تمرینات گفتار درمانی کودکان

می خواهیم در اینجا به تمرینات گفتاردرمانی کودکان و ارائه روش های موثر در تمرینات گفتاردرمانی در منزل بپردازیم. گفتاردرمانی با وجود متخصص گفتاردرمانگر به بررسی، تشخیص و درمان هر گونه اختلال در زمینه ارتباط، درک، صوت و حتی اختلال بلع در کودکان می پردازد. از جمله مشکلات  کودکان در گفتار همچون تلفظ ناصحیح کلمات یا روان ادا نکردن جملات یا اختلالاتی در زمینه هجاهای صوتی و داشتن لکنت زبان می توان اشاره کرد. مرکز گفتاردرمانی در تهران دکتر صابر با داشتن گفتاردرمانگرانی ماهر در کلینیک شرق و غرب به ارائه تمرینات گفتار درمانی کودکان می پردازد و همچنین در بخش گفتاردرمانی در منزل  فعالیت می کند. دکتر گفتاردرمانی با ارزیابی دقیق کودک و تشخیص نوع اختلال گفتاری و ارائه تمریناتی تاثیر گذار به درمان اختلالات گفتار می پردازد.

تمرینات گفتار درمانی

گفتاردرمان برای کسب اعتماد به نفس جهت خدمت به بیمار و در عین حال ایجاد اعتماد بیمار نسبت به مهارت­ های خود کارهای گوناگونی می ­تواند انجام دهد. استفاده از تکنیک های ایجاد ارتباط موثر و برقراری ارتباط با کودک کمک بسزایی در شرکت فعال کودک در روند درمان و تمرینات گفتار درمانی و اجرای تکنیک های گفتار درمانی می نماید.

1) در مورد معرفی خود به دیگران و تمرین سبک ویژه ­ای از برقراری ارتباط بیندیشید این کار ممکن است دشوار و یا غیر ضروری به نظر برسد ولی ثابت شده است که این تمرین اغلب بیش از آنچه که انتظار می­ رود باعث می­ شود تا یک متخصی گفتار درمانی کودکان را معرفی نماید. برجسته ترین نمونه ­ی دشواری کار حرفه ­ای زمانی است که، این بخش به طور نامعلوم و با بی توجهی رها شود که غالباً این موضوع در ارتباط با سن رخ می ­دهد. یعنی وقتی که  a)گفتاردرمان های جوان بیماران مسن تر از خودشان را مورد خطاب قرار می­ دهند احساس عدم اطمینان می­ کنند. گفتاردرمان (b ها وقتی که افراد همسن و سال خود را خطاب قرار می­ دهند احساس عدم اطمینان می­ کنند. گاه و بی گاه حتی تلفظ اسم حتّى گفتاردرمان برای بیماران دشوار است، که این موضوع برای بیماری که نخستین بار با گفتار درمان ملاقات می­ کند. کار را تا اندازه ای دشوار می­ سازد به عنوان مثال غالباً گفتار درمانها نخستین بار خودشان را با نام خانوادگی شان معرفی می­ کنند ولی بعداً پی می­ برند که اگر از بیماری که مشکلی در برقراری ارتباط دارد انتظار داشته باشند که نام خانوادگی آن ها را بتواند تلفظ کند، مشکل بیمار بیشتر می­ شود از این رو، برای کاهش ناراحتى بيمار با اسم راحت تری خودشان را معرفی می کنند به طور قطع گفتاردرمانی را تشویق نمی­ کنیم تا به خاطر راحتی بیمار اسم خود را تغییر دهد ولی بی­ تردید، گفتاردرمان را تشویق می ­کنیم تا پیش از شروع کار با بیمار ، درباره­ ی معرفی خود به بیمار، بیندیشد. نمونه­ هایی از معرفی­ های گفتاردرمان به بیمار در زیر آمده است:

سلام، من …………………..  هستم.

چطوری؟ اسم من ………………………… است.

صبح به خیر از دیدن شما خیلی خوشحالم. امروز من درمانگر شما هستم. اسم من ……………… است.

