گروه درمانی یکی از روش های پر کاربرد در کنار بازی درمانی کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر اجرا می گردد. برای انجام بازی های گروهی برای کودکان اوتیسم ،کودکان مبتلا به اوتیسم باید بر اساس نیازهای فردی، نقایص، سن و سطح رشد، گروه بندی شوند. این کار برای کودکان اوتیسم با عملکرد بالا نیز مفید است، زیرا آنها اغلب توانایی بیشتری از نظر زبانی و تحصیلی دارند. گروه درمانی برای اوتیسم با بازی گروهی برای کودکان توسط متخصصین بازی درمانی و کاردرمان مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می گیرد. گروه درمانی در کودکان بیش فعال و نوجوانان کاربرد فراوانی دارد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
بازی گروهی کودکان اوتیسم
خیلی از کودکان مبتلا به اوتیسم دوست ندارند در بازی شکست خورده یا نمی‌توانند به راحتی با باخت خود کنار بیایند. بنابراین وجود چنین بازی‌هایی در یک جلسه ی گروه درمانی لازم و ضروری است. آموزش برخورد مناسب در هنگام شکست، باید هدف گرو باشد. برای این منظور استفاده از یک پرسشنامه مناسب می‌تواند مفید باشد. آواز (گاهی توبازی می بریم گاهی توبازی می‌بازیم بازی یک جور شادیه) باید اغلب مواقع تکرار شود به ویژه هنگام باخت، تا عصبانیت ناشی از باخت برطرف گردد.
۱. قطار بازی گروهی کودکان
هدف گروه درمانی
کودک از مهارت های مشارکت و همکاری در یک فعالیت گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- ریل قطار که قطعات آن به آسانی توسط کودکان پیش‌دبستانی روی هم سوار شود.
- یک واگن کوچک برای هر یک از کودکان (واگن ها باید از نوع کشیدنی باشند نه برقی).
- یک صفحه کاغذ بزرگ تصویر ریل قطار روی آن کشیده شده باشد.
روش کار
کار با جدا کردن قطعات ریل قطار از یکدیگر شروع میشود. کاغذ بزرگی که تصویر ریل قطار روی آن کشیده شده را روی زمین پهن کنید و قطعه‌ای از ریل را روی آن بگذارید. برای کودکان توضیح دهید که باید به ترتیب و رعایت نوبت ریل قطار را بسازند. قطعه ای را به دست اولین کودک داده و او را تشویق کنید تا این قطعه را به قطعه ای که شما ابتدا گذاشته اید و از کند. به نوبت به هر کودک یک قطعه از قطعات ریل را بدهید تا آن را به قطعه قبلی متصل کند. این کار را تا کامل شدن ریل ادامه دهید. بعد نشان دهید که چطور میتوان یک واگن را روی ریل حرکت داد. در عین حال صدای قطار را هم در بیاورید تا توجه و علاقه ی کودکان را جلب کنید. به هر یک از کودکان یک واگن بدهید و بگذارید با آن روی ریل بازی کنند. طی تمرین بر رفتار های آنها نظارت داشته باشید و در صورت لزوم مداخله کنید. به آنها نشان دهید که می توانند واگن هایشان را به هم وصل کنند و با هم بازی کنند. آنها را به مشارکت در حین بازی گروهی ترغیب کنید. اگر با توجه به اندازه ریل یا رفتارهای کودکان امکان بازی همگی آنها به طور همزمان وجود ندارد، بازی را نوبتی کنید طوری که هر بار فقط دو کودک بتوانند همزمان روی ریل قطار بازی کنند.
۲. بازی ما یک قطار هستیم!
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز :
- یک استوانه کوچک به عنوان قطار استفاده میشود. (برای هر کودک در گروه یک عدد)
- تصویری از یک قطار
توجه : اندازه ی استوانه ی موردنظر تقریبا ۴۲ سانتی متر است. و منازل معمولاً از این نوع استوانه به عنوان پایه ی گلدان (میز زیر گلدان) استفاده می شود.
