عوارض بیش فعالی
شیوع اختلال نقص توجه و بیش فعالی بین 8 تا 10 درصد می باشد. اختلال بیش فعالی در پسر ها 3 برابر دختر ها می باشد. معمولاً ۵۰ درصد از کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی درجاتی از شدید تا خفیف از نقص توجه و بیش فعالی را دارند. عوارض بیش فعالی در کودکان خود باعث می‌شود بسیاری از جنبه‌های زندگی آنان را تحت تاثیر قرار بگیرد. در این کودکان به علت اینکه بیش‌فعالی آنها با اختلال هماهنگی رشدی همراه شده است،عوارض نقص توجه کودک شدیدتر از کودکان با اختلال نقص توجه به تنهایی بوده و کودک را مستعد شخصیت ضد اجتماعی، سوء مصرف الکل، رفتارهای مجرمانه،مشکلات خواندن و کاهش سطح تحصیلات می گردند. در مقاله بیش فعالی به بررسی علائم و عوارض بیش فعالی در کودکان پرداخته می شود. مرکز درمان بیش فعالی دکتر صابر، در زمینه درمان کودکان بیش فعال فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلالات روان،اختلالات اجتماعی و رفتاری از عوارض بیش فعالی
بسیاری از کودکان دارای اختلال بیش فعالی در مهارتهای حرکتی رشدی،مستعد بسیاری از اختلالات اعصاب و روان می باشند.احتمال اینکه کودکان با اختلال بیش فعالی دچار اختلالات اعصاب و روان و اجتماعی شوند بسیار بالا است.
کودکان دارای اختلالات بیش فعالی،به علت محدودیت در مهارتهای هماهنگی حرکتی در انجام برخی حرکات مشکل دارند و اکثر فعالیت های مهم مانند دوچرخه سواری،ورزش های توپی و غیر را نمی توانند به درستی و با دقت انجام دهند،لذا شرکت آنها در گروه ورزشی و همسالان بسیار پایین می آید و از گروههای همسن خود دوری می گزینند. عدم مهارت های حرکتی و شکست در پذیرش در گروههای همسن خودپنداره این کودکان را کاهش داده است،و به مرور آنها را منزوی می‌کند و روی روابط آنها با دوستان و والدین شان تاثیر می گذارد.همین امر آنها را مستعد اختلالات روانی می کند و احتمال زیادی وجود دارد که این کودکان دچار اختلالات روانی گردند به طوریکه این کودکان رفتارهای کلیشه‌ای و پرخاشگری دارند و ۹۲ درصد نیز نسبت به تغییرات مقاومند.
اطلاعات در مقالات بیش فعالی کودکان
دکتر بیش فعالی می گید بیشتر این اختلال روانی که این کودکان تجربه میکنند،اختلالات اضطرابی است که برخی منابع نیز شیوع آن را تا 50 درصد ذکر کرده‌اند. به طور میانگین حدود ۴۵ درصد از این کودکان آن را تجربه می کنند و حدود ۲۵ درصد این کودکان اختلالات همراه طیف اوتیسم دارند. این ارتباط به صورت برعکس نیز وجود دارد به طوری که حداقل ۳۱ درصد از کودکان طیف اوتیسم و سایر اختلالات نافذ رشدی، ۱۵ درصد اختلالات بیش فعالی و اختلال توجه را تجربه می کنند. حدود ۵۱ درصد رفتارهای درون سازی دارند،اختلالات اجتماعی نیز در این کودکان بالاست حدود ۴۵ درصد از این کودکان احتمال مبتلا شدن به اختلالات اجتماعی را مشخص میکنند. کودکان با اختلال بیش فعالی علائم اضطراب و افسردگی بیشتری نسبت به کودکان عادی نشان می‌دهند.
شیوع اختلالات رفتاری در کودکان مبتلا به اختلالات بیش فعال و نقص توجه بالاست و فقط در بین منابع درصد آنها کمی فرق می‌کند. حدود ۲۸ درصد( از نظر والدین و نظر مراقبین کودکان ۸ درصد) از این کودکان دارای مشکلات رفتاری می باشند.در واقع جنسیت تاثیر گذار نیست،بلکه خصوصیت های فردی-شخصی،استرس و تعارضات،و روابط مادری (خانوادگی) عوامل تاثیرگذار در بروز میزان مشکلات روانی می باشد. با توجه به شیوع بالا و اختلالات اعصاب و روان و اجتماعی در اختلال بیش فعالی در مداخلات درمانی این اختلال باید توجه خاصی به درمان همزمان اختلالات اعصاب و روان و اجتماعی کرد.
کاهش خودپنداره و روابط اجتماعی در کودکان بیش فعال
کودکان دارای اختلال بیش فعالی به علت داشتن مهارت حرکتی ضعیف و کنترل پایین بر رفتارها یشان دارای خودپنداره پایینی هستند. عزت نفس آنها و برداشت ها و توانایی های شان در زمینه های جسمی و ظاهری شان بسیار پایین بوده،همچنین روابط اجتماعی آنها با والدین و همسالان شان نسبت به کودکانی که دارای هماهنگی بهتری هستند بسیار کمتر است.
