چگونه با کودک خود ارتباط برقرار کنیم
ارتباط با کودکان از نکات مهم در تربیت کودک می باشد.تمام والدین با این چالش روبرو هستند گه چگونه با کودک خود ارتباط برقرار کنیم؟ در پاسخ به این سوال باید چند نکته را در زمینه مشکلات ارتباط با کودک بیان نمود. در ارتباط با کودک باید در محدوده دید کودک قرار گرفت و به او توجه نمود. احساساتش را درک نمود و با او صادق بود. به صورت مدام او را نصیحت یا شماتت نکنید.
هر تعامل با کودک یک شکل از ارتباط است و این ارتباط تنها محدود به کلماتی که می‌گویید نیست. لحن صدا، نگاه چشم‌ها، حالت چهره، لمس‌های محبت‌آمیز مانند آغوش و بوسه‌ها و حتی زبان بدن شما، همگی پیام‌هایی به کودک منتقل می‌کنند. این پیام‌ها نشان می‌دهند که شما او را درک می‌کنید و به احساساتش اهمیت می‌دهید. نحوه ارتباط شما نه تنها به کودک می‌آموزد چگونه با دیگران تعامل کند، بلکه بر رشد عاطفی او و توانایی‌اش در شکل دادن به روابط سالم در آینده نیز تأثیر مستقیم دارد.
ارتباط می‌تواند به دو شکل کلامی و غیرکلامی باشد. ارتباط کلامی شامل استفاده از کلمات، لحن و زیر و بمی صدا و انتخاب زبان یا لهجه‌ای است که کودک بهتر آن را درک میکند. استفاده از زبانی ساده و مناسب سن کودک باعث می‌شود پیام شما به خوبی منتقل شود و کودک احساس کند شنیده و درک شده است.
ارتباط غیرکلامی شامل تمام پیام‌هایی است که از طریق رفتار و زبان بدن منتقل می‌شوند، چه عمدی و چه غیرعمدی. حالت چهره، تماس چشمی، احترام به فضای شخصی، حرکات دست و ژست‌ها و تماس فیزیکی مانند آغوش، دست دادن یا نوازش، همگی بخش‌هایی از ارتباط غیرکلامی هستند. حتی وقتی چیزی نمی‌گویید، کودک از رفتار و حالات شما پیام می‌گیرد. به همین دلیل هماهنگی بین کلام و غیرکلام اهمیت زیادی دارد؛ وقتی کلمات و رفتارهای شما همسو باشند، کودک پیام شما را بهتر درک میکند و احساس امنیت بیشتری پیدا میکند.
ارتباط سالم و آگاهانه با کودک، پایه‌ای برای ایجاد اعتماد، تقویت خودباوری و توانایی شکل دادن به روابط مثبت در آینده اوست. هر لحظه‌ای که با کودک خود صحبت می‌کنید یا با او تعامل دارید، فرصتی است تا مهارت‌های ارتباطی را به او منتقل کنید و پیوند عاطفی خود را مستحکم‌تر کنید.
در مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر به صورت تخصصی به آموزش نحوه برخورد با کودک همچنین تکنیک های بازی درمانی پیشرفته و رفتاردرمانی کودک همچنین درمان اختلالات روانشناسی کودکان پرداخته می شود. در مطلب زیر،نحوه ارتباط با کودک 3ساله و بزرگتر را توضیح داده شده است.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
چگونه با کودک ارتباط برقرار کنیم و به او توجه کنیم
زمانی به کودک خود توجه سازنده داریم که با او ارتباط چشمی برقرار می کنیم، روبروی او قرار می‌گیریم، حتی اگر لازم باشد،خم شویم یا می‌نشینیم تا هم اندازه کودک شویم و به او زمان میدهیم تا حرفش را به طورکامل بزند. ضمن صحبت کردن هر آنچه را که می گوید فقط با تکان دادن سر، سکوت کردن و یا گفتن کلماتی مانند اوهوم،که اینطور،عجب و … تایید میکنیم. در ارتباط با کودک فقط با او همدلی میکنیم. گفتن چنین کلماتی که صرفاً همدردی ما را با کودک نشان می دهد،کمک می کند که کودک بتواند احساسات و مشکلات خود را به راحتی بیان کند. در واقع کودک را آرام میکند، او را تشویق می کند تا به طور مثبت فکر کرده و بتوانند خودش راه حلی برای مشکل اش پیدا کند. بعد از شنیدن صحبت های کودک، خلاصه ای از صحبت های او را،با بیانی واضح و با درک احساسش برایش بازگو کنید.
