گفتاردرمانی بد شنوایی

توانایی بازشناسی یا تفسیر آوا هایی که شنیده می شوند، درک شنیداری نامیده می شود. گفتاردرمانی بد شنوایی یکی از قسمت های مهم در بهبود وضعیت درک شنیداری است. کاردرمانی و گفتاردرمانی بد شنوایی در سال های اخیر پیشرفت زیادی داشته است و گفتاردرمانی اختلال پردازش شنوایی و گفتاردرمانی بد شنوایی نیز در این حیطه پیشرفت های شایانی داشته است. چون زبان بیانی اصولاً بر پردازش اطلاعات شنیداری تکیه می ­کند به نظر می­ رسد توانایی­ های ویژه ­ای که نزدیک­ ترین ارتباط را با اختلال زبان شفاهی دارند، معمولاً به عنوان فرآیند های شنیداری شناخته می­ شوند. این موضوع درمانگران زیادی را به سوی این عقیده سوق داده است که حتی با این که درمان سایر ناتوانی­ های ویژه مانند انواع درکی و حرکتی که قبلاً بحث شد پیشرفت زبان را رهبری نمی­ کند ولی تشخیص و درمان توانایی­ های ویژه در حوزه درک شنیداری، همچنان باید مدنظر قرار داشته باشند. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی شرق تهران، به گفتاردرمانی بد شنوایی، گفتاردرمانی اختلال پردازش شنوایی، همچنین دیگر اختلالات گفتاری مانند، گفتاردرمانی کودکان لکنت زبان و… می پردازد. درمان اختلال پردازش شنوایی به فرد کمک می کند، اطلاعات شنیداری را به درستی در مغز طبقه بندی کرده و از آنها جهت گفتار صحیح استفاده نماید.

مهارت درک شنیداری و بد شنوایی

تحقیقی که مهارت­ های درک شنیداری متنوع را در کودکان مبتلا به آسیب­ های زبانی آزمایش کرده نشان داده است که این کودکان نسبت به همتا های خود که عملکرد زبانی و شنیداری طبیعی دارند، معمولاً بدتر عمل می ­کنند. به علاوه، کودکان مبتلا به اختلال یادگیری و اختلال زبانی در تکالیف آزمون­ های شنوایی سنجی مربوط به عملکرد شنوایی مرکزی، که اغلب برای تشخیص اختلالات زبان و یادگیری استفاده می­ شوند نیز غالباً ضعیف عمل می ­کنند. شواهد بسیار زیادی ارائه داده ­اند که اثبات می­ کند وقتی در آزمون­ های رفتاری، از کودکان مبتلا به SLI خواسته می­ شود که یک تحریک شنیداری را که خیلی کوتاه است یا به سرعت با تحریکات دیگر همراه می ­شود شناسایی کنند، دچار مشکل می­ شوند. آیا این مدرک ما را به پذیرفتن فرضیه نقص شنیداری به عنوان توضیحی برای اختلالات زبان هدایت می­ کند. این فرضیه از نظر منطقی جذاب است و طرفداران مهم زیادی در زمینه آسیب شناسی زبان داشته است اما هنوز بحث­ های داغی درباره این سؤال انجام می­ شود. بلوم و لاهی از نخستین کسانی بودند که توجه جامعه علمی را به محدودیت­ های رویکرد نقص پردازش شنیداری برای ارزیابی زبان و برنامه ریزی مداخله زبانی جلب کردند. آن ­ها اشاره کردند که الگو های پردازش درک شنیداری به طور کلی یک دیدگاه «پائین – بالا» نسبت به پردازش زبان دارند. در یک الگوی «پائین – بالا» فرآیند های سطح پائین، مانند ادراک و تمییز درون داد لازم برای عملکرد روند های سطح بالاتر مانند درک و فهم را فراهم می­ کنند. اما همانطور که لاهی و بیشاپ روشن ساختند، این روند های به اصطلاح «سطح پائین­تر» در یک فضای خالی یا روی لوحی نانوشته عمل نمی­ کنند بلکه برعکس بر پایه دانش قبلی کار می­ کنند از این رو دانش قبلی که دانش زبان را نیز در بر می­ گیرد همیشه بر کیفیت درون داد روندهای سطح پائین تأثیر می ­گذارد. مثلاً فرض کنید آزمونگری دو نمونه از فهرست کلمات جدول را برای به خاطر سپردن و تکرار آن­ ها به شما داده است.

