کاردرمانگر بیش فعالی کودکان تستی را برای یافتن نقاط قوت و ضعف کودک شما انجام می دهد تا بیش فعالی او را تشخیص دهد. سپس روش هایی را برای کمک به رفع این مشکلات توصیه می کند. به عنوان مثال کاردرمانگر بازی هایی همچون گرفتن یا ضربه زدن به توپ را برای بهبود هماهنگی کودک انجام می دهد. فعالیت هایی را برای رفع خشم و پرخاشگری انجام می دهد. به آموزش مهارت های اجتماعی می پردازد. شما می توانید برای پیدا کردن یک کار درمانگر بیش فعالی واجد شرایط در منطقه خود در گوگل جستجو کنید. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین کاردرمانی بچه های بیش فعال، با بهترین کاردرمانگر کودکان بیش فعال به گفتاردرمانی و کاردرمانی بیش فعالی می پردازد. کاردرمانگر کودکان بیش فعال تلاش می کنند در راستای درمان بیش فعالی و تکانشگری کودکان اعتماد به نفس و عزت نفس آسیب دیده کودک را درمان نموده و رفتارهای صحیح اجتماعی را اصلاح نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توانبخشی شناختی در کاردرمانی بیش فعالی
در توانبخشی شناختی، نقایص شناختی کودک دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی شناسایی شده و با تمرینات شناختی پیش رونده مورد ترمیم قرار می گیرد. اساس توانبخشی شناختی، ترمیم ساختار مغزی آسیب دیده با اصلاح کار کرد شناختی معیوب است. به توانبخشی شناختی افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی از دو منظر می توان نگاه کرد. از یک جهت می توان آموزش شناختی در کنار کاردرمانی بیش فعالی را به عنوان اولویت درمانی در این اختلال در نظر گرفت. اعتقاد به چنین دیدگاهی، بر این اساس ایجاد شده که اختلال نقص توجه و بیش فعالی با نقص های عصب شناختی همراه است که این نقص ها بسیاری از علائم اختلال را ایجاد می کنند. از این رو، با تمرین و بهبود این ساز و کارهای شناختی می توان شدت علائم را کاهش داد و نشانه های این اختلال را بهبود بخشید. دیدگاه دوم توانبخشی شناختی را به عنوان یکی از درمان هایی که برای افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی می تواند به کار گرفته شود در کنار سایر درمان ها در نظر می گیرد. این دیدگاه تأثیر توانبخشی شناختی را بر نقص های عصب شناختی هدف قرار می دهد و لزوماً این درمان را با کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی مرتبط نمی داند.
اثر توانبخشی شناختی بر کاردرمانی بیش فعالی
به طور کلی، از نظر روش اجرا، توانبخشی شناختی می تواند به روش های مختلفی از جمله قلم کاغذی، حرکتی و رایانه ای در تکالیف مختلف استفاده شود. مداخلات شناختی که با استفاده از رایانه انجام می شوند در قالب برنامه های متعددی تهیه شده اند که نام تعدادی از این روش ها پیش تر آمده است. تعداد جلسات، طول هر جلسه، تعداد جلسات در هر هفته برای هر برنامه متفاوت است. برای مثال تعدادی از برنامه هایی که برای توانبخشی توجه طراحی شده اند عبارت اند از: توجه کن، فوکوس پوکوس ،آکیتن ،آرام، پارت، کارا. این برنامه ها با وجود این که از یک الگوی پیش رونده در تکالیف ( شروع با تکالیف آسان و افزایش تدریجی پیچیدگی تکلیف) استفاده می کنند و همچنین اغلب انواع ثابتی از توجه را هدف قرار می دهند اما روش اجرای متفاوتی دارند. به طور کلی دو یا سه جلسه توانبخشی شناختی در هفته برای مداخله اثربخش توصیه می شود. آنچه که از جمع بندی این مطالعات بر می آید این است که اثر روش های توانبخشی شناختی و کاردرمانی بیش فعالی بر کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی در سنین پایین تر بیشتر است. دلیل این یافته را می توان انعطاف پذیری بیشتر مغز در سنین پایین تر دانست. همان طور که مروز برنامه ها نشان می دهد نتایج در رابطه با اثر بخشی توانبخشی شناختی متناقض است. اثربخشی برنامه هایی که با هدف افزایش توجه طراحی شده اند به نسبت برنامه هایی که به مداخله روی حافظه فعال می پردازند، بیشتر است. مطالعات نشان دادند که با وجود این که تمرینات حافظه فعال بر عملکرد های حافظه ای مؤثر هستند، این تأثیرات دارای اثرات انتقالی نیستند بدین معنا که نمی توان پیشرفتی را در سایر کارکرد های شناختی که توانبخشی نشده بود، مشاهده کرد. علی رغم این که در بعضی موارد گزارش والدین نشان می دهد که کارکرد های اجرایی کودکان بهبود پیدا کرده است، ولی این اثرات در آزمون های عصب شناختی قابل مشاهده نیست.
