یکی از درمان های اساسی آسیب های دست درمان توانبخشی می باشد. در حیطه توانبخشی دست،کاردرمانی آسیب دست از اهمیت خاصی برخوردار است. کاردرمانی در مهارتهای دست شامل تمرینات کاردرمانی دست در کلینیک توانبخشی و کاردرمانی دست کودکان در منزل می باشد که توسط متخصصین کاردرمانی مرکز توانبخشی دکتر صابر انجام می گیرد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن تجهیزات تخصصی و استفاده از تکنیک های درمانی روز دنیا در زمینه کاردرمانی ارتوپدی دست فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
آناتومی اندام فوقانی در کاردرمانی دست
- مفاصل دست
۱- مفصل کارپومتاکارپال: در پایهی انگشت شست اساساً در مچ. اجازه انجام خم شدن، بازکردن، حرکات دور شوند، نزدیک شونده و چرخش. اهمیت بالینی این مفاصل در نازک و شل بودن آن و تسهیل حرکات مهم انگشت شست است. در حین گرفتن چیزی، ثبات توسط انگشت شست با حرکت و پیز ی شن با انگشتان دیگر فراهم می‌شود.
۲- مفصل متاکارپوفالانژیال: مفصلی در انگشت شست با توانایی امکان انعطاف‌پذیری، خم شدن، باز شدن، حرکات دور شونده، نزدیک شونده و چرخش. ایجاد دامنه اضافی برای انگشت شست و کمک به گرفتن اشیاء
۳- مفصل بین انگشتی انگشت شست: انجام خم و باز شدن، معروف به مرکز ثقل دست
4- مفصل متاکارپوفالانژیال انگشتان: انجام خم شدن، باز شدن، حرکات نزدیک و دور شونده و چرخش. تعیین موقعیت مفاصل دیستال، مفصل کنترل‌کننده انگشتان. در گرفتن عادی، انجام خمش های مفصل MCP در آخر، باز شدن در ابتدا، در خمش ثابت و در بازکردن متحرک.
۵- مفصل بین انگشتی پروگزمال: فراهم کردن امکان خم شدن و باز کردن و کمک به کنترل حمل شدن و باز شدن کل انگشت‌ها پایدار در تمام موقعیت‌ها و دارا بودن دامنه حرکت بیشتری از مفاصل دیستال.
۶- مفصل بین انگشتی دیستال: فراهم کردن امکان خم و باز شدن. تشخیص اشیاء و لمس و دستکاری دقیق در نوک انگشت.
عضلات
عضلات خارجی (از ساعد منشا می‌گیرند):
- عضلات فلکسور خارجی یک توده برجسته در قسمت میانی قسمت فوقانی ساعد را تشکیل می‌دهند
- گروه‌های سطحی‌تر:
۱-پروناتورترس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، حرکت درون گردان ساعد.
2- فلکسور کارپی رادیالیس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، خم کردن مچ دست و انحراف رادیال دست
۳-فلکسور کارپی اولناریس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1) ، خم کردن مچ دست و انحراف اولنار دست
4- پالماریس لونگوس: عصب رسانی توسط عصب ملی‌اش (C6-C7) ، گود کردن کف دست
- گروه وسطی:
۱-فلکسور دژیترم سوپر فیشیالیس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C7-C8-T1) ، خم کردن مفاصل بین انگشتی پروگزیمال و دیستال انگشتان دست
- گروه عمقی:
۱-فلکسور دیژیتروم پروفوندوس: عصب رسانه توسط عصب مدین به انگشتان بلند (۲ و ۳) و عصب اولنار برای انگشتان کوچک (۴ و ۵) ، خم کردن مفاصل متاکارپوفالنژیریال، بین انگشتی پروگزیمال و دیستال انگشتان دست
۲- فلکسور پولیسیس لونگوس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C8-T1) ، خم کردن مفاصل IP و متا کارپوف متاکارپوفالنژیریال انگشت شست .
۳-پروناتور کوادراتوس: عصب رسانی با شاخه بین استخوانی قدامی عصب مدین، چرخش درون گردان ساعد.
تاندونهای فلکسور به تونل کارپ در زیر سقف محافظ لیگامان‌های کاریال عرضی عمقی (مانند فلکسوررتینا کولوم) همراه با عصب مدین وارد می‌شوند. در کانال، تاندون پروفوندوس مشترک به انگشتان بلند، حلقه و کوچک به صورت تاندونهای تکی تقسیم می‌شود که به سمت دیستال ادامه می‌یابد و به سمت بندهای این انگشتان حرکت می‌کند.