روش کار
برای کودکان توضیح دهید که قصد دارید که همراه با هم قطار بسازید. عکس یک قطار را نشان داده و توضیح دهید که چگونه واگن ها به دنبال هم قرار می‌گیرند. یک مسیر را مثل دور یک میز یا شی دیگر در کلاس تعیین کنید تا قطار شما و بچه‌ها در طول آن مسیر به دنبال هم قرار گیرند. به بچه ها نشان دهید که چطور روی استوانه بنشینند و آن را حرکت دهند. به هر کودک یک قطار استوانه ای را داده و به او کمک کنید تا بنشیند و شروع به غلتاندن آن کند و از آن لذت ببرد. در حین بازی انعطاف به خرج دهید و بگذارید کودکان برای بررسی حرکت قطار ریل قطار را ترک کنند.
۳. بازی گروهی و آواز بارانی
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی برای کودکان استفاده کند.
وسایل مورد نیاز
- یک کاغذ بزرگ برای کشیدن یک نقاشی دیواری
- ماژیک های رنگی
- وسایل مورد نیاز در باران مثل چتر، کت، کلاه، کفش مناسب برای یک روز بارانی
روش کار
به صورت دایره وار روی زمین بنشینید و آواز بخوانید: (هوا چطوره؟) و با صدای بلند بگویید: (هوا خوب و ملایم)
بازی را این طور شروع کنید دست ها را از هم باز و بالای سر باشد مانند حالتی که می خواهید سوالی بپرسید:
- امروز هوا چطوره؟
- آب و هوا چطوره؟
- به من بگید: هوای امروز چطوره؟
- آیا هوا آفتابیه؟ (دست هارا بالای سر، شکل یک دایره را برای خورشید در هوا رسم کنید.)
- ابریه؟ (دست ها را روی چشم ها قرار دهید.)
- بارونیه؟ (انگشتان هر دو دست آهسته مانند ریزش قطرات باران پایین می آیند.)
- برفیه؟ (بلرزید و خودتان را بغل کنید، مثل وقتی که احساس سرما میکنید.)
- باد میاد؟ (دست ها در هوا مثل باد می چرخند.)
در مورد هوای بیرون از کودکان سوال کنید و به آنها بگویید که باران از آسمان می بارد و گاهی اوقات هنگام باریدن باران، رعد و برق نیز وجود دارد. کودکان را ترغیب کنید تا این آواز را بخوانند: (رعد و برق می آید.) و بعد با صدای بلند تر بگویید: ( آیا خوابت می آید؟)
رعد و برق می آید: (دست ها را آهسته به زمین بزنید تا صدای تپ تپ ایجاد کنید و بخوانید: رعد و برق می آید، رعد و برق می آید.) دست ها را همچنان آهسته به زمین بزنید. تا یک صدای تپ تپ ایجاد کنید و بخوانید: گوش کن تو غرشش رو.)
بشکن بزنید و بخوانید: صدای شرشر بارون می یاد شرشر بارون می یاد. دست ها رابه هم بمالید مثل اینکه خیس شده اید و بخوانید (خیس شدم. خیس شدم.) درباره اینکه در هنگام بارش از چه وسایلی (مثل چتر، بارانی، کلاه و کفش بارانی) باید استفاده کرد، با کودکان صحبت کرده و نمونه ای از هر وسیله را نشان دهید. پس از آن برای گروه درمانی توضیح دهید که یک نقاشی دیواری بکشند که باران، ابرها و همه وسایل مورد نیاز در هنگام بارش باران در آن رسم شده باشد. یک تکه بزرگ کاغذ و ماژیک های رنگی تهیه کنید تا کودکان اطراف کاغذ بنشینند و برای هر کدام محدوده ای را برای نقاشی کردن مشخص کنید. آنها باید نقاشی مورد نظرشان را بکشند و رنگ کنند. کودکان را برای کشیدن باران، چتر؟ و..ترغیب کنید و پس از اتمام نقاشی، آنها را برای همه به نمایش بگذارید.
۴. بازی پاییز را به خانه ببرید و در آن قدم بزنید
هدف
کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی با گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- برگ های پاییزی رنگارنگ قشنگ
- کیف
روش کار
آواز قدم زدن در جنگل را به صورت دسته جمعی بخوانید: (همه در حال قدم زدن آواز بخوانند.)
