درمان و پیشرفت آنان بررسی می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مصاحبه اولیه در سکته مغزی
مصاحبه اولیه ممکن است اولین زمانی باشد که کاردرمانگر واقعاً بیمار را می‌بیند، مشاهدات ساختار یافته به وسیله کاردرمانگر بسیار اهمیت دارد و فرایند کاردرمانی را شکل می دهد. برای مثال، هنگام مشاهده بیمار در بخش به تعامل بیمار با دیگران توجه شود توجه به پوسچر شامل این است که آیا بیمار دارای نشانه هایی از عدم توجه یا فراموشی یک عضو است. مشاهدات بالینی اندیکاتورهای نقایص و مشکلات عملکردی را فراهم می کند. هنگامی که کاردرمانگر با بیمار کار میکند بیمار ممکن است در طول جلسه درمانی در یک سطح بالا عمل کند ولی نتواند این سطح بالای عملکرد را در سراسر روز حفظ کند. بنابراین مصاحبه اولیه میتواند ساختار یافته و در محیط مناسب باشد تا بیمار قادر به مشارکت کامل باشد.
دقت در اطلاعات به دست آمده از علائم بیمار سکته مغزی میتواند به وسیله فاکتور های شناختی مانند حافظه و توجه متاثر شود. ارتباط (آفازی) می تواند باعث به وجود آمدن اختلال در دقیق بودن اطلاعات شود. هر ناحیه ای که امکان مشکل وجود دارد باید به دقت بررسی شود.
در مصاحبه اولیه باید سعی شود تا سطح عملکردی پیشین و محیط های فیزیکی و اجتماعی بیمار شناسایی شوند. این ضروری است به خاطر اینکه سطوح قبلی مشارکت فرد و با پتانسیل برگشت به آن را ارزیابی میکند. رویکرد کاردرمانی برای توانبخشی سکته مغزی و مطلوب کردن توانایی های عملکردی با ( ICF ) مطابقت دارد.
نقش های کلیدی و وظایفی که بر عهده بیمار هستند می توانند اطلاعات ضروری را برای درمانگر فراهم کنند که کاردرمانگر میتواند پایه ارزیابی علائم سکته را بر اساس آن بگذارد.
بر عهده گرفتن کار های هدفمند و معنی دار در فرایند کاردرمانی و برای مشارکت و انگیزه بیمار ضروری است. استاندارد های کاردرمانی برای سکته مغزی می گوید که در مصاحبه اولیه سطوح پیش این عملکرد در نواحی مراقبت از خود، سازندگی و کار اوقات فراغت مورد بحث قرار می‌گیرند. برای بررسی این استانداردها( Profession specific stroke audit occupational therapy clinical audit ) بررسی می کند که آیا اجزای زیر در مصاحبه اولیه قرار می‌گیرند؟
الف) وضعیت خانه ( محیط فیزیکی)؟
ب) وضعیت خانه ( فرهنگی اجتماعی) ؟
ج) سطح خود مراقبتی قبل از سکته؟
د) سطح کار قبل از سکته؟
ر) مسئولیتهای خانوادگی قبل از سکته؟
ح) فعالیت های اوقات فراغت قبل از سکته؟
چ) وضعیت رانندگی قبل از سکته؟
ه) نگرانی های افراد سکته ی؟
ارزیابی علائم اولیه سکته مغزی
استانداردهای کاردرمانی برای علایم سکته مغزی موارد زیر را برای ارزیابی اولیه کاردرمانی ذکر میکند:
- توصیه های مناسب برای توقف سیگار کشیدن، تمرینات منظم، تغذیه، کاهش جذب نمک، اجتناب از استعمال الکل.
