مرکز درمان اختلالات حسی کودکان در زمینه درمان اختلال یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای مختلف درمانی نظیر سنسوری روم، اتاق حسی، ماساژ درمانی و … به درمان حسی کودکان می پردازد. متخصصین مرکز دکتر صابر در حیطه یکپارچگی حسی و کاردرمانی اختلال پردازش حسی تخصص داشته و روند درمان کودکان را تسهیل می بخشد. کودکان پرخاشگر، بیقرار و کم تحمل ممکن است با مشکلات پردازش حسی روبه رو بوده و این اختلال موجب سردرگمی والدین در رفتار با کودکان می شود. بهبود مشکلات حسی کودک کمک شایانی به تسهیل رشد ذهنی و پیشرفت مهارت های ادراکی کودکان میکند. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در این زمینه به صورت تخصصی به والدین محترم کمک می نماید.
روش های درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان
شکستن فعالیت به اجزاء کوچکتر
برنامه های طولانی یا پیچیده باید به واحدهای معنی دار شکسته شود. انجام دادن تکالیف الزامی است اما والدین می توانند به کودک کمک کنند تا تکالیف های مختلف و طولانی را با تفکیک کردن آن ها به بخش های منطقی مدیریت کند مثل انجام تکالیف ریاضی، خوردن میان وعده، خواندن علوم، سپس شام و مطالعه بعد از خوردن دسر. کودک ممکن است در مورد تمیز کردن اتاقش بیشتر همکاری کند اگر والدین به او بگویند که تمام لباس هایش را در داخل سبد و همه کتاب ها را روی قفسه بگذارد به جای اصرار کردن به او که این به هم ریختگی را همین الان تمیز کن.
تامین ورودی های حسی مورد نیاز
برای کودکی با مشکلات حسی، گرسنه و مشتاق بودن برای تحریکات حسی میتواند مصیبت بار باشد.
فعالیتهای حسی که به کودک کمک می کنند تا احساس و عملکرد خوبی داشته باشد ضروری است. کودکانی که برانگیختگی بالایی دارند از فعالیت های آرام بخش و تسکین دهنده مثل دادن ماساژ سریع یا مالیدن پشت، بازی با خمیرهای کودکانه، پوشیدن جلیقه های وزنی، یا نشستن ساکت در یک اتاق آرام و روشن سود خواهند برد. کودکانی که برانگیختگی پایینی دارند از فعالیت های پر جنب و جوش مثل پریدن روی ترامپولین کوچک، رقصیدن با موسیقی پر شور و … بهره خواهند برد. برای اطلاعات بیشتر در مورد فعالیت های رژیم حسی فصل ۵ را مشاهده کنید.
وقت استراحت
به عنوان یک فرهنگ، ما همیشه به فکر این هستیم نتیجهای به بار بیاوریم. یک تمایل وجود دارد که فکر کنیم که در هر زمانی باید کاری را انجام دهیم. ما باید سخت کار کنیم و سخت بازی کنیم. گاهی اوقات فقط نیاز داریم که باشیم. نیاز داریم که به فعالیتی، مطالعه کتابی، استفاه از اینترنت، چک کردن ایمیل، تمیز کردن، شستن لباس، و هر چیز دیگری در گیر و مشغول نشویم، اغلب در این زمان های آرام و خیالی است که آرامش درونی را پیدا می کنیم. چه نوازش کردن یک گربه باشد و یا نگاه کردن به ابرهای در حال گذر. استراحت کردن اغلب کودکان و بزرگسالان را قادر می سازد تا خودشان را آرام کنند و در بهترین حالت باشند.
مشکلات حسی یا مشکلات رفتاری
بسیاری از والدین، معلمان و حتی درمانگران در گفتن تفاوت های آنچه که به علت مشکل حسی ایجاد می شود و آنچه که علتش رفتاری است مشکل دارند. جواب این سوال خیلی آسان نیست و همیشه نیاز به تفکرات خود شما در مورد رفتار و همچنین بعضی کارهای تشخیصی دارد.