ما توی جنگل قدم میزنیم. ما توی جنگل قدم میزنیم.
رنگهای قشنگ پیدا می کنیم. ما تو جنگل قدم میزنیم
شعر را سه بار تکرار کنید.
قبل از شروع جلسه مقدار خیلی زیادی از برگهای پاییزی را در رنگهای مختلف جمع آوری کنید آنها را داخل یک کیف پنهان کنید. از گروه بازی بخواهید تا دایره وار بایستند. کیف محتوی برگ ها را پشت سرتان نگه دارید. گروه را در خواندن این آواز راهنمایی کنید: (ما توی جنگل قدم میزنیم) و بعد از سه بار می ایستید و آهسته به گروه می‌گویید (ما در اعماق جنگل قدم میزنیم.) اطراف ما خیلی زیباست، درختان بلند و… ما صدای (هوهوی) باد را می‌شنویم. حالا همه چشمها بسته: تکرار کنید تا همه چشم های خود را ببندند و و حالا همه تصور می‌کنیم داریم در جنگل قدم میزنیم وقتی تا ۳ شمردم چشم هایتان را باز کنید.
یک، دو، سه با شماره ی سه برگ ها را در مرکز دایره در هوا پخش کنید. به کودکان اجازه دهید تا برگ ها را جمع کنند. نظر کودکان را درباره برگها جویا شوید. سوال هایی مثل: چند تا برگ داری؟ چه رنگهایی را جمع کردی؟ چه کسی برگ قرمز دارد؟ و مانند اینها را از بچه ها بپرسید. سر انجام از کودکان بخواهید که به صورت گروهی برگ ها را جمع کنند و آنها را دوباره داخل کیف بریزید و بر اساس علاقه گروه فعالیت‌ها را تکرار کنید. و در پایان بازی به هر کدام از کودکان اجازه دهید تا تعدادی از برگها را به انتخاب خود به خانه ببرند.
۵. بازی گروهی مرغ قرمز کوچک
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- کتاب داستانی با نام مرغ قرمز کوچک
- کلاه هایی با گوش های مناسب برای نمایش دادن حیوانات داستان
روش کار :
داستان را برای کودکان بخوانید و مطمئن شوید که آنها عکس های کتاب را دیده اند. در پایان داستان به آنها بگویید که قصد دارید دوباره داستان را تکرار کنید. با این تفاوت که این بار همه باید برای تعریف کردن داستان به شما کمک کنند. به آنها بگویید می‌خواهید قسمت مربوط به مرغ قرمز کوچک را بخوانید و به کمک آنها برای اجرای نقش‌های حیوانات دیگر نیاز دارید. به آنها نشان دهید که چطور در حین جواب دادن سرشان را تکان دهند. آنها را برای اجرای نقشه های گربه، سگ، خوک و… انتخاب کرده. و به آنها کلاه ها یا سربند هایی را که نشان دهنده گوش های حیوان مورد نظر است، بدهید. داستان را دوباره بخوانید و در زمان مناسب به هر کودک برای پاسخ دادن اشاره کنید.
توجه : این فعالیت ها باید مطابق با تعداد کودکان گروه باشد. اگر تعداد کودکان بیشتر از تعداد حیوانات ذکر شده در کتاب بود، باید دو یا سه کودک با هم به طور گروهی و همزمان نقش یک حیوان (گربه یا سگ و…) را به عهده بگیرند و در زمان مناسب همگی باهم جواب بدهند.
۶. بازی ضربه به بادکنک
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- یک عدد بادکنک باد شده بزرگ
روش کار
کودکان به صورت دایره وار روی زمین می نشینند، توضیح دهید که هر کودک باید با ضربه بادکنک آن را به سوی نفر بعدی بفرستد، به طوری که بادکنک با زمین تماس پیدا نکند. بازی گروهی را طوری اجرا کنید که همه بتوانند به بادکنک ضربه بزنند. با پرتاب بادکنک به هوا بازی را شروع کرده و از آن لذت ببرید. بازی گروهی را بر حسب نیاز تغییر دهید و حتماً چندین بادکنک اضافه در دسترس داشته باشید تا در صورت ترکیدن بادکنک از آنها استفاده کنید.