- نیاز های بیماران سکته ی مغزی جوان
- ارزیابی توانایی های عملکردی حرکتی و شناختی
غربالگری درکی شناختی
غربالگری درک شناختی یکی از نقش‌های کلیدی کاردرمانگر در مراقبت سکته مغزی است، غربالگری بدنی به این منظور انجام میشود که قبل از انجام یک ارزیابی عمیق اطلاعات زیادی در مورد عملکرد بیمار جمع آوری شود. غربالگری به بیمار فرصتی را برای انجام مشاهدات و به دست آوردن ایده از نقایص بیمار می دهد. غربالگری به ویژه برای بیماران ( Walking wounded ) ضروری است. چون که آنها در طول مشاهده بسیار کوچک و ریز به نظر می رسند، ولی با چند سوال یا تکلیف هدفمند نقایص آشکارتر می شوند.
هدف
- برای غربالگری ظرفیت شناختی و درکی بیمار جهت تعیین نیاز به ارزیابی کاملتر
- فراهم کردن یک اندیکاسیون از توجه، حافظه، ایمنی، قضاوت، پراکسی و نقایص دیگر شناختی که می‌توانند روی سایر مداخلات و ارزیابی های کاردرمانی اثر گذارند.
- فراهم کردن یک اندیکاسیون از توجه بینایی، ارتباطات فضایی، بازشناسی بینایی و نقایص درکی دیگر که می‌توانند روی سایر مداخلات و ارزیابی های کاردرمانی اثر گذارند.
- اغلب علائم آسیب های درکی و سطح بالای شناختی در طی وظایف روزمره در یک محیط روتین و کنترل شده مانند بخش بیمارستانی آشکار نیستند. بنابر این غربالگری میتواند نگرانی‌هایی که در محیط های دیگر ممکن است به وجود آید را بازشناسی کند.
سطح هوشیاری
- آیا بیمار در مصاحبه یا وظایف روزمره درگیر می شود و یا مشارکت میکند؟
- آیا سطح هوشیاری بیمار در طی زمان نوسان می کند؟
جهت یابی
- آیا بیمار میتواند زمان، مکان و شخص را شناسایی کند؟
- آیا بیمار از محیط اطراف و چیزهایی که اتفاق می افتد آگاهی دارد؟
توجه
- آیا بیمار در طول مصاحبه توجه خود را نگه می دارد؟
- آیا حواس بیمار به راحتی پرت میشود؟
- آیا بیمار میتواند توجه خود را تغییر داده و ماههای سال را از آخر به اول بگویند؟
ارتباط ( Communication )
- آیا بیمار دستورات یک و دو و یا سه مرحله‌ای را دنبال می کند؟
- آیا بیمار قادر به پاسخ دادن به سوالات به طور مناسب است؟
حافظه
- آیا بیمار در طول مصاحبه میتواند اطلاعات را به‌دقت بازشناسی کند؟
- آیا بیمار به طور واضح می تواند شما و چیزهایی که در روزهای اخیر اتفاق افتاده را یادآوری کند؟
- آیا بیمار میتواند زمان جلسه بعدی کاردرمانی را به خاطر آورد؟
حل مسئله
- آیا بیمار نیاز به کمک برای دنبال کردن تکلیف های ساده دارد؟
- آیا بیمار تکلیف را شروع می کند و یا به صورت فعال در محیط درگیر میشود؟
پراکسی
- آیا بیمار می تواند حرکات را کپی کند؟
- آیا بیمار سکته مغزی با توجه به نیاز و حرکات را انجام می دهد؟
- آیا بیمار می تواند استفاده از اشیای معین را تقلید کند؟
مشاهدات در طول ارزیابی عملکردی می تواند نشانگر نقایص و نیاز به ارزیابی بیشتر باشد.