اینکه به رفتارهایی فکر کنید که به آسانی توسط علائم قابل مشاهده هستند می تواند کمک کننده باشد. اگر شما می دانید که کودک مشکل حسی دارد، بهترین ریسک این است که فرض کنید که واکنش های کودک به علت ناتوانی در کنار آمدن با نیازهای پردازش حسی است تا رفتاری اجتنابی، بی پروایی و جلب توجه کردن کودک مگر اینکه یک دلیل قانع کننده وجود داشته باشد تا به طریق دیگری فکر شود. سپس شما نیاز دارید که علت های مشکل حسی، و موقعیت هایی که باعث بروز واکنش های منفی رفتاری می شود را شناسایی کنید. در آخر نتیجه نهایی رفتاری است، اما رفتاری که به علت مشکل اساسی حسی ایجاد شده است.
چهار سوال اساسی که باید پرسیده شود
ابزار غربالگری حسی در فصل ۲ طراحی شده است تا به والدین و سایرین کمک کند تا در نظر بگیرند که چه تجربه هایی، موقعیت هایی، و فعالیت های به خصوصی برای کودک دشوار هستند. سوالات زیر به آنها کمک خواهد کرد تا مشاهدات خود را روشن کنند:
- چه موقع واکنش شروع می شود؟ آیا رفتار مسئله ای است که کودک برای مدت طولانی انجام می دهد مثل کوبیدن سرش هر زمان که شما داخل فروشگاه می روید؟ یا یک مسئلهی تازه است مثل ضربه زدن ناگهانی به گوش هایش زمانی که صدای زیادی در اطراف باشد؟ (که ممکن است نشان دهندهی عفونت گوش باشد).
- واکنش چه مقدار قابل پیش بینی است؟ آیا موقعیت های خاصی وجود دارد که همواره مشکل ساز هستند؟ آخرین دفعه ای که اتفاق افتاد چه زمانی بود؟ آیا کودک در تمام فروشگاه ها رفتار کج خلقی دارد یا فقط در فروشگاه اسباب بازی و فقط زمانی که به چیزی که خواسته است نرسیده است؟ آیا کودک برای تمام کلاس های درسی تاخیر دارد؟ آیا همیشه از چیزی که نمی تواند آن را کنترل کند اجتناب می کند؟
٣. چه چیزی و چه کسانی باعث بروز رفتار می شوند؟ آیا مشکل همیشه در اطراف افراد خاصی رخ می دهد؟ آیا کودک همیشه در نزد درمانگر و یا معلم خاصی بد رفتاری می کند؟ آیا یکی از اقوام خاص به نظر می رسد که کودک را آشفته می کند؟ آیا کلاس درس خاصی همیشه برای کودک مشکل ساز است مثل هنر یا موسیقی؟
۴. نیازهای پنهان اساسی حسی کدامند؟ چالش هایی را که برای هر سیستم حسی وجود دارد بررسی کنید. برای مثال حمام کردن تحریکات لمسی فراوانی در قالب فشار آب و حرارت روی پوست، دمای اتاق، بافت حوله، جنس شامپو و صابون، بوی وسایل حمام، صدای آب روی وان که به علت جذب کمترین مقدار در اتاق پخش می شود، نور فلورسنت معمولی و نیاز به بستن چشم ها موقع شامپو زدن، مشکل تعادل هنگام ایستادن برای دوش گرفتن و یا نشستن در وان به ویژه با چشمان بسته و غیره. هرگونه ناراحتی با یکی از تجارب حسی
میتواند تجربهی حمام کردن را با مشکل زیادی مواجه سازد.
درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم و تکنولوژی
کاردرمانگرها اغلب در برنامه‌ریزی فعالیتهای حسی و استراتژی‌هایی درگیر هستند که به خودتنظیمی، تمرکز و فرایند یادگیری فرد دارای طیف اوتیسم کمک میکند و این ممکن است به شکل سازگاری‌هایی با تکنولوژی سطح بالا یا پایین باشد. مثالی از این دست، استفاده از سازگاری بینایی در نور، رنگ یا کنتراست هنگام استفاده از دستگاه‌ها برای بهبود درک یا توجه بینایی می‌باشد. استفاده ازپروژکتورها، دوربین‌های مستند و برنامه‌های دستگاه یک به یک در مدارس به فرد امکان دسترسی بینایی به اطلاعات ارائه شده را می‌دهد.
