کاردرمانی در همه سنین

کاردرمانی یکی از زیر شاخه های علم توانبخشی به حساب می آید که برای همه سنین کاربرد دارد، قدمت این رشته به اوایل قرن بیستم برمیگردد ، اما ایده استفاده از کار و فعالیت جهت درمان افراد از هزاران سال قبل مطرح بوده است. در واقع پیدایش علم کاردرمانی به درک و تجزیه و تحلیل فعالیت های هدفمند بر می گردد. در سال ۱۷۹۳ فیلیپ پینل نظریه را جهت درمان بیماران روان مطرح کرد که به ساخت اولین بیمارستان روانی در پاریس منتج شد. او در نظریه ”    moral treatment and occupation” روش های درمانی خود را بر پایه تمرینات فیزیکی و کارهای دستی ارائه نمود و اعتقاد داشت این روش درمانی باید درتمام بیمارستان های روانی بکار گرفته شود. کار و فعالیت هدفمند باعث ایجاد انگیزه و روحیه شاد در فرد می شود و بیمار را برای بازگشت به زندگی عادی و شغل خود آماده می سازد. این درمان به نام درمان اختلال محور شناخته شد، موفقیت این نوع از درمان موجب گسترش بیمارستان های درمانی برای بیماران روان گردید.

در سال ۱۹۰۵ پرستاری به نام سوزان تریسی استفاده از کار را در درمان بیماران روان مطرح کرد، او شروع به آموزش پرستاران درمورد استفاده از فعالیت در درمان بیماران نمود و به مرور متوجه شد که استفاده از فعالیت و دارو درمانی یک پیوند اساسی دارند.

در سال۱۹۱۱ در ماساچوست یک دوره آموزش بر اساس درمان با كار  را مطرح کرد و 3 جنبه شخصيتي، جسمي و روحي-رواني را در درمان بيمار مورد توجه قرار داد.در اواخر قرن نوزدهم با گسترش علم پزشکی دیدگاه درمان توسط کار کمرنگ تر شد و با اینکه پیش بینی می شد این رویکرد درمانی فراموش شود اما کم کم موجب پیدایش تخصص جدیدی به نام کاردرمانی شد.

در اولیل پیدایش رشته کاردرمانی آن را به عنوان زیر شاخه ای از روان درمانی می شناختند، اما با پیشرفت علم پزشکی و کشف تاثیر جنبه های روانی بر اختلالات جسمی و برعکس، علم کاردرمانی نیز در هر دو حیطه ذهن و جسم مطرح گردید.

در سال ۱۹۱۷ انجمن ملی پیشرفت کاردرمانی که بعد ها به نام انجمن کاردرمانی آمریکا تغییر نام داد با هدف استفاده از کار برای ارتقاء سطح سلامت و بهداشت افراد تاسیس شد.و نام    occupational therapy   نیز توسط همین انجمن بر این رشته گذاشته شد.

کاردرمانی برای کودکان

بسیاری از کودکان با اختلالات رشدی مانند اوتیسم، بیش‌فعالی، اختلال هماهنگی حرکتی (DCD)، اختلال یادگیری یا مشکلات حسی به جلسات کاردرمانی نیاز دارند. کاردرمانی در این کودکان کمک می‌کند مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره، آموزش، بازی و تعامل با دیگران را کسب کنند. درمانگر پس از ارزیابی دقیق، برنامه‌ای فردی شامل تمرین‌های حرکتی، فعالیت‌های یکپارچگی حسی، آموزش مهارت‌های حرکتی ظریف، و بهبود تمرکز و توجه طراحی می‌کند. برای مثال، در کودکان اوتیستیک تمرکز بر مهارت‌های خودیاری، تحمل‌پذیری، کاهش رفتارهای کلیشه‌ای و تعامل اجتماعی است. کاردرمانگران با ابزارهای خاص مانند تاب‌های حسی، تخته تعادل، توپ درمانی و بازی‌های مهارتی، کودک را درگیر می‌کنند. رویکرد درمانی معمولاً بازی‌محور و متناسب با سن و توانایی کودک است. همچنین، خانواده‌ها آموزش می‌بینند که چگونه محیط خانه را برای تقویت یادگیری کودک آماده کنند. استمرار تمرین‌ها در منزل، موفقیت درمان را چند برابر می‌کند. کاردرمانی در این کودکان، نقشی کلیدی در توانمندسازی و پیشگیری از مشکلات شدیدتر در آینده دارد.

کاردرمانی در نوجوانان برای مقابله با چالش‌های تحصیلی و رفتاری

نوجوانان نیز با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که ممکن است نیازمند کاردرمانی باشند. مشکلاتی مانند اختلالات یادگیری، اختلال توجه و تمرکز، مشکلات حرکتی ظریف، اختلالات حسی، افسردگی و اضطراب عملکردی می‌توانند فعالیت‌های روزمره و تحصیلی نوجوان را مختل کنند.ئکاردرمانگر ابتدا با ارزیابی کامل مهارت‌های حرکتی، توجه، برنامه‌ریزی حرکتی، پردازش حسی و مهارت‌های عملکردی، نقاط ضعف را شناسایی کرده و بر اساس آن برنامه درمانی تنظیم می‌کند. هدف در این سن، افزایش استقلال عملکردی، بهبود عملکرد تحصیلی، و تقویت مهارت‌های اجتماعی است. تمرین‌هایی برای تقویت حافظه کاری، توجه پایدار، مهارت‌های نوشتاری و تنظیم هیجانی انجام می‌شود. همچنین کار با نوجوان بر بهبود عزت نفس و کنترل اضطراب در محیط‌های رقابتی مثل مدرسه تمرکز دارد. مداخلات کاردرمانی در نوجوانان تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی، موفقیت تحصیلی و آمادگی برای ورود به دنیای بزرگسالی دارد.