توجه
- آیا بیمار سکته مغزی در سراسر طول انجام تکلیف تمرکز دارد؟
- آیا بیمار می تواند بدون حواس پرتی و عجله از یک جنبه تکلیف به جنبه دیگر تغییر توجه دهد؟
- آیا بیمار سکته مغزی قادر به صحبت کردن و درگیر شدن در تکلیف یا کامل کردن دو جنبه از فعالیت به صورت همزمان می باشد؟
پردازش اطلاعات
- آیا بیمار سکته مغزی با یک سرعت مناسب در یک تکلیف درگیر می شود؟
- آیا با افزایش پیچیدگی و یا روبرو شدن با اطلاعات جدید انجام تکلیف متوقف میشود؟
حافظه
- آیا بیمار سکته مغزی می تواند به خاطر بیاورد که در چه تکلیفی باید درگیر شود؟
- آیا بیمار می تواند آیتم های مناسب مورد نیاز برای یک تکلیف را به خاطر آورد؟
کارکردهای اجرایی
- آیا بیمار قادر به شروع،توالی و سازماندهی تکلیف به طور مناسب می باشد؟
- آیا بیمار سکته مغزی علائمی نظیر نقص در قضاوت،حل مسئله و ایمنی مناسب نشان می دهد؟
پراکسی
- آیا بیمار می داند که چه کار باید بکند ولی در حرکات نامناسب و غیر موثر برای انجام آن تکلیف استفاده می کند؟
- آیا بیمار سکته از اشیای مناسب برای انجام وظیفه استفاده می کند؟
چک لیست پایه برای مهارتهای درک بینایی میدان بینایی ( همی آنوپسی یا کوادر آنوپسی)
- تست ( Confrontation ) : چشم ها در مرکز فیکس شده اند،یک بیمار با مشکل همی آنوپسی یا کوادرآنوپسی قادر به تشخیص حرکت انگشت در ربع آسیب دیده از میدان بینایی اش نیست.
- ( Scanning task ) : یک بیمار با مشکل همی آنوپسی اغلب یک الگوی خلاصه اسکن را نشان می دهد و بعضی آیتم ها را در میدان بینایی آسیب دیده از دست می دهد.
- کپی کردن یک دیاگرام (بیمار باید یک دیاگرام را کپی کند و نگوید چه کاری می کند) بیماران با مشکل میدان بینایی اغلب نصف دیاگرام را کپی می کنند مگر اینکه بتوانند آن را بازشناسی کنند.
توجه بینایی
- تست ( Extinction ) : دو شی در هر سمت میدان بینایی فرد قرار داده میشود،چپ و راست و یا هر دو-بیمار با مشکل توجه بینایی اشیا را در نواحی با کاهش توجه وقتی که اشیا به طور همزمان ارائه می شوند نمی تواند تشخیص دهد.
- ( Scanning task ) :یک بیمار با اختلال توجه بینایی یک الگوی اسکن خلاصه دارد ولی اغلب به صورت آسیب دیده است و الگوی اسکن تصادفی دارد (برعکس بیماران با مشکل همی آنوپسی که خوب سازمان یافته اند).
- کپی کردن یک دیاگرام: یک بیمار با مشکل توجه فقط نصف یک تصویر را کپی می کند.
- کشیدن یک ساعت شامل شماره ها:یک فرد با مشکل بی توجه ای بینایی تمام شماره ها را در یک سمت ساعت می‌گذارد و یا اینکه فقط یک سمت ساعت را کامل می کند (یک فرد همی آنوپسی،ساعت را فقط در سمت سالم خواهد کشید).
سایر مشکلات درکی بینایی
- کپی کردن یک دیاگرام و کشیدن ساعت: آیا فاصله‌گذاری مناسب است؟آیا دیاگرام متناسب با تکلیف است؟
- آیا بیمار وقتی از او پرسیده می شود می تواند اشیا را شناسایی کند؟آیا می تواند بر اساس رنگ،شکل،اندازه و کاربرد طبقه بندی کند؟آیا می تواند آب را داخل لیوان بریزد؟
- مشاهدات در طول وظایف عملکردی ممکن است نشان دهنده مشکلات درکی و نیاز به ارزیابی های بیشتر در آینده باشد.
