کاردرمانی در اختلال نوشتن

اختلال نوشتن یک از اختلالات یادگیری می باشد که موجب اختلال در روند نوشتن کودکان می گردد. مشکلات دست خط، مشکل گرفتن مداد، کند نویسی و … از جمله اختلالات نوشتن می باشد. کاردرمانی دکتر صابر در حیطه درمان اختلال نوشتن و درمان اختلال دیکته نویسی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تخصص کاردرمانان مرکز به بهبود کودکان با مشکلات یادگیری می پرازد. خدمات توانبخشی در منزل در کنار درمان های کلینیکی موجب تسهیل در روند درمان کودکان اختلال یادگیری می گردد.

کاردرمانی برای اختلال نوشتن

برای بسیاری از کودکان، دست‌ خط به راحتی به دست نمی ‌آید. مشکلات در شکل ‌دهی حروف، فاصله گذاری یا سرعت نوشتن می ‌تواند بر توانایی آن ‌ها در همگام شدن با کلاس، تکمیل تکالیف یا ابراز وجود با اعتماد به نفس تأثیر بگذارد. کاردرمانگران (OTs) به طور منحصر به فردی برای رسیدگی به مشکلات دست‌ خط با تمرکز بر مهارت‌ های اساسی که دست‌ خط را ممکن می‌ سازند، مانند کنترل حرکتی، هماهنگی و قدرت، مجهز هستند. با حمایت هدفمند، کودکان می ‌توانند مهارت ‌های لازم برای تسلط بر دست ‌خط و پیشرفت در مدرسه و فراتر از آن را توسعه دهند. کاردرمانگران در کمک به کودکان برای توسعه مهارت ‌های مورد نیاز برای زندگی روزمره، از جمله دست‌ خط، تخصص دارند. با تقسیم وظیفه به اجزای قابل مدیریت، کاردرمانگران مسیری روشن برای پیشرفت فراهم می ‌کنند. ما دست ‌خط را به عنوان یکی از رایج ‌ترین دلایل ارجاع به کاردرمانی دیده ‌ایم. دست ‌خط یکی از پیچیده ‌ترین مهارت ‌ها برای یادگیری و آموزش است. با این حال، بسیاری از والدین و معلمان اغلب این مهارت‌ های اساسی مورد نیاز در دست‌ خط را نادیده گرفته‌ اند. این مهارت شامل ترکیبی پیچیده از توانایی‌ های حسی، ادراک بصری، شناختی و حرکتی است. از این رو، این وظیفه شغلی شامل بسیاری از مهارت ‌های جزء اساسی است که ممکن است با عملکرد دست‌ خط تداخل داشته باشد.کاردرمانگران از ابزارهای ارزیابی رسمی و مشاهدات بالینی برای ارزیابی هر مهارت جزء دست ‌خط استفاده می ‌کنند. آن ها با استفاده از مداخلات حرکتی، وضعیتی، هماهنگی چشم و دست، ادراک بصری و مبتنی بر حرکت در طول جلسات کاردرمانی، دست ‌خط بهبود یافته را تسهیل می ‌کنند. شواهد نشان می ‌دهد که دانش ‌آموزانی که با چالش ‌های دست ‌خط مواجه هستند و کاردرمانی دریافت می ‌کنند، دست ‌خط خواناتری نسبت به کسانی که دریافت نمی‌ کنند، دارند. آگاهی از مهارت‌ های دست‌ خط فرزندتان برای ارائه آموزش دست‌ خط مناسب با رشد دست‌ خط او برای پیشرفت بیشتر، حائز اهمیت است. تمرین این حرکات و اشکال پیش ‌نوشتاری، پایه مهمی برای مهارت ‌های دست‌ خط است، زیرا کودکان یاد می ‌گیرند برخی از این حرکات و اشکال را برای تشکیل یک حرف ترکیب کنند. کاردرمانگران با یک ارزیابی کامل شروع می‌ کنند تا موانع خاص موفقیت در دست ‌خط را شناسایی کنند. سپس موارد زیر را انجام می دهند:

-ارزیابی تصویر کلی

-تدوین یک برنامه شخصی ‌سازی شده

-ساخت مهارت ‌های اساسی

-سرگرم‌ کننده و کاربردی کردن نوشتن

درمان اختلال نوشتن

تقویت کردن دست خط: چندین اصلاحیه برای تجربه دست خط وجود دارد که می توانند کمک کننده باشند، اعم از ابزارهای نوشتاری تطابق یافته برای سطوح نوشتاری. البته، کودکانی که نمی توانند کارهای دست خطی تولید کنند باید از طریق IDEA تکنولوژی های کمکی دریافت کنند.

