قسمت های مختلف مغز انسان مسئول کنترل اعمال، رفتار و حرکاتی است که در طی شبانه روز از او سر می زند. فلج مغزی چیست؟ یک واژه کلی است که به بیماری هایی اطلاق می شود که در آنها حرکات،حالت کلی بدن و هماهنگی بین دست و پا و تنه دچار آسیب می شود. علت فلج مغزی در نوزادان آسیب یکی از نواحی کنترل کننده حرکت در مغز (قشر مغز، هسته های قاعده ای یا مخچه) می باشد و یا رشد آن دچار اختلال می گردد. بنابراین فلج مغزی بیماری است که در آن کنترل عضلات بدن در نتیجه آسیب به بخش‌هایی از مغز دچار اشکال می شود. تعیین علت فلج مغزی در جنین و درمان فلج مغزی در مرکز فلج مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی توسط کاردرمانان مجرب و گفتار درمانان فلج مغزی انجام می گیرد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
فلج مغزی چیست
اصطلاح فلج مغزی زمانی به وسیله متخصصین به کار می‌رود که آسیب مغزی،پیش از تولد،حین تولد و یا در سال های اول زندگی کودک،در مغز در حال رشد اتفاق افتاده باشد. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که مشکل حرکتی کودک فلج مغزی،در طی مراحل رشد حرکتی کودک خود را نشان می‌دهد.
نکته بسیار مهمی که ضروری است والدین به آن توجه داشته باشند این است که پیش از تشخیص قطعی، پزشک منتظر می‌شود تا ببیند کودک چگونه مراحل رشد حرکتی خود را طی میکند. بنابراین تا زمان رسیدن به سن دو یا سه سالگی،تشخیص قطعی مطرح نمی‌شود و ممکن است از اصطلاحات دیگری استفاده کند. در این گونه مواقع،به هیچ عنوان مضطرب و نگران نشوید،درمانهای توانبخشی را با توصیه پزشک در اسرع وقت شروع کنید و از کاردرمانگر خود بخواهید تا اصطلاحات مطرح شده را برای شما توضیح بدهد.
علت فلج مغزی در کودکان چیست؟
از هر هزار کودک متولد شده، دو نفر به فلج مغزی مبتلا می‌شوند. در همین ابتدا تاکید بر دو نکته ضروری به نظر می رسد: 1. با وجود بررسی‌های متعدد، معاینات دقیق و آزمایشات متنوع، ممکن است نتوان علت واحد و مشخصی برای ابتلای کودک به فلج مغزی پیدا کرد.
2. پزشکان و درمانگران اغلب نمی توانند در مورد مکانیسم آسیب مغز کودک و یا علل عدم رشد طبیعی آن، دلیل مشخص و دقیقی ارائه بدهند.
در مجموع، مشکلات مغزی این دسته از کودکان در مواقع زیر ایجاد می شود:
- هنگامی که مغز جنین به طور طبیعی رشد نکند و به اندازه کافی تشکیل نشود. در نتیجه، کودک پس از تولد،دچار نابهنجاری های مغزی می گردد.
- در ماه های اول بارداری، به طور مثال زمانی که مادر مبتلا به عفونتهای خاصی مثل سرخجه یا سیتومگال ویروس می شود.
- در حین زایمان یا در زمان تولد،مانند وقتی که اکسیژن کافی به مغز کودک نمی رسد.
- بلافاصله بعد از تولد،مانند زمانی که نوزاد در اولین روزها یا هفته های زندگی خود مبتلا به مننژیت می شود.
- در کودکانی که در اولین سال های عمر خود، حادثه برایشان رخ می دهد که منجر به آسیب دائمی مغزی در آنها می گردد. این کودکان نیز در زمره کودکان مبتلا به فلج مغزی قرار می گیرند.