کاردرمانی در بزرگسالان برای مشکلات نورولوژیک و ارتوپدی

کاردرمانی برای بزرگسالان عمدتاً در دو حوزه نورولوژی و ارتوپدی کاربرد دارد. افرادی که دچار سکته مغزی، آسیب نخاعی، ام‌اس، پارکینسون، شکستگی یا قطع عضو شده‌اند، برای بازتوانی نیاز به کاردرمانی دارند. در این مرحله، تمرکز روی بازگرداندن عملکرد دست، تقویت تعادل و راه رفتن، افزایش استقلال در کارهای روزمره و بازآموزی شناختی است. کاردرمانگر با استفاده از وسایل کمک حرکتی، تمرینات دستی، فعالیت‌های روزمره شبیه‌سازی شده و تکنیک‌های تخصصی مثل کاردرمانی شناختی کمک می‌کند تا فرد به زندگی مستقل بازگردد. همچنین، آموزش نحوه استفاده از وسایل کمکی و تطبیق محیط خانه با نیازهای جدید بیمار بخشی از درمان است. کاردرمانی نقش بزرگی در کاهش وابستگی و افزایش کیفیت زندگی بزرگسالان دارد.

کاردرمانی در سالمندان

کاردرمانی برای سالمندان بسیار مهم است، به‌ویژه افرادی که با آلزایمر، پارکینسون، آرتروز، سکته مغزی، فراموشی و اختلالات تعادلی مواجه‌اند. هدف اصلی در این دوره از زندگی، حفظ استقلال، پیشگیری از سقوط، افزایش ایمنی و ارتقاء سلامت روانی و جسمی است. درمانگر با تمرینات ساده و متناسب با توانایی فرد سالمند، توانایی‌های باقی‌مانده را تقویت کرده و از تحلیل رفتن بیشتر عملکرد جلوگیری می‌کند. تمرینات شامل تعادل، راه رفتن، کنترل حرکتی ظریف، آموزش وسایل کمکی، و تکنیک‌های جبرانی شناختی است. همچنین کاردرمانگر محیط خانه را ارزیابی می‌کند تا خطرات احتمالی مثل لیز خوردن یا افتادن به حداقل برسد. کاردرمانی در سالمندان علاوه بر ارتقاء جسمی، تأثیر مهمی بر حفظ عزت نفس، کاهش افسردگی و انزوای اجتماعی دارد.

کاردرمانی در سال های اخیر

کاردرمانی در سال های اخیر پیشرفت بسزایی در زمینه استفاده از تکنولوژی های روز دنیا داشته است و در حیطه درمان کودکان، بیماران نورولوژیک و ارتوپدیک و بیماران روان فعالیت گسترده ای دارد.

از فعالیت های این رشته در حیطه کودکان می توان به کاردرمانی ذهنی، جسمی، درکی_حرکتی، آب درمانی، اتاق تاریک، اتاق شنیداری، سنسوری روم ، تعدیل حسی، ماساژ درمانی  و…… اشاره کرد.

در زمینه بیماران بزرگسال نیز در حیطه نورولوژی و ارتوپدی شامل خدمات حرکت درمانی، آب درمانی، ماساژ درمانی، درکی_حرکتی و ADL و….. می باشد.

کاردرمانی و گفتاردرمانی از رشته های مهم توانبخشی در جهت ایجاد استقلال فرد در جامعه و استفاده از حد اکثر توانمندی های فرد آسیب دیده و توانمند سازی و تقویتمهارتهای فرد می باشد.کودکان اتیسم، سندروم داوون، فلج مغزی، اختلالات یادگیری، اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اختلال پردازش حسی، اختلالات اضطرابی، لکنت زبان، تاخیر رشدی و تاخیر گفتاری، اختلالات گفتار و زبان و…… بیماران نورولوژیک، آسیب مغزی، ضربه مغزی، سکته مغزی، پارکینگسون، بیماران ارتوپدیک و شکستگی های مزمن.

کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی غرب تهران(گفتاردرمانی در پاسداران) ، واقع در سعادت آباد (کاردرمانی در سعادت آباد) و شعبه دوم واقع در پاسداران آماده خدمت در زمینه توانبخشی به شما عزیزان می باشد.

سوالات متداول:

1- کاردرمانی چقدر در درمان اوتیسم موثر است؟
کاردرمانی یکی از اصلی‌ترین درمان‌های اوتیسم است و نقش مهمی در بهبود مهارت‌های حسی، اجتماعی، حرکتی و خودیاری دارد

2-کاردرمانی چقدر در سالمندان مفید است؟
کاردرمانی در سالمندان به حفظ استقلال، تعادل، پیشگیری از سقوط و کاهش زوال ذهنی کمک زیادی می‌کند.