سندرم تونل کارپال یک بیماری شایع که در اثر فشار زیاد بر روی عصب مدین ایجاد می شود، زیرا از یک تونل باریکی در مچ دست همراه استخوان و رباط (لیگامان کارپال عرضی) عبور می کند. عصب مدیان به همراه ۹ تاندون از این تونل عبور می کند و وقتی عصب فشرده می شود علائمی شامل بی حسی، سوزن شدن، کاهش حرکت در دست و مچ و درد در بازو و انگشتان بروز می کند. هنگامی که علائم درد و سوزن سوزن سوزن شدن ظاهر می شود، شرایط اغلب بدتر می شود و ممکن است آسیب دائمی ایجاد شود. درد و بی حسی می تواند در هر نقطه یا هر زمان دیگری رخ دهد، اما بیشتر علائم در شب آغاز می شود. مرکز کاردرمانی دست دکتر صابر به صورت تخصصی در حیطه درمان اختلالات دست فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
سندرم تونل کارپال
توزیع عصب مدین باعث ایجاد احساس در کف انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت بلند و سمت میانی انگشت حلقه و همچنین کنترل حرکتی در عضلات اطراف انگشت شست می شود. بنابراین آسیب، در توانایی دست در گرفتن وسایل بزرگ و کوچک تاثیر می گذارد. موارد بسیار شدید سندرم تونل کارپ، ممکن است احساس دائمی از بین برود و ماهیچه های پایه انگشت شست به آرامی منقبض شوند (آتروفی تنار) اما در صورت تشخیص زودرس سندرم تونل کارپال قابل درمان است. سندرم تونل کارپال ممکن است در اثر فعالیت های مکرر، گرفتگی شدید یا مشت کردن ایجاد شود که باعث انقباض شدید عضلات در دست ها و انگشتان، خم شدن دست به سمت بالا / پایین / پهلو، لرزش، حالتهای نامناسب و ضربه (استفاده از ابزارهای سنگین تر) می شود.
ارزیابی سندرم تونل کارپ
در کاردرمانی آسیب دست به صورت تخصصی به ارزیابی های زیر پرداخته می شود.
× تاریخچه مفصلی از جمله شرایط پزشکی، چگونه دست ها مورد استفاده قرار گرفته است و اینکه آیا آن ها صدمات دست قبلی بوده است.
× تست فالن: به مدت ۶۰ ثانیه مچ دست خود را در حالت خمیده نگه دارید، آیا دست آن ها قبل از انجام آزمایش احساس متفاوتی داشته است و اگر چنین است، آن را برای شما شرح دهد.
× تست تينل: بر روی عصب در مچ دست دق می کنید و همان سؤالاتی را که در تست فالن پرسیدید، را انجام دهید.
× تست ورمسر : از بیمار می خواهیم که مچ را با دست دیگرش در وضعیت باز کردن قرار دهد که ظاهر شدن علائم ضایعه قبل از یک دقیقه نشانه مثبت بودن تست است.
× تست کامپرشن: تحت فشار قرار دادن عصب در ناحیه مچ دست علائم را تشدید می کند.
× تست باز کردن مقاومتی شست دست: در صورت وجود ضعف عضلانی، بیمار قادر به انجام این حرکت با مقاومت نخواهد بود.
درمان کارپال تونل سندرم
علائم را می توان توسط کاردرمانی ارتوپدی دست بدون جراحی تسکین داد، به فرد می توان یاد داد که الگوی استفاده از دست را تغییر دهد، یا یک اسپلینت cock up مچ دست تجویز شود، این اسپلینت، مچ را در حالت خنثی نگه می دارد و می تواند در حالی که فرد در شب یا در روز می خوابد، پوشیده شود که علائم شخص ایجاد می شود. هنگامی که علائم شدید است، توسط جراحی، رباطی را که در سقف تونل کارپ در قسمت کف دست است، قطع می کنند.
علل و عوامل خطر ساز تونل کارپال
بروز سندرم تونل کارپال ناشی از فشار بر عصب مدیان است؛ دلایل مختلف شامل فعالیت‌های تکراری (نوشتن، تایپ، استفاده از ابزارهای سنگین یا لرزان)، آسیب مستقیم به مچ دست مثل شکستگی یا رگ‌به‌رگ شدن، و بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، روماتیسم مفصلی یا کم‌کاری تیروئید هستند .