نتیجه آزمون درک شنیداری

فکر می­ کنید از کدام فهرست کلمات بیشتری را می ­توانید به یاد آورید؟ اکثر مردم فهرست ۲ را انتخاب می­ کنند. اگر چه کلمات آن طولانی هستند ولی کلاً آشناترند (اسامی حیوانات عظیم الجثه زنده و منقرض شده) هر چند اگر زمینه علمی مناسبی داشته باشید. فهرست ۱ برای یادگیری آسان ­تر است. شما می­ بینید که فهرست ۱ شامل نام ­هایی از مشخصات چندین فیلم گودزیلا است. این فهرست همچنین برای هواداران گودزیلا شامل عناصر آشنایی است و به سرعت یادآوری می­ شود. در حقیقت، وقتی نوشتن این فهرست را به عنوان نمونه ­ای برای شما شروع کردم، تنها توانستم سه یا چهار تا از اسامی شخصیت­ ها را به خاطر آورم. من مجبور شدم این فهرست را یک بار به سرعت برای پسر ۶ ساله­ ام بخوانم و از او نام تمام حیوانات عظیم الجثه را که در فیلم­ های گودزیلا دیده بود، بپرسم، او آن­ ها را بدون مکث به دنبال هم ردیف کرد و بیش از آنچه برای فهرستم احتیاج داشتم بیان نمود. اکنون اجازه دهید بگویم فهرست ۱ به شما داده شود تا پس از یک معرفی مختصر، بدون دانش و پیوستگی­ های قبلی با کلمات آن، آن­ها را تکرار کنید. اگر شما مشخصاً نمره ­ای پائین ­تر از بعضی اشخاص دیگر که عضو انجمن بین المللی باشگاه حامی گودزیلا بودند، کسب کردید نشانه این است که در حافظه شنیداری نقص دارید؟ البته که نه آشنایی شما با محرک قویاً بر کیفیت سهولت یادآوری و فراخوانی آ­ن­ ها تاثیر می­ گذارد.

آزمون های گفتاردرمانی بد شنوایی

مشابه همین قضیه برای کودکی ۵ ساله مبتلا به آسیب زبان “SLI” رخ می دهد که از ۵ شماره آزمون یادآوری عدد، تنها ۲ شماره را می­ تواند تکرار کند. برای این کودک ۵ ساله کلمات مربوط به اعداد درست به اندازه یک بچه کودکستانی با عملکرد طبیعی زبان که از ۳ سالگی عمل شمارش را انجام می­ داده است آشنا نیست. خیلی احتمال دارد که کودک ۵ ساله مبتلا به آسیب زبان ما در به خاطر آوردن همه ۵ عدد مشکل بیشتری داشته باشد زیرا هیچ یک از اعداد را با سرعتی به اندازه کودک با عملکرد طبیعی ،زبان یاد نمی گیرد درست همانطور که شما در به خاطر آوردن آنژیریس مشکل داشتید چون قبلاً این کلمه را نشنیده یا استفاده نکرده بودید و هیچ ارتباطی با آن نداشتید کودک مبتلا به آسیب زبان “SLI” ما نیز، همان مشکل را با عدد «هفت» دارد از او بخواهید چند تا از این اصطلاحات نسبتاً نا آشنا را بیاد آورد وضعیت او مثل شما که در به خاطر آوردن «آنژیریس»، «موثرا»، «گیگان» و «مینیا» مشکل داشتید، خواهد بود. لاهى ثابت کرد بیش از آن­که توضیح دهیم چرا کودکان برای یادگیری صحبت کردن دشواری دارند، محتمل­ تر آن است که خود عملکرد ضعیف در تکالیف درک شنیداری که توسط اختلال زبان آن­ ها توضیح داده می­ شود. آشنایی با تحریک­ های کلامی را محدود کند. فرضیه در بردارنده این احتمال که آشنایی و انتظارات موجود در دانش پایه می ­توانند در پردازش اطلاعات جدید مؤثر باشند، یک مدل «بالا پائین» نامیده می­ شود. اکثر نظریات معاصر در مورد زبان و خواندن طرفدار این مطلب هستند که وقتی شخصی درگیر تکلیفی می­ شود فرآیندهای بالا – پائین یا برانگیختن مفهوم و پائین بالا یا برانگیختن داده ­ها با هم در تعامل قرار می­ گیرند. اگر چنین باشد بنابراین دانش مفاهیم و انتظارات قبلی همیشه در طرز عمل محرک ­های ورودی تأثیر می­ گذارند.