در ارتباط با کودکان، وقتی کودک در حال صحبت کردن است،احساسش را انکار نکنیم،مثلاً نگوییم: این که ناراحتی ندارد! فقط به خاطر همین ناراحتی؟و یا با یک پوزخند به او واکنش نشان ندهیم.
اکثر بچه های کوچک در گوش دادن با مشکل مواجه بوده و بعضی اوقات بیقرار می‌شوند. بچه ها می خواهند مثل شما، هنگام انجام کاری،کسی مزاحم شان نشود. این مسئله مانند این است که کتاب جالبی را در دست دارید و حاضر نیستید لحظه آن را کنار بگذارید. در این شرایط شخصی می‌خواهد شما را وادار به انجام کار دیگری کند. بنابراین اگر می‌خواهید کودک به آنچه که گفته می‌شود دقت کرده و آن را انجام دهد،در حالی که او را در «هنر گوش دادن» کمک می کنید،صبورانه به او توجه نشان دهید.
در ارتباط با کودکان صادق باشیم
در میان گذاشتن احساسمان با کودک، باعث می شود که وی درک بهتری از موقعیت داشته و همکاری بیشتری با ما داشته باشد. در نتیجه ما نیز احساس بهتری را تجربه خواهیم کرد. وقتی احساس واقعی خود را با کودکمان در میان نمی گذاریم، در واقع به ضرر خود کار کرده‌ایم. مثلاً وقتی کودک در حال اصرار بر انجام کاری است و ما وانمود می کنیم آرام هستیم،بعد از مدت زمانی که تحمل می کنیم، ناگهان صبر خود را از دست میدهیم و به صورت انفجاری عصبانی می شویم. یا اینکه از پافشاری کودک خسته شده و ناگهان بی تفاوت می شویم و زیر بار خواسته اش می رویم. بهتر است همیشه آنچه را احساس میکنیم،توصیف کنیم.
در میان گذاشتن احساس ما با کودک، باعث می شود به درک بهتری از موقعیت داشته و همکاری بیشتری با ما داشته باشد. در نتیجه ما نیز احساس بهتری را تجربه خواهیم کرد.
مثلاً به کودک بگوییم: بهتر است اینقدر حرفت را تکرار نکنی،من دارم عصبانی می شوم و…
اندازه صبر و تحمل خود را به کودک بگوییم:
الان صبر من روی شماره ۱۰ است. در صورت ادامه پافشاری کودک، چند دقیقه بعد می گوییم تا الان صبر من روی شماره ۵ است، فکر کنم بهتر است قبل از این که صبرم به شماره ۱ برسد،تلویزیون را خاموش کنی. برای کودک کوچکتر که مفهوم عدد را نمی داند،از مثال های عینی تر و ملموس تر هم می توان استفاده کرد. به عنوان مثال می توانیم بگوییم الان صبر من به اندازه یک هندوانه است و بعد از چند دقیقه می گوییم الان به اندازه یک سیب است در آخر میگوییم الان تحمل من به اندازه یک توت فرنگی است.
در ارتباط با کودک خود، اگر کودک بی تفاوت بود و یا اینکه حاضر جوابی کرد،در پاسخش میگوییم، همانطور که من برای احساس تو احترام قائلم،تو هم به احساس من احترام بگذار.
الگوی کودکان خود باشید
به این فکر کنید که چه الگویی برای فرزندتان ایجاد می‌کنید. کودکان نه تنها از آنچه والدینشان به آن‌ها می‌گویند یاد می‌گیرند، بلکه بیشترین یادگیری آن‌ها از مشاهده رفتار والدین اتفاق می‌افتد. والدین در واقع معرفی‌کننده کودک به جهان هستند و رفتارها، واکنش‌ها و روش‌های حل مشکلات شما به عنوان یک الگو در ذهن کودک ثبت می‌شود. به همین دلیل، آنچه فرزندتان می‌بیند، به اندازه آنچه می‌شنود اهمیت دارد.