علاوه بر این، شرایط فیزیولوژیک مانند چاقی، بارداری و یائسگی—که منجر به احتباس مایع میشوند—می‌توانند فشار داخل تونل را افزایش دهند. زمینه ژنتیکی نیز نقش دارد؛ برخی افراد حجم تونل کارپ کمتر دارد یا ساختار آن مستعد فشار است. شناسایی این عوامل در پیشگیری و مدیریت بیماری مؤثر است.
گزینه‌های درمانی؛ از محافظ تا جراحی
در مراحل خفیف تا متوسط، درمان غیرجراحی شامل استفاده از اسپلینت شبانه برای صاف نگه داشتن مچ است. این کار با کاهش فشار بر عصب مدیان علائم را تسکین می‌دهد. ورزش‌هایی مانند حرکات لغزشی عصب و اصلاح Ergonomics به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند Doctorit
در موارد پیشرفته‌تر، داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن توصیه میشود. تزریق کورتون مستقیم به تونل کارپال نیز در برخی موارد مؤثر است اما اغلب اثرات موقتی دارد
اگر درمان‌های غیرجراحی کارساز نباشد یا آسیب عصبی شدید باشد، جراحی آزادسازی تونل—باز یا آندوسکوپیک—انجام میشود تا فشار از روی عصب برداشته شود. دوره نقاهت ممکن است از چند هفته تا یک سال ادامه یابد و نیاز به فیزیوتراپی پس از جراحی دارد.
نقش سبک زندگی و فعالیت‌های روزمره در بروز CTS
سبک زندگی و نوع فعالیت‌های روزانه نقش بسیار مهمی در ایجاد یا تشدید سندرم تونل کارپال دارند. امروزه بسیاری از مشاغل، چه اداری و چه صنعتی، شامل حرکات تکراری مچ و انگشتان هستند. تایپ کردن مداوم روی کیبورد، استفاده طولانی از ماوس، نواختن سازهای خاص، خیاطی، نجاری، نقاشی، یا حتی انجام کارهای خانه مانند شستن ظروف، همه از فعالیت‌هایی هستند که در صورت انجام ناصحیح یا بدون استراحت کافی، می‌توانند به تدریج فشار بر تونل کارپال وارد کنند و باعث بروز علائم این سندرم شوند.
در سبک زندگی امروزی که تکنولوژی بخش بزرگی از کار و تفریح ما را درگیر خود کرده، حتی کار با گوشی موبایل و نوشتن پیام‌های طولانی نیز به‌عنوان یک عامل خطر در نظر گرفته میشود. استفاده از وضعیت‌های نامناسب، مانند خم بودن مچ در هنگام کار با لپ‌تاپ یا خوابیدن روی دست، به افزایش فشار بر عصب مدیان کمک می‌کند.
از طرفی، کم‌تحرکی و نداشتن ورزش منظم نیز از عوامل زمینه‌ساز بیماری‌های متابولیک مانند دیابت و چاقی است که هر دو به عنوان عوامل خطر برای CTS شناخته شده‌اند. بنابراین انتخاب سبک زندگی سالم و پویا، اهمیت بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلا دارد. انجام تمرینات کششی روزانه برای دست‌ها، حفظ وضعیت ارگونومیک مناسب در محل کار، استفاده از صفحه‌کلید و ماوس استاندارد، و همچنین استراحت دادن منظم به مچ در بین کارها از راهکارهای ساده اما مؤثر در کاهش خطر ابتلا به این سندرم هستند.
لازم است افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، به صورت دوره‌ای وضعیت دست و مچ خود را ارزیابی کرده و در صورت مشاهده علائم اولیه مانند گزگز، بیحسی یا ضعف در دست‌ها، سریعاً برای درمان اقدام کنند. اصلاح سبک زندگی، نه‌تنها از بروز این بیماری جلوگیری می‌کند، بلکه در درمان و بازتوانی آن نیز نقش مؤثری دارد.
سوالات متداول:
1-چه کسانی بیشتر درگیر سندرم تونل کارپال میشوند؟
زنان، افراد بالای ۴۰ سال، تایپیستها، نجارها، دیابتیها و افراد چاق بیشتر در معرض خطر هستند.
2-علائم سندرم تونل کارپال چه زمانی شروع میشود؟
معمولاً با گزگز و بیحسی شبانه شروع شده و در صورت بیتوجهی شدیدتر میشود.