شیوع دیستروفی دوشن و بكر

بیماری دیستروفی عضلانی دوشن وبکر از جمله بیماری های وابسته به ارث با شیوع پایین می باشد که خود را در دوران کودکی و نوجوانی بروز می دهد. به علت درگیری وراثتی دیستروفی عضلانی دوشن و بکر، تشخیص و درمان دیستروفی عضلانی بسیار مهم می باشد. شیوع دیستروفی دوشن ۱ در ۳۵۰۰ فرزند پسر متولد شده می‌باشد. دیستروفی عضلانی بکر (BMD) نادرتر است و شیوع دیستروفی بکر ۱ از هر ۱۸۵۰۰ پسر متولد شده یک نفر مبتلا می‌باشد. فراوانی زنان حامل در حدود یک در ۲۵۰۰ فرزند دختر است. مرکز درمان دیستروفی دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان دیستروفی با بهره گیری از تخصص و تجربه متخصص توانبخشی دکتر صابر و همکاران مجرب مرکز در تهران پیشرو می باشند. درمان های توانبخشی کودکان دیستروفی شامل کاردرمانی در زمینه حفظ دامنه حرکتی و قدرت عضلانی و جلوگیری از دفورمیتی مفصلی می باشد، گفتاردرمانی در این کودکا به بهبود تنفس و حجم تنفس بیمار کمک می کند.

شیوع دیستروفی دوشن

در بیماری های کشنده وابسته به X مانند DMD فقط مادر حامل، ژن مبتلا را که به نسل بعدی منتقل می‌نماید چون مردان مبتلا به سن تولید مثل نمی‌رسند بنابراین در هر نسل یک سوم از نتیجه های چنین ژن جهش یافته ای از بین می‌روند اما این کاهش با جهش های جدید جایگزین می‌شود و میزان بروز فنوتیپ یا فراوانی بیماری ثابت می‌ماند

احتمال داشتن فرزند مبتلا توسط مادران حامل ۲۵ درصد می‌باشد ولی این احتمال برای زنانی که فرزند مبتلا دارند اما حامل نیستند بسیار پایین می‌باشد و در حد یک جهش جديد است.

میزان جهش برای دوشن را در حدود ^6-۱۰×۱۰۰-۸۰ ژن در هر نسل تخمين زدداند. نسبت بالای جهش در ژن DMD را می‌توان به بزرگ بودن ژن آن نسبت داد. از آن جا که مردان مبتلا به BMD از نظر تولید مثلی سالم می‌باشند و می‌توانند این ژن را به دختران خود منتقل سازند، بنابراین نسبت بالایی از موارد BMD ارثی می‌باشند و تنها حدود %۱۵ – ۱۰% جهش های جدیدی را نشان می‌دهند.

در مورد منشا جهش های جدید و نسبت جنسی آنها در دیستروفی عضلانی دوشن و بكر پژوهش های زیادی انجام شده است. اختلافی بین  دو جنس از نظر جهش در ژن DMD وجود ندارد. اسن در سال ۱۹۹۲ نشان داد که نسبت جهش‌های جدید پدری به مادری ۲۲ به ۴۹ می‌باشد. باربوجانی به نقش احتمالی رده سلول‌های جنسی در زنان معتقد است و ٪۱۵- ۵٪ موارد خودبه‌خودی را وابسته موزائیسم رده جنسی می‌داند. نتایج پژوهش‌های گریم نشان داد که اغلب حذف‌های ژنی در مرحله تخمک‌سازی و اغلب جهش‌های نقطه‌ای در مرحله اسپرم‌سازی صورت می‌گیرد و حذف‌های ژنی در مردان فقط ۳۰٪ میزان آن در زنان است، در عوض جهش‌های نقطه‌ای در مردان ۲ برابر میزان آن در زنان می‌باشد. بنابراین با درنظر گرفتن أنواع جهش‌ها می‌توان گفت که نسبت جهش‌های جدید در مردان و زنان تقريباً برابر است.