صبح به خیر، آقاى مايا. اسم من بسیار طولانی و یا تلفظ اسم من دشوار است.

درمانگر گفتار و زبان شما هستم می ­توانید مرا ……………. صدا كنيد.

البته، این احتمالات بسیار زیادند ولی توصیه می­ کنیم روشی را برای معرفی تان انتخاب کنید که برازنده­ ی شما باشد و این کار را پیش از ملاقات با نخستین بیمارتان بارها تمرین کنید.

۲) دست دادن با بیمار را تمرین کنید فردی را انتخاب کنید که بازخورد مربوط به متناسب بودن دست دادن شما را برای برقراری ارتباط در زمینه­ ی کار و کاسبی در اختیار شما قرار دهد. بسیار شل و یا بسیار محکم با دیگران دست ندهید. در موقع دست دادن با دیگران فقط انگشتان تان و یا فقط کف دست تان با انگشتان و کف دست طرف مقابل تماس نداشته باشد در موقع دست دادن با دیگران، کف دستتان را بالا و پایین نبرید.

3) برقراری ارتباط چشمی مناسب کار و کاسبی را تمرین کنید برقراری ارتباط چشمی مناسب کار و کاسبی، روی چهره یعنی جایی که به نام مثلث برقراری ارتباط چشمی معروف است متمرکز می­ شود. به این صورت که این کار با نگاه به گوشه ­ی خارجی ابروی شخص مقابل آغاز می­ شود و سپس به صورت افقی به گوشه­ ی خارجی ابروی دیگر حرکت می­ کند و پس از آن به صورت ضربدر به سمت چانه پیش می­ رود و سرانجام به صورت ضربدر به گوشه­ ی خارجی همان ابرویی که در ابتدا آغاز شده بود حرکت می­ کند. اگر فردی به هر جایی در این مثلث فرضی این مثلث فرضی نگاه کند، طرف مقابل متوجه می­ شود که برقراری ارتباط چشمی صورت گرفته است با این وصف، به یاد داشته باشیم که در ایالات متحده آمريكا، زمان قابل قبول برای برقراری ارتباط چشمی مناسب کار و کاسبی و حتی نگاه دوستانه، فقط حدود ۵-۳ ثانیه است که پس از آن نگاه تا اندازه­ ای به جای دیگر منحرف می­ شود. شاید به شانه ­های شخص مقابل و یا تا اندازه ­ای به سمت پایین و سپس بار دیگر به مدت ۵-۳ ثانیه روی چهره­ ی طرف مقابل متمرکز می­ گردد. نگاه بسیار طولانی طرف مقابل را می ­آزارد و ممکن است به طور منفی روی اعتماد بیمار در روند درمان تأثیر بگذارد.

۴) اطمینان حاصل نمایید که لباس در خور متخصصان را برای درمان پوشیده ­اید.

۵) در مورد هر کودک، با داده ­های به دست آمده و سایر اطلاعات در دسترس آشنا باشید.

۶) با داده­ های به دست آمده و سایر مواردی که به تکمیل پرسشنامه در خلال جلسه­ ی درمانی با بیمارتان نیاز دارید آشنا باشید.

7) برای تمامی ابعاد مربوط به برقراری ارتباط با بیمارتان برنامه ریزی مناسبی انجام دهید فضای درمان کاربرد درست ابزار و وسایل لازم برای جلسه درمان پرسش ­ها و سایر انواع برقراری ارتباط ضروری برای جلسه درمان، راحتی بیمار درباره ­ی درجه حرارت اتاق درمان، دستشویی و غیره .

8) واقعاً جلسه گفتار درمانی را تمرین کنید یعنی به طور ذهنی هر جنبه از برقراری ارتباط با کودک را تمرین نمایید و این کار را از لحظه معرفی تان تا لحظه خداحافظی بيمار يعنى زمانی که بیمار را به سالن انتظار و یا درب خروجی همراهی می­ کنید تمرین نمایید. همیشه بدانید که جلسه بعدی چه وقت و کجا در برنامه گنجانده شده است و در پایان جلسه، قرار ملاقات بعدی و تمرینات گفتار درمانی را به بیمار یادآوری کنید.