عضلات بازکننده خارجی
خم کردن مچ و انگشتان توسط تاندونهای این عضلات.
۱-اکستانسور کارپی اولناریس: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C8-C6) ، بازکردن مچ دست و انحراف اولنار دست.
2-اکستانسور دیژتروم کامونیس: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C7-C6) ، بازکردن انگشتان و مچ دست
۳- براکیورادیالیس: عصب رسانی توسط رادیال، حرکت درون گردان و برون گردان بسته به موقعیت ساعد به خارج یا داخل به دلیل قرار گرفتن در دیستال رادیوس، نقش نداشتن در حرکت مچ یا انگشت.
۴-اکستانسور کارپی رادیالیس لونگوس و برویس: عصب رسانی هر دو توسط عصب رادیال، بازکردن مچ دست و انحراف رادیال دست.
۵- اکستانسور پولیسیس لونگوس: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C8-C6) ، بازکردن مفصل IP انگشت شست، بازکردن مفصل MP و CMC شست درون گردان مفصل MP
۶- اکستانسور ایندیسین: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C6-C8) ، بازکردن انگشت اشاره
عضلات درونی (منشأ از دست)
تقسیم شدن عضلات درونی به عضلات ناحیه تنار، هیپوتنار و عضلات باقیمانده بین دو گروه، بین استخوانی ها و لومبریکالها. برجستگی تنار قابل لمس در پروگزیمال انگشت شست. قرارگیری عضلات هیپوتنار در زیر انگشت کوچک.
عضلات ناحیه تنار
1-ابداکتور پولیسیس برویس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، دور کردن انگشت شست و قرار دادن انگشت شست در مقابل بقیه انگشتان با کمک دیگر عضلات ناحیه تنار.
۲- فلکسور پولیسیس برویس: عصب رسانی به صورت سطحی توسط عصب مدین و عمقی توسط عصب النار کامو دور کردم و چرخش انگشت شست و قرار دادن انگشت شست در مقابل بقیه انگشتان با کمک دیگر عضلات ناحیه تنار.
۳- آپوننس پولیسیس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، قرار دادن انگشت شست در مقابل بقیه انگشتان با کمک دیگر عضلات ناحیه تنار.
4-آداکتور پولیسیس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1) ، نزدیک کردن شست.
عضلات ناحیه هایپوتنار
۱-آبداکتور دیژیتی مینیمی: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1)، دور کردن انگشت پنجم
۲- فلکسور دیژیتی مینیمی برویس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1) ، خم کردن انگشت پنجم در محل مفصل متاکارپوفالنژیال
3-آپوننس دیژیتی مینیمی: عصب رسانی توسط اصحاب اولنار (C8-T1)، چرخش پنجمین متاکارپ و کشیدن آن به جلو. خم کردن مفصل کارپومتاکارپال انگشت پنجم با کمک عضله فلکسور دیژیتی مینیمی برویس.
4- پالماریس برویس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8) ، جمع کردن پوست کف دست و افزایش گودی آن (چین دادن پوست کف دست) .
عضلات داخل استخوانی
از بین ۷ عضله بین استخوانی، ۴ مورد در گروه دورسال و ۳ مورد در کف دست هستند. عضله بین استخوانی
پشتی توسط عصب عصب اولنار عصب رسانی می‌شوند و از انگشت سبابه، حلقه و میانی عبور می‌کند. عضله بین استخوانی کف دست نیز توسط عصب اولنار عصب رسانی می‌شود و انگشت سبابه را به سمت خارج و انگشت حلقه و کوچک را به سمت انگشت‌ها حرکت می‌دهد. عضلات بین انگشتی برای تایپ، نواختن پیانو و نوشتن بسیار مهم هستند.
لومبریکالها
عصب رسانی عضلات لومبریکالها خارجی (اول و دوم) توسط عصب مدین (C6-C7) و عضلات لومبریکال داخلی (سوم و چهارم) توسط عصب اولنار (C8) ، بازکردن انگشتان در مفصل اینترفالانژیال و خم کردن ضعیف انگشتان در مفصل متاکارپوفالانژیال، لومبریکالها انگشتان را در حالت نوشتن یا موقعیت نشانه بیلیارد قرار می‌دهند.
