جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی در اختلال یادگیری- درمان اختلالات یادگیری
مرکز درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه کاردرمانی و گفتار درمانی در اختلالات یادگیری نگاهی ویژه و تخصصی به همه جنبه های درمان کودکان اختلالات یادگیری نظیر گفتار درمانی در اختلال یادگیری، کاردرمانی ذهنی در اختلالات یادگیری، کاردرمانی در زمینه مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری و یادگیری حرکتی کودکان، تقویت مهارت های توجه بینایی و مهارت های دقت شنیداری در کودک اختلال یادگیری همچنین استفاده از تکنیک های یکپارچگی حسی در اتاق سنسوری مرکز کاردرمانی در اختلالات یادگیری برای درمان اختلالات یادگیری در کودکان می پردازد. مرکز اختلال یادگیری تهران با در اختیار داشتن تمام تجهیزات روز دنیا در زمینه آموزش کودکان اختلال یادگیری با تیم درمانی مجرب در زمینه کاردمانی، گفتار درمانی و روانشناسی آماده خدمت رسانی به کودکان اختلال یادگیری در دو شعبه غرب و شرق تهران می باشد.
نقش کاردرمانی در درمان اختلالات یادگیری در کودکان
والدین، معلمان، پزشکان و سایر متخصصان غالباً کودک دچار اختلالات یادگیری را دست و پا چلفتی یا بی هوش و حواس می نامند. والدین به وفور در کند بودن کودک اختلال یادگیری خود در مهارتهای حرکتی نظیر استفاده از وسایل غذاخوری، پوشیدن لباس، بستن دکمه های لباس، گرفتن توپ یا دوچرخه سواری صحبت می‌کنند. بسیاری از کودکان دچار اختلالات یادگیری در ظاهر هیچ مشکل حرکتی ندارند و مهارت های حرکتی شان واقعاً خوب است. تعدادی از کودکان اختلال یادگیری هماهنگی حرکتی ندارند و در رشد حرکتی شان تأخیرهای زیاد مشاهده می‌شود. این کودکان اختلال یادگیری برای بهبود مهارت ها و عملکردهای حرکتی خود نیاز به مداخله کاردرمانی دارند.
قانون فدرال تربیت بدنی را جزء خدمات ضروری آموزش و پرورش ویژه برای برخی از کودکان دچار اختلال یادگیری شناخته است. برنامه شبکه آموزش انفرادی ( IEP ) کودک ممکن است تربیت بدنی انطباقی، کاردرمانی یا تن درمانی را جز خدمات مورد نیاز تشخیص دهد. متخصصان کاردرمانی در اختلالات یادگیری ( OT ) و تن درمانی ( PT ) پزشکان آموزش دیده ای هستند که به درمان انواع اختلال های حرکتی و جسمی می پردازند. فعالیت های حرکتی مشخصاً جزئی از برنامه درسی آموزش ویژه در دوره اول کودکی در اختلالات یادگیری است. معلم تربیت بدنی انطباقی گاه در مقطع دبستان فعالیتهای حرکتی را به کودکان خردسال آموزش می دهد. البته غالباً معلم آموزش ویژه یا خود معلم کلاس مسئولیت تدریس فعالیتهای حرکتی کودکان اختلال یادگیری را نیز به عهده دارد.
توجه تاریخی به مشکلات حرکتی کودکان و یادگیری حرکتی
فلاسفه و مربیان در سرتاسر تاریخ درباره ارتباط تنگاتنگ رشد حرکتی و یادگیری حرکتی مطالبی نوشته اند. افلاطون ژیمناستیک را در نخستین مقطع آموزشی برای تربیت فیلسوف-پادشاه قرار می دهد. ارسطو نوشته است که تن و روان هر دو مشخص کننده روحیه فردند. اسپینوزا توصیه می کند به جسم خود بیاموزید که خیلی کارها را انجام دهد، این امر به شما کمک می کند به بهترین وجه ممکن ذهن را به کمال برسانید و به تفکر هوشمندانه نایل آیید. پیاژه تاکید می کند که یادگیری حسی- حرکتی اولیه رشد ادراکی و شناختی پیچیده‌تر بعدی را پایه گذاری می کند. هب یادگیری حرکتی اولیه را به منزله جزء مکمل سازنده مجموعه سلول های مغز می داند و بر اهمیت آن تاکید می ورزد. لوریا روانشناس روسی ارتباط حیاتی یادگیری حرکتی و رشد شناختی را تشخیص داد. در واقع، آنچه در سرتاسر تاریخ آموزش ویژه تکرار می شود مربوط به یادگیری حرکتی است. در قانون آموزش و پرورش افراد دچار اختلالات یادگیری نیز بر نیاز به تربیت جسم و یادگیری حرکتی دانش آموزان استثنایی تاکید شده است.
