تاخیر حرکتی یکی از انواع مشکلاتی است که در کودکان پدید می آید؛ بدین صورت که آن ها نمی توانند فعالیت های متناسب با سن شان را در زمان تعیین شده انجام دهند و نسبت به هم سن و سالان خود، تاخیر دارند. یکی از روش های درمان تاخیر حرکتی کودکان، کاردرمانی تاخیر حرکتی می باشد. طی مرحله کاردرمانی برای راه رفتن کودک و کاردرمانی تاخیر حرکتی، فرد متخصص با توجه به شرایط و سن کودک تمریناتی را برای او در نظر می گیرد که او باید با برنامه انجام دهد. به طور کلی می توان گفت روش درمان تاخیر حرکتی کودک به دلیل تاخیر حرکتی کودک و سن او بستگی دارد اما کاردرمانی برای راه رفتن کودک و کاردرمانی تاخیر حرکتی جز بهترین روش های درمان این اختلال در کودکان می باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با دو شعبه واقع در غرب و شرق تهران به انجام خدمات کاردرمانی کودکان از جمله کاردرمانی جسمی حرکتی، کاردرمانی تاخیر حرکتی، کاردرمانی برای راه رفتن کودک و… می پردازد. تجربه بالا و امکانات مرکز در جهت مهارت های حرکتی کودکان بسیار مفید می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
رشد حرکتی کودک و تاخیر حرکتی
با توجه به موارد ذکر شده، می توان مراحل اصلی رشد حرکتی و سن تقریبی کسب این مراحل را پیش بینی کرد. واکنش های وضعیتی (Postural Reactions) نیز که شامل واکنش های راستایی، حفاظتی و تعادلی هستند از یک توالی قابل پیش بینی پیروی می کنند، بدین شکل که اولین واکنش ها در وضعیت دمر ظاهر می شوند و سپس در وضعیت های طاقباز، نشسته، چهار دست و پا و ایستاده نمایان می گردند. با وجود این که حرکات نوزاد بیشتر رفلکسی به نظر می رسند اما با نگاهی دقیق تر می توان شواهدی از پردازش و یکپارچه سازی داده های حسی را مشاهده کرد. در ماه اول زندگی نوزاد قادر است سرش را در وضعیت دمر به طرفین بچرخاند و اگر با کمک بنشیند سر را بالا خواهد آورد. در ۴ ماهگی نوزاد در وضعیت دمر سر را بالا آورده و محیط را نگاه می کند. این مهارت در ۶ ماهگی کاملاً عملکردی است. در این سن نوزاد در وضعیت طاقباز، مرتب غلت زدن، اولین مرحله ی تحرک و جابجایی در کودک محسوب می شود. غلت زدن ابتدا به صورت واکنش های لگد زده و پاها را به دهان می برد. خودکار راستایی در نوزاد بروز می کند؛ نوزاد ابتدا می تواند از شکم به بغل بچرخد، اما کم کم توانایی غلتیدن از شکم به پشت را نیز کسب می نماید. پس از ۶ ماهگی نوزاد می تواند طول اتاق را با غلت زدن طی کند. البته این مهارت ممکن است در نوزادان بزرگ یا سنگین با تاخیر چند ماهه همراه شود. نوزادان از همان ابتدا به نشستن با کمک علاقه مند هستند. در طول ۴ ماه اول که مهارت بینایی پیشرفت می کند علاقه ی آن ها به دیدن محیط در وضعیت نشسته نیز بیشتر می شود. طی ماه های اول نوزاد با پشت گرد می نشیند و فقط چند لحظه می تواند سر خود را صاف نگه دارد اما در ۴ ماهگی هم تنه صاف تر است و هم زمان نگه داشتن سر طولانی تر می باشد. در ۶ ماهگی نوزاد به تنهایی و با کمک دست هایش و سطح اتکای وسیعی که با پاهای خم خود ایجاد می کند، می نشیند. با این وجود نشستن او هنوز بی ثبات است و به راحتی می افتد. در ۹-۸ ماهگی کودک چند دقیقه بدون کمک نشسته و از دست ها برای بازی کردن یا خوردن استفاده می کند. در طی چند ماه آینده کودک مهارت نشستن را ابتدا از وضعیت دمر و سپس از وضعیت طاقباز کسب می کند. این مهارت ها کودک اجازه می دهد که به صورت متناوب بین سینه خیز و نشسته تغییر وضعیت دهد. شروع سینه خیز رفتن در نوزاد به سمت عقب است اما یک نوزاد ۷ ماهه توانایی سینه خیز رفتن به سمت جلو را نیز دارد. چهار دست و پا رفتن نسبت به سینه خیز رفتن، مهارت پیچیده تری است و قدرت و هماهنگی بیشتری می طلبد. این مهارت در کودکان ۱۲-۱۰ ماهه به خوبی تکامل یافته و در شرایط مختلف محیطی (سطوح و شیب های مختلف) قابل اجراست. نوزادان ۵-۶ ماهه از ایستادن لذت می برند و زمانی که با کمک والدین می ایستند با خوشحالی بالا و پایین می پرند. کودکان ۱۰ ماهه با گرفتن از مبل یا تخت به خوبی ایستاده و تمرین بشین پاشو می کنند. در ۱۲ ماهگی امکان انتقال وزن روی یک پا و شروع برداشتن اولین قدم ها با کمک لوازم خانه یا دست والدین میسر می شود. کم کم کودک دست خود را از کمک خارجی رها کرده و با پاهای باز و دست های بالا آمده شروع به راه رفتن مستقل می کند.
راه رفتن کودک و کارهایی که از 18 ماهگی انجام می دهد
در ۱۸ ماهگی کودک راه رفتن را به بقیه ی مهارت های جابجایی ترجیح می دهد اما هنوز تعادل کامل نیست و مرتب می افتد. در ۲ سالگی کودک با تعادل و هماهنگی خوبی راه می رود. در این سن دویدن اولیه نیز شروع می شود اما دویدن واقعی (که با چرخش تنه و حرکات بازوها همراه است) در ۳-۴ سالگی دیده می شود. در واقع یک کودک ۴ ساله مانند بزرگسالان راه می رود و یک کودک ۶ ساله مانند بزرگسالان می دود. کودکان در ۲ سالگی بدون کمک والدین (ولی با گرفتن نرده) از پله بالا رفته و در 2.5 سالگی از آن پایین می آیند این مهارت ها به صورت هر پله یک پا و بدون گرفتن نرده در 3.5 سالگی دیده می شوند در ۲ سالگی کودک برای چند لحظه کوتاه می تواند روی یک پا بایستد و توپی را شوت کند، اما در ۵ سالگی چند ثانیه روی یک پا ایستاده و بدون افتادن روی لبه جدول راه می رود. پریدن از ۲ سالگی شروع می شود و یک کودک ۳ ساله به راحتی از روی یک پله کوتاه پایین می پرد. لی لی کردن (Hopping) سخت تر است و در ۳٫۵ سالگی دیده می شود. پریدن روی پاها به صورت یک در میان نیازمند قدرت و هماهنگی بیشتری است و تا ۵ سالگی دیده نمی شود. کودکان از ۲ سالگی توانایی پدال زدن را پیدا می کنند اما مهارت راندن یک سه چرخه برای عبور از موانع در ۴ سالگی کامل می شود. شوت زدن نیز از ۲ سالگی شروع می شود اما کسب مهارت در آن ممکن است تا ۶ سالگی طول بکشد. کودکان ۲,۵ ساله توانایی گرفتن توپ های ۱۰ اینچی را دارند اما مهارت گرفتن توپ های کوچک تر تا ۴ سالگی زمان می برد. پرتاب کردن نیز ابتدا به صورت هل دادن بروز می کند ولی توانایی پرتاب کردن واقعی توپ با تعادل و هماهنگی مناسب در ۴ سالگی دیده می شود. در صورت عدم مشاهده موارد ذکر شده در کودک خود ابتدا به متخصص مراجعه کرده و در صورت تشخیص تاخیر حرکتی در کودک، از خدمات کاردرمانی تاخیر حرکتی و کاردرمانی برای راه رفتن کودک می توانید استفاده کنید.
