با توجه به مشکلات کودکان اوتیسم نظیر نقص توجه و هوشیاری پایین، مشکلات در ادراک شنیداری و بینایی همچنین ضعف حافظه در این کودکان نیاز به روش های آموزشی خاص جهت آموزش مفاهیم تحصیلی به این کودکان به وضوح مشاهده می شود. محیط آموزشی مناسب، تکنیک های رفتاری و آموزشی خاص که بر پایه توانایی ها و ناتوانی های این کودکان انتخاب شده باشد. همچنین تجربه کادر آموزشی مرکز اوتیسم دکتر صابر موجبات پیشرفت تحصیلی این کودکان را به وجود آورده است. امکانات ویژه مرکز توانبخشی اوتیسم شامل اتاق تقویت مهارت های شنیداری، اتاق بینایی، سنسوری روم و… در آموزش مفاهیم ریاضی و نوشتن در این کودکان نقش ویژه ای را ایفا می کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
برای تهیه یک طرح و برنامه آموزشی اوتیسم بر اساس دیدگاه تحلیل رفتار برداشتن شش قدم ضروری است. این قدم ها در قالب مراحلی شش گانه عبارتند از:
1.بررسی پرونده کودک اوتیسم و اطلاعات حاصل از ارزیابی یکی از مهم ترین منابع برای انتخاب مسئله است. هر چند ممکن است که مشکلات و نقایص مختلفی در مرحله ارزیابی نشان داده شود، اما درمانگر بایستی مهم ترین مسئله را از میان مسائل مطرح شده بیرون بکشد و روی آن تأکید کند. اغلب یک مشکل اساسی وجود دارد، و دلایل و شواهدی نیز مبنی بر وجود یک مسئله ثانویه در دست می باشد، بقیه مسائل بایستی کنار گذاشته شوند و در مرحله بعد قرار گیرند چون معمولا به اندازه ای حاد نیستند که نیازمند انجام مداخله فوری باشند، یک برنامه مداخله ای موفق برنامه ای است که با تعداد اندکی از مشکلات در ارتباط باشد، در غیر این صورت ردیابی اثربخشی برنامه مداخله ای، دشوار خواهد بود و فرایند مداخله در چرخه ای غیر قابل اتمام می افتد که پایانی نمی توان برای آن در نظر گرفت .
٢. توضيح مسئله ریاضی یا آموزش نوشتن باید به شکلی توصیف شود. این توصیف باید عینی باشد و بر اساس عملکرد کودک بیان شود. بنابراین هر مشکلی که به عنوان مسئله آموزشی در نظر گرفته می شود، نیازمند تعریف است و نیز بایستی مشخص شود که این مشکل چگونه خود را در آموزش کودک نشان می دهد.
٣. تعيين اهداف کلی آموزشی
اهداف در اصل به عنوان راه حل مسئله در نظر گرفته می شوند، نیازی نیست که با کلمات و عبارات عینی و قابل اندازه گیری نوشته شوند، بلکه بایستی برون داد حاصل از مداخلات و برنامه آموزشی را نشان دهد، معمولا این دسته از اهداف پس از مشورت و هماهنگی با مراقبان یا والدین و یا در صورت کسب موافقت و در نظر گیری اولویت های آنان مشخص می شود. به عنوان مثال بیان مواردی مانند کودک خواهد توانست مهارت های اجتماعی مربوط به حضور در یک کلاس درس را کسب کند و یا هماهنگی های حرکتی لازم برای انجام توپ بازی را کسب خواهد کرد تا اندازه ای مشخص می کند که هدف از ارائه مجموعه ای از مداخلات چیست و چه هدف بلند مدتی را دنبال می کند، هدف مداخله باید برای درمانگر و مراجع مشخص باشد یعنی بداند که چه مطلبی و یا فعالیت هایی را برای نیل به چه هدفی خواهد آموخت، این جریان در مورد درمانگر آموزشی نیز صادق است. هرچند این اهداف در کلیات مربوط به ارائه برنامه های آموزشی و مداخله ای مکتوب است و یا به صورت تلویحی بیان شده اند، اما چون توقعات درمانگر آموزشی از انجام مداخله را مشخص می کند. باید توسط وی به عنوان راهنمای کلی شروع برنامه مداخله ای نوشته شود.
۴. تدوین اهداف آموزشی ریاضی و نوشتن به کودکان اوتیسم
برعکس اهداف کلی، این اهداف بایستی با معیارهای قابل اندازه گیری بیان شوند و کلمات به کار رفته در آنها بایستی مشخص کند که در چه صورتی مشخص می شود که کودک اوتیسم به هدف رسیده است بنابراین اهداف نامشخص و ذهنی قابل قبول نیستند و سازمان های مربوط به ارزیابی و درمان روانی معتقد هستند که برون دادهای حاصل از آموزش بایستی قابلیت اندازه گیری داشته باشند، و هر هدف رفتاری بایستی بتواند مراجع را یک قدم به هدف کلی نزدیک تر کند. یکی از روش های پیشنهادی برای تدوین اهداف تحصیلی، تحلیل هدف است. در تعریف تحليل هدف کلی می توان گفت که فرایندی است که در جریان آن هدف کلی انجام مداخلات آموزشی و توانبخشی به وظایف و اعمالی که مراجع باید انجام دهد تجزیه می شود. این فعالیت به بیانی دقیق و مشخص، انتظاری را که درمانگر آموزشی از کودک اوتیسم دارد بیان می کند. چنین هدفی، هدف رفتاری جزئی یا کوتاه مدت خوانده می شود.
