یکی از مشکلاتی که والدین با آن دست و پنجه نرم می کنند مشکلات بد غذایی کودکان است. اختلال حسی یکی از علل مهم در اختلال غذایی کودک است. مشکل در حس چشایی از اختلال پردازش حسی می باشد که توسط گفتاردرمانی حسی قابل درمان است. بیش حسی و کم حسی در حس چشایی و اختلال یکپارچگی حسی در دهان کودک به صورت تخصصی با تکنیک های حساسیت زدایی حسی بهبود می یابد. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
شمار بسیار زیادی از خانواده های امروزی بیش از اندازه دارای مشغله هستند. ما بین ساعات طولانی کاری والدین، فعالیتهای پرشمار بعد- از – مدرسه، و تکالیف بیش از پیش، به نظر میرسد هرگز زمان کافی وجود نخواهد داشت. این مساله خصوصا موقعی سخت تر میشود که تمرین فوتبال یک کودک بیش تر به طول میانجامد، یا وقتی کودکی جلسه ی تدریس خصوصی بعد از ظهر دارد، و وقتی یکی از والدین مجبور است اضافه تر از وقت مقرر کار کند. نهایتا کودکان و والدین نوبتی غذا می خورند و همه آسیب می بینند.
برنامه های سرعتی و اتفاقی غذا خوردن مخصوصا در مورد کودکانی که دچار بیش حسی هستند، سخت است چرا که موجودات ذاتا پیرو عادات هستند. سعی کنید غذاها را هر روز سر ساعت مقرری میل کنید تا یک برنامه ی روزمره ایجاد گردد و این نیز سبب ایجاد چرخهی سیری- گرسنگی منظم شود. تا جایی که امکانش وجود دارد همهی افراد خانواده با هم سر غذا بنشینید- حداقل برای چند شب در طول هفته. ممکن است به نظر برخی خانوادههای پر مشغله، قدیمی و از مد افتاده به نظر برسد اما به طور سنتی میز شام جایی است که خانوادهها با هم روابط اجتماعی برقرار کردهاند و کودکان آداب و عادات غذا خوردن را یاد گرفته اند.
در ادامه تعدادی راهکار آورده شده است که نشستن سر میز غذا را ساده تر میکند:
ملاحضاتی دربهبود مشکل بد غذایی کودکان
برخی والدین شکایت میکنند که کودک با مشکل بد غذایی، حین غذا در وضعیت نشسته باقی نمی ماند یا اینکه کودک لم می دهد، از روی صندلی میفتند، یا بقیه را با پاهایش فشار میدهد، یا از زیر میز به دیگران لگد میزند. این رفتارها میتوانند هنگامی که خانواده سعی دارند یک شام راحت کنار یکدیگر داشته باشند کاملا آزار دهنده و واقعا مشکل ساز باشند.
نشستن پشت میز برای یک کودک دچار مشکلات حس چشایی، میتواند واقعا دشوار باشد. اگر او توان عضلانی نامناسبی در قسمت لگن و کمر داشته باشد، عضلاتش نمیتوانند برای مدت طولانی با جاذبه مقابله کنند. حتی اگر او ابتدا، صاف بنشیند، معمولا نمیتواند این وضع را ادامه دهد و به زودی مثل یک ماکارونی خیس سر میخورد و در حالی که در لگن به جلو منحرف شده و ستون فقرات به وضعیت C شکل رفته و اغلب با پاهای صاف پایین میرود. او ممکن است کاملا از روی صندلی به بیرون سر بخورد یا اینکه در همین « وضع نامطلوب» باقی بماند که مانع نفس کشیدن، بلعیدن، و توجه دیداری میگردد. برای جبران، او ممکن است بدنش را روی میز ولو کند، آرنج هایش را روی میز حایل کند تا سر و بالا تنه اش را حمایت کنند، و یا دائما حرکت کند تا عضلات تنه اش را فعال نگه دارد. کودکی که درک بدنی مناسبی ندارد و درست نمیفهمد که اعضای بدنش کجا هستند نیز ممکن است در صاف و ثابت نشستن مشکل داشته باشد. برای افزایش ورودی حس عمقی به پاها و تنهاش، ممکن است با پاهایش به پایه های صندلی، پای خواهرش (برادرش)، یا پای والدش فشار وارد کند. کودکی که بیش – برانگیخته است ممکن است در رسیدن به یک حالت آرام و درست و در حفظ وضعیت نشسته و ثابت مشکل داشته باشد، در عوض برای دریافت ورودی حرکتی، وول بخورد، بی قراری کند، و از جایش بلند شود.