میدان بینایی
- آیا بیمار قادر به یافتن تمام موارد مورد نیاز برای انجام تکلیف است؟
- آیا بیمار سکته مغزی به اشیا برخورد می کند و اطلاعات سمت مبتلا را نادیده می‌گیرد؟
- آیا بیمار می تواند علائم و کتاب‌ها را بخواند؟
- آیا بیمار میتواند تمام اطلاعات را در فرم پر کند؟
بی‌توجهی بینایی
- آیا بیمار سکته مغزی برای جستجوی محیط نیاز به کمک کلامی دارد؟
- آیا در چرخیدن به سمت مبتلا،نگاه کردن و جستجوی سمت مبتلا مشکل دارد؟
- آیا بیمار به اشیا برخورد میکند و در تطابق با موانع در محیطش مشکل دارد؟
- آیا بیمار سکته مغزی در روبرو شدن با ساعت،تلویزیون،خواندن،تلفن و در تمرکز کردن بر روی کسی که با او صحبت می کند مشکل پیدا می کند؟
سایر علائم درکی در سکته مغزی
- آیا بیمار عمق و فاصله را اشتباهت می زند؟
- آیا بیمار در لباس پوشیدن و سازماندهی فضایی محیطش مشکل دارد؟
- آیا در هر کدام از زمینه‌های بالا مشکل تشخیص داده شد ارزیابی‌های درکی استاندارد ضروری اند.
غربالگری روانی اجتماعی
به عنوان بخشی از تیم چند رشته ای، آگاه بودن از غربالگری مشکلات روانی اجتماعی شامل علائم خلق و خستگی دارای اهمیت زیادی می باشند.
هدف
- برای شناسایی و تشخیص مسائل روانی اجتماعی تا ارجاع مناسب به تیم های چند رشته ای به منظور مداخلات و ارزیابی های بیشتر انجام گیرد.
- برای آگاه شدن از وضعیت روانی اجتماعی و اثر آن بر روی مداخلات و ارزیابی های کاردرمانی.
مشاهده
- وضعیت هیجانی بیمار چگونه است؟
- آیا بیمار بی‌انگیزه به نظر می‌رسد؟
- واکنش بیمار به درمان و نحوه درگیر شدن آن در درمان چگونه است؟
- انواعی از غربالگری های خلق در دسترس هستند.
اگر در هر کدام از این نواحی مشکل دیده شد ارزیابی با عمق بیشتر لازم به توصیه می شود که پزشک متخصص و تیم چند رشته آگاه شوند. ارجاع به روانشناس ممکن است لازم شود.
غربالگری علائم نورو فیزیکال در سکته مغزی
برای انجام این ارزیابی بیمار سکته مغزی باید لباس مناسب پوشیده باشد چون که برای مشاهده قسمت هایی از بدن مانند تنه و اسکاپولا باید لباس‌های بیمار را در بیاوریم.
دراوردن لباس میتواند به عنوان قسمتی از ارزیابی باشد. بهتر است در هر پوزیشنی که در ابتدا بودند،ارزیابی شوند.می تواند در جمع آوری اطلاعات در مورد حرکات بیمار و غیره قبل از شروع ارزیابی و غربالگری مفید واقع شود.
توجه شود که هندلینگ و مشاهده نقاط کلیدی برای ارزیابی دقیق ضروری هستند.
هدف
- ایجاد چشم اندازی برای ارزیابی و مداخلات بیشتر در آینده
- ایجاد تصویر از بیمار به عنوان یک کل و نحوه حرکت او
- فراهم آوردن اطلاعات برای تنظیم اهداف در ارتباط با بیمار و سایر اعضای تیم
- فراهم کردن اطلاعاتی که به وسیله آن ها یک پایه برای مداخلات می تواند شکل بگیرد.
- برای شناسایی نحوه حرکت بیمار،تلاش بیمار و جنبه‌های ابنورمال حرکت.