قابلیت مشاهده و اندازه گیری از مهم ترین ویژگی هایی هستند که یک هدف آموزشی باید داشته باشد. اما چه نیازی به این کار وجود دارد و نوشتن این اهداف چه کمکی به انجام مداخله خواهد کرد؟ در پاسخ می توان گفت که اهداف آموزشی:
1. تکلیفی را که باید یاد گرفته شود محدود کرده و تمام ابهامات و مشکلات ناشی از تغییر و تفسیر آن را بر طرف می کند.
2. امکان اندازه گیری و سنجش را فراهم می آورد و به این ترتیب می توان کیفیت و اثربخشی فعالیت های آموزشی را تعیین کرد.
3. درمانگر و مراجع را به تشخیص تفاوت های بین سطوح مختلف آموزش قادر می کند.
4. خلاصه ای کامل و گويا از فرایند آموزش فراهم می کند و به منزله یک ساخت مفهومی یا پیش سازمان دهنده برای کسب توانایی و با مهارت به کار گرفته می شود
برای تعیین اهداف جزئی و یا آموزشی درمانگر باید مسئله های زیر را از خود بپر سد؛
کودک اوتیسم باید چه آموزشی انجام دهد، با چه قابلیتی از خود نشان دهد، که مشخص کند به هدف رسیده است .
آیا کودک اوتیسم می تواند بدون انجام این فعالیت به هدف کلی نایل شود؟ اگر پاسخ بله باشد بهتر است این فعالیت حذف شود و فعالیت دیگری به جای آن در نظر گرفته شود.
5. انجام مداخله یا ارائه آموزش
مداخله عبارت است از فعالیت هایی که درمانگر برای کمک به کودک اوتیسم و دستیابی کامل به اهداف رفتاری انجام می دهد و آموزشی نیز توسط مربی برای نیل به هدفی مشخص به فرد ارائه می شود. برای هر هدف آموزشی حداقل بایستی یک مداخله انجام شود. اگر پس از انجام آموزش مراجع به هدف نرسید، آموزش جدیدی به برنامه اضافه می شود. مداخلات باید بر اساس نیازهای مراجع انجام شوند و مجموعه کاملی از فعالیت های درمانی در برنامه گنجانده شود
برنامه مداخله ای محتوا و روش هایی را دربر می گیرد که به کودک اوتیسم ارائه می شود، تا به کمک آنها به هدف های آموزشی در نظر گرفته تحقق بخشیده شود، در هدف های آموزشی، مضمون محتوا مشاهده می شود. آموزشی که در هدف جزئی بیان می شود، راهنمای گزینش شیوه های آموزشی است. بنابر این تدارک هدف های آموزشی؛ به تعیین محتوا کمک می کند
6. ارزیابی و تعدیل برنامه آموزشی
برای تعیین میزان اثربخشی برنامه های آموزش نوشتن و ریاضی، لازم نیست از روش های دقیق و کار پیچیده آموزشی استفاده شود. یعنی ارزیابی دقیق و جامع اثر انتخاب شده ضروری نیست، آنچه که ضرورت دارد منعکس کردن میزان پیشرفت فرد و افزایش سطح عملکرد وی در انجام فعالیت های آموزشی است.
یک برنامه دقیق آموزشی معمولا شیوه های دقیق و مناسبی برای ارزیابی برونداد های خود تعیین می کند. شما به عنوان یک والد و یا مربی به راحتی می توانید میزان پیشرفت فرزند اوتیسم خود را در یک برنامه مشخص آموزشی با استفاده از یک نمودار ساده نشان دهید. این نمودار ہا مشخص کردن سطح عملکرد کودک پیش از انجام برنامه انتخاب شده توسط شما و انجام این ارزیابی در مراحلی که برنامه را شروع کرده اید انجام می شود. آنچه که برای شما به عنوان یک والد، مربی یا معلم خوشایند خواهد بود، مشاهده میزان افزایش توانمندی کودک در فعالیت های آموزشی و توانبخشی است برای مشخص شدن مطالب این بخش، مثالی می زنیم. لازم به ذکر است که در زمان اندازه گیری میزان صحت و اثربخشی یک برنامه، باید به خط نمودار نگاه کرد و میزان آن را در قبل از شروع برنامه و پس از آن مشخص کرد. یکی از مناسب ترین مقایسه ها در این نمودارها مقایسه چهار یا پنج روز قبل از اجرای برنامه با چهار یا پنج روز پس از ارائه برنامه است، در ادامه برنامه، سه نمودار برای نشان دادن پیشرفت، فقدان اثر و پسرفت فرد نشان می دهیم.