کاردرمانی برای کودکان بیش فعال یکی از روش های درمانی مورد استفاده در کودکان بیش فعال می باشد.در مرکز تشخیص و درمان بیش فعالی با بهره گیری از تکنیک های خاص درمانی مانند، ماساژ درمانی بیش فعالی، تکنیک های آرام سازی، کنترل خشم و یکپارچگی حسی می توان رفتارهای تکانشگری کودکان بیش فعال را کاهش داد، استفاده از اتاق تاریک بینایی، اتاق شنیداری و سنسوری روم در بهبود توجه و تمرکز این کودکان نقش بسزایی دارد. مرکز کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر در حیطه درمان کودکان بیش فعال و نقص توجه به صورت تخصصی فعالیت می نماید و با در اختیار داشتن تیم با تجربه گفتاردرمان، کاردرمان و روانشناس کودک توانسته است مشکلات این کودکان را درمان و با استفاده از تکنیک های رفتاردرمانی، رفتارهای مناسب اجتماعی را جایگزین نماید.
کودک بیش فعال
بعضی مواقع کودک بیش فعال و نقص توجه شما کاری را خیلی سریع انجام می دهد. چه اتفاقی ممکن است روی دهد؟
ممکن است:
- بیفتد
- فراموش کند که لباس هایش را به طور کامل مرتب کند.
- وسایل را بیندازد.
- ایده خوبی به ذهنش نیاید.
- به وسایل تنه بزند.
- وسایلش را در اتاق خواب بگذارد و برود.
- قبل از یادداشت کردن تکالیف از کلاس خارج شود.
- دستورالعمل ها را به طور کامل نخواند.
تمرینات کاردرمانی برای بیش فعالی به این کودکان کمک می کند تا توجه و تمرکز خود را بیشتر کرده و سطح توانایی خود را بالا ببرد.
کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه
بخش سنسوری روم با استفاده از ابزارهای الکترونیکی حواس کودک را تحریک کرده و یکپارچگی حسی را در کودکان بیش فعال ایجاد می نماید استفاده از این ابزارها در کنار کاردرمانی حسی حرکتی نقش بسزایی در کاهش حرکات اضافه در کودکان بیش فعال دارد. یکی دیگر ار تکنیک های کاردرمانی برای کودکان بیش فعال اتاق تاریک بینایی می باشد که با استفاده از برنامه های کامپیوتری در تقویت توجه و حافظه بینایی کمک می کند. اتاق شنیداری نیز موجب بهبود مهارت های شنیداری در کودک می گردد. بخش رفتاردرمانی و بازی درمانی کودکان با بیش فعالی و نقص توجه از دیگر بخش های کلینیک کاردرمانی در بیش فعالی است که در ایجاد رفتارهای اجتماعی مناسب و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در کودک بیش فعال استفاده می شود.
تمرینات کاردرمانی در کودکان بیش فعال برای آرام‌سازی
حرکات آساناها جزو تمرینات کاردرمانی هستند که می تواند به کودک در آرام کردن خود کمک کند.
- حالت استراحت: روی زمین دراز بکشد، دستها را در کنار بدن قرار داده و پاها را به اندازه عرض شانه باز کند. کف دستها به سمت بالا، پشت دستها در تماس با زمین باشد. انگشتان را شل کند. اگر احساس راحتی می کند، بهتر است چشم ها را بسته و تمام بدن را رها و شل کند. حدود یک دقیقه در این حالت به آرام شدن و ریتم نفس ها توجه کند. از کودک بخواهید برای آرام کردن خود سعی نکند بلکه فقط آرام شدن خود را مشاهده کند. می‌توانید دقایق بیشتری کودک را در این حالت نگهدارید. حالا در حالت دراز کشیده دستها و پاها را به سمت خارج از بدن روی زمین بکشد. از قسمت کمر به سمت بالا و پایین هر لحظه کشش را بیشتر کند.