۹) مشخص کنید که آیا برقراری ارتباط با مراقبین بیمار امکان پذیر هست یا نه؟ و اگر امکان پذیر بود تعاملات و برقراری ارتباط با آن ها را نیز تمرین کنید.

۱۰) شرایط پرداخت حق الزحمه درمان را بدانید، و آماده باشید تا بیمار یا مراقب او را به شخص یا اشخاص مناسبی راهنمایی کنید که هزینه­ های مالی را به هر مقدار که باشد مد نظر داشته باشند. هر چند برای شما دشوار است؛ ولی تا آنجا که دانش و قدرتش را دارید خودتان را به دردسر نیندازید که موضوع مالی را برای بیمار یا مراقبش توضیح دهید.

۱۱) روند درمان را به گونه­ ای تمرین کنید که انگار فردی هر جنبه از کار شما را تحت نظر دارد، زیرا اساساً کسی کار شما را نظارت می­ کند بیمار شما و شاید سرپرست شما.

آموزش تمرینان گفتار خود تنظیمی

برنامه آموزش گفتار خود تنظیمی به ‎منظور بهبود مهارت حل مسئله از طریق مداخله مشارکتی مبتنی بر بازی برای تحریک واژه ‎سازی کودک طراحی شده است. در این روش از آجر های خانه‎ سازی لگو در فعالیت‎ های ساخت ‎و سازی و برانگیختن گفتار برای حل مسئله و برنامه‎ ریزی استفاده می ‎شود. تمرین ‎های خانه‎ سازی و آجر های لگو متنوع، مناسب با سن و سطح علاقه و توانایی کودک انتخاب می‎ شود. سطح دشواری برای ساخت ‎و ساز، بر اساس توصیه‎ های وب سایت آموزشی لگو است. سطح دشواری براساس عملکرد کودک در هر سطح تغییر می ‎کند.

برنامه نشانه ‎های اضافی برای بهبود مهارت حل مسئله

این برنامه آموزشی که جهت بهبود مهارت حل مسئله مورد استفاده قرار می گیرد، با هدف استفاده از علایم تقویتی برای ارتقاء یادگیری کلمات با استفاده از تصاویر ساختگی، ‌کلمات ساختگی و علایم نمادین طراحی شده است. تمرینات شامل ارائه 4 مجموعه هر مجموعه شامل 20 کوشش است (یک کوشش برای هر کلمه) 10 کلمه با ارائه علائم و 10 کلمه بدون علائم تقویتی ارائه می‎ شود.

تمرنات طرح درس محور

مداخله بهبود مهارت حل مسئله کودکان شامل آموزش تمرینات کلمات جدید با تکیه بر جنبه‎ های معنایی و واجی کلمات است. در این برنامه تمرینات گفتاردرمانی، کلمات درسی و غیر درسی به‎ عنوان کلمات هدف با تکرار به کودک آموزش داده می ‎شود.

برنامه تمرینات علائم نوشتاری در گفتار درمانی

در این برنامه که برای بهبود مهارت حل مسئله استفاده می شود، کلمات با استفاده از علائم بصری نوشتاری (ارتوگرافی) آموزش داده می ‎شوند. در این تمرینات گفتار درمانی کلمات در سه مرحله به کودکان آموزش داده می ‎شوند. هر مرحله شامل دو بخش تکرار و تولید کلمه است. در مرحله تکرار تصویر کلمه غیر معمول برای کودک به نمایش در می ‎آید. در خصوص کلمات حاوی ارتوگرافی صورت نوشتاری کلمه هم بالای تصویر ارایه می ‎شود. پس از آن با یک تأخیر 700 میلی‎ ثانیه ای تلفظ آن کلمه ارائه می ‎شود از کودک خواسته می ‎شود کلمه را تکرارکند. در مرحله تولید کودک باید کلمه را با تلفظ درست ادا کند.

