دیزارتری نوعی اختلال حرکتی در تکلم بوده که به علت آسیب به سلول های عصبی ایجاد می شود و انواع مختلفى دارد. افراد مبتلا به اختلال دیزارتری باید برای ارزیابی و درمان این اختلال به متخصص گفتاردرمانی مراجعه کنند. تمام بیماران مبتلا به دیزارتری کاندیدای مناسب برای شروع درمان نیستند و صرفاً داشتن مشکل در گفتار و صوت نمی تواند دلیل خوبی برای شروع درمان باشد، پیش آگهی میزان بهبودی بر اساس این موارد صورت می‌گیرد: شدت و سرعت پیشرفت، پاسخ به مداخلات دارویی، نوع و تعداد سیستم های گفتاری درگیر و علائم حرکتی – شناختی – رفتاری، حمایت شرکای ارتباطی و محیط ارتباطی و انگیزه و امکان اجرای درمان. بعد از ارزیابی رسمی توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا همان گفتاردرمانی و درمان آزمایشی (در صورت امکان) اهداف بلند مدت درمانی مشخص می‌شوند. افراد مبتلا به دیزارتری گاهی اوقات با بیماری دیگری متولد می شوند که منجر به آن می شود، یا ممکن است آسیب یا بیماری ای را تجربه کنند که بعداً باعث آن می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با استفاده از درمان های تخصصی و حرفه ای به درمان اختلالات گفتاری کودکان و بزرگ سالان همچون گفتاردرمانی لکنت زبان، گفتاردرمانی دیزارتری، اختلالات بلع و… می پردازد و هم چنین خدمات گفتاردرمانی انلاین،و گفتاردرمانی در منزل را نیز دارا می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
انواع رویکردهای گفتاردرمانی دیزارتری
رویکردهای درمانی مختلفی در درمان دیزارتری مطرح شده‌اند که بستگی به مشکلات خاص بیمار و نتایج مورد انتظار دارند. در این میان، تکنیک های توانبخشی بسیاری مطرح شده است که این موارد را هدف قرار می دهد:
وضعیت مناسب قرار گرفتن بدن، ثبات، تمرینات دهانی، تنفس دیافراگمی، تمرینات تولید و صوت، خود کنترلی فعال، استفاده از تکنیک های جبرانی رفتاری، پروتز و وسایل الکتریکی کمک کننده، حذف رفتار هایی که در انتقال پیام تداخل ایجاد می‌کنند، ارتقاء مهارت های ارتباطی بین بیمار مبتلا به دیزارتری و شریک ارتباطی وی، انتقال مهارت های جدید در درمان های گروهی و جامعه، آموزش ماهیت اختلال و مناسب بودن استراتژی های درمانی به اطرافیان بیمار در مدرسه، محل کار و خانواده و ابزارهای ارتباطی مکمل. انتخاب رویکرد های درمانی مناسب و تصمیم گیری درباره زمان شروع درمان با در نظر گرفتن ویژگی های اختلال گفتاری و تاثیر آن ها بر قابلیت فهم و طبیعی بودن گفتار صورت می گیرد.