توجه : مطمئن شوید که هیچ کدام از کودکان به بادکنک حساسیت ندارند.
۷. صورت کاغذی
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- صفحات کاغذی
- کاغذهای رسم که اجزای صورت روی آنها کشیده شده باشد
- مقداری کاموا و چسب
- آینه
روش کار
در مورد اجزای مختلف یک صورت با کودکان صحبت کرده و مطالب خود را تکرار کنید. به هر کودک قطعات یک عضو صورت را بدهید. به طور مثال همه چشم ها را به یک نفر بدهید. کودکان را تشویق کنید که در مورد قطعات مورد نیاز شان و همچنین اعضایی که بهتر با هم و سایر اعضای صورت هماهنگی دارند، سوال کنند. (مثلاً چشمان آبی و موهای قهوه ای هماهنگی بیشتری دارند) معلم نیز می تواند مسئول چسباندن قطعات روی صفحات باشد.
صورت دیگر بازی :
صورت های کاغذی را می توانید برای سایر اعضای خانواده نیز تهیه کنید.
۸. بازی گروهی کتاب فصل های سال
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- کتابی که تصاویری از فصل‌های مختلف سال را همراه با توضیح مربوط به هر کدام در بر داشته باشد.
روش کار
درباره چهار فصل با کودکان صحبت کنید و در مورد فصلی که در آن قرار دارید بحث کنید. کتاب را بخوانید و در مورد هر فصل سوالاتی را مطرح کنید مثل : الان در چه فصلی هستیم؟ ما در این فصل چه می پوشیم؟ چه کسی سورتمه دارد؟ و مانند اینها با پرسیدن سوالات مستقیم از کودکان مطرح کردن عقیده شان آنها را به مشارکت در گروه تشویق کنید.
۹. بازی گروهی مجموعه محبوب من
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- عکس های مختلفی از مجلات گوناگون شامل تصویر غذا ها، اسباب بازی ها، لباس ها، حیوانات، آدم ها و مانند اینها
- چسب
- مقوا
- رنگ های لعابی
روش کار
در مورد چیزهای مورد علاقه کودکان مثل پیتزا، سگ ها ، یا ماشین های مسابقه با آنها صحبت کنید. کودکان باید عکس هایی از چیزهای مورد علاقه خود انتخاب کنند. معلم باید به آنها کمک کند تا تصاویر مورد نظرشان را روی مقوا بچسبانند. کودکان را تشویق کنید تا درباره انتخاب های خود با یکدیگر گفت و گو کنند تا بتوانند به وجود تفاوت ها و شباهت های بین خودشان پی ببرند. هر کودک روی مجموعه کامل شده ی خود نامش را باخط خود بنویسد.
توجه کنید : بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم در مقابل کثیف شدن دستهایشان مقاومت می کنند آنها را با دادن جایزه به مشارکت در بازی تشویق کنید و به آنها اجازه دهید که فوراً دستهای خود را بشویند.
۱۰. بازی گروهی مخلوط سیب و موز خنک
هدف گروه درمانی
کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
- مخلوط کن
- فنجان های کاغذی
- نصف فنجان آب سیب خنک
- یک موز رسیده
- مقداری دارچین
این مواد برای ۴ نفر کافی است.
روش کار
به هر کدام از کودکان یکی از اجزای مخلوط را بدهید، یکی از آنها را به عنوان سرآشپز و مسئول مخلوط کردن اجزا با یکدیگر انتخاب کنید. هر کودک ماده ای را که در دست دارد داخل مخلوط کن بریزد. وقتی همه اجزا داخل مخلوط کن ریخته شد به هر یک از کودکان اجازه بدهید که دکمه مخلوط کن را برای مخلوط کردن فشار دهد. مقدار کمی از مخلوط را داخل فنجان ها بریزید و به هر کدام از کودکان یک فنجان بدهید و آنها را تشویق کنید که بازهم از مخلوطی که در که درست کرده اند بخورند. بازی را میتوان با آبمیوه ها و میوه های دیگر نیز انجام داد.
