بسیاری از والدین حداقل در دوره ای از رشد نوزاد با سوختگی پای نوزاد مواجه می شوند. سوختگی پای نوزاد یا ساییدگی پوست بر اثر استفاده از پوشک میتواند از حد بسیار ناچیزی، یعنی یک قرمزی مختصر تا زخمهای جدی و خونریز متفاوت باشد. بعضی از کودکان که حساسترند همیشه به آن مبتلا میشوند؛ درحالیکه برخی دیگر بهندرت به آن دچار میگردند. اوج دوره این سوختگی ادراری زمان شروع غذاهای سفت و جامد هنگام شروع خواب کامل در طول شب در پوشک آلوده و زمان مصرف آنتیبیوتیکهاست. درمان سوختگی پای نوزاد بسیار با اهمیت می باشد چون موجب بی قراری و نارامی کودک می شود. راه های مختلفی برای درمان سوختگی پای نوزاد وجود دارد که از درمان های سنتی تا استفاده از پماد های ترمیم دهنده متفاوت می باشد. در این مطلب به ارائه چند راهکار پرداخته می شود. مرکز مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه ارائه مشاوره والدین در حیطه رشد، مراقبت و تربیت کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات بازی درمانی، گروه درمانی و رفتاردرمانی کودکان به والدین جهت برقراری ارتباط موثر و بهبود اختلالات رفتاری کودکان کمک می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
سوختگی ادراری بر اثر پوشک
روانشناسان کودک در کنار مشاوره های تربیتی می توانند راهنمایی هایی برای آرام سازی کودک به شما ارائه نمایند. بهترین روش درمان سوختگی پای کودک پیشگیری از آن است. پوشک کودک را به طور مرتب عوض کنید به ویژه بلافاصله بعد از اجابت مزاج تا حد ممکن باسن کودک را در معرض هوا قرار دهید. هوای اتاق یا هوای گرم موخشک کن یا بخاری (اتاق) و نور (حتی یک لامپ نیز مؤثر است) هنگامی که کودک نوزاد است این کار به نسبت ساده است. در یک اتاق گرم او را روی شکم روی یک تشکچه با روکش پارچه ای جاذب رطوبت با تشکچه ای از تختش که روی آن پوشک پارچه ای قرار داده اید بخوابانید. هنگامی که کودک حرکت را شروع کرده، احتمال ثابت ماندن او کمتر است. در تابستان اجازه دهید کودک بیرون از منزل بدون پوشک و پوشش در اطراف بگردد. در زمستان بد نیست حمام را گرم کنید و بعد از استحمام او را مدت کوتاهی برهنه نگه دارید. سوختگی پای بچه را به همان روش پیشگیری از آن، یعنی با خشک نگه داشتن و در معرض هوا قراردادن، درمان کنید. برای پیشگیری از سوختگی پای بچه لازم نیست در هر تعویض پوشک از پماد به مقدار زیاد استفاده کنید. در صورت مشاهده قرمزی مختصر – شروع سوختگی – درمان را بلافاصله شروع کنید. به بهبود خودبهخود آن امیدوار نباشید. زیرا معمولاً شدید تر می شود و برای کودک بسیار ناراحتکننده تر و درمانش بسیار مشکل تر خواهد بود. همچنین بدانید که یک سوختگی ساده در صورتی که درمان نشود ممکن است به یک عفونت قارچی تبدیل شود که درمانش از یک سوختگی ساده بسیار مشکل تر خواهد بود. عفونت قارچی معمولاً به سرعت و به شدت به وجود می آید و نشانه آن ساییدگی قرمز درخشان در اطراف محل پوشک با جوش های ریز مختصر در محیط اطراف است. لو را می گوید: «التیام سوختگی پای بچه بسیار سخت است. مگر این که پوشک بچه را باز کنید و اجازه دهید مدتی بدون پوشک باشد.» اگر این روش بسیار آلوده کننده به نظر می رسد و هوای بیرون گرم و مناسب است کودک را به حیاط ببرید و اجازه دهید روی یک زیرانداز به راحتی بغلتد یا یک پوشک پارچه ای روی صندلی کالسکه قرار دهید و کودک را برای یک گردش طولانی بیرون ببرید.