درمان دیزآرتری
در زیر لیستی از رویکرد های مختلف برای درمان اختلالات بلندی صدا، کیفیت صوت، تولید و نوای گفتار آمده است:
-کاهش بلندی
-تجویز آزمایشی دارو برای درمان اسپاسم یا خستگی
-وضعیت مناسب نشستن، حمایت سر و تنه
-تمرین روی کنترل و حمایت تنفسی
-یادگیری تکنیک های تنفس دیافراگمی
-استفاده از اسپیرومتر برای کنترل دم لازم و کافی برای گفتار
-استفاده از ضبط صوت، یا نرم‌افزار کامپیوتری گفتار برای کنترل بلندی صدا
-تمرین روی عبارت بندی (حداکثر تعداد واژه ها در هر واحد تنفسی) هنگام خواندن با صدای بلند و سپس هنگام محاوره
-استفاده از تقویت کننده صوتی قابل حمل
-بلندی یکنواخت ضبط صدا هنگام خواندن از روی متونی که در آن ها زیر کلمات خاصی خط کشیده شده است (خواننده باید این کلمات را با صدای بلندتر بیان کند زیرا اهمیت معنایی دارند)
-انتقال مهارت جدید از خواندن شفاهی به محاوره
-بلندی بیش از حد و متغیر
-تجویز آزمایشی دارو برای درمان ترمور و آتاکسی
-وضعیت نشستن، حفظ وضعیت تنه و کنترل سر
-تکنیک های ریلکسیشن و بازخورد زیستی / EMG جهت افزایش کارایی عضلات در تنفس راحت به منظور شروع راحت آوازسازی و گفتار
-ضبط صوت یا نرم‌افزار های کامپیوتری گفتار جهت کنترل افزایش ناگهانی بلندی صدا
-تمرین روی مهارت های جدید هنگام خواندن با صدای بلند و محاوره
-اختلالات کیفیت صوت
-کیفیت صوتی خشن و پرفشار
-تجویز آزمایشی دارو برای درمان اسپاسم
-تمرین جهت بهبودی سیستم تنفس برای گفتار
-تکنیک های ریلکسیشن و بازخورد زیستی / EMG برای بررسی توانایی کنترل عضلات حنجره و شروع راحت آوا سازی
-استفاده از رویکرد دهان باز و آه و خمیازه در تمرینات گفتاری
-ضبط صدا و استفاده از نرم‌افزار های کامپیوتری نظیر نرم‌افزار به تصویر درآورنده زیر و بمی صدا برای شناسایی و تنظیم کیفیت صوتی مطلوب
-تمرین روی مهارت های جدید در قالب کلمات، جملات و محاورات گروهی
-بیش خیشومی
-تمرینات نرم کامی برای بهبودی کفایت کامی – حلقی
-افزایش حمایت تنفسی برای گفتار
-تمرین تولیدی روی همخوان های انفجاری و همخوان های خیشومی هم جایگاه (یعنی تمرین روی تولید «ب، م» و «د، ن» با کمک لیستی از واژه های جفت کمینه)
-رویکرد دهان باز برای هدایت جریان هوای بیشتر به دهان
-کاهش سرعت گفتار به منظور فراهم کردن زمان بیشتر جهت حرکات نرم کامی
-ضبط صدا برای شناسایی کیفیت صوتی مطلوب
-تمرین روی مهارت جدید در قالب واژه ها، جملات و محاوره گروهی
-استفاده از پروتز بالابرنده کامی جهت کمک به بسته شدن دریچه کامی حلقی
-ترمور صوتی
-تجویز آزمایشی دارو برای درمان ترمور و آتاکسی
-تعیین وجود شرایط لازم برای تزریق بوتوکس
-اصلاح وضعیت نشستن، حفظ وضعیت تنه و کنترل سر
-تکنیک های ریلکسیشن و بازخورد زیستی / EMG برای کنترل ترمور و آوازسازی نرم و راحت
-ضبط صوت و استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری گفتار جهت کنترل شکست‌های آوازسازی و تشخیص کیفیت صوتی مطلوب
-تمرین روی مهارت‌های جدید هنگام خواندن با صدای بلند و هنگام محاوره
-اختلالات تولید
-تولید غیر دقیق یا شکست‌های تولیدی غیر عادی
-تجویز آزمایشی دارو برای درمان اسپاسم، ترمور، آتاکسی و/ یا خستگی
-وضعیت مناسب نشستن، حمایت سر و تنه
-تمرینات دهانی روی لب‌ها، زبان، نرمکام و فک پایین جهت بهبود دامنه حرکت، قدرت، سرعت و هماهنگی
-افزایش حمایت و کنترل تنفسی برای گفتار
-تکنیک های ریلکسیشن و بازخورد زیستی / EMG برای کنترل تون عضلانی و حرکات اندام های تولیدی خاص و زمانبندی مناسب سیستم های تنفسی، آوازسازی و تولیدی
-شناسایی الگو های خطا و تمرینات تنفسی خاص
-تمرینات جبرانی نظیر کاهش سرعت، تولید با اغراق، عبارت بندی و مکث های استراتژیک هنگام خواندن با صدای بلند و محاورات گروهی
-استفاده از تخته سرعت سنج یا بازخورد تاخیری شنیداری جهت کاهش سرعت گفتار و افزایش خود کنترلی و خود اصلاحی فعالانه
-استفاده از ضبط صوت یا نرم‌افزار کامپیوتری گفتار برای کنترل دقت تولیدی
-تمرین روی مهارت جدید هنگام خواندن با صدای بلند و محاورات گروهی با تاکید بر وضوح، قابلیت فهم و طبیعی به نظر رسیدن گفتار
آ-موزش گوش کردن فعالانه، درخواست برای گرفتن بازخورد و آگاه کردن شریک / شرکای ارتباطی از مناسب ترین نحوه ارائه راهنمایی به بیمار مبتلا به دیزارتری
-استفاده از ابزار های ارتباطی دیگر در نقایص شدید تا عمیق: ابزار های ارتباطی بسیار ساده نظیر تخته واژگان یا تخت حروف الفبا یا سیستم های کامپیوتری الکتریکی پیچیده و قابل حمل برای گفتار.
