ارگوتراپیست مهدی صابر

لکنت زبان چیست

لکنت زبان چیست؟| گفتاردرمانی لکنت زبان| درمان لکنت زبان در کودکان| گفتاردرمانی دکتر صابر

سر فصل مطالب

 لکنت در ابتدا پیچیده و مرموز به نظر می‌آید اما قسمت اعظم آن به ماهیت انسان بستگی دارد و با دقت در تجارب شخصی می‌توان آن را بخوبی فهمید. وقفه در گفتار، تکرار ابتدای کلمات، پرفشار گویی و… از علائم لکنت زبان در کودکان می باشد. درمان صحیح و اصولی لکنت نیازمند بررسی دقیق علل لکنت زبان و گفتاردرمانی لکنت به صورت تخصصی دارد.  گفتاردرمانی لکنت زبان در کنار کاردرمانی مهارت های پردازش اطلاعات موجب تسریع روند درمان و بهبود پایدارتر در کودکان می شود.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

لکنت زبان چیست

از برخی جهات، لکنت شبیه مشکلی است که شما ممکن است با اتومبیل­تان داشته باشید. تصور کنید اتومبیلی داشتید که ناگهان در هنگام رانندگی در ترافیک متوقف می‌شود. گاهی اوقات هنگامی‌ که می‌خواهید از پشت چراغ قرمز حرکت کنید به جلو می‌پرد و سر و صدایش بالا می‌رود. زمانی دیگر ممکن است دنده خلاصی گیر کند و موتور به سرعت کار کند اما چرخ‌ها نچرخند. حتی زمانی دیگر ممکن است ترمز‌ها خود بخود گیر کنند و تا زمانی که شما چندین مرتبه روی پدال نکوبید ر‌ها نشوند.

این وضعیت را با آنچه «اصل» رفتار لکنت است، مقایسه کنید. لکنت با توقف­ هایی که بسامد وقوع و /یا دیرش آن‌ها بطور نابهنجاری بالاست، مشخص می‌شود. این توقف‌ها معمولاً به صورت (الف) تکرار صداها، هجا‌ها یا کلمات تک هجایی؛ (ب) کشیده­گویی صدا‌ها و یا (ج) «انسداد» یا «قفل» جریان هوا یا صداسازی در حین گفتار نمود پیدا می‌کنند.

باز می‌گردیم به مثال اتومبیل: پس از این‌که شما چندین مرتبه مشکلاتی با اتومبیل­تان داشتید، احتمالاً راهکارهای مواجهه با آن‌ها را به منظور راه­اندازی مجدد اتومبیل خواهید آموخت. ممکن است اگر به­جلو بپرد و صدا کند، محکم‌تر بر پدال گاز فشار دهید تا تلاش کنید که سرعت آن را بیش‌تر کنید و به همین صورت، افرادی که لکنت می‌کنند معمولاً به تکرارها، کشیده­گویی‌ها یا قفل­هایشان با تلاش بیشتر برای بیرون انداختن کلمات از دهان ، یا استفاده از صدا‌ها ، کلمات یا حرکات اضافه در تلاش برای «رهایی از گیر» یا جلوگیری از گیر کردن، واکنش نشان می‌دهند.

اگر مشکل اتومبیل شما برای چند روز یا بیشتر باقی بماند، احتمالاً احساسات بدی در مورد آن خواهید داشت. اولین مرتبه که این اتفاق می‌افتد، تعجب خواهید کرد. سپس، هنگامی‌که این اتفاق بیشتر و بیشتر رخ می‌دهد، تعجب جایش را به سرخوردگی می‌دهد. اگر اتومبیل شما متناوباً در میان ترافیک خاموش کند و نزدیک باشد که سایر رانندگان به شما بزنند و شروع به داد زدن کنند، شما شروع به پیش­بینی مشکلات خواهید کرد و می‌ترسید از این‌که هر وقت شما اتومبیل را می‌رانید، این اتفاقات بیفتد.

کودکی که شروع به لکنت می‌کند، بسیاری از این احساسات را تجربه می‌کند. تعجب سرخوردگی، شرم و ترس. این احساسات – در ترکیب با مشکلی که کودک در صحبت کردن دارد- ممکن است باعث شود که فرد لکنتی خود را در مدرسه، موقعیت­های اجتماعی و کار محدود کند.