مشکلات هماهنگی حرکتی در کودکان اختلال یادگیری
مثال موردی:
جیم نمونه ای از دانش آموزان دچار مشکل یادگیری تحصیلی است که علائمی از رشد نایافتگی حرکتی و برتری جانبی مغشوش دارد و آگاهی اش از بدن خود ناچیز است. جیم در ۱۲ سالگی به علت ضعف تحصیلی و اختلال یادگیری، به ویژه در خواندن و ریاضیات، برای ارزیابی به درمانگاه اختلالات یادگیری آورده شد. با اجرای آزمون انفرادی هوش مشخص شد که هوش جیم بالاتر از متوسط است. آزمون تیز گوشی و تیزبینی نیز هیچ‌گونه نابهنجاری نشان نداد. مهارت های زبان شفاهی متناسب با سنش به نظر می‌رسید. در وهله نخست، وضع جسمانی جیم هنگام ایستادن و راه رفتن به طرزی غیر معمول مستقیم تقریباً مثل ارتشی‌ها به نظر می رسید.
به هر حال، در خلال اجرای آزمون های حرکتی این نکته معلوم شد که این مستقیم بودن بیش از معمول بدن او به علت خشکی بدن است. وقتی حرکتی مستلزم تغییر در وضعیت تعادل بود، جیم نمی توانست بدنش را متناسب با جاذبه زمین در وضعیت درستی قرار دهد. در نتیجه تعادلش را از دست می داد. وقتی سعی می کرد در یک خط مستقیم روی زمین راه برود می افتاد. وقتی توپی به طرف او پرتاب می‌شد تعادلش را از دست می‌داد و نمی توانست آن را بگیرد. تلاش جیم برای گرفتن توپ شبیه کودک 4، 5 ساله بود. او گاهی از دست چپ و گاهی از دست راست برای انجام دادن کارهایش استفاده می کرد، هنوز برتری دستی در او شکل نگرفته بود. اگرچه چندین جلسه به کلاس شنا رفته بود، ولی هنوز قادر نبود شنا کند. کودکان محله آنها همگی بعد از تعطیل شدن مدرسه و نیز در تعطیلات آخر هفته بیس بال بازی می کردند، اما جیم نمی‌توانست با پسر بچه های هم سن خود در این ورزش شرکت کند. نتیجه اینکه جیم هیچ دوستی نداشت و معلمش او را پسری گوشه گیر می دانست. علائم مشکلات مهارتهای حرکتی و ضعف در یادگیری حرکتی در بسیاری از فعالیتهای تحصیلی نیز ظاهر می شد. به طور مثال، خطش، می شود گفت ، ناخوانا بود، که اختلال کارکرد ادراکی-حرکتی وی را منعکس می‌کرد. پدر جیم، که ورزشکار برجسته ای بود و در چند مسابقه ورزشی در دبیرستان و دانشگاه برنده شده بود، حوصله کار کردن یا بازی کردن با این پسر را نداشت چون او نمی توانست توپ را به سرعت بگیرد.
در واقع پدر او به علت شکست های بیش از حد جیم در ورزش، متقاعد شده بود که پسرش دچار عقب ماندگی ذهنی است و بچه ای طبیعی نیست. بدین ترتیب، خواندن فقط جزئی از مشکلی بود که جیم در زندگی با آن درگیر بود. طی ارزیابی جامعی باید به مهارتهای حرکتی او، که رشد کمی داشتند، توجه می شد و برنامه یادگیری حرکتی انفرادی باید به جیم در اکتساب تجربه های حرکتی کمک می‌کرد تا بتواند به آگاهی حرکتی در جهان پیرامونی دست یابد.
مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری و تاثیر آن بر یادگیری
مربیان دوره اول کودکی، رشد مهارت حرکتی را پایه بررسی رشد کودک می‌دانند. رشد حرکتی کودکان به طور معمول در برنامه تحصیلی عادی کودکان پیش دبستانی گنجانده می شود. راهبردهای مداخلاتی در مورد کودکان پیش دبستانی دچار اختلالات یادگیری که از نظر هماهنگی، تعادل و موزونی حرکات یا تصویر بدنی کمبود هایی دارند، باید شامل روش هایی باشد که به ایجاد مهارت های حرکتی، آگاهی فضایی و برنامه ریزی حرکتی بیانجامد.
نظریه‌های پیشگام اختلالات یادگیری بر یادگیری حسی-حرکتی و ادراکی-حرکتی متمرکز بود. امروزه توجه به نقش روی رشد حرکتی کمتر است. دلیل این کم توجهی مربوط به پژوهشی است که در دهه ۱۹۷۰ انجام شد و این نتیجه را عنوان کرد که مهارت های تحصیلی کودکان اختلال یادگیری بزرگتر پس از تمرین های آموزشی حرکتی بهبود نمی یابد. با بررسی عصر گذشته به سادگی این نکته آشکار می شود که آموزش مهارت های حرکتی درصورتی به بهبود پیشرفته تحصیلی می انجامد که همراه با آموزش مهارت های تحصیلی نباشد. البته، نقش آموزش حرکتی در خواندن چیزی بیش از تغییر عدسی عینک کودک نیست و نمی تواند فوراً کودکی کتاب نخوان را به کودکی بسیار علاقه مند به کتاب تبدیل کند.
طنز قضیه اینجاست که رشد حرکتی در برنامه‌های اختلالات یادگیری نادیده گرفته می شود، آن وقت تناسب جسمانی، ورزش و فعالیت های حرکتی در دیگر حیطه های زندگی مولفه هایی اساسی برای تامین سلامت عمومی و بهبود وضع زندگی و کار افراد محسوب می گردد. امروزه بر نقش حیاتی ورزش در حفظ بهداشت و آسایش عمومی درحد گسترده‌ای تاکید می‌شود. در حقیقت، مداخله کاردرمانی از طریق فعالیت های حرکتی می تواند پیشرفت های بسیار غیر منتظره و بی شماری را برای درمان کودکان اختلال یادگیری به ارمغان آورد. چنین مداخله‌ای می‌تواند به کودک کمک کند شادتر، مطمئن تر به خود و حاضر و آماده تر برای یادگیری شود. افزون بر این می‌تواند روابط اجتماعی را تقویت کند. هنگامی که آموزش حرکتی مستلزم عبور کودک از زیر، بالا، بین و اطراف موانع باشد، کودک علاوه بر موارد فوق مهارت های شناختی و زبانی مهمی را نیز فرا می گیرد. در یک برنامه گردش علمی تابستانی دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری، کارکنان متوجه شدند شرکت کنندگان آن در اردو وقتی به یادگیری شنا می پردازند، در خواندن نیز پیشرفت زیادی نشان می دهند.