کاردرمانی ارتوپدی اعصاب
۱-عصب مدین:عضلات و توزیع پوستی:
- -پروناتور ترس
- پالماریس لونگوس
- پالماریس برویس
- فلکسور دیژیتوروم سوپر فیشیالیس
- فلکسور دیژیتوروم پروفوندس به انگشتان دوم و سوم
- فلکسور پولیسیس لونگوس
- پروناتور کوادراتوس
- شاخه پوستی پالمار
- آبداکتور پولیسیس برویس
- شاخه سطحی فلکسور پولیسیس برویس
- اوپونز پولیسیس
- لومبرکیال اول
- لومبرکیال دوم
- اعصاب حسی انگشتی
- هنگامی‌که اعصاب مدین ما در آرنج قطع می‌شود، خم شدن مفاصل بین انگشتی بروگزیمال شست، سبابه و انگشت میانی از بین می‌رود و در حلقه و انگشتان کوچک ضعیف می‌شود. خم شدن مفاصل بین انگشتی دیستال انگشتان سبابه و انگشتان میانی نیز از بین می‌رود. توانایی خم شدن مفاصل متاکارپوفالانژیال سبابه و انگشت میانی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بنابراین وقتی بیمار برای مشت کردن تلاش می‌کند، سبابه و انگشتان میانی تا حدی بازمی‌شوند. عضلات تنار نیز مانند سندرم تونل کارپ از بین می‌روند.
۲-عصب اولنار: عضلات و اعصاب پوستی
- فلکسور کارپی اولناریس
- فلکسور دیژیتروم پروفوندوس به انگشتان چهارم و پنجم
- ابداکتور دیژیتی مینیمی
- لومبرکیال چهارم
- عضله بین استخوانی پالمار
- فلکسور پولیسیس برویس
- آبداکتور پولیسیس
- آسیب عصب النار معمولاً درجایی رخ می‌دهد که عصب از خلف اپی کوندیل داخلی استخوان بازو عبور می‌کند. فشار بر عصب اولنار در آرنج معمولاً باعث ایجاد بی‌حسی و سوزن شدن در قسمت داخلی کف دست و انگشت کوچک و حلقه می‌شود. فشار شدید همچنین ممکن است باعث درد شود که به صورت دیستال پخش می‌شود. آسیب دیدگی عصب در قسمت‌های دیستال ساعد، که بیشتر عضلات درونی دست را عصب رسانی می‌کند، قدرت حرکت به خارج مختل می‌شود که می‌تواند سبب جمع شدن دست و آتروفی عضلات بین استخوانی شود.
3- عصب رادیال: عضلات
- اکستانسور کارپی اولناریس
- اکستانسور دیژیتروم کامونیس
- اکستانسور دیژیتی مینیمی
- براکیورادیالیس
- اکستانسور پولیسیس لونگوس
- اکستانسور کارپی رادیالیس لونگوس
- اکستانسور کارپی رادیالیس برویس
- اکستانسور ایندیسیس پولیسیس
- عصب رادیال اغلب در هنگام شکستگی استخوان بازو آسیب می‌بیند. این صدمه در شاخه‌های پروگزیمان عضلات بازکننده مچ قرار دارد؛ بنابراین افتادن مچ دست اولین نشانه این آسیب در این سطح است. اگر شاخهی عمیق‌تری از اعصاب قطع شود، منجر به عدم توانایی در باز کردن و انگشت شست و مفاصل متاکارپوفانژیال دیگر انگشتان می‌شود. برای آزمایش اینکه شاخهی عمیق عصب رادیال بریده شده است. از فرد بخواهید در برابر مقاومت، مفاصل متاکارپوفانژیال را باز کند.
رویکرد بیومکانیکال در کاردرمانی ارتوپدی دست
فرض اصلی رویکرد بیومکانیکی در کاردرمانی دست این است که فعالیت به توانایی حرکت اندام‌ها (دامنه حرکتی و قدرت عضلانی) و استقامت در برابر فشار در حرکت تا رسیدن به هدف نیاز دارد. آن صدمات دست که منجر به ورم، انقباضات، تخریب مفاصل (التهاب مفصل) ، آسیب‌های عصبی محیطی و تروما می‌شود با استفاده از این روش درمان می‌شوند. مکانیسم ایجاد تغییرات درمانی، کار با به عنوان وسیله است؛ یعنی فعالیت‌هایی که باعث ایجاد کشش بافت‌های نرم، دامنه‌ی حرکتی فعال، دامنه‌ی حرکتی پسیو برای حفظ و احیای طیف گسترده‌ای از حرکت و مقاومت برای تقویت عضلات ضعیف می‌شود.)