کاهش نشانه های بیش فعالی با کاردرمانی
با این وجود، گروهی اثر بخشی توانبخشی حافظه فعال بر بهبود توانایی های حافظه ای و عدم کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بیان می کنند. بر اساس نظر کورتس این عدم تأثیر می تواند به ۴ دلیل اتفاق افتاده باشد: ۱- نقص های حافظه فعال بر سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی تأثیری ندارد. 2- حتی اگر در سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی نقش داشته باشند، این عدم تأثیر می تواند به خاطر نوع مداخله ای باشد که امروزه ارائه می شود. ۳- آموزش هایی که امروزه برای حافظه فعال ارایه می شود انواعی از حافظه را هدف قرار می دهند که نقص بنیادین اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیستند. ۴- آموزش ها تأثیرات پیرامونی ایجاد می کنند و بر شبکه های زیربنایی مغزی که نقص های عصب شناختی را ایجاد می کنند و مسئول اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، تأثیری ندارند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که توانبخشی حافظه فعال شرط لازم و کافی برای بهبود اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیست. اساساً مشکل محوری اختلال نقص توجه و بیش فعالی حافظه فعال نیست. لازم به ذکر است تنوع تکالیف برنامه درمانی عاملی مهم و اثر گذار در تعمیم توانبخشی شناختی است. در برنامه هایی که اکثراً در یک دامنه تخصصی و محدود تقویت صورت می گیرد، تعمیم ناقص خواهد بود.
گزارش های موردی کاردرمانی بیش فعالی
علیرضا
شرح حال
علیرضا ۷/۵ ساله، دانش آموز کلاس اول ابتدایی در مهر ماه سال ۱۳۹۴ به همراه والدین به روانپزشک مراجعه کرده و با تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی تحت درمان دارویی (ریتالین) قرار گرفته است. مشاهدات بالینی و گزارش ما در نشانگر رفتار های ناسازگارانه کودک از جمله عادت به کندن ناخن، تحریک پذیری بدون فکر، انجام رفتار های خارج از نزاکت و به کار بردن الفاظ نامناسب نسبت به بزرگتر ها ، نا آرامی و بی قراری، مدام در حال جنب و جوش بودن، ایجاد دردسر های متعدد، رفتار های پرخاشگرانه، عدم حرف شنوی از دیگران، به اتمام نرساندن کارها و تکالیف و تمایل به فرمان دادن به همسالان و حتی بزرگسالان با شدت زیاد بود. مادر به این موضوع اشاره کرد که پدر کودک نیز رفتار های ناسازگارانه متعددی از جمله اعتیاد به مواد مخدر (شیشه) ، برقراری روابط جنسی نامشروع، رانندگی پرخطر و مشکل ساز، ایجاد تنش و درگیری همه روزه در محیط کار و منزل دارد و همچنین به لکنت زبان نیز مبتلاست.
ارزیابی شناختی
آزمون خطر پذیری بادکنکی (بارت) ، پرسش نامه اثر دیر کرد پاداش (کاهش ارزش تعویقی) ، آزمون برو – نرو، آزمون چند محرک پیشین و آزمون تخمین زمان برای ارزیابی کارکرد های شناختی کودک انجام شد.
توانبخشی شناختی
مداخله بر اساس بسته توانبخشی شناختی پارت صورت گرفت. محتوای جلسات توانبخشی شامل مداخله مبتنی بر ادراک زمان، یک مداخله انفرادی است که طی ۱۰ جلسه انجام می شود و شامل ۴ تکلیف کامپیوتری ادراک زمان است. به طور کلی به هنگام انجام برنامه مداخله و اجرای بسته پارت افزایش نمرات از مرحله خط پایه به مرحله مداخله صورت گرفت و روند نزولی نمودار تصمیم گیری پرخطر و تکانشگری هم بهبودی را در این کار کرد ها در بیمار نشان می دهد. همچنین سطح نمرات در مراحل درمان بالاتر از سطح نمرات وی در مراحل خط پایه بود.