دیستروفی ‌های عضلانی گروهی از بیماری‌ های ژنتیکی هستند که با ضعف پیشرونده و تحلیل رفتن (آتروفی) عضلات مشخص می ‌شوند. انواع دوشن و بکر، دیستروفی عضلانی دو بیماری مرتبط هستند که عمدتاً عضلات اسکلتی، که برای حرکت استفاده می‌ شوند، و عضله قلب (کاردیال) را تحت تأثیر قرار می‌ دهند. این اشکال دیستروفی عضلانی تقریباً منحصراً در مردان رخ می ‌دهد. دیستروفی‌ های عضلانی دوشن و بکر علائم و نشانه‌ های مشابهی دارند و ناشی از جهش ‌های مختلف در یک ژن هستند. این دو بیماری در شدت، سن شروع و سرعت پیشرفت متفاوت هستند. در پسران مبتلا به دیستروفی عضلانی دوشن، ضعف عضلانی معمولاً در اوایل کودکی ظاهر می ‌شود و به سرعت بدتر می ‌شود. کودکان مبتلا ممکن است تأخیر در مهارت‌ های حرکتی مانند نشستن، ایستادن و راه رفتن داشته باشند. آن ها معمولاً تا دوران نوجوانی به ویلچر وابسته می ‌شوند. علائم و نشانه‌ های دیستروفی عضلانی بکر معمولاً خفیف ‌تر و متنوع ‌تر هستند. در بیشتر موارد، ضعف عضلانی در اواخر کودکی یا نوجوانی آشکار می‌ شود و با سرعت بسیار کندتری بدتر می ‌شود. هر دو نوع دیستروفی عضلانی دوشن و بکر با یک بیماری قلبی به نام کاردیومیوپاتی مرتبط هستند. این شکل از بیماری قلبی عضله قلب را ضعیف می ‌کند و از پمپاژ مؤثر خون توسط قلب جلوگیری می ‌کند. علائم و نشانه ‌های کاردیومیوپاتی اتساعی می ‌تواند شامل ضربان قلب نا منظم (آریتمی)، تنگی نفس، خستگی شدید و تورم پاها باشد. این مشکلات قلبی به سرعت بدتر می‌ شوند و در بیشتر موارد تهدید کننده زندگی هستند. مردان مبتلا به دیستروفی عضلانی دوشن معمولاً تا دهه بیست زندگی خود زنده می ‌مانند، در حالی که مردان مبتلا به دیستروفی عضلانی بکر می ‌توانند تا دهه چهل زندگی خود یا بیشتر زنده بمانند. این اختلال تقریباً 20 به 100000 تولد زنده پسر را تحت تأثیر قرار می ‌دهد و معمولاً بین 2 تا 3 سالگی ظاهر می ‌شود. در مقایسه با دیستروفی دوشن، دیستروفی بکر کمتر از 8 به 100000 تولد زنده پسر را تحت تأثیر قرار می‌ دهد، معمولاً بسیار دیرتر علامت ‌دار می‌ شود و خفیف ‌تر است. دانستن شیوع دقیق یک اختلال ژنتیکی به پیش‌بینی دقیق ‌تر احتمال جلوگیری از وقوع آن در خانواده‌ ها کمک می ‌کند. شیوع جهانی دوشن و بکر بسیار بالا بود که نشان ‌دهنده نیاز فوری به توجه بیشتر به غربالگری قبل از تولد و مشاوره ژنتیک برای خانواده‌ هایی با سابقه مثبت است.

ژنتیک دیستروفی عضلانی دوشن و بکر

گاورس متوجه شد که بیماری دوشن محدود به پسران است و از طریق مادران ظاهرا سالم ولی حامل، منتقل می‌گردد یعنی تبعیت بیماری از همان الگویی که وراثت مغلوب وابسته به X نامیده می‌شود.

الگوی وراثتی دیستروفی عضلانی دوشن و بكر

دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) و بكر (BMD) از بیماریهای ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب می‌باشند. مردان برای ژن های وابسته به X همی زیگوس می‌باشند در حالی که زنان ممكن است برای دو آلل، هموزیگوس یا هتروزیگوس باشند. بنابراین، یک جهش وابسته به X در تمام مردانی که آن را دریافت میکنند به صورت فنوتیپ بروز می‌کند اما فقط در زنانی که برای جهش هموزیگوس باشند امكان بروز می‌یابد. در نتیجه، اختلالات مغلوب وابسته به X معمولا محدود به مردان است و به ندرت در زنان دیده می‌شود. در الگوی وراثتی مردها یا سالم هستند و یا مبتلا ولی زنان می‌توانند سالم یا حامل باشند.

بیماری توسط زنان حاملی که خودشان علائم بالینی ندارند انتقال می‌یابد ولی پسران مبتلا به دوشن چون قبل از سن باروری می‌میرند قادر به انتقال بیماری به نسل بعد نیستند. در دو سوم موارد، در بیماری دوشن سابقه فامیلی وجود دارد و یک سوم آن نتیجه جهش های جدید می‌باشند، مردان مبتلا به BMD در صورت بچه دار شدن، پسر مبتلا نخواهند داشت ولی تمام دختران آنها حامل هستند.

کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر

مرکز تخصصی دکتر صابر در حیطه درمان های تخصصی توانبخشی مانند کاردرمانی جسمی، تقویت عضلانی و حفظ مهارت های حرکتی بیمار نظیر ایستادن و راه رفتن، بهبود تعادل، استفاده از ارتوز های تخصصی، گفتاردرمانی جهت بهبود حجم تنفسی بیماران فعالیت می نماید. همچنین خدمات توانبخشی در منزل توسط متخصصین با تجربه مرکز برای بیمارانی که توانایی مراجعه به کلینیک را ندارند می تواند روند درمان را آسانتر نماید.

منابع:

meadlineplus.gov

pmc.ncbi.nlm.nih.gov

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول:

1.آیا دیستروفی دوشن ژنتیکی است؟

بله ، دیستروفی دوشن از مادران به ظاهر سالم و ناقل ژن منتقل می شود. یعنی بیماری الگوی وراثت مغلوب وابسته به X نامیده می‌شود.

2. آیا دیستروفی عضلانی از مادر به همه کودکان منتقل می شود؟

دیستروفی عضلانی از مادران ناقل فقط به پسران منتقل می شود. اما دختران این مادران ناقل ژن می باشند.