فناوری جای‌گذاری مبتنی بر حس لمس، باعث کاهش ناامیدی هنگام انجام تکالیفی مثل نوشتن می‌شود. برخی افراد دارای اوتیسم و با تفاوت‌های رشدی مرتبط فکر می‌کنند، صدا و احساس نوشتن روی کاغذ خجالت‌آور است و استفاده از صفحه لمسی و کیبورد را برای بیان، ترجیح می‌دهند. استفاده از قلم‌های لمسی اصطکاک را کاهش می‌دهد و به فرد اجازه می‌دهد بدون درون داد حسی ناخوشایند بنویسد. افراد همچنین گزینه‌های متفاوت دیگری دارند، مانند استفاده از کیبوردهای سنتی، داخل – صفحه‌ای یا سازگار شده برای نوشتن اطلاعات. آنها گزینه استفاده از دیکته یا مختصه تبدیل گفتار به متن برای کاهش ورودی لمسی هنگام کار روی فعالیتهای نوشتاری دارند. برنامه‌هایی مانند mac speech dictate یا dragong naturally speaking را می‌توان نصب کرد تا افراد بتوانند از صدای‌شان برای تولید متن استفاده کنند. برخی از این برنامه‌ها همچنین به فرد اجازه می‌دهد با استفاده از گفتار درون سیستم عامل یا دستگاه‌شان حرکت و جستجو کنند. برای افراد دارای مشکلات لمسی و اختلالات ارتباطی، استفاده از نرم‌افزار خروجی صدا که بر روی یک پد لمسی تعبیه می‌شود، تسهیل هر دو مشکل فرد را به طور همزمان ممکن میکند. فناوری، توانایی کاهش یا افزایش محرک‌های شنیداری را فراهم میکند. پژوهش‌ها نشان دادند صداهای خارجی بر یادگیری تأثیر می‌گذارد. در حقیقت، برخی مطالعات به نواقص خاصی در سلامت کلی و حتی رشد شناختی مربوط به صداهای خارجی (محیطی) اشاره کرده‌اند؛ مانند سر و صدای هواپیما و ترافیک خارج از مدرسه. برای کاهش صداهای حواس پرت کن، فناوری از طریق موسیقی یا سر و صدای سفید از طریق هدفون، آیپد، آیفون یا کامپیوتر به تمرکز برخی افراد کمک میکند. برای بعضی دانش‌آموزان، ناتوانی در تعدیل و فیلتر صدای پس زمینه و غیر ضروری میتواند بر توجه، حافظه و شناخت به طور کلی اثر بگذارد.
درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان
برای کمک به والدین جهت کسب اطلاعات بیشتر نسبت به موقعیت های مشکل ساز و رفتارهای ناخواسته، داشتن یک بروشور رفتاری برای روشن ساختن هر آنچه که اتفاق می افتد، کمک کننده خواهد بود. ممکن است بعضی از رفتارهای عجیب و غریب و گیج کننده عملا در الگوهای نسبتاً قابل پیش بینی رخ بدهند.
ممکن است داشتن یک بروشور رفتاری به والدین یک کودک بزرگتر کمک کند تا ارتباط بین افزایش
واکنشهای حسی با زمانی که تحریک زیادی وجود دارد (یا تحریک کمی وجود دارد) در قالب برنامه ریزی زیاد (یا وقت اضافه زیاد)، یا مشکلاتی مثل خسته شدن، گرسنگی، بیماری و یا عوامل اجتماعی و عاطفی را تشخیص دهند.
بعضی از مشکلات حسی کودکان در هر بهار و پاییز به علت آلرژی های فصلی بدتر می شوند. بعضی ها به نظر می رسد که دوره ماهیانه در ارتباط با دوره قاعدگی دارند. بعضی دیگر از رفتارهای حسی با وقت امتحانات خاموش می شوند. بعضی از رفتارهای دیگر زمانی که کودک میوه های اسپری شده و یا زمانی که منزل توسط مواد شیمیایی تند تمیز شده، بدتر می شوند.
به موارد زیر در بروشوری که برای بزرگسالان و نوجوانان تهیه شده توجه داشته باشید:
× تاریخ، روز هفته، و زمان بروز مشکل رفتاری.
× رفتار مشاهده شده، هرآنچه که دقیقا اتفاق می افتد را توصیف کنید.
