حافظه

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

حافظه چیست؟

حافظه فرایندی ذهنی است که باعث ذخیره و حفظ اطلاعات یا مهارت های جدید می گردد. از طرفی ، انسان به گونه ای تکامل یافته است که توانایی استفاده از اطلاعات موجود در حافظه را جهت تفکر، تصمیم گیری، حل مسئله، خلاقیت و عملکردها به هنگام لزوم دارد.

اگر حافظه وجود نداشت یادگیری پایدار نیز امکان پذیر نبود و ما مجبور به تکرار فعالیت ها بودیم و در حقیقت آنچه که امروز به عنوان پیشرفت، توسعه و تکامل در زمینه های مختلف می شناسیم دیگر وجود نداشت.

حافظه ، محور اصلی ذهن محسوب می شود که عملکردهای شناختی مانند تفکر، ادراک، استدلال، تصمیم گیری، حل مسئله و خلاقیت را به یکدیگر متصل می سازد.

مطالعات نشان داده است که حافظه بیشتر از یک بخش در مغز را شامل می شود. حافظه برای فهم ما از خودمان مهم است، افرادی هستند که نمی توانند حوادث را به خاطر بیاورند( آسیب حافظه اخباری) اما می توانند مهارت های حرکتی آموخته شده را به یاد بیاورد( حافظه رویه ای سالم). بنابراین، هیچ دو نفری که حافظه ی آن ها آسیب دیده است مثل هم نمی باشند، در حقیقت آمنزیای کامل خیلی نادر است. ما بحث را با توضیح حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری آغاز می کنیم.

مراحل حافظه

فایند حافظه شامل سه مرحله است که عبارت اند از:

مرحله کد گذاری یا رمزگردانی
مرحله ذخیره سازی یا اندوزش
مرحله بازیابی

مرحله کد گذاری:

کد گذاری عبارت است از تبدیل اطلاعات حسی یا داده های فیزیکی به نوعی رمز که برای حافظه انسان قابل پردازش است. همچنین می توان گفت که کد گذاری یا رمز گردانی یعنی تبدیل اطلاعات حسی به صورت بازنمایی های ذهنی

مرحله ذخیره سازی (اندوزش):

اندوزش یعنی نگهداری و حفظ اطلاعات رمزگردانی شده در حافظه

مرحله بازیابی:

بازیابی عبارت است از فراخوانی یا استفاده از اطلاعات ذخیره شده در حافظه. این مرحله در ارتباط با یادآوری یا بازشناسی اطلاعات ذخیره شده در حافظه است.

انواع حافظه:

حافظه را می توان به سه نوع حافظه حسی یا انباره حسی، حافظه کوتاه مدت یا اولیه، حافظه بلند مدت یا ثانویه تقسیم کرد

حافظه حسی یا انباره حسی، حافظه کوتاه مدت یا اولیه، حافظه بلند مدت یا ثانویه

حافظه حسی

حافظه حسی اولین مرحله پردازش اطلاعات بوده که به معنای ثبت اطلاعات در مدت زمانی بسیار کوتاه طریق انواع حس ها است. این حافظه دارای ظرفیت نسبتا محدودی جهت ذخیره اطلاعات است. گیرنده حسی از طریق محرک های مختلف تحریک شده و این اطلاعات در حافظه حسی ثبت می گردند. بنابر این حافظه حسی جزیی از فرآیند ادراک به حساب می آید. در این نوع از حافظه، اطلاعات به همان شکل دریافت شده، رمزگردانی و ذخیره می گردد.

گیرنده های حسی مختلفی که با محرک های متفاوت بینایی، شنوایی، لمسی، بویایی و چشایی تحریک می شوند باعث ثبت اطلاعات در حافظه می گردند.