-اختلالات نوای گفتار (آشفتگی جریان طبیعی گفتار)
-کاهش بلندی مناسب
-مقابله با الگو های غیر طبیعی یکنواختی گفتار و تمرین روی تغییرات طبیعی در بلندی، کشش و زیر و بمی واژه های کلیدی در عبارات و جملات
-بلندی یکنواخت
-استفاده از ضبط صوت جهت مقایسه گفتار یکنواخت با گفتار حاوی تکیه هنگام ارزیابی ادراکی گفتار طبیعی
-زیر و بمی یکنواخت
-تمرین روی تاکید کردن روی واژه‌های مهم هنگام سوال و جواب: «مریم کجا رفت؟» … «مریم به خانه رفت.»
-کاهش تکیه
-خط کشیدن زیر کلمات کلیدی معنادار و تاکید روی آن ها هنگام خواندن متن
-تکیه مساوی یا بیش از حد
-استفاده از ضبط صوت جهت کمک به بیمار در تشخیص پارامتر های تکیه طبیعی صوت هنگام تغییر بلندی، کشش یا زیر و بمی صوت (ارزیابی موارد فوق به صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر صورت می گیرد)
-بلندی متغیر و بیش از حد
-استفاده از نرم‌افزار های کامپیوتری گفتار جهت کمک به اعمال تغییرات مورد نظر در فرکانس پایه و شدت
-زیر و بمی یکنواخت
-شناسایی و تمرین روی تغییرات یا الگو های طبیعی آهنگین گفتار در واحد های تنفسی
-تمرین روی آهنگ افتان هنگام بیان جملات خبری و آهنگ خیزان هنگام بیان جملات پرسشی
-استفاده از ضبط صوت هنگام خواندن اشعار با صدای بلند و تمرین روی الگو های اغراق آمیز تکیه، آهنگ و ریتم
-کاهش سرعت، سرعت متغیر
-کنترل سرعت گفتار از طریق مکث کردن در مکان های مناسب و منطقی جهت بهبود تولید و هماهنگی سیستم ها، واحد های تنفسی و تسهیل درک توسط شنونده
-استفاده از ابزار های کنترل سرعت نظیر تخته سرعت سنج بازخورد تاخیری شنیداری یا تخته حروف الفبا؛ انتقال توانایی کنترل سرعت در موقعیت های مختلف بدون استفاده از دستگاه
-عبارات کوتاه، مکث های طولانی
-بهبود کنترل و حمایت تنفسی برای گفتار و افزایش تعداد کلمات صحیح تولید شده در هر واحد تنفسی
-سکوت های نامناسب
-مشخص کردن عبارات معنی دار در مکان های منطقی متن قبل از خواندن آن با صدای بلند
-تاکید بر تغییرات طبیعی، عبارات کوتاه و بلند بر اساس ویژگی های نحوی و معنایی متن و نه محدودیت های فیزیولوژیکی بیمار
-استفاده از ضبط صوت جهت حذف سکوت ها و عبارت بندی نامناسب؛ کنترل سرعت و جریان گفتار طبیعی هنگام محاوره و خواندن متن با صدای بلند