درمان های سوختگی پای نوزاد
در صورتی که کودک دچار سوختگی پا شده است ولی نگه داشتن او بدون پوشک امکان پذیر نباشد پماد ها کاربرد پیدا می کنند. پماد های روغنی مانند وازلین، پماد، ویتامین آ – د یا روغن زیتون ساده یا پماد های اکسید دو زنگ (مثلاً پماد دسیتین بالمکس یا جانسون) در داروخانه وجود دارند. پماد ها لایه ای ایجاد می کنند و پوست نوزاد را حفاظت می نمایند. برای مؤثر بودن لایه پماد باید با ضخامت زیاد روی پوست کودک کشیده شود. در صورتی که این پماد های استاندارد مؤثر نبود، می توانید از داروخانه یک پماد مناسب تری بخواهید. چنانچه احتمال عفونت قارچی را می دهید نوزاد خود را نزد پزشک متخصص کودکان ببرید. چنانچه پزشک پماد ضد قارچ استروئیدی تجویز کرد تا زمان توصیه شده از آن استفاده کنید و آن را به عنوان کرم عادی هنگام پوشک کردن به کار نبرید؛ زیرا مصرف استروئید در کودکان می تواند به عوارض جانبی جدی مانند نازک شدن پوست منجر شود. پودر بچه در التیام سوختگی پای نوزاد اثر چندانی ندارد و هشدار – استنشاق پودر های حاوی تالک ممکن است خطرناک باشد. پودر های حاوی نشاسته ذرت در لا به لای چین های پوست کودک جمع می شوند و ممکن است رشد قارچ را تسریع کنند. استفاده از پودر بچه در اصل بدون اشکال است ولی فواید چندانی هم ندارد. در هاوایی محلی که به علت رطوبت هوا سوختگی پای نوزادان یک مشکل واقعی است مادر ها برای پیشگیری از سوختگی کره کاکائو به کار می برند. کره کاکائو در اغلب فروشگاه های بهداشتی و داروخانه ها به صورت قالب های صابون یا استیک وجود دارد و باید کمی گرم شود. (آن را در شیشه یا قوطی دهان گشاد دیگری بگذارید و در پنجره ای آفتاب گیر یا کاسه ای حاوی آب گرم قرار دهید. در صورت دسترسی به برگ های درخت موز برگ های تازه را له کنید و به صورت لایه ای روی پوشک بچه قرار دهید. اگر پوشک های پارچه ای کودک تان را در منزل می شویید و با مشکل سوختگی پای نوزاد دست به گریبان هستید، به آب آبکشی پوشک ها قدری سرکه بیفزایید. ادرار به علت قلیایی بودن؛ التهاب آور و حساسیت زاست و اسید موجود در سرکه تا حدی آن را خنثی می کند. همچنین می توانید کمی سرکه به آب وان حمام کودک تان بیفزایید. در وانی که حدود ۱۵ سانتیمتر آب دارد تقریباً یک فنجان و در سینک یا وان بچه حدود یک سوم فنجان سرکه سفید بریزید. در صورت استفاده از پوشک های یک بار مصرف می توانید لایه نایلون را جدا کنید و پوشک پارچه ای را دور آن قرار دهید. این ترکیب از نشت رطوبت به خارج جلوگیری می کند و باعث نفوذ هوا به درون می شود. چنانچه از دستمال های مرطوب برای تمیزکردن باسن کودک استفاده می کنید هنگام سوختگی پای نوزاد از آب معمولی استفاده کنید. دستمال های مرطوب ممکن است سوختگی را شدت بخشند.
اولین بار هنگام تعویض پوشک با دیدن نقطه ای خونی وحشت کردم و بند دلم پاره شد. به هرحال در روز های اولیه تولد لکه های قرمز اهمیت زیادی ندارند. ممکن است به علت وجود کریستال های عادی اورات ها در ادرار نوزاد باشند که به صورت رنگ صورتی در پوشک ظاهر می شوند. در نوزادان دختر خال های خونی چند هفته اول تولد ممکن است ترشحات خون آلود واژن باشد که بر اثر هورمو نهای مادر ایجاد شده اند.
قارچ پای نوزاد (عفونت قارچی ناحیه پوشک)
در برخی موارد، سوختگی پای کودک اگر بهموقع درمان نشود یا پوست کودک برای مدت طولانی مرطوب باقی بماند، میتواند به عفونت قارچی ناحیه پوشک تبدیل شود. قارچها معمولاً در محیطهای گرم و مرطوب رشد میکنند و ناحیه پوشک یکی از مستعدترین نقاط برای ایجاد این نوع عفونت است؛ بهویژه در نوزادانی که اخیراً آنتیبیوتیک مصرف کردهاند یا دچار اسهال بودهاند.
علائم قارچ پای نوزاد با سوختگی ساده متفاوت است و معمولاً شامل موارد زیر میشود:
-
قرمزی شدید و براق با حاشیههای مشخص
-
وجود جوشهای ریز قرمز در اطراف ناحیه اصلی التهاب
-
عدم بهبود با پمادهای معمول سوختگی
-
گاهی ترکخوردگی یا پوستهریزی پوست
درمان سوختگی قارچی پای نوزاد
در برخی نوزادان، بهویژه زمانی که سوختگی پای نوزاد بهموقع درمان نشود یا پوست کودک برای مدت طولانی مرطوب باقی بماند، احتمال بروز سوختگی قارچی پای نوزاد افزایش مییابد. این نوع سوختگی معمولاً پس از مصرف آنتیبیوتیکها، اسهالهای مکرر یا استفاده طولانیمدت از پوشک ایجاد میشود و نسبت به سوختگی ساده شدیدتر و مقاومتر است.