انواع حافظه حسی

حافظه شمایلی یا انبار حسی بینایی جهت ذخیره اطلاعات بینایی
حافظه پژواکی یا انبار حسی شنوایی جهت ذخیره اطلاعات شنوایی
حافظه بساوشی یا انبار حسی لمسی جهت ذخیره اطلاعات لمسی
انبار حسی بویایی جهت ذخیره اطلاعات بویایی
حافظه چشایی جهت ذخیره اطلاعات چشایی

مدت زمان حفظ اطلاعات در حافظه حسی بر اساس نوع اطلاعات از چند هزارم ثانیه تا چند ثانیه متفاوت است. به عنوان مثال این مدت زمان برای تصاویر بین 0/25الی 0/5 ثانیه و برای اصوات تا 4 ثانیه است.

هرگاه محرک های انتخابی مورد توجه و دقت قرار گیرند به حافظه کوتاه مدت انتقال می یابندو در صورت تکرار مناسب، از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل می شوند.

حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت به یادآوری مقدار کوچکی از اطلاعات در کسری از ثانیه یا بعد از یک تاخیر کوتاه می باشد، و می تواند به حافظه کوتاه مدت کلامی و بینایی تقسیم گردد.

حافظه کوتاه مدت یک ظرفیت محدود دارد و یادآوری اطلاعات در دوره ای از زمان می باشد. حافظه کوتاه مدت در ذخیره اطلاعات به مدت بسیار کوتاه نقش دارد و اطلاعات را تا زمانی که مورد استفاده قرار گیرند حفظ و نگهداری می کند.

اطلاعات در این حافظه در صورت عدم تمرین و مرور ذهنی ، طی مدت حدود 30 ثانیه از بین می رود. پردازش ذهنی یا آگاهانه در حافظه کوتاه مدت صورت می گیرد. در حقیقت حافظه کوتاه مدت نوعی از حافظه است جهت استفاده زمانی محدود از اطلاعات یا نتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت و یا استفاده از اطلاعات ذخیره شده قبلی در حافظه بلند مدت با توجه به نیاز.

حافظه بلند مدت

حافظه بلند مدت ظرفیت نا محدودی داشته و دامنه ی وسیعی از اطلاعات را که پیوسته بروزرسانی می شوند، پردازش می کند. اطلاعات از حافظه کاری وارد حافظه بلند مدت می شوند جایی که برای معنا و بافتار پردازش می شوند. برعکس اطلاعات از حافظه بلند مدت به حافظه کاری بازیابی شده و قبل از این که پاسخ مربوطه فعال شود، دستکاری می شوند. حافظه بلند مدت به دو زیر مجموعه تقسیم می شود.

انواع حافظه بلند مدت

حافظه رویه ای

دانش ذخیره شده ی مربوط به اکتساب فعالیت های آموخته شده می باشد. همه مهارت های حرکتی و زبانی که ما آموخته ایم بخشی از این حافظه است.ما به یاد می آوریم که چگونه شنا کنیم یا دوچرخه سواری کنیم اما نمی توانیم جزییات اینکه آن را که چگونه انجام می دهیم را شرح دهیم. در بیشتر افرادی که فقدان حافظه ارند حافظه رویه ای سالم می ماند.مهارت های حرکتی که قبل از آسیب آموخته می شوند ، حفظ می شود.

حافظه اخباری

حافظه اخباری آگاهی از افراد مکان ها اشیاء و وقایع است. این حافظه به ما اجازه می دهد که درستی و نادرستی حقایق را بدانیم.این حافظه آشکار است. اگر از ما پرسیده شود کجا به دنیا آمدی؟ ما به طور هوشیارانه حافظه اخباری را برای یادآوری نام مکان بررسی می کنیم.

اختلالات حافظه موجب آسیب به دیگر کارکرد های اجرایی مغز شده و کودک را در روند یادگیری و آموزش دچار مشکل می کند .

این امر موجب مشکلات رفتاری و عزت نفس پایین در بزرگسالی می شود. خدمات کاردرمانی در کلینیک کاردرمانی دکتر صابر( کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی پایا و کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی غرب تهران) به درمان اختلالات حافظه در کودکان اتیسم، اختلالات یادگیری، بیش فعالی و نقص توجه و… کمک می کند.