برای توضیح این نکته که چگونه صبر را به کودک خود بیاموزیم باید چند نکته را در روانشناسی کودک خاطر نشان کنیم. در روانشناسی کودک برای انجام وظایف مشخص،ضروری است که اطلاعات دقیقی در اختیار کودک قرار دهیم و مدیریت زمان داشته باشیم. به این منظور لازم است کودک خود را با مفهوم قانون آشنا کنیم. کودک باید قوانین موجود در خانه را بشناسد و آنها را رعایت کند. تعداد قوانینی که در یک بازه زمانی به کودکان آموزش می‌دهیم، نباید خیلی زیاد باشد،به ویژه در ابتدا، آموزش را با تعداد قوانین محدودی شروع می کنیم و بعد از گذشت مدت زمانی، مثلا بین ۲۱ روز تا یک ماه که کودک رفتار مورد نظر ما را آموخت، قوانین دیگر را به قوانین قبلی اضافه می کنیم. بعد از اینکه کودک قوانین را کاملاً آموخت، دیگر نیازی به تقویت مداوم نیست. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه آموزش صبر به کودکان و مشاوره والدین فعالیت می نماید. روانشناس کودک به صورت تخصصی به والدین راهنمایی می کند که چگونه صبر را به کودک بیاموزیم و در جلسات رفتاردرمانی و بازی درمانی به صورت عملی آن را تمرین می کنند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
آموزش مدیریت زمان- آموزش صبر و تحمل به کودکان
در آموزش مدیریت زمان در روانشناسی کودک مثلاً به کودک می‌گوییم برای انجام تکالیف از ساعت ۳ تا ساعت ۶ و وقت داری ( مفهوم زمان را می‌توان با چسباندن برچسب بر روی اعداد ساعت و تعیین بازه زمانی،به کودک آموخت. یادمان باشد در اوایل کار هر بار که قوانین از جانب کودک درست اجرا شدند، پاداش و تشویق را فراموش نکنیم.
در مورد قوانینی که تعیین میکنیم، گاهی می توانیم استثنا قائل شویم. به خصوص در مورد کودکان کوچک تر، می‌توان با توجه به شرایط، زمان را کوتاه‌تر تعیین کرد. مثل شب قبل از تعطیلی، می‌توانیم به کودک اجازه دهیم، دیر تر از همیشه بخوابد.
برای اینکه قوانین رسمیت بیشتری داشته باشند، می توانیم آنها را مکتوب کنیم، سپس آنها را به صورت یادداشت هایی در قسمت های مختلف خانه نصب کنیم. حتی اگر کودک خواندن و نوشتن نمی داند، این کار را می تواند مفید باشد. حتی می توانیم پیام خود را برای نقاشی کنیم. بچه ها معمولاً از اینکه یادداشت دریافت کنند، خوشحال میشود.
به کودک حق انتخاب محدود بدهیم
کودک می‌تواند تحت نظارت والدین، انتخاب هایی داشته باشد، اما نمی‌تواند به جای پدر و مادر تصمیم بگیرد. مثال: میخواهی در حمام با اردک بازی کنی یا با قایق؟
وقتی به فروشگاه رفتیم، می توانی چهارتا خوراکی انتخاب کنی!
وقتی به پارک رفتیم، میخواهی دوچرخه سواری کنی یا اسکیت بازی؟
چگونه « صبر کردن» را به کودک آموزش دهیم؟
آموزش صبر به کودکان، نقش مهمی در زندگی آینده آن ها دارد. آموختن صبر به کودک کمک می کند تا بتواند رسیدن به یک خواسته و یا لذت را به تعویق بیاندازد. بین سنین ۳ تا ۶ سالگی می‌توان این موضوع را به کودک آموزش داد. باید به کودکان آموخت که با صبر، پاداش بهتری فرا می رسد. باید به آنان بیاموزیم که با صبر کردن، حق آنها مورد غفلت قرار نگرفته و ضایع نمی شود.