رشد گرفتن مداد: کار درمانگرها بطور مکرر مشاوره می دهند تا نحوه گرفتن صحیح مداد توسط دانش آموزان را آموزش دهند. گرفتن با مهارت مداد مناسب به شکلی است که فقط انگشت ها و مچ به جای کل شانه و بازو حرکت کنند. این کار دانش آموزان را قادر می سازد تا بطور صحیح حرکات مداد را برای نوشتن و نقاشی کردن کنترل کنند. کف دست برای نگه داشتن چیزهای گرد مثل یک توپ عالی است. در حالی که برای سنین ۱۲ تا ۱۸ ماه عادی است که به شدت از کف دست و اغلب با خم کردن مچ برای گرفتن استفاده کنند، اما برای کودکان در سن مدرسه قابل قبول نیست که اشیاء نوشتاری را از این طریق در دست نگه دارند.

مرحله بعدی در رشد کرفتن معمولا پرونیتد گرسپ است که در سنین ۲ تا ۳ سالگی دیده می شود که کودک مداد را با انگشتان راست و کشیده و با خم شدن مچ به سمت پایین به طرف کاغذ، نگه می دارد. سپس کودک کل دست یا بازو را به منظور نوشتن یا خط خطی کردن حرکت می دهد. این الگوی گرفتن ناقص برای کودکان سن مدرسه به خوبی جواب نمی دهد.

بعد از سن ۳ سالگی کودک یاد می گیرد تا کم کم انگشتانش را خم کند، معمولا ۴ انگشت را، که مداد را با حرکت دست (بازو) نگه دارد. این مرحله گرفتن چهار تایی نامیده می شود.

بین  3/5 تا 4 سالگی کودک به طور ایده آل یاد می گیرد که فقط از ۳ انگشت در ثابت، استفاده کند. در هر دو الگوی گرفتن، فضای بین انگشت شست و انگشت سبابه ناچیز است یا بطور کامل به هم چسبیده اند. به دلیل حرکت کل بازو(دست) به جای حرکت مفاصل انگشتان، یک گرفتن مناسب تر برای خط خطی کردن، خط کشیدن و منحنی کشیدن است ولی برای حرکات جزئی مورد نیاز برای نوشتن و ماهرانه نقاشی کردن، گرفتن مناسبی نیست.

در مرحله بعد، کودک باید یاد بگیرد که نوک انگشتانش را به سمت نوک ابزار نوشتاری ببرد، فضای بین انگشت شست و انگشت سبابه را باز کند و یادبگیرد که به صورت فعال به جای حرکت کل بازو فقط انگشتان را حرکت دهد.

بین سنین 4/5 تا 6 سالگی کودک باید بطور ایده آل گرفتن سه تایی فعال را توسعه دهد. در این مرحله کودک مداد را به سمت سر آن توسط شست، سبابه و انگشت میانی با یک فضای گرد شده نگه دارد و از عضلات داخلی دست برای حرکات ریز، برای ایجاد علائم کنترل شده، جزئی و کوچک استفاده کند. تثبیت وضعیت به کودک این اجازه را می دهد که ساعدش را استراحت بدهد و روی میز ثابت نگه دارد، طوری که انگشتان بتوانند کارشان را بدون خستگی انجام بدهند.

کاردرمانی اختلال نوشتن کودکان

توانایی در نوشتن متن های طولانی با افزایش سرعت و خوانا بودن از اینجا منشا می گیرد. برخی از دانش آموزان در مراحل مختلف رشد گرفتن به دلایلی از قبیل ضعف عضلات دست و پردازش عمقی ضعیف در مفاصل انتهایی فوقانی، خصوصا در بین انگشتان، گیر می کنند.

در یک نقطه خاص، والدین، درمانگران و معلمان باید در نظر بگیرند که آیا تلاش های بی نهایتشان برای تغییر گرفتن یک کودک نتیجه عکس دارد؟ که در این صورت کودک از هر عملی که با دست خطش انجام می دهد، خشمگین میشود.هنگامی که شما به اطراف نگاه می کنید که بزرگسالانی در حال نوشتن می باشند، چندین الگوی گرفتن را مشاهده خواهید کرد که بطور موثری توسط همکارانتان، دوستانتان، والدینتان یا حتی پیشخدمت رستوران مورد علاقه تان، استفاده می شوند.