برای مثال، اگر شما هنگام عصبانیت داد بزنید یا به شیوه‌ای بی‌ادبانه با دیگران رفتار کنید، کودک یاد می‌گیرد که این رفتارها طبیعی یا قابل قبول هستند. از طرف دیگر، اگر شما با احترام با دیگران صحبت کنید، هیجانات خود را مدیریت کنید و در مواجهه با مشکلات صبور و منطقی باشید، کودک می‌آموزد که رفتار محترمانه، آرامش و تفکر منطقی روش‌های مناسب مواجهه با مسائل هستند.
توضیح احساسات
برای پرورش هوش هیجانی فرزندتان، مهم است که به او یاد دهید چگونه احساسات خود را نام‌گذاری کند. وقتی فرزندتان احساساتش را به‌صورت کلامی بیان میکند، با همدلی و بدون قضاوت گوش دهید. اگر فرزندتان احساسات خود را غیرکلامی بیان میکند، مانند داد و فریاد یا شادی هنگام انجام فعالیتی که دوست دارد، به او کمک کنید این احساسات را با کلمات بیان کند، مانند خوشحال، غمگین، آرام، آسیب‌دیده، ترسیده، گرسنه، مفتخر، خواب‌آلود، عصبانی، درمانده، ناراحت، شرمنده یا شاد.
احساسات خود را به کودک توضیح دهیم
والدین باید علت رفتار خود را برای کودکان توضیح دهند. مثلا به او بگویند وقتی روی میز می کوبد تا چه حد اذیت و ناراحت می شوند: «وقتی روی میز می کوبی،اذیت می‌شوم. لطفاً این کار را انجام نده ممکن است به نظر برسد کودک به طور کامل متوجه منظور والدین می شود،اما در حقیقت والدین به این وسیله به کودک خود آموزش می دهند که این رفتار مورد تاییدش آن نیست و با گذشت زمان کودکان را انجام نخواهد داد.
ارتباط با کودک سه ساله
می توانید با هم قدم بزنید،فیلم ببینید،به موسیقی گوش دهید یا حتی فقط کنار هم بنشینید و حرف بزنید. کودک باید بدانند که این زمان برای اوست و شما در این دقایق هیچ کار دیگری انجام نخواهید داد در واقع کودک باید تعیین کند که در این زمان چه کاری باید با هم انجام دهید.
اجازه دهید او خودش نوع فعالیت و بازی را انتخاب کند. نگران قوانین‌بازی نباشید. این دقایق فقط باید همراه او باشید،خوش بگذرانید و تفریح کنید.
عدم تذکر مداوم به کودک
در تربیت کودک،والدین باید تا حد ممکن از تذکر های مداوم به فرزند خود در مورد نحوه آرایش موها،درست نشستن،نحوه غذا خوردن،خاکی بودن لباس،زمان دستشویی رفتن و … کم کنند و اجازه دهند کودک خودش در این موارد تصمیم بگیرد. اگر در این موارد کودک مشکلاتی دارد،باید با استفاده از برنامه‌های رفتار درمانی،عادتهای مطلوب را ایجاد کنیم. دخالت های مکرر و توصیه‌های پی‌درپی کلامی،باعث می شود که وی فقط توصیه های ما را بشنود بدون اینکه در او تغییر رفتاری صورت بگیرد.
منبع : cdc.gov
سوالات متداول:
1- چرا برقراری ارتباط با کودک اهمیت دارد؟
برقراری ارتباط مؤثر با کودک باعث ایجاد حس امنیت، اعتماد و صمیمیت می‌شود. وقتی کودک احساس کند شنیده و درک می‌شود، کمتر دچار مشکلات رفتاری و عاطفی خواهد شد و رشد اجتماعی و هیجانی سالم‌تری خواهد داشت.
2- نقش بازی در برقراری ارتباط با کودک چیست؟
بازی زبان مشترک کودک و والدین است. از طریق بازی، کودک احساساتش را بیان میکند و والدین می‌توانند به‌طور غیرمستقیم با او ارتباط برقرار کنند و دنیای ذهنی‌اش را بشناسند.
برچسب‌ها:روانشناسی