اخیراً می‌توان با استفاده از فناوری‌های تصویربرداری مغزی نظیر ام آر آی ( MRI ) و آزمایشات خونی پیچیده،دیگر علل ناشناخته فلج مغزی را شناسایی کرد. در مجموع، فلج مغزی که بیماری چند علتی و پیچیده است. در حال حاضر،تحقیقات دانشمندان بیانگر این نکته است که فلج مغزی به طور عمده ۷۵ درصد از عواملی که پیش از تولد (حین حاملگی) بر مغز جنین تاثیر می گذارند، ایجاد می گردد. بین ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد ابتلاء وابسته به مشکلات زمان تولد یا دوره نوزادی است. ۱۰ درصد باقی مانده مربوط به بیماری ها و یا حوادثی است که در هفته‌ها،ماه ها یا سال های اول زندگی کودک به مغز و آسیب می‌زنند. بیماری هایی که تا سنین 5 یا 6 سالگی، کودک را مبتلا کرده و منجر به نقائص دائمی در سیستم عصبی او می شوند، نیز در زمره فلج مغزی قرار می‌گیرند. نوزاد هر چه نارس تر به دنیا بیاید،خطر ابتلای او به فلج مغزی افزایش پیدا میکند. در اینگونه مواقع،گاهی اوقات نمی توان به وضوح مشخص کرد که مشکلات عصبی کودک،قبل از تولد زودهنگام (نارس) او ایجاد شده و یا اینکه تولد نارس او علت فلج مغزی در جنین گردیده است! بار دیگر تاکید بر این نکته ضروری به نظر می رسد که علت اولیه ابتلا به فلج مغزی،عضلات و اعصاب متصل به آنها نیستند بلکه علت اولیه،آسیب یا نقص رشدی نواحی ای از مغز است که کنترل عضلات و حرکات بدن را بر عهده دارند.
علت فلج مغزی در نوزادان که ناشناخته است
- عفونت مادر در اوایل دوران بارداری می تواند علت فلج مغزی جنین باشد.
- خونریزی مغزی که احتمال وقوع آن پس از تولد نارس و ابتلای به عفونت افزایش پیدا می کند.
- رشد و نمو غیر طبیعی مغز از دیگر علل فلج مغزی نوزاد است
- زایمان سخت یا تولد پیش از موعد
- زمینه ژنتیکی_اگرچه احتمال انتقال ژنتیکی فلج مغزی از یک نسل به نسل دیگر کاملا نادر است.
- رشد کم جنین در دوران بارداری
- عدم سازگاری گروه های خونی مادر و جنین
- عفونت و یا حادثه ای که در سال های ابتدایی زندگی کودک به مغز او آسیب برساند.
- تولد های چندتایی (دوقلویی یا چند قلو زایی) احتمال وقوع فلج مغزی را افزایش می‌دهد.
با وجود این همه علتی که برای وقوع فلج مغزی گفته شد،در اکثر مواقع نمی‌توان علت واضحی برای این بیمار یافت.
علی رغم تمام نکات گفته شده پیرامون علل فلج مغزی و نیز اطلاع رسانی هایی که تا به حال در این رابطه صورت گرفته است،تقریبا تمام خانواده ها درباره دلایل و چگونگی ایجاد این بیماری نگران باقی مانده و این نگرانی را به شیوه های گوناگون بروز می دهند.اما باید گفت که این واکنش قابل درک بوده و بروز آن طبیعی محسوب می‌شود. والدین غالباً بابت اعمال یا اشتباهاتی که احتمالاً خواسته یا ناخواسته در طی بارداری و یا حین تولد مرتکب شده‌اند،خود را مقصر دانسته و سرزنش می‌کنند. اما معمولاً حوادث و اتفاقاتی که والدین بابت آنها خود را سرزنش می کنند،یا علت اصلی ابتلای کودک به فلج مغزی نیستند و یا اینکه غیر قابل اجتناب بوده و آنها قادر به پیشگیری از وقوع شان نبودند. در اینگونه شرایط بهتر است والدین مشکلشان را با درمانگر کودک مطرح کنند. این کار موجب می‌شود تا از تجربیات و راهکارهای علمی او بهره مند شوند و از شر باورهای غلط و خرافه آلودی که در سطح اجتماع وجود دارد،رهایی یابد.