مانی
شرح حال
مانی ۸ ساله دانش آموز کلاس دوم دبستان و تنها فرزند خانواده است. از ۴ سالگی، به تشخیص روانپزشک دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی است و ریتالین مصرف می کند. بر اساس گزارش های مادر، مانی از بدو تولد نا آرام و بدخلق بوده است. در مدرسه یک جا آرام و قرار ندارد با دوستان خود کتک کاری می کند و به طور کلی رفتار های تکانشی و انفجاری دارد.
ارزیابی شناختی
آزمون های چند محرک پیشین، استروپ، برو – نرو، ثبت توجه و ردیابی به ترتیب برای ارزیابی کارکرد های حافظه فعال، کنترل مهاری، توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی اجرا شدند.
توانبخشی شناختی
بسته توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت (کرتکس) ، برای مداخله مورد استفاده قرار گرفت. این بسته ساختار ۱۲ جلسه ای دارد و شامل تمرینات حرکتی جهت تقویت توجه، حافظه کاری، کنترل مهاری و انعطاف پذیری شناختی است. در هر جلسه تکالیف حرکتی با هدف کسب مهارت های توجه انتخابی، توجه پایدار، انتقال توجه، حافظه کاری کنترل مهاری و انعطاف پذیری شناختی بسته به سطح توانایی کودک گنجانده می شود و در صورت کسب مهارت کافی توسط کودک در زمینه هر کدام از تکالیف، نوع و شکل تکلیف مورد نظر با حفظ هدف تغییر می یابد و به تدریج متنوع تر و مشکل تر خواهد شد. نتایج نشان داد برنامه توانبخشی شناختی کرتکس کنترل مهاری بیمار را بهبود بخشیده است. در آزمون برو – نرو، بر اساس نتایج نمره بیمار در تعداد پاسخ های درست برو در پس آزمون افزایش پیدا کرده است و همچنین تعداد پاسخ های غلط برو در پس آزمون کاهش پیدا کرده است که همگی نشان دهنده کاهش سطح تکانشگری است. همچنین در نتایج آزمون استروپ (مرحله سوم) کاهش سطح خطا و افزایش زمان آزمون نشان دهنده بهبود سطح توجه و کنترل مهاری است. نتایج آزمون ثبت توجه در مؤلفه های خطای ارتکاب، خطای حذف و زمان، حاکی از اثر بخشی برنامه توانبخشی شناختی کرتکس بر بهبود و تقویت انواع توجه است تعداد انواع خطا در آزمون استروپ و آزمون ثبت توجه کاهش پیدا کرده است و زمان نسبی پاسخ دهی افزایش پیدا کرد که نشان دهنده افزایش دقت عمل بیمار است. همچنین نتایج آزمون چند محرک پیشین در مؤلفه پاسخ صحیح و زمان حاکی از بهبود نسبی عملکرد حافظه بیمار است و در آخر نتایج آزمون ردیابی در مؤلفه تعداد خطا و زمان کلی نشان دهنده بهبود انعطاف پذیری شناختی این بیمار است.
مهدی
شرح حال
مهدی ۸ ساله، دانش آموز کلاس دوم ابتدایی، فرزند دوم و کوچک خانواده است. فرزند دیگر نیز پسر و ۱۰ سال بزرگتر است. زایمان به صورت سزارین در سن ۳۵ سالگی مادر بوده است. بیمار توسط روانپزشک به کلینیک توانبخشی مراجعه نموده است. بیمار تاکنون درمان جانبی یا دارویی دریافت نکرده است. شکایت اصلی مادر، مشکلات شدید درسی به خصوص در حل مسائل ریاضی و همچنین دیکته نویسی، بی قراری، بلند شدن مرتب از روی صندلی، به اتمام نرساندن تکالیف، پرخاشگری (کتک زدن به جای صحبت کردن) ، فراموش کردن بیشتر کارهای محوله، عدم توانایی برقراری ارتباط با همسالان، مشکلات شدید در ارتباط با برادر بزرگتر و نداشتن دستورپذیری از هیچ کدام از اعضای خانواده است. شکایات مشابهی در مدرسه نیز از طرف معلم به مادر منتقل شده است.