کاردرمان کودک بیش فعال باید تاکید کند در تمام این مدت نفس ها آرام و عضلات صورت راحت باشد. در این حرکت وجود ۲۰ ثانیه باقی بماند و بعد خود را رها کند.
- زانو به پیشانی: همان طور که به پشت دراز کشیده است، زانوی پای چپ را خم کرده و با دست به داخل شکم فشار دهد. سر را به سمت زانو بلند کند. در این حالت عضلات شکم کاملا راحت است و روده ها ماساژ داده می شوند. تا ده شماره در این حالت باقی بماند و بعد با آرامی از حرکت خارج شود. در زمان برگشت تک تک مهره ها را حس کند. این حرکت را یک بار هم با پای راست و سپس با هر دو پا انجام دهد.
- حرکت نشسته «لوتوس» : چهار زانو روی زمین بنشیند. قوزک پای چپ را روی ران راست و قوزک پای راست را روی ران چپ قرار دهد. سپس دست های خود را روی زانوها گذاشته و سر و پشت خود را صاف کند.
- حرکت درخت: در حالت ایستاده پاها را جفت کند. انگشتان شست و پاشنه ها نزدیک هم باشد. ساق پا و ران ها راست و کشیده و ستون فقرات عمود بر زمین باشد. پای راست را از سمت داخل در قسمت بالای ران پای چپ بگذارد و کمی فشار دهد. دستها را از دو طرف بلند کند. کف دست ها را روی هم و بالای سر نگه دارد. این حرکت تعادلی است و بهتر است برای انجام آن به یک نقطه خیره شود و خود را در حالت تعادل مشاهده کند. بعد از ۱۰ ثانیه از حرکت خارج شود و با پای دیگر آن را تکرار کند. از کودک بیش فعال بخواهید در این حرکت بدن خود را مانند یک درخت تجسم کند که ریشه های آن داخل زمین است و دست های قشنگتان مانند شاخه های درخت رو به آسمان کشیده شده است.
- حرکت خم به جلو: در حالت ایستاده پاها را دو برابر عرض شانه از هم باز کند. دست ها را از دو طرف باز کند. بالا تنه را به سمت راست چرخانده به جلو خم شود. دست راست را روی پای چپ بگذارد و دست چپ را به سمت بالا بکشد. سعی کنید به دست چپ نگاه کند. تا ۱۰ شماره در این حالت بماند. سپس با دست دیگر حرکت را انجام دهد.
- حرکت هلال ماه: در حالت ایستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده، دستها را از پشت روی باسن بگذارد. تا آنجا که می تواند به سمت عقب خم شود. بدون آنکه پاها از جایشان حرکت کند. در این حالت چشمها و دهان باز و نفس ها آرام و بدون فشار است. پس از ۱۰ ثانیه به آرامی به حالت اول برگردد.
- حرکت کمان: از کودک بیش فعال بخواهید به شکم روی زمین دراز بکشد، زانوها را از پشت خم کند. بالا تنه را به سمت بالا بیاورد. سعی کنید پا ها را با دست هایش بگیرد و به سمت سر بکشد. سر به طرف بالا باشد. به بالا نگاه کرده و سپس کشش را زیاد کند. سعی کنید پاهایش را بیشتر از زمین جدا کند و مانند یک قوس کمان شود. پس از ۱۰ شماره و به آرامی پاها را پایین آورده روی زمین دراز بکشد و اثر حرکت را در درون خود مشاهده کند. تنفس و جنب و جوش درون تان را ببینید.
- استراحت عمیق: از کودک بیش فعال بخواهید پس از انجام همه تمرینات، به پشت روی زمین دراز کشیده خود را کاملا رها کند. چشمهایتان را ببندید و به نفس هایتان توجه کنید. سعی کنید حواس کودک کاملا در درون باشد و به چیز دیگری فکر نکند. به کف پا ها توجه کنید و کف پاها را به جلو و عقب بکشید. کودک باید به وضعیت پاها آگاه باشد و به احساس به وجود آمده توجه کند. زانوها را چند بار سفت و شل کند. ران ها را سفت و سپس رها کند. دستها را مشت کرده و رها کند. حالا گرما در دست ها احساس می شود. این گرما تمام بدن کودک شما را فرا گرفته است.