تمرینات که گفتار درمان کودکان به شما پیشنهاد می دهد

انجام تمرینات گفتار درمانی کودکان که در اینجا ذکر می کنیم باید زیر نظر پزشک و متخصص گفتاردرمانگر انجام شود. استفاده از قصه صوتی مناسب برای کودکان این کمک را به کودک می کند تا دقت بیشتری روی کلمات داشته باشد. با کودک خود در منزل، تلفن بازی کنید جوری که کودک از طریق صدا فقط با شما ارتباط برقرار کند این کار تمرکز کودک را در هنگام گفتار بالا می برد. از کودک خود بخواهید درباره دوستانش و همچنین بازی ها و اتفاقاتی که انجام داده با شما صحبت کند. یک سری از کارهای منزل مثل تمیز کردن اتاقش، جمع کردن سفره یا مرتب کردن وسایل خانه را به او بسپارید و حین انجام کار با او صحبت کنید و از او  سوال بپرسید. صحبت کردن جلوی آینه می تواند به کودک کمک کند تا به تلفظ حروف دقت و تمرکز بیشتری کند و از نحوه قرارگیری زبان و فکش مطلع باشد.خواندن شعر در خانه برای او و تمرین برای حفظ آن.

تمرینات گفتار درمانی کودکان در منزل

گفتاردرمانی در منزل ازخدماتی است که به کودکان کمک می کند روند درمان را در محیط خانه ادامه دهند. گفتاردرمانان با تجربه مرکز با هماهنگی به منزل بیمار مراجعه و تمرنات و تکنیک های درمانی را در جلسات گفتاردرمانی در منزل ارائه می دهند. بسته به اختلال کودک تکنیک ها و ابزارهای مورد استفاده در کودکان متفاوت است. پس از انجام درمان، گفتاردرمان تمریناتی را جهت تکرار در منزل به والدین ارائه می دهند که به بهبود اختلال کودک کمک می نماید.

اگر کودک شما از حرف زدن اجتناب میکند پیشنهاد میکنیم که اعتماد به نفس او را در حرف زدن بالا ببرید این کار را ابتدا از خانه شروع کنید با حرف زدن و بیان کردن نظراتش در مقابل پدر و مادر و خواهر و برادر بعد در جمع دوستان و همسالان ادامه دهید.

انجام بازی های گفتاردرمانی مثل لی لی بازی ، استپ هوایی، تلفظ درست کلمات حین پیاده روی خیلی روی گفتار کودک تاثیر دارد.

تمرینات گفتار درمانی در بخش های دهانی نیز جهت درمان کودکان با مشکلات اختلال بلع و گفتاری صورت می گیرد: استفاده از نی برای نوشیدن، بستن لب ها و باد کردن گونه ها، باد کردن بادکنک، زدن ساز دهنی، تمریناتی جهت تقویت گونه مثل دادن فرم شکل دایره ای به لب ها مثل گفتن  o اشاره کرد. این تمرینات در کنار استفاده از تبحر و تجربه گفتاردرمانان در منزل می تواند روند درمان کودکان را سرعت بخشد.

سوالات متداول:

1.چرا کودک من در انجام تمرینات گفتاردرمانی همکاری نمی کند؟

علت عدم همکاری کودک می تواند متفاوت باشد. برای تشخیص دقیق علت این امر نیاز به ارزیابی دقیق کودک توسط متخصص گفتاردرمانی می باشد.

2. آیا می توانم این تمرینات را خودم با کودکم انجام دهم؟

تمرینات گفتاردرمانی در عین سادگی، پیچیدگی های خاص خود را دارد و هر کدام از این تمرینات با توجه به سن کلامی کودک و نوع اختلال ارائه می شود. برای مثال ممکن است یک کودک 4 ساله از نظر گفتاری در سطح کودک دو ساله عمل کند و نباید تمرینات سطوح بالاتر را از او انتظار داشت.