ارزیابی شناختی
آزمون برو – نرو و آزمون استروپ جهت ارزیابی کنترل مهاری، آزمون چند محرک پیشین برای ارزیابی حافظه فعال، آزمون ثبت توجه و آزمون ردیابی برای ارزیابی توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی در ۵ نوبت با فواصل زمانی دو هفته مورد استفاده قرار گرفت.
توانبخشی شناختی
مداخله بر اساس برنامه توانبخشی شناختی باران صورت گرفت محتوای جلسات توانبخشی شامل تمرینات تعادلی پیشرونده همراه با تمرینات شناختی است که در حین تکالیف تعادلی از کودک پرسیده می شود.
نتایج نشان داد، به طور کلی به هنگام انجام برنامه مداخله (برنامه توانبخشی باران) ، افزایش نمرات از مرحله خط پایه به مرحله مداخله صورت گرفت و روند صعودی نمودار هم بیانگر بهبودی عملکرد های اجرایی در کودک است. همچنین سطح نمرات در مراحل درمان بالاتر از سطح نمرات وی در مراحل خط پایه است و بدین ترتیب نتیجه گرفته می شود که برنامه توانبخشی شناختی باران موجب بهبود عملکرد های اجرایی (کنترل مهاری، توجه پایدار، حافظه فعال و انعطاف پذیری شناختی) در کودک شده است.
مهسا
شرح حال
مهسا دختری ۱۲ ساله دانش آموز کلاس ششم است. او در خانواده ای ۵ نفره زندگی می کند. مادر ۴۰ ساله خانه دار و پدر شغل آزاد دارد. بیمار با تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی توسط روانشناس به کلینیک دانشگاه شهید بهشتی مراجعه نموده است. مشاهدات بالینی نشان می دهد کودک خوب ارتباط برقرار می کند، رفتار های مبتنی بر بیش فعالی دارد و علائم نقص توجه و بیش فعالی در او مشهود است. آرام و قرار ندارد، دائماً وسایل اتاق را دستکاری می کند و به بهانه های مختلف از جلسه بیرون می رود. در کلاس درس دائم حواسش پرت می شود و نمی تواند یک جا بنشیند و بر تکالیف درسی متمرکز بماند و تکالیفش را به درستی انجام نمی دهد، بلند صحبت می کند که این رفتارش باعث اعتراض هم کلاسی هایش می شود و دائماً نظم کلاس را بر هم می زند.
ارزیابی شناختی
آزمون های چند محرک ،پیشین استروپ، برو / نرو، ثبت توجه به ترتیب برای ارزیابی کارکرد های حافظه فعال، کنترل مهاری و توجه پایدار استفاده شد.
توانبخشی شناختی
مداخله بر اساس بسته توانبخشی شناختی پارس صورت گرفت. محتوای جلسات توانبخشی شامل مداخله مبتنی بر تقویت انواع توجه و بهبود کنترل مهاری است که ۱۸ جلسه به طول انجامید.
نتایج مداخله نشان داد، برنامه توانبخشی شناختی پارس کنترل مهاری بیمار را بهبود بخشیده است، همان طور که نمرات آزمون برو / نرو نشان داد نمره بیمار در زمان نسبی پاسخ های درست برو در پس آزمون افزایش پیدا کرده است و همچنین تعداد پاسخ های غلط برو در پس آزمون کاهش پیدا کرده است که همگی نشان دهنده کاهش سطح تکانشگری است. همچنین نتایج آزمون استروپ (مرحله سوم) نشان دهنده بهبود سطح توجه و کنترل مهاری است. نتایج آزمون ثبت توجه در مؤلفه های خطای ارتکاب، خطای حذف و زمان، حاکی از اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی پارس بر بهبود و تقویت انواع توجه است. تعداد انواع خطا در آزمون استروپ و آزمون ثبت توجه کاهش پیدا کرده است و زمان نسبی پاسخ دهی افزایش پیدا کرده است که نشان دهنده دقت عمل آزمودنی است. همچنین نتایج آزمون چند محرک پیشین در مؤلفه پاسخ صحیح و زمان حاکی از بهبود نسبی عملکرد حافظه آزمودنی است.