در دنیای امروز، انتظار کشیدن می تواند واقعاً سخت باشد – به خصوص وقتی بسیاری از چیزها فوراً اتفاق می افتند. اسباب بازی ها با فشار یک دکمه روشن می شوند و حرکت می کنند، و برنامه های مورد علاقه به محض این که روی صفحه ضربه می زنید، شروع می شوند. یادگیری انتظار کشیدن یک مهارت مهم است. صبر به کودکان کمک می کند تا احساسات بزرگ را مدیریت کنند، نوبت خود را با دوستان رعایت کنند، و حتی زمانی که چیزی دشوار به نظر می رسد، به تلاش ادامه دهند. این مانند یک ابرقدرت است که به آن ها کمک می کند قوی تر، مهربان تر و با اعتماد به نفس تر شوند. صبر چیزی فراتر از یک ویژگی ستودنی است – این یک مهارت اساسی است که بر توانایی کودک در تمرکز، حل مسئله و ایجاد روابط قوی تأثیر می گذارد. تحقیقات نشان داده است که کودکانی که توانایی به تأخیر انداختن رضایت را توسعه می دهند، تمایل دارند عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشند، تنظیم هیجانی قوی تری از خود نشان دهند و استقامت بیشتری در مواجهه با چالش ها از خود بروز دهند. در مقابل، عدم صبر می تواند منجر به نا امیدی، تکانشگری و مشکلات در تعاملات اجتماعی شود. کودکانی که با انتظار کشیدن مشکل دارند، ممکن است مکالمات را قطع کنند، به راحتی از انجام وظایف دست بکشند، یا در مواجهه با پاداش های تأخیری اضطراب بیشتری را تجربه کنند. پرورش صبر در کلاس درس، دانش آموزان را به تاب آوری برای غلبه بر چالش ها و ایجاد روابط معنا دار مجهز می کند. اگرچه برخی از کودکان ممکن است به طور طبیعی صبر بیشتری نسبت به دیگران از خود نشان دهند، اما در نهایت این یک مهارتی است که می توان آن را از طریق تمرین پرورش داد. یاد گیرندگان جوان هنوز در حال توسعه توانایی مدیریت احساسات و تنظیم تکانه های خود هستند. صبر عمیقاً با تنظیم هیجانی – توانایی تشخیص و مدیریت احساسات فرد – مرتبط است. وقتی کودکان یاد می گیرند قبل از واکنش مکث کنند، توانایی خود را در تفکر انتقادی، حل مسئله و پایداری در برابر چالش ها تقویت می کنند. بسیاری از کودکان با صبر مشکل دارند. بسیاری از بزرگسالان نیز همینطور! شما قطعاً در مسیر درستی برای آموزش صبر به فرزند تان هستید. این قطعاً یک فضیلت بسیار مهم برای توسعه است. در حالی که به فرزندتان صبر را آموزش می دهید، شاید توانایی شما برای صبور بودن نیز همزمان رشد کند!
از چه سنی می توانیم «صبر» را به کودک آموزش دهیم؟
از تولد تا 14 ماهگی: همه احتیاجات کودک را بلافاصله و آنی پاسخگو باشید، تا کودک احساس اطمینان و امنیت کند.
14 ماهگی تا 2 سالگی: نیازهای ضروری کودک باید بلافاصله تامین شود،اما نیازهای غیر ضروری او را می‌توان چند ثانیه و یا چند دقیقه ای به تاخیر انداخت. البته بعد از گذشت زمان مورد نظر، حتما باید به قول داده شده عمل شود.
2 تا 3 سالگی: می توانیم در بیشتر موارد از کودک درخواست کنیم یکی دو دقیقه تحمل کرده و منتظر بماند. در ضمن با کودک صحبت میکنیم و به او اطمینان می‌دهیم که خواسته اش را برآورده می کنیم،جانم فقط انجام آن کمی طول می کشد.
از 3 سالگی به بعد: می توان برخی از نیازهای کودک را از ثانیه تا دقیقه،ساعت و حتی چند روز،بسته به ضروریت نیاز،با تاخیر در اجابت کرد.