یک گرفتن چهارتایی فعال که در آن مدادتوسط تمام انگشتان به جز انگشت کوچک حمایت می شود ، باید قابل قبول واقع شود. حتی گرفتن با حمایت شست که در آن انگشت شست جلوی مداد را می گیرد ممکن است مورد قبول باشد، اگرچه باعث کشش بیش از حد برخی از عضلات دست می شود که منجر به خستگی می گردد. در برخی کشورهای آسیایی نگه داشتن مداد بین انگشتان میانی و سبابه با حمایت انگشت شست در زیر برای کنترل حرکات، ایده آل است و در حقیقت این متعادل ترین گرفتن از نقطه نظر بیومکانیکی میباشد.

قانون و قاعده انگشت شست این است که عضلات دست و مچ در یک وضعیت می باشند که فرد می تواند از عضلاتش برای کنترل مداد با کمترین تغییرات بدون خستگی در طول زمان، استفاده کند. در ضمن اصلاحات و تطابقات زیادی وجود دارد که می توانند نوشتن را آسان تر کنند. قبل تر، این مورد به دانش آموزان معرفی شده است. پیش دبستانی بهترین زمان انجام این تغییرات است، اگرچه دانش آموزان مدارس ابتدایی بالاتر، وقتی که این تطابقات به آنها معرفی گردد. خیلی خوشحال و سپاسگزارمی شوند.

تقویت حرکات ظریف: از مدادگیری تا استقامت

ضعف در حرکات ظریف دست، چالشی اساسی برای کودکان مبتلا به اختلال نوشتن است. این ضعف نه تنها در مدادگیری نادرست (مانند گرفتن مشتی یا فشار بیش‌ازحد) نمود می‌یابد، بلکه به خستگی زودرس، ناتوانی در تکمیل تکالیف و حتی اجتناب از نوشتن منجر می‌شود. در کلینیک دکتر صابر، این چالش با سه گام ساختاریافته هدف‌گیری می‌شود:

۱. بنیان‌سازی عضلانی

تمرینات مبتنی بر شواهد در مرکز دکتر صابر، ابتدا بر تقویت عضلات ذاتی دست تمرکز دارد:

فعالیت‌هایی مثل فشردن اسفنج با نوک انگشتان، چرخاندن مهره بین شست و سبابه و استفاده از پنس‌های درمانی برای برداشتن ریزمحصولات.

این تمرینات طبق پژوهش‌های نوروموتور، پایه‌ای برای کنترل حرکتی ظریف ایجاد می‌کند.

۲. اصلاح الگوی مدادگیری

“اصلاح بدون فشار مستقیم، کلید پذیرش کودک است.”
از این رو از راهکارهای غیرمستقیم استفاده می‌شود:

ابزار تطبیقی: مدادهای مثلثی یا فومی که شکل صحیح سه‌انگشتی را القا می‌کنند.

فعالیت‌های جذاب: نقاشی روی سطوح عمودی با گچ، که ثبات شانه و انعطاف مچ را بهبود می‌بخشد.

۳. افزایش استقامت نوشتاری

کودکان در کلینیک دکتر صابر، استقامت عملکردی را از طریق پروتکل‌های گام‌به‌گام کسب می‌کنند:

شروع با نوشتن کلمات کوتاه در بازه‌های ۲ دقیقه‌ای و افزایش تدریجی زمان.

ادغام خمیربازی غنی‌شده (مثل خمیرهای مقاوم) در جلسات برای تقویت همزمان قدرت و تحمل.

منابع:

reboundhealth.com.au

dynamics.com.sg

سوالات متداول:

1- نشانه‌های هشداردهنده اختلال نوشتن در کودکان چیست؟
خطوط ناخوانا، فشار نامتناسب مداد روی کاغذ، خستگی سریع دست، اجتناب از فعالیت‌های نوشتاری و رشد ناکافی مهارت‌های پیش‌نیاز.

2-مداخلات یکپارچگی حسی چگونه به نوشتن کمک می‌کند؟

کاهش حساسیت‌های لمسی (مثل تحمل بافت مداد)، بهبود درک فشار مناسب ابزار و تنظیم سیستم وستیبولار برای وضعیت نشستن.