× زمینه رفتار: در کجا و به همراه چه کسی رخ می دهد و همچنین چه اتفاقی منجر به بروز رفتار شده است. × تمام محصولات غذایی و آشامیدنی – هرچیزی که داخل دهان می رود (به رنگ ها و افزودنی های خوراکی توجه کنید که آیا طبیعی هستند برای رد کردن آفت کش های احتمالی)
× مکمل های غذایی
× دارو درمانی و واکسیناسیون
× وضعیت سلامت شامل عود حساسیت، تب ها، مشکلات سینوسی، سردرد ها
× آب و هوا شامل فشار هوا، بارش باران، و دما
× فعالیت های اجتماعی (مهمانی ها، تعطیلات، قرار ملاقات)
× مدرسه و فعالیت های بعد مدرسه: انجمن ها، رخدادهای ویژه، ورزش ها
× امتحان ها و نیازهای تحصیلی
× استفاده از پاک کننده های منزل
× زمان های قاعدگی شامل گرفتگی های عضلانی و نفخ شکم
× عادت های خواب – زمان خواب و بیداری، کیفیت خواب، تعداد بیدار شدن ها، چرت ها
× عادت های ادرار و مدفوع
ایده آل این است که بروشور رفتاری به منظور گرفتن اطلاعات بیشتر برای مدت یک ماه یا دو یا چهار هفته برای هر فصل سال تهیه نماییم. اگرچه داشتن یک بروشور رفتاری حقیقتا کار پر مشغلهای است ولی حتی برای یک هفته هم می تواند نگرش های ارزشمندی را آشکار کند و در نتیجه روش های موثری را در پی داشته باشد.
کوین کودک 14 سالهای با مشکلات حسی خفیف و مشکلات یادگیری، عموما خوب رفتار می کرد و خونسرد بود، اما هر یک هفته یا دو هفته یک بار تمام تواناییش دچار مشکل می شد و تحملش را از دست می داد و کاملا نسبت به همکلاسی هایش، خواهر کوچکش، و حتی سگی که دوستش داشت، بی قرار و بی صبر می شد. اگرچه او همیشه نسبت به صدا و لمس بیش حساس بود.
خانواده، روانشناس مدرسه، و کاردرمانگر نگران این مسئله بودند که او ممکن است علائمی از اختلال دو قطبی را نشان دهد.
به آنها گفته شد که هر چیزی را ثبت کنند. تیم درمانی به زودی متوجه شدند که هر زمان که فشار هوا کاهش می یافت رفتارهای مشکل دار کوین نیز آشکار می شود. مشکل با تمام شدن آب و هوا فروکش می کرد. همچنین به نظر می رسید که غذاهای با شکر خالص مثل دونات، بیسکویت ها، کیک، و آب نبات که هرگز برای أو مشکل آفرین نبودند در این مدت برای او مشکل ساز می شدند. اگرچه آنها نمی توانند فشار هوا را کنترل کنند ولی یاد گرفتند که نیازهای حسی موجود را کاهش دهند و به او کمک کنند تا نسبت به اینکه چه چیزی باعث این رفتار شده است آگاهی کسب کنند، مسئلهای که او در مورد آن احساس وحشت می کرد.
اكنون کوین یک فشار سنج در اتاقش و در مدرسه نیز روی کامپیوترش یک برنامه آب و هوایی دارد، بنابراین او می تواند تغییرات آب و هوایی را به تیم درمان اعلام کند و کارهای مثبتی را برای جلوگیری از شدیدتر شدن علایم به کار بگیرد. او وقت های اضافهای را به دست می آورد و فعالیت های حسی را دو برابر می کند تا بیشتر بتواند رفتارهایش را کنترل و سازماندهی کند، و مراقب است تا از میان وعده های دارای شکر در طول این مدت پرهیز کند. او اکنون خیلی بیشتر تحت کنترل خودش است.
سوالات متداول:
1-چطور می‌توانم کودکم را به انجام تمرینات حسی تشویق کنم؟
تمرینات را به شکل بازی درآورید و از علایق کودک استفاده کنید. سیستم پاداش کوچک ایجاد کنید و فشار بیش از حد وارد نکنید. صبور باشید و پیشرفت‌های کوچک را تشویق کنید.
2-چگونه معلمین می‌توانند به کودک مبتلا به این اختلال کمک کنند؟
با ایجاد محیط کلاس مناسب (مثلاً کاهش نور و صداهای مزاحم)، دادن استراحت‌های حسی و استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی. همکاری با کاردرمانگر کودک بسیار مهم است.