کف پاها، زانوها، رانها، شکم و سینه گرم هستند. کودک شما خیلی آرام و گرم هست. سعی کنید بدن کودک از نوک پا تا فرق سر هیچ حرکتی نکند. برای چند دقیقه در این حالت بماند. برای خارج شدن از این حرکت چشم ها را باز کند و بدن خود را کمی بکشد حالا کاملاً احساس آرامش می کند.شما می توانید هر روز این حرکات را در خانه نیز با کودک بیش فعال تمرین کنید.
توانبخشی شناختی در کاردرمانی بیش فعالی
در توانبخشی شناختی، نقایص شناختی کودک دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی شناسایی شده و با تمرینات شناختی پیش رونده مورد ترمیم قرار می گیرد. اساس توانبخشی شناختی، ترمیم ساختار مغزی آسیب دیده با اصلاح کار کرد شناختی معیوب است. به توانبخشی شناختی افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی از دو منظر می توان نگاه کرد. از یک جهت می توان آموزش شناختی در کنار کاردرمانی بیش فعالی را به عنوان اولویت درمانی در این اختلال در نظر گرفت. اعتقاد به چنین دیدگاهی، بر این اساس ایجاد شده که اختلال نقص توجه و بیش فعالی با نقص های عصب شناختی همراه است که این نقص ها بسیاری از علائم اختلال را ایجاد می کنند. از این رو، با تمرین و بهبود این ساز و کارهای شناختی می توان شدت علائم را کاهش داد و نشانه های این اختلال را بهبود بخشید. دیدگاه دوم توانبخشی شناختی را به عنوان یکی از درمان هایی که برای افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی می تواند به کار گرفته شود در کنار سایر درمان ها در نظر می گیرد. این دیدگاه تأثیر توانبخشی شناختی را بر نقص های عصب شناختی هدف قرار می دهد و لزوماً این درمان را با کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی مرتبط نمی داند.
اثر توانبخشی شناختی بر کاردرمانی بیش فعالی
به طور کلی، از نظر روش اجرا، توانبخشی شناختی می تواند به روش های مختلفی از جمله قلم کاغذی، حرکتی و رایانه ای در تکالیف مختلف استفاده شود. مداخلات شناختی که با استفاده از رایانه انجام می شوند در قالب برنامه های متعددی تهیه شده اند که نام تعدادی از این روش ها پیش تر آمده است. تعداد جلسات، طول هر جلسه، تعداد جلسات در هر هفته برای هر برنامه متفاوت است. برای مثال تعدادی از برنامه هایی که برای توانبخشی توجه طراحی شده اند عبارت اند از: توجه کن، فوکوس پوکوس ،آکیتن ،آرام، پارت، کارا. این برنامه ها با وجود این که از یک الگوی پیش رونده در تکالیف ( شروع با تکالیف آسان و افزایش تدریجی پیچیدگی تکلیف) استفاده می کنند و همچنین اغلب انواع ثابتی از توجه را هدف قرار می دهند اما روش اجرای متفاوتی دارند. به طور کلی دو یا سه جلسه توانبخشی شناختی در هفته برای مداخله اثربخش توصیه می شود. آنچه که از جمع بندی این مطالعات بر می آید این است که اثر روش های توانبخشی شناختی و کاردرمانی بیش فعالی بر کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی در سنین پایین تر بیشتر است. دلیل این یافته را می توان انعطاف پذیری بیشتر مغز در سنین پایین تر دانست. همان طور که مروز برنامه ها نشان می دهد نتایج در رابطه با اثر بخشی توانبخشی شناختی متناقض است. اثربخشی برنامه هایی که با هدف افزایش توجه طراحی شده اند به نسبت برنامه هایی که به مداخله روی حافظه فعال می پردازند، بیشتر است. مطالعات نشان دادند که با وجود این که تمرینات حافظه فعال بر عملکرد های حافظه ای مؤثر هستند، این تأثیرات دارای اثرات انتقالی نیستند بدین معنا که نمی توان پیشرفتی را در سایر کارکرد های شناختی که توانبخشی نشده بود، مشاهده کرد. علی رغم این که در بعضی موارد گزارش والدین نشان می دهد که کارکرد های اجرایی کودکان بهبود پیدا کرده است، ولی این اثرات در آزمون های عصب شناختی قابل مشاهده نیست.