کاردرمانی در اختلالات یادگیری
تجربه های جنبشی و حرکتی در رشد انسان بسیار حیاتی است. بیشتر نظریه های مربوط به رشد انسان بر اهمیت چنین تجربه‌هایی در رشد کودک تاکید کرده‌اند. برای بسیاری از کودکان اختلالات یادگیری، دشواری های مربوط به هماهنگی حرکتی مشکلی جدی ایجاد می‌کند. مشکلات حرکتی عده ای از کودکان اختلال یادگیری شبیه کودکان خیلی کوچکتر از خودشان است. حرکت‌های هم جنبشی (موقعی که کودک با دست راست حرکتی را انجام میدهد دست چپ به طور غیر عادی حرکتی سایه ای انجام می دهد)، هماهنگی ضعیف فعالیت های حرکتی زمخت، دشواری در هماهنگی حرکتی ظریف، تصویر بدنی ضعیف و نداشتن جهت یابی از نمونه‌های چنین رفتارهایی است. کاردرمانی در اختلالات یادگیری در بهبود مهارت های حرکتی در کودکان اختلال یادگیری بسیار موثر می باشد. کودکان اختلال یادگیری از نظر فعالیت های تربیت بدنی نسبت به سنشان آنقدر ضعیف اند که آنها را خیلی آسان می توان در کلاس ژیمناستیک شناسایی کرد. کودکان اختلال یادگیری دائماً در کلاس درس بر اثر تصادم با اشیا، افتادن از صندلی، انداختن مداد ها و کتاب ها و دست و پا چلفتی بودن باعث ناراحتی دیگران می شوند.
در کاردرمانی کودکان اختلال یادگیری براین نکته اشاره می شود که رفتار ادراکی- حرکتی به انسجام درون داد ادراکی و برون داد حرکتی اشاره دارد .که انسان برای دریافت داده های خام از جهان پیرامونی ۶ دستگاه ادراکی دارد. دیداری (منظره)، شنیداری (صدا)، بساوایی (لمس)، حرکتی (احساس عضلانی)، بویایی (بو) ،و چشایی (مزه). ما در آموزش حرکتی و پرورش در کاردرمانی کودکان اختلال یادگیری بر دستگاه‌های دیداری، شنیداری، حرکتی و بساوایی تاکید می کنیم که عملی ترین راه های ورودی در آموزش محسوب می شوند.در فرایند یادگیری حرکتی چند مجرای حسی یا ادراکی درون داد به یکدیگر می پیوندند و فعالیتی حرکتی را به اجرا در می آورند که این حرکت به سهم خود پسخوراند اطلاعاتی برای تصحیح ادراکات فراهم می کند. بنابر‌این، در اجرای فعالیتی حرکتی نظیر پشتک یادگیرنده سطح زمین را احساس می‌کند، از فضا، تغییر حالت بدن و تعادل آگاهی جسمانی پیدا می‌کند، زمین و سایر اشیا را با توجه به تغییر وضعیت بدن می بیند، برخورد محکم بدن را به زمین تحمل می کند، و به شیوه ای معین حرکت می کند.
در کاردرمانی نظریه های مربوط به رشد حرکتی و یادگیری حرکتی بر این باور استوار است که سایر انواع یادگیری بر پایه یادگیری حرکتی قرار دارد. سه مفهوم زیر بنایی درباره یادگیری حرکتی کودکان اختلال یادگیری در زیر ارائه می شود:
- یادگیری انسان با یادگیری حرکتی آغاز می‌شود. کودکان ضمن حرکت کردن یاد میگیرند. درک فعالیت یادگیری مستلزم درگیر شدن با درکی از حرکت و رشد حرکتی است.
- مراحل رشد حرکتی از یک توالی طبیعی برخوردار است. کسب مهارت های حرکتی در هر مرحله از این زنجیره پایه یادگیری مرحله بعدی را فراهم می کند.
- کارآمدی تحصیلی و شناختی در بسیاری از حیطه ها بر پایه تجربه های حرکتی موفق استوار است. عده‌ای از کودکان به تجربه های بیشتری در زمینه فعالیتهای هماهنگی حرکتی زمخت و ظریف نیاز دارند.
کاردرمانی در اختلالات یادگیری بر پایه همین سه اصل تاکید دارد برای بهبود مهارت های یادگیری در کودکان اختلال یادگیری باید بر پایه های مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری توجه ویژه ای شود و با انجام کاردرمانی کودکان تخصصی در اختلالات یادگیری به درمان مشکلات حرکتی و یادگیری کودکان اختلال یادگیری پرداخت.
مطالب مرتبط با اختلالات یادگیری:
اختلال رفتاری در کودکان اختلالات یادگیری
آموزش بالینی در درمان کودکان اختلال یادگیری
مهارت ادراک بینایی در اختلالات یادگیری