سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم

مرکز آموزش و سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم

مرکز توانبخشی و آموزش پیش دبستانی کودکان اوتیسم به بررسی کودکان اتیسم جهت آمادگی تست ورود به مدرسه اوتیسم با تست های تشخیصی دقیق و متناسب با سن ورود به مدرسه اوتیسم می پردازد. در مرکز سنجش کودکان اوتیسم تلاش می شود با استفاده از تجهیزات پیشرفته درمانی کودک اوتیسم را به بالاترین سطح توانایی برای سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم برساند.تیم کاردرمانی، گفتار درمانی و رانشناسی کودک در دو شعبه مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم زیر نظر دکتر صابر به بهترین نحو کودکان اوتیسم را برای سنجش ورود به دبستان آماده می کنند.رضایت والدین و قبولی کودکان اوتیسم مرکز در تست ورود به ابتدایی مدارس عادی تهران نشان دهنده تجربه بالا و توانایی تیم مجرب درمانی مرکز می باشد.

 برای تست ورود به مدرسه کودکان اوتیسم را از چه سنی آماده کنیم؟

از تولد تا 36 ماهگی ( 3/5 سالگی ) خدمات ارائه شده به کودک اوتیسم در قالب مداخلات اولیه می باشد. و از 3 تا 5 سالگی در قالب آموزش‌های ویژه مهد کودک و آموزش پیش دبستانی در کودکان اوتیسم می باشد. از 5 سالگی کودک اوتیسم وارد فضای آموزشی رسمی در قالب پیش دبستان و بعد مدارس می‌شود.تست ورود به مدرسه اوتیسم در همین سن انجام می گیرد.

متغیرهایی که در جانمایی و تعیین سطح کودک اوتیسم در مدرسه و سنجش ورود به دبستان دخیل اند به دو دسته متغیرهای کلاسی و متغیرهای مربوط به کودک تقسیم می‌شود. متغیرهای مربوط به کلاس عبارتند از : اندازه کلاس (کلاس کوچکتر بهتر است) نسبت مربیان به دانش‌آموزان (هرچه بیشتر بهتر) روش ارتباطی مورد استفاده در کلاس مدرسه (کلامی ، تصویری ، اشاره) و متغیر های نامشهود مثل تمایل مربیان به پذیرش کودکان دارای اوتیسم و میزان مهارت آنها در کار با کودک اوتیسم . متغیرهای مربوط به