آموزش صبر به کودکان:
کودکان بزرگتر را بهتر است گاهی به مکانهایی ببریم که نیازمند صبر و حوصله است. مانند موزه،نمایشگاه و …
ساعت و یا موبایلی را تنظیم کنید و از کودک بخواهید تا زمان اتمام کار و زنگ خوردن، در یک مکان مشخص بماند و آن محل را ترک نکند. همچنین می توانیم ساعت را برای مدت زمان کوتاهی تنظیم کنیم و با او قرار بگذاریم تا زمانی که زنگ ساعت به صدا در نیامده، صحبت نکند. کارهایی مانند کشیدن نقاشی،بازی با قطعات خانه سازی و… برای این منظور مناسبند. در مورد کودک سه ساله، می توانید مدت صبر را از ۴ دقیقه تا نهایت ۹ دقیقه در نظر بگیرید.
می‌توانیم با کودک به مکان هایی برویم که باید در صف‌های انتظار منتظر نوبت ماند، مانند: نانوایی، مترو، مطب دکتر و… در چنین موقعیت‌هایی، والدین نیز باید صبور باشند و با آرامش در انتظار نوبت خود بمانند. والدینی که در چنین مواقعی نق می زنند و آرامش خود را از دست می‌دهند، در واقع به کودک خود آموزش می‌دهند که انتظار کشیدن و صبور بودن کار خوبی نیست.
بعد از خوردن غذا بلافاصله میز یا سفره را ترک نکنید و کمی صبر کنید، با کودک صحبت کنید یا ماجرایی را برای او تعریف کنید. کودک نباید احساس کند که با صبر کردن پاداش خود را از دست می‌دهد، بلکه باید بفهمد که با صبر کردن پاداش بهتری به دست می‌آورد. این آموزش را باید در عمل به کودک داد.
بهترین راه برای آموزش «صبر» به کودک این است که خودتان صبور باشید. به یاد داشته باشید که فرزندانتان رفتارها و واکنش های شما را با دقت می بیند، اگر شما به صورت مکرر صبر و تحمل خود را از دست بدهید، در واقع یک رفتار منفی را تقویت می کنید. تنفس عمیق را تمرین کنید و در شرایط دشوار آرام باشید.
نکته: برخی از والدین عادت دارند در اکثر مواقع کودک خود را منتظر بگذارند. اگر قرار باشد کودک را همیشه در انتظار نگه داریم و یا مدت انتظارش بیش از حد طولانی باشد، در واقع آن شور و هیجان و لذتی را که در لحظه ی کشف چیزی به کودک دست می‌دهد از او می گیریم و ممکن است کودک دیگر اشتیاقی برای در میان گذاشتن آن موضوع با ما نداشته باشد.
منابع:
edutopia.org
connectedfamilies.org
سوالات متداول:
1.چطور صبر را در موقعیت‌های واقعی تقویت کنیم؟
مثلاً در فروشگاه، بازی کنید که چه چیزی در انتظار است، یا در زمان پخت غذا، با هم شمارش کنید تا زمان گذر کند.
2.آیا آموزش صبر باعث کاهش اضطراب کودک میشود؟
بله. کودک یاد میگیرد تاخیر را نگرانکننده نداند و آرامتر وضعیت را تحمل کند. به مرور صبر بر اضطراب غلبه میکند.
2 دیدگاه
پسرم خیلی بی قرار بود و نمیتونست منتظر هیچ کاری بمونه حتی نمی تونست منتظر بمونه تا نوبتش بشه توی پارک تا بازی کنه و سریع عصبانی میشد. با جلسات رفتاردرمانی یاد گرفت چطور نفس بکشه و تا ده بشماره و صبر کنه تا نوبتش بشه. با یه سری روشای جالب تحمل کردن رو بهش اموزش دادن. واقعا از پیشرفت و ارامشی که پیدا کرده شگفت زده ایم. ممنون از دکتر صابر بابت پیگیری و صبر و حوصله شون
دخترم وقتی چیزی رو نمی خواست یا منتظر می موند سریع گریه میکرد یا جیغ و داد میکرد.در جلسات رفتاردرمانی کلینیک شما با تمرینایی که همراه بازی بود و تشویق ها یاد گرفت احساساتش رو کنترل کنه و صبر داشته باشه. رفتاردرمانی تو کلینیک دکتر صابر برای دختر ما یه معجزه بود..