گفتاردرمانی اختلال شنوایی

اختلال شنوایی یا بد شنوایی شایع ‌ترین بیماری مادرزادی است، به این معنی که کودک با آن متولد می ‌شود. اما فقط به این دلیل که تفاوت شنوایی وجود دارد، نمی توان گفت که کودک شما نمی ‌تواند شنیدن را بیاموزد. در واقع، کودکان دارای سمعک یا کاشت حلزون اغلب می ‌توانند به شنوایی چشم گیری دست یابند. اختلال شنوایی می تواند بر طیف وسیعی از زمینه ها تأثیر بگذارد، از جمله:

-مهارت های اجتماعی، که دوست یابی را دشوار می کند.

-خواندن و سایر مهارت های توسعه که می تواند بر عملکرد مدرسه تأثیر بگذارد.

-تأخیر در رشد گفتار و زبان.

-تصویر ذهنی ضعیف و یا سلامت روان.

اگر کودکی نتواند صحبت بزرگسالان زندگی خود را بشنود، می تواند بر رشد نقاط عطف گفتار او تأثیر بگذارد. این بدان معناست که عدم توانایی شنیدن آن ها می تواند منجر به مشکل در شنیدن هجاهایی شود که بخشی از آن ها هستند. همچنین منجر به مشکل در درک اطرافیان و حتی پیروی از دستورالعمل ها می شود. اگر کودک شما به دلیل کم شنوایی یا بد شنوایی دچار تأخیر در گفتار است، یک گفتاردرمانگر می تواند به او کمک کند تا به وضوح صحبت کند و مهارت های شنیداری خود را توسعه دهد. اهداف گفتاردرمانی برای کودکان بد شنوا عبارت اند از:

-تشخیص زود هنگام کم شنوایی یا اختلال شنوایی

-یادگیری استفاده از وسایل کمک شنوایی

-کمک به کودک برای کسب اعتماد به نفس و استقلال

-مشارکت والدین و سایر مراقبان در درمان

گفتاردرمانی شنیداری که گاهی اوقات گفتاردرمانی مبتنی بر شنوایی نیز نامیده می ‌شود، نوعی درمان مداخله ‌ای زود هنگام برای کودکان خردسال ناشنوا، کم‌ شنوا، بد شنوا یا کسانی است که از فناوری‌ های شنوایی مانند سمعک یا کاشت حلزون استفاده می ‌کنند. حتی اگر کم ‌شنوایی فرزند شما شدید تا عمیق باشد، گفتاردرمانگر او ممکن است بتواند به او یاد دهد که چگونه از طریق زبان گفتاری گوش دهد و ارتباط برقرار کند. والدین و سایر مراقبان فعالانه در جلسات درمانی شرکت می ‌کنند و فعالیت‌ ها را در خانه ادامه می‌ دهند. مهم نیست که فرزند شما ناشنوا، بد شنوا یا کم‌ شنوا به دنیا آمده است یا چیز دیگری باعث تفاوت شنوایی او شده است. اگر آن ها در شنیدن از یک گوش یا دو گوش مشکل دارند، اگر وضعیت آن ها دائمی یا موقت است، یا اگر اختلال شنوایی آن ها خفیف تا شدید یا عمیق است، ممکن است از گفتاردرمانی شنیداری بهره ‌مند شوند.

منابع:

speechandlanguagekids.com

my.clevelandclinic.org

سوالات متداول:

1.اختلال شنوایی (بد شنوایی) چه تاثیرات منفی ای دارد؟

-مهارت های اجتماعی، که دوست یابی را دشوار می کند

-خواندن و سایر مهارت های توسعه که می تواند بر عملکرد مدرسه تأثیر بگذارد

-تأخیر در رشد گفتار و زبان

-تصویر ذهنی ضعیف و یا سلامت روان.

2.گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان بد شنوا می کند؟

تشخیص زود هنگام کم شنوایی یا اختلال شنوایی، یادگیری استفاده از وسایل کمک شنوایی، کمک به کودک برای کسب اعتماد به نفس و استقلال، مشارکت والدین و سایر مراقبان در درمان.