این کودکان به علت مهارت های حرکتی ضعیف معمولاً از تیم های ورزشی و گروههای همسالانشان طرد می‌شوند و به علت اعتماد به نفس پایین از گروه فاصله می‌گیرند. کیفیت و رضایتمندی آنها از زندگی،به علت عوامل ذکر شده نسبت به گروه هم سن عادی به مراتب پایین تر است.این کودکان توانایی زیادی در برقراری روابط دوستانه نزدیک ندارند و اکثر آنها در گرفتن دوست نزدیک و برقراری روابط رمانتیک دچار مشکل می شوند. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی به علت مهارت های حرکتی-تعادلی پایین معمولاً در فعالیت های تفریحی-ورزشی خانه و مدرسه شرکت نمی کنند به همین دلیل کیفیت زندگی آنها پایین تر از کودکان رشد معمولی می باشد. بررسی ها نشان می دهد چنانچه سطح فعالیتهای تفریحی منطبق با سطح مهارت های حرکتی-تعادلی کودکان اختلال بیش فعال باشد آنها از شرکت کردن در این فعالیت ها لذت می برند و کیفیت زندگی ها بالاتر می رود اما اینکه تصور والدین این کودکان نیز همین طور میباشد.همچنین چنانچه به کودکان با رشد معمولی فعالیتی حرکتی بالاتر از سنشان به آنها داده شود تمایلی به شرکت در آن فعالیت را نداشته و لذتی از آن نمی برند.
بدنِ خسته: عوارض جسمانیِ پنهانِ بیش‌فعالی درمان‌نشده
کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی (ADHD) که درمان مناسب دریافت نمی‌کنند، تنها با چالش‌های رفتاری و تحصیلی روبرو نیستند. بدن آنها به مرور زمان تحت تأثیر استرس مزمن عصبی، فرسودگی جسمانی پنهانی را تجربه می‌کند که کیفیت زندگی را عمیقاً تحت الشعاع قرار می‌دهد. سیستم عصبی این کودکان همواره در حالت «تهدید» قرار دارد و ترشح مداوم هورمون‌های استرس مانند کورتیزول، نه‌تنها بر عملکرد مغز اثر می‌گذارد، بلکه مانند سمی خزنده به ارگان‌های حیاتی آسیب می‌رساند.
یکی از نخستین قربانیان این فرآیند، الگوی خواب سالم است. بیش از ۷۰% کودکان درمان‌نشده ADHD با اختلالات خواب دست‌و‌پنجه نرم میکنند: بی‌خوابی‌های شبانه، بیدار شدن‌های مکرر، یا خواب‌های منقطع. این محرومیت از استراحت باکیفیت، چرخه‌ی معیوبی ایجاد می‌کند؛ خستگی روزانه، تمرکز را کاهش می‌دهد و علائم بیش‌فعالی را تشدید می‌کند. در بلندمدت، کم‌خوابی مزمن خطر ابتلا به چاقی، دیابت و اختلال‌های متابولیک را افزایش می‌دهد.
دستگاه گوارش نیز از این التهاب عصبی در امان نیست. ارتباط تنگاتنگ مغز و روده (محور مغز-روده) باعث می‌شود کودکان بیش‌فعال درمان‌نشده، بیش از همسالان خود از دلدردهای عملکردی، یبوست، اسهال‌های عصبی یا تهوع رنج ببرند. این علائم معمولاً با بررسی‌های بالینی معمول توضیح داده نمی‌شوند و ریشه در تنش‌های عصبی دارند. افزون بر این، سیستم ایمنی بدن آنها در برابر هورمون‌های استرس آسیب‌پذیر می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند این کودکان تا ۴۰% بیشتر به عفونت‌های مکرر تنفسی، آلرژی‌های شدید و بیماری‌های التهابی مبتلا می‌شوند.
شاید کمتر کسی به تأثیر ADHD بر رشد فیزیکی توجه کند. کودکانی که دائماً در حال حرکت‌اند و انرژی خود را بی‌وقفه مصرف میکنند، اغلب کالری کافی برای رشد بهینه دریافت نمی‌کنند. ترکیب سوخت‌وساز بالا و تغذیه‌ی نامنظم (به‌دلیل بیتوجهی به گرسنگی) می‌تواند به کاهش شاخص توده بدنی (BMI) و حتی تأخیر در رشد منجر شود. در سوی مقابل، برخی کودکان برای آرام‌سازی خود به پرخوری عصبی روی می‌آورند که خطر چاقی زودرس را افزایش می‌دهد.
نادیده گرفتن این عوارض جسمانی، تنها درمان را پیچیده‌تر نمی‌کند. بلکه می‌تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد و به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، سندرم خستگی مزمن یا اختلال‌های خودایمنی بینجامد. خبر امیدوارکننده این است که با تشخیص زودهنگام و درمان جامع (شامل دارودرمانی، رفتاردرمانی و اصلاح سبک زندگی)، می‌توان این چرخه معیوب را شکست و از بار جسمانی این اختلال کاست.
سوالات متداول:
1-آیا بیش‌فعالی می‌تواند باعث انزوای اجتماعی شود؟
بله، رفتارهای تکانشی مانند قطع کردن صحبت دیگران یا بی‌قراری در بازی‌های گروهی، طرد شدن از سوی همسالان را به دنبال دارد. این کودکان اغلب در درک نشانه‌های غیرکلامی (مثل زبان بدن) مشکل دارند که به سوءتفاهم و کاهش فرصت‌های دوستیابی می‌انجامد.
2-آیا اختلال خواب از عوارض شایع بیش‌فعالی است؟
بله، بیش از ۷۰% کودکان مبتلا با مشکلاتی مانند بی‌خوابی، بیداری‌های مکرر شبانه یا راه‌ر‌فتن در خواب روبرو هستند. این کم‌خوابی مزمن خود باعث تشدید علائم بیش‌فعالی در روز بعد می‌شود.