راهکارهای نشستن در وقت غذا و سایر فعالیت های پشت میزی
- قبل از نشستن، کودک را در فعالیتهای حسی درگیر کنید که سبب آرامش و سامان دهی میشوند. این فعالیتها میتوانند شامل پریدن روی یک تخته پرش کوچک، پروانه زدن، بالا رفتن از تعدادی پله، استفاده از لرزانندهی دهانی، بپر بپر روی یک توپ درمانی، یا کمی سکوت قبل از شروع غذا.
- مطمئن شوید که میز و صندلی اندازهی مناسبی دارند. وقتی کودک تون عضلانی پایین، آگاهی بدنی اندک و قدرت عضلانی پایین دارد، بسیار مهم است که میز و صندلی‌ای داشته باشید که با ویژگی‌های بدنی او سازگار باشند. در وضعیت نشسته سطح میز باید به سمت کودک به پایین شیب داشته باشد (کودک نیاز به بالا آوردن دست‌ها برای رساندن به سطح میز نداشته باشد)، و ساعدها باید بتوانند به راحتی روی سطح میز در حالت استراحت قرار بگیرند؛ مفاصل لگن باید کم و بیش در زاویه‌ی ۹۰ درجه (زاویه‌ی راست) قرار بگیرند؛ و پاها باید در حالت استراحت و به صورت صاف روی زمین قرار بگیرند.
- صندلی مناسب میتواند تفاوت بارزی ایجاد کند. به جای استفاده از صندلی کمکی برای نشاندن کودکی کوچک روی صندلی بزرگسالان، والدین باید جدا به فکر استفاده از صندلی‌های مناسب باشند، مثل صندلی متحرک (تهیه به صورت آنلاین و یا در فروشگاه‌های لوازم کودک). این صندلی همراه با رشد کودک قابل تنظیم است اذا او همیشه در ارتفاعی مناسب و به همراه یک جاپایی مناسب می‌نشیند. صندلی‌های مخصوص پدال دار دارای تکیه گاه دست هستند؛ آن‌ها همچنین دارای وسیله حمایت کننده و وضعیت دهنده‌های پا هستند که حسب نیاز قابل نصب و جداسازی‌اند. این صندلی‌ها این قابلیت را به کودکانی که دارای تون عضلانی پایین یا بالا هستند می‌دهند که به راحتی و برای زمان‌های طولانی‌تری در وضعیت نشسته بمانند. صندلی‌های پشت میزی ارکونومیک برای کودکان مثل DuoRest Student Desk Cair صندلی دانش آموزی حمایت پشت مناسبی فراهم می‌آورند، دارای تکیه گاه دست و جاپایی قابل جداسازی هستند که میتوانند به یک کودک بزرگتر کمک کنند که برای مدتی طولانی بنشیند و راحت‌تر تکالیفش را انجام دهد. سایر تطابقات نشستن را می‌توان به سادگی در سایت‌هایی مثل com به صورت آنلاین پیدا کرد.
- پاها همواره اساس حمایت سایر قسمت‌های بدن را فراهم می‌آورند. اگر پاهای کودک نتوانند به زمین برسند، که اغلب به سبب نشستن روی وسایل با سایز بزرگسال همین طور است، نیاز به اضافه کردن یک جاپایی هست، مثلا:
- یک جعبه با اندازهی مناسب به همراه زیرانداز ضد لغزش زیر آن.
- جاپایی با پایه‌ی لاستیکی مشابه جاپایی‌های صندلی گهواره‌ای.
- یک زیر پایی عاج‌دار یک بالشتک زیرپایی پف‌دار که در کاتالوگ‌های ورزشی و درمانی موجود است. یک انتخاب واقعا مناسب برای کودکی که همیشه به چیزی یا کسی فشار میدهد، چرا که میتواند کوسن را فشار دهد تا دریافت حسی که می‌خواهد را فراهم کند، بدون اینکه کسی را اذیت کند.
