نقش ژنتیک و تغذیه در نقص توجه و بیش فعالی- کم توجهی و بیش فعالی

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

بیش فعالی و نقص توجه با علائمی نظیر بی توجهی، تکانشگری، اضطراب، بی قراری و پریشانی و بی دقتی مشخص می شود. این اختلال همراه با افت تحصیلی و ناسازگاری در مدرسه همراه است.

جهت تشخیص اختلال حد اقل شش مورد از موارد تشخیصی  اختلال نقص توجه و بیش فعالی باید در مدت زمان حداقل 6 ماه در کودک وجود داشته باشند. این علایم باید در بیش از یک محیط مانند مدرسه و منزل رخ دهند. 3تا 12درصداز کودکان سن مدرسه تحت تأثیر این اختلال هستند و شیوع آن در پسران بیشتر از دختران است.

در درمان این کودکان استفاده از داروهای محرک مانند دکستروآمفتامین، متیل فنیدات شایع است.استفاده از این داروها در از نظر ایجاد سلامت در کودک با اختلال نقص توجه و بیش فعالی قدمت 30 سال دارد. به علت عوارض جانبی این دارو مانند بیخوابی، کاهش اشتها و دردهای شکمی والدین این کودکان به دنبال درمان های جایگزین برای آنان هستند.

ژنتیک و اختلال نقص توجه وبیش فعالی

در مورد علل بروز این اختلال تحقیقات فراوانی در حال انجام است. عواملی مانند ژنتیک، عوامل محیطی و تغییرات ساختاری و فیزیولوژیک در بروز این اختلال شناخته شده است.

مطالعات خویشاوندی و مطالعه بر روی دوقلوها، نشان می دهند که رابطه محکمی بین مولفه ژنتیک با این اختلال وجود دارد که در ترکیب با عوامل محیطی به بروز اختلال نقص توجه وبیش فعالی می انجامد. عوامل ژنتیکی تقریباً منجر به 75درصد تفاوتها در زمینۀ رفتارهای مرتبط با اختلال کمبود توجه/ بیشفعالی میگردند.

رژيم غذايي و اختلال كمبود توجه/ بيشفعالي

اثر رژیم غذایی و تغذیه بر اختلال نقص توجه و بیشفعالی موضوعی است که مدنظر متخصصان این رشته قرار گرفته است. در بسیاری از کودکان دارای این اختلال، نشانه هایی از سطح پایین مواد مغذی مختلف و شواهدی در ارتباط با پاسخهای رفتاری به غذاهای خاص و افزودنیهای غذایی ، قند های تصفیه شده و اسید های چرب ضروری وجود دارد.

در دهه 1970 رژیم غذایی با حذف رنگهای غذایی مصنوعی، نگهدارنده ها و سالیسیلات ها مطرح شد که نتایج نشان داد وضعیت 50 درصد بیماران مبتلا به نقص توجه و بیش فعالی بهبود یافته.

تحقیقات دیگری در زمینه اثر مصرف قندهای تصفیه شده بر رفتار کودکان بیش فعال وجود دارد،هنگامی که ساکارز از رژیم غذایی کودکان بیش فعال حذف گردید ، رفتار های آنها بهبود یافت اما علایم بیش فعالی با مصرف مجدد شکر بازگشت. مطالعات پراکنده بسیاری بر کمبود اسید های چرب   n-3  در کودکان با نقص توجه وبیش فعالی اشاره دارند.

مصرف دوره ای 3 ماهه از  مکملهای حاوی روغن بذر کتان که غنی از اسید چرب n-3 آلفالینولنیک اسید بودند بهبود قابل توجهی را در رفتار کودکان با نقص توجه وبیش فعالی نشلن داده است.

ريز مغذی ها در کم توجهی و بیش فعالی

این فرضیه وجود دارد که ریزمغذی های بسیاری در رفتار و خلق وخوی تاثیر دارند،به عنوان مثال روی علاوه بر نقش مهمی که در عملکرد ایمنی، رشد و تکامل ایفا می کند برای تکامل مغز نیز مورد نیاز است.

غلظت خونی پایین روی در کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی نسبت به گروه کنترل مشاهده شده است. منیزیم نیز ممـکن است از طـریق مکانیسم های مختلف بر عملکرد مغز اثر گذارد. سطوح پایین منیزیم در کودکان با اختلال نقص توجه-بیش فعالی مشاهده شده است.

در 95 درصد از کودکان مبتلا به نقص توجه وبیش فعالی کمبود منیزیوم مشاهده شده است که به صورت معنی داری با گروه کنترل متفات بوده است. همچنین مصرف مکمل های منیزیوم به مدت شش ماه موجب کاهش علایم بیش فعالی در این کودکان شده است.

مطالعات بیشتری جهت تعیین میزان مصرف این ریز مغذی ها در رژیم غذایی کودکان بیش فعال نیاز است .به صورت کلی با توجه به مشکلات تغذیه ای کودکان با کم توجهی وبیش فعالی و شیوع بالای کمبود برخی از ریزمغذی ها از جمله آهن، منیزیوم  و روی و همچنین دریافت ناکافی منابع غذایی اسیدهای چرب امگا 3در رژیم غذایی اغلب کودکان به نظر میرسد که حتی اگر مصرف مواد غذایی شامل مواد مغذی نام برده شده یا مکمل های آنها بر مشکلات رفتاری کودکان دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی تأثیر مثبتی نداشته باشد،می تواند در تأمین و حفظ سایر جنبه های سلامت این کودکان اثرگذار باشد.