در صورت مشاهده علائم قارچ پای نوزاد، استفاده از پمادهای معمولی مانند وازلین یا اکسید دوزنگ بهتنهایی کافی نیست و لازم است نوزاد توسط پزشک متخصص کودکان معاینه شود. پزشک در صورت تشخیص عفونت قارچی، پماد ضد قارچ مناسب تجویز میکند. لازم به تأکید است که این پمادها باید دقیقاً طبق دستور پزشک و برای مدت مشخص استفاده شوند و نباید بهصورت خودسرانه یا طولانیمدت مصرف گردند.
تأکید میشود که از مصرف خودسرانه پمادهای ترکیبی یا استروئیدی برای درمان سوختگی قارچی پای نوزاد خودداری شود؛ زیرا مصرف نادرست این داروها میتواند باعث نازک شدن پوست و تشدید عفونت گردد.
همزمان با درمان دارویی، رعایت نکات مراقبتی نقش مهمی در بهبود سریعتر سوختگی قارچی پای نوزاد دارد. تعویض منظم پوشک، شستوشوی ملایم با آب ولرم، خشک نگه داشتن پوست و قرار دادن ناحیه پوشک در معرض هوا، از مهمترین اقدامات حمایتی در روند درمان سوختگی قارچی پای نوزاد محسوب میشوند.
تشخیص زودهنگام و شروع بهموقع درمان سوختگی قارچی پای نوزاد، از گسترش عفونت جلوگیری کرده و به کاهش درد، سوزش و بیقراری کودک کمک شایانی میکند.
سوختگی شدید پای نوزاد
سوختگی شدید پای نوزاد با سوختگی معمولی یا حتی سوختگی قارچی پای نوزاد تفاوت دارد و نشاندهنده مرحلهای پیشرفتهتر از آسیب پوستی است. در این حالت، پوست نوزاد بهطور جدی آسیب دیده و معمولاً درمانهای خانگی یا پمادهای رایج دیگر پاسخگو نیستند. سوختگی شدید پای نوزاد اغلب زمانی ایجاد میشود که سوختگیهای خفیف یا قارچی بهموقع تشخیص و درمان نشده باشند یا پوست کودک برای مدت طولانی در تماس با رطوبت و مواد تحریککننده باقی مانده باشد.
در سوختگی شدید پای نوزاد، علاوه بر التهاب و قرمزی، زخمهای باز، ترکهای عمیق پوستی، خونریزی سطحی و درد قابلتوجه دیده میشود. این وضعیت میتواند باعث بیقراری شدید، گریههای مداوم، امتناع از تعویض پوشک و حتی اختلال در خواب و تغذیه نوزاد شود. برخلاف سوختگیهای خفیف یا قارچی، در این مرحله خطر عفونتهای ثانویه باکتریایی نیز افزایش مییابد.
درمان سوختگی شدید پای نوزاد
درمان سوختگی شدید پای نوزاد نیازمند اقدام سریع و مراجعه به پزشک متخصص کودکان است. در این شرایط، استفاده خودسرانه از پمادهای خانگی، ترکیبات گیاهی یا داروهای استروئیدی بدون تجویز پزشک میتواند باعث تشدید آسیب پوستی شود.
پزشک بسته به شدت ضایعه ممکن است:
-
داروهای موضعی تخصصی برای ترمیم پوست
-
پمادهای ضدعفونت یا ترکیبی (در صورت وجود عفونت)
-
و در موارد خاص، درمانهای دارویی تکمیلی
را برای درمان سوختگی شدید پای نوزاد تجویز کند.
در کنار درمان دارویی، رعایت مراقبتهای زیر برای بهبود سریعتر ضروری است:
-
تعویض بسیار مکرر پوشک و جلوگیری کامل از تماس پوست با رطوبت
-
شستوشوی ناحیه پوشک فقط با آب ولرم و بدون شوینده
-
خشک کردن پوست با ضربات آرام و بدون مالش
-
قرار دادن نوزاد در فواصل منظم بدون پوشک و در معرض هوا
تشخیص تفاوت بین سوختگیهای خفیف، قارچی و سوختگی شدید پای نوزاد نقش مهمی در انتخاب روش درمان دارد. هرچه درمان این نوع سوختگی زودتر و اصولیتر آغاز شود، احتمال ترمیم کامل پوست و کاهش درد و ناراحتی نوزاد بیشتر خواهد بود.