کاهش نشانه های بیش فعالی با کاردرمانی
با این وجود، گروهی اثر بخشی توانبخشی حافظه فعال بر بهبود توانایی های حافظه ای و عدم کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بیان می کنند. بر اساس نظر کورتس این عدم تأثیر می تواند به ۴ دلیل اتفاق افتاده باشد:
۱- نقص های حافظه فعال بر سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی تأثیری ندارد. 2- حتی اگر در سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی نقش داشته باشند، این عدم تأثیر می تواند به خاطر نوع مداخله ای باشد که امروزه ارائه می شود. ۳- آموزش هایی که امروزه برای حافظه فعال ارایه می شود انواعی از حافظه را هدف قرار می دهند که نقص بنیادین اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیستند. ۴- آموزش ها تأثیرات پیرامونی ایجاد می کنند و بر شبکه های زیربنایی مغزی که نقص های عصب شناختی را ایجاد می کنند و مسئول اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، تأثیری ندارند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که توانبخشی حافظه فعال شرط لازم و کافی برای بهبود اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیست. اساساً مشکل محوری اختلال نقص توجه و بیش فعالی حافظه فعال نیست. لازم به ذکر است تنوع تکالیف برنامه درمانی عاملی مهم و اثر گذار در تعمیم توانبخشی شناختی است. در برنامه هایی که اکثراً در یک دامنه تخصصی و محدود تقویت صورت می گیرد، تعمیم ناقص خواهد بود.
سوالات متداول:
1-آیا کاردرمانی فقط برای کودکان با ADHD شدید مفید است؟
خیر، کاردرمانی برای کودکان با هر سطحی از ADHD مفید است. حتی کودکان با علائم خفیف نیز میتوانند از کاردرمانی بهره‌مند شوند، زیرا این روش درمانی به آنها کمک میکند تا مهارتهای توجه، سازماندهی، و برنامهریزی خود را بهبود بخشند. کاردرمانی میتواند به کودکان کمک کند تا در مدرسه، خانه، و اجتماع عملکرد بهتری داشته باشند.
2- آیا کاردرمانی میتواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ADHD کمک کند؟
بله، کاردرمانی میتواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ADHD کمک کند. با تقویت مهارتهای توجه، تمرکز، و سازماندهی، کودکان میتوانند بهتر بر تکالیف مدرسه متمرکز شوند و آنها را به موقع انجام دهند. همچنین، کاردرمانی به کودکان کمک میکند تا مهارتهای برنامهریزی و مدیریت زمان را یاد بگیرند، که این امر به بهبود عملکرد تحصیلی آنها کمک میکند.
2 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
پسرم به دلیل نقص توجه، در انجام کارهای پیچیده مشکل داشت. دکتر صابر از طریق کاردرمانی با تقسیم کارها به مراحل کوچک‌تر، به او کمک کرد تا بهتر عمل کند و بهتر بشه
دخترم بخاطر بیش فعالیش و نداشتن تمرکز، در انجام تکالیف مدرسه بسیار کند بود و دائماً حواسش پرت می‌شد. پس از شروع کاردرمانی در کلینیک دکتر صابر، کاردرمانگران با ایجاد یک برنامهریزی منظم و استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی، به او کمک کردند تا سریع‌تر و مؤثرتر کار کند.