ممکن است این همانند واکنش شما به آن اتومبیل مشکل­ساز باشد. پس از این‌که اتومبیل­تان چندین مرتبه شما را در ترافیک گذاشت، احتمالاً شما در تعمیرگاه رهایش می‌کنید و پیاده می‌روید یا تنها در خانه می‌مانید. جنبه دیگری از توصیف لکنت شامل مشخص کردن هر آنچه که لکنت نیست، می‌باشد. برای مثال، می‌بایست بین رفتارهای لکنت که به تازگی توصیف شد و مکث­های طبیعی، تمایز قایل شد. کودکانی که گفتار و زبانشان به طور طبیعی رشد می‌کند، اغلب تکرارها، بازبینی‌ها و مکث­هایی را نشان می‌دهند که لکنت نیستند. تکرارهای کوتاه، بازبینی‌ها و مکث­های موجود در گفتار بیشتر بزرگسالان غیرلکنتی زمانی که عجله می‌کنند یا (از حرف خود) مطمئن نیستند نیز، همین­طور است. فصل ۷ تفاوت­های بین ناروانی طبیعی و لکنت را با جزئیات بیشتر شرح می‌دهد تا شما را برای تکلیف تشخیص افتراقی لکنت در کودکان آماده کند.

بین لکنت و سایر اختلالات روانی شناخته شده نیز، می‌بایست تمایز گذاشته شود. ناروانی ناشی از آسیب مغزی یا بیماری یا ضربه روانی با لکنتی که در کودکی آغاز می‌شود متفاوت است. به علاوه، لکنت با تندگویی متفاوت است که یکی دیگر از اختلالات روانی است که شامل گفتار سریع و تحریف شده است و من درباره­اش در فصل ۱۵ صحبت خواهم کرد. شاید درمان این اختلالات تا اندازه­ای متفاوت باشد، هرچند برخی از تکنیک­هایی که درمان­گران برای لکنت استفاده می‌کنند برای سایر اختلالات روانی نیز مفید هستند.

یک دهه پیش، WHO طبقه بندی­ اش را به دسته ­بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) تغییر داد. (WHO 2001) در پاراگراف­های بعدی،روش­هایی را که ممکن است در آن‌ها ایـن سیستم برای لکنت به کار برده شود،پیشنهاد خواهم کرد.

طبقه ­بندی با «عملکرد و ناتوانی » آغاز می‌شود که در آن ساختارهای بدن و عملکردهای بـدن در نظر گرفته می‌شوند.ساختارهایی که در لکنـت اختلال کارکردی دارند، همان­طور که مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده است،ساختارهای قشری و زیر قشری، مانند مسیرهای ماده سفید که ممکن است برای هماهنگی طرح­ریزی، اجرا و بازخورد حسی برای گفتار ضروری باشند، هستند. عملکردهایی که در لکنت متفاوت هستند وقفه­هایی در جریان گفتار هستند که اختلال را مشخص می‌کنند. سیستم ICF زمانی که «فعالیت و مشارکت در نظر گرفته شوند، مفیدتر می‌شود. ممکن اسـت افرادی که لکنت می‌کنند کم و بیش در دو حوزه­ی ICF شامل «سخنرانی» و «مکالمه» مشکل داشـته باشند. این‌ها حیطه­هایی هستند که لکنت در آن‌ها مورد توجه است.همچنین ممکـن اسـت حـوزه­ی سوم ، یعنی «تعاملات بین فردی» هم، تحت تأثیر قرار گیرد، اگر که سخنرانی و مکالمه به میزانی توسط لکنت محدود شوند بطوری­که شخصی که لکنت می‌کند از صحبت کردن با دیگران خـودداری کند.

یک قسمت جدید و مهم از آخرین سیستم ICF «عوامل بافتی» نام دارد. یک جز از این قسمت «محیط» است. این بخش بویژه مربوط به افرادی است که به دلیل این‌که مردم در محیط ممکن اسـت دامنه­ای از غیرپشتیبان (برای مثال، خانه­ای که در آن استرس زیاد است یا همکلاسی­هایی که کودکی را اذیت می‌کنند) تا بسیار پشتیبان (برای مثال، خانواده­ای که کودک را می‌پذیرد و مشارکتش را ترغیب می‌کند) داشته باشند، لکنت می‌کنند.همچنین در زیر «عوامـل بـافتی» طبقه «عوامل شخصی» قرار دارد. این‌ها خصوصیت­های شخصی است که لکنت می‌کند. منش و شخصیت او.

تأثیر عوامل محیطی و فردی را بر روی دو نفر که لکنت می‌کنند، در نظر بگیرید. نفر اول ، جک ولچ، مدیر عامل موفق سابق شرکت جنرال الکتریک است که کتاب «جک؛رک و پوست­کنده» را نوشته است. بدون شک طبع جسور او و پذیرش اولیه لکنتش توسط خانواده ­اش در کمک به موفقیتش در دنیای پرفشار هیات­های رئیسه ، مهم بوده است. از سنین کم، ولج اجازه نمی‌داد لکنت در مسیر اهدافش قرار بگیرد. در مقابل ، بازیگر جیمز ارل جونز ، در آغاز به لکنتش به روش بسیار متفاوتی واکنش نشان داد. زمانی که ۶ ساله بود بسیار از لکنتش معذب بود، او وانمود می‌کرد که لال است بنابراین او نمی‌بایست صحبت می‌کرد. تنها مدتی بعد، با حمایت فردی در محیطش – معلم انگلیسی دبیرستان – شروع به یادگیری این کرد که می‌تواند با مواجه­شدن با موفقیت­های دشوار و تمرین خواندن با صدای بلند در مقابل شنوندگان ، بر لکنتش غلبه کند.

دو مثال دیگری که به ذهن می‌آید – مردانی که از کودکی به شدت لکنت می‌کردند اما تحصیلات دانشگاهی عالی به دست آوردند، در شغلشان بسیار موفق بودند و از سرمایه­شان برای کمک به دیگران استفاده می‌کردند. یکی از آن‌ها مالکولم فریسر، کسی که بنیان­گذار مشترک انجمن ملی لوازم یدکی خودرو بود و انجمن لکنت آمریکا را ایجاد کرد. دیگری والتر اننبرگ، کسی است که مؤسسه رسانه را تأسیس کرد و بعد‌ها مؤسسه اننبرگ که یک سازمان عظیم انسان دوستانه بود را تؤسیس کرد.

در همه چهار مورد، ممکن است عملکردشان آسیب دیده باشد اما عوامل محیطی و شخصی، آن‌ها را قادر ساخت تا بر محدودیت­های بالقوه در حیطه­های سخنرانی و تعاملات بین فردی غلبه کنند. شما می‌توانید در این سیستم طبقه­بندی ببینید که چرا درمان­گران نقش حیاتی را در زندگی کودکان و بزرگسالانی که لکنت می‌کنند ، بازی می‌کنند.

آن‌ها می‌توانند با کمک­کردن به خانواده­ها، معلمان و تمام مدارس بر عوامل محیطی تأثیر بگذارند تا حامی ‌افرادی که لکنت می‌کنند و تسهیل کننده افزایش روانی آن‌ها باشند. و آن­ها می‌توانند خصلت­های فردی هر مراجع را با مشاوره­دادن، گوش دادن زیرکانه، آموزش و اهمیت دادن بسازند.

 لکنت و رفتارهای آن

پیش از این‌که به طور عمیق‌تر واقعیت­های پایه در مورد لکنت را بررسی کنم،علاقه­مندم تا مروری کوتاه بر جنبه فردی مشکل داشته باشم. ممکن است برخی از شما هرگز دوستی که لکنتی بوده نداشته ­اید یا هرگز برای درمان یک لکنتی کار نکرده باشید. بنابراین من چند مثال از این‌که لکنت چگونه می‌تواند باشد را ارائه خواهم کرد. حتی اگر شما با لکنت آشنا باشید، این خلاصه­های کوتاه که چهار فرد را به تصویر می‌کشند که سن و مکان لکنت کردنشان متفاوت است ، ممکن است درک شما از چگونگی لکنت برای فردی که آن را تجربه کرده است، افزایش دهد.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.