آیا درمان سنتی سوختگی پای نوزاد موثر است؟
سوختگی پای نوزاد، یا همان التهاب و قرمزی ناشی از استفاده از پوشک، یکی از مشکلات شایع والدین در دوران نوزادی است. این مشکل میتواند از یک قرمزی ساده و خفیف تا زخمهای شدید و خونریز متفاوت باشد. بسیاری از والدین به دنبال راهکارهای سنتی و خانگی برای کاهش ناراحتی کودک هستند. اما سؤال مهم این است: آیا درمان سنتی سوختگی پای نوزاد واقعاً مؤثر است؟
نقش درمان سنتی در مراحل اولیه سوختگی
روشهای سنتی، مانند قرار دادن نوزاد برای مدتی بدون پوشک، استفاده از روغن زیتون، آلوئهورا، یا شستوشوی ملایم با آب ولرم، میتوانند در مراحل اولیه سوختگی به کاهش التهاب و تسکین پوست کمک کنند. این روشها به خصوص زمانی مفید هستند که سوختگی هنوز خفیف بوده و پوست نوزاد دچار زخم یا خونریزی نشده است.
مزایای روشهای سنتی
-
روغن زیتون برای سوختگی پای نوزاد: ایجاد یک لایه محافظ طبیعی روی پوست و کاهش ساییدگی
-
هوای تازه و خشک نگه داشتن پوست: کاهش رطوبت و التهاب
-
آلوئهورا و گیاهان التیامبخش: تسکین پوست ملتهب و نرم کردن آن
-
استفاده از پوشک پارچهای نرم و تعویض مکرر: جلوگیری از تشدید التهاب
محدودیتهای درمان سنتی
با وجود فواید روشهای سنتی، این راهکارها نمیتوانند جایگزین درمان پزشکی شوند. در مواردی که سوختگی شدید، خونریزی، زخم باز یا عفونت قارچی رخ داده باشد، استفاده تنها از روشهای خانگی کافی نیست و نیاز به مداخله پزشک متخصص کودکان دارد.
درمان سنتی سوختگی پای نوزاد میتواند در مراحل اولیه و خفیف مفید باشد و به کاهش ناراحتی کودک کمک کند، اما مؤثر بودن آن محدود به شدت سوختگی است. تشخیص زودهنگام، مراقبت دقیق و در صورت نیاز مراجعه به پزشک، کلید درمان موفق و جلوگیری از عوارض جدی است.
اهمیت درمان فوری سوختگی پای نوزاد
سوختگی پای نوزاد، حتی در مراحل اولیه، میتواند باعث ناراحتی و بیقراری شدید کودک شود. هرگونه تأخیر در شروع درمان، حتی اگر سوختگی خفیف به نظر برسد، ممکن است التهاب را تشدید کرده، زخمهای عمیقتری ایجاد کند و در موارد شدید، خطر عفونتهای قارچی یا باکتریایی را افزایش دهد.
شروع فوری درمان مزایای مهمی دارد. ابتدا باعث کاهش درد و ناراحتی کودک میشود و سوزش و قرمزی پوست را تسکین میدهد، بهطوری که نوزاد راحتتر میخوابد و تغذیه میکند. همچنین، درمان سریع از گسترش آسیب پوستی جلوگیری میکند و مانع تبدیل سوختگی خفیف به سوختگی شدید یا زخمهای باز و خونریزی میشود. علاوه بر این، حفظ سلامت و خشکی پوست، خطر رشد قارچها و باکتریها را کاهش داده و روند بهبود را تسریع میکند. هرچه مراقبت و درمان زودتر آغاز شود، ترمیم پوست سریعتر و کاملتر خواهد بود و نیاز به داروهای قویتر یا مداخلات پزشکی پیچیده کاهش مییابد.
بنابراین حتی اگر سوختگی پای نوزاد خفیف به نظر برسد، شروع سریع مراقبت و درمان مناسب اهمیت ویژهای دارد و میتواند از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کند.
سوالات متداول:
چه زمانی نیاز به مراجعه فوری به پزشک است؟
اگر سوختگی شدید باشد، تاول بزرگ تشکیل شده باشد، پوست سفید یا سوخته به نظر برسد، یا نوزاد تب کند و علائم عفونت مشاهده شود، فوراً باید به متخصص کودکان یا اورژانس مراجعه شود. سوختگیهای درجه دوم و سوم همیشه نیازمند مراقبت پزشکی هستند.
چگونه میتوان از عفونت جلوگیری کرد؟
محل سوختگی باید تمیز و خشک نگه داشته شود. دستها قبل از لمس ناحیه آسیب دیده شسته شوند و پانسمان استریل استفاده گردد. از خاراندن یا دستکاری تاولها خودداری کنید. مراقبت منظم از محل سوختگی باعث کاهش خطر عفونت میشود.