- آن‌هایی که لگد می‌زنند ممکن است با بستن یک باند کشی که به پایه‌های جلویی صندلی بسته شده است، راضی شوند به شرطی که در خطر گیر کردن به آن و زمین خوردن نباشند.
- آجرهای فومی آماده (از کاتالوگ‌های درمانی تهیه کنید و یا خودتان با فوم متراکم بسازید).
- آجرهای یوگا
- لگن و باسن باید در وضعیتی طبیعی قرار بگیرند تا سبب صاف ماندن ستون فقرات شوند تا قفسه سینه نه به داخل قوس داشته باشد نه به بیرون زده باشد. اضافه کردن یک بالشتک زیر باسنی و شاید یک حمایت کننده‌ی پشت، بتوانند راستای وضعیتی فرد را ارتقا داده و راحتی را در وضعیت نشسته افزایش دهند. از جمله موارد زیر:
- بالشتک‌های زیر باسنی Movin’ Sit که بالشتکی متورم و شیبدار است. هنگامی که قسمت عریض‌تر این بالشتک به سمت پشتی صندلی باشد، لگنی که به عقب منحرف شده است (ولو شدن) را به وضعیت طبیعی نزدیک میکند، حالتی صاف برای بدن فراهم می‌آورد و سطح نشستنی ایجاد میکند که عضلات را فعال نگه می‌دارد.
- سایر بالشتک‌های شکل‌دار.
- بالشتک‌های آرام سازی و بالش‌های نیمه سفت.
- از آنجایی که جاهای نشستن بزرگسالان معمولا برای یک کودک آن قدر عمیق‌اند که تا در آن‌ها فرو نرود نمیتواند حمایتی برای پشتش فراهم آورد، والدین میتوانند با بالا آوردن پشتی صندلی، اندکی حمایت به آن اضافه کنند. یک بالش نیمه سفت. بالشتک‌های افزودنی مثل بالشتک‌های پشتی بنددار یا نگهدارنده کمر هم خوب جواب می‌دهند.
- با ثبات کردن ساعدها روی سطح میز سبب فراهم آوردن ثبات بهتر بالا تنه و اسفاده‌ی بهتر از دست‌ها میگردد. کودک هرگز نباید شانه‌هایش یا بازوهایش را برای رسیدن به چیزی روی میز، زیاد بالا بیاورد. می‌توان برای بالا آوردن کودک از یک بالشتک زیر باسنی استفاده کرد. اگر لازم باشد باید زیر پایی نیز اضافه گردد.
- اگر کودک نا امنی ثقلی دارد، نشستن روی صندلی بلند بزرگسالان سبب میشود احساس کند در فضا رها شده است. این کودک احتمالا باید از موارد زیر سود ببرد:
- نشستن کنار دیوار
- نشستن روی صندلی دارای تکیه گاه دست، در صورت امکان همراه با بالش یا حوله‌ی لوله شده در طرفین بدنتا احساس امنیت کند.
- نشستن روی صندلی دارای کمربند ایمنی مثل صندلی متحرک
- حمایت شدن پاها
- از وسایل حسی استفاده کنید تا کودک را در حالت نشسته نگه دارید. برای برخی کودکان، یک چیز پوشیدنی سنگین مثل پد وزنه دار، جلیقه سنگین، یا بند شانه‌ای، به اندازهی کافی ورودی حس عمقی آرامش بخش وارد می‌آورند تا کودک را نشسته نگه دارند. یک ابزار مشغول کننده دهانی مثل اسباب بازی‌های دهانی یا بازیچه‌های دستی مثل توپ‌های فشردنی کوچک، مکعب روبیک نیز میتوانند کمک کننده که یک کودک بی قرار، حتی در مواردی که در حال خوردن غذا نیست، همراه خانواده‌اش آرام بنشیند یک محرک دیداری مثل زمان سنج میتواند به کودکان بی قرار کمک کند تا بفهمند قرار است چقدر بنشینند.