کودکان به دلایل مختلفی ممکن است غذا نخورند. یکی از دلایل غذا نخوردن کودکان مشکلات حسی آنان می باشد. کودکان ممکن است به انواع ابزار غذا خوری از لحاظ اندازه، شکل، و جنس دسته یا سطح دهانی حساس باشند. برخی ممکن است در گرفتن چنگال، چاقو یا قاشق مشکل داشته باشند. مرکز یکپارچگی حسی دکتر صابر در زمینه برطرف کردن مشکلات حسی کودکان و بهبود اختلالات حسی و تغذیه آنان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی حسی و گفتاردرمانی حسی از خدمات ویژه مرکز توانبخشی دکتر صابر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
خوشبختانه طیف وسیع و متنوعی از ابزار غذا خوری موجود است:
- برای کودکانی که تحمل فلز داخل دهانش را ندارند، یا آن‌هایی که به صدای خوردن فلز به بشقاب واکنش بدی نشان می‌دهند، والدین می‌تواند از ظروف و ابزار پلاستکی استفاده کنند، به شرط اینکه حواسشان به لبه‌های تیز آن‌ها باشد. حتی بهتر از آن، جهت خودداری از پلاستیک، والدین می‌توانند چاقو‌ها، چنگال‌ها و قاشق‌های بامبوی دوست‌دار محیط زیست با نام بامبوی کودکان را نیز امتحان کنند (com). همچنین خانه بامبو، ارائه‌دهنده‌ی ترکیب قاشق و چنگالهای جالبی نیز هست که کودکان ممکن است خوششان آید.
- برخی کودکان ممکن است ترجیح دهند با استفاده از قاشق‌های چوبی (چوب‌های چینی) یا لاکی غذا بخورند در بسیاری از اسباب بازی فروشی‌ها یا کاتولوگ‌های درمانی موجود‌اند.
- به دنبال قاشق‌هایی بگردید که خیلی برای دهان کودک بزرگ نیستند. برداشتن غذا با قاشق‌هایی که گودترند، برای کودک راحت‌تر است و غذا از لبه‌های قاشق بیرون نمی‌ریزد. چنگالهای نوک تیز که در واقع مثل نیزه وارد غذا می‌شوند نسبت به چنگالهای نوک گرد، مؤثرتر و امن‌ترند. اگر مشکل در گرفتن است، به دنبال دستههای گرد و طرح‌دار بگردید که نگه داشتن را آسان‌تر می‌سازد. کارد‌ها و چنگالهای با طراحی ارگونومیکی و با سطح دهانی فلزی و دسته ی پددار راحت جهت گرفتن و استفاده‌ی آسان. شرکت ساسی نیز وسایل پلاستیکی طرح داربا نمکی تولید می‌کند. شرکت OT ابزار‌های غذا خوری با استفاده‌ی آسان برای نوجوانان و بزرگسالانی که به سبب آرتریت، فلج مغزی، همی‌پلژی، و سایر اختلالات فیزیکی، در گرفتن مشکل دارند طراحی کرده است.
- وسایل غذاخوری سنگین در کاتالوگ‌های درمانی، ورود حس عمقی اضافه‌ای فراهم می‌آورند که می‌توانند به برخی دست‌ها کمک کنند. وسایل غذاخوری سنگین شبیه وسایل غذاخوری معمولی هستند، که احتمالاً برای یک نوجوان یا بزرگسال بسیار ایده‌آل‌اند. این در حالی است که وسایل غذاخوری سنگین یا روکش‌دار کودکان و بزرگسالان، دستههای بزرگی دارند که به آن‌ها اضافه شده‌اند. (com) (Therapro) طیف خوبی از ابزار‌های غذاخوری متنوع را داراست.
- ممکن است کودکان هنگامی که سعی می‌کنند غذا را از طرف بردارند اما از ظرف سر می‌خورد، ناامید شوند. برای این مسئله از یک زیر بشقابی ضد سر خوردن استفاده نمایید. به دنبال کاسه‌ای بگردید که پایه‌اش دارای مکنده است و بشقابی که دارای لبه‌های بلند است تا غذا‌ها از لبه‌ها بیرون نریزد. مطمئن شوید کاسه یا بشقابتان دارای لبه‌ی بردیده نباشد که برداشتن غذا را دشوار خواهد کرد.
- استفاده از نی‌های باحال می‌تواند نوشیدن هر مایعی را خوشایند ترکند. نوشیدن مایع‌های غلیظ با نی، مثل دوغ، ورودی حسی خوشایندی برای کودک فراهم می‌کنند.
- فنجان‌های متفرقه‌ی زیادی وجود دارند که می‌تواند نوشیدن را خوشایندتر کند، مثل لیوان‌هایی که در یک سمت آن بردیگی دارد که موقع نوشیدن، لبه‌ی لیوان به بینی گیر نکند.
- اگر کودک در استفاده‌ی از ابزار غذاخوری و فنجان مشکل دارد، با یک کاردرمانگر مشورت کنید. ابزار‌های غذاخوری، فنجان‌ها، و بشقاب‌های تطابق‌یافته فراوانی در کاتالوگ‌های درمانی وجود دارد.
اختلالات حسی و راه حل غذا نخوردن کودک
کودکانی که به عوامل محیطی حساسی‌اند مثلاً به نور، تهویه، بوها، و صدا است ممکن است فقط در محیط‌های خاصی به درستی غذا نخورند.
در خانه والدین می‌توانند اقداماتی کنند که محیط را برای کودک دچار مشکلات حسی، آسان کنند. اگر امکان‌پذیر است نور مهتابی را تعویض کنید، اگر نه، از نور طبیعی استفاده کنید، مثل لامپ تمام- طیف یا لامپ رشته‌ای، یا لامپ سفید گرم. کودک را در جایی دور از منبع بو مثل محل پخت و پز، آشغال، و پوشک‌های کثیف بنشانید. تماشای تلویزیون یا ویدیو حین غذا توصیه نمی‌شود، البته برخی والدین این کار را تنها راه نشاندن کودک پای غذا می‌دانند. گوش دادن به موسیقی مورد علاقه ارجحیت دارد.
در مدرسه. ناهار خوردن در کافه تریای مدرسه برای دانش‌آموزان دارای مشکلات حسی می‌توانند ناخوشایند باشد آن هم به علت ترجیحات خاص و خجالت‌آوری که کودک دارد، و همچنین بو، حساسیت شنیداری، و سایر مسائل. برای راهکار‌های ناهار در مدرسه به فصل 7 مراجعه نمایید.
در رستوران. بیرون غذا خوردن برای کودک حساس، چالش‌های جدیدی فراهم می‌آورد، از جمله آن‌ها بوها و غذا‌های ناآشنا، هیاهوی آشپزخانه، سر و صدای سایر مشتری‌ها و موسیقی محیط، صندلی‌ها، رمیزی، ابزار غذا‌های متفاوت و مسائل بسیار دیگر. برای کودکان جستجوگر حس، بیرون غذا خوردن می‌تواند آن قدر وسوسه‌انگیز باشد که با وجود اینکه ترجیحات غذایی دارند دوست دارند این چیز جدید را امتحان کنند. کودک ممکن است از اینکه بالاخره به رستوران زنجیره‌ای که در تبلیغات تلویزیونی دیده می‌رود، آن قدر هیجان زده باشد که راضی است میگو- نارگیل مورد علاقه‌اش را حتی اگر هم جعفری داشته باشید یا تندتر از مزاجش باشد، بخورد.
رستوران‌ها می‌توانند برای کودکان بد رفتارتر، خیلی دشوار باشند. والدین ممکن است از رفتن به رستوران ناامید شوند. موقعی که در رستوران محلی، همبرگر و سیب‌زمنی سرخ کرده سفارش می‌دهند که کودک عاشق آن است و آخر سر متوجه می‌شوند که کودک آن را نمی‌خورد چون طعم همبرگر دقیقاً مثل همیشه نیست و سیب‌زمینی‌هایش مربعی برش نخورده‌اند. همچنین سطح نور و سر و صدای محیط، خوردن غذا‌های آشنا را دشوار می‌سازد.
در ادامه برای والدی که می‌داند بیرون غذا خوردن، می‌تواند مشکل‌ساز شود، پیشنهاداتی آورده شده است:
- غذایی که کودک می‌تواند بخورد با خود ببرد حتی اگر یک ساندویچ یا یک شکلات پروتئینی است. گارسون این مسئله را بهتر می‌پذیرد تا اینکه کودک به حال بحرانی برسد.
- کیف‌های اسباب بازی مناسب سن کودک با خود ببرید. برای کودک کوچک این کیف می‌تواند شامل مداد شمعی و دفتر نقاشی، کتاب تصاویر، خمیر بازی، و یک عروسک توپر باشد. برای سامان‌دهی به رفتار یک کودک بزرگتر می‌توان او را به نقاشی کردن مشغول کرد، انجام یک بازی ویدیویی دستی، یا گوش دادن به موسیقی با هدفون. درست است که خیلی اجتماعی به نظر نمی‌رسد، اما بهتر از بحرانی شدن رفتار کودک در وسط یک رستوران است.
- اگر لازم است، ابزار غذاخوری و تطابقات نشستن را با خود ببرید. کودکی که می‌تواند با یک قاشق که دسته‌ی تطابق یافته دارد، به راحتی غذا بخورد، باید قاشق را همراه خود داشته باشد. از آن جایی که صندلی اغلب رستوان‌ها در اندازه نامناسبی برای کودکان است، هرجور وسایل تطابق نشستنی که دارید با خود ببرید مثلاً بالشک زیر باسنی پف‌دار یا زیر پایی که کودک به استفاده از آن عادت دارد.
- از نظر مشکلات حسی، تفاوت بزرگی بین رستوان‌های مختلف وجود دارد. اگر امکانش وجود داشته باشد، از قبل رستوران را بررسی کنید تا ببینید صندلی‌ها چقدر نزدیک به هم قرار داده شده‌اند، میزان سر و صدای مردم و موسیقی، شدت نور و الی آخر. میزی درخواست کنید که در ساکت‌ترین نقطه‌ی ممکن قرار دارد، و بی‌درنگ از مدیر بخواهید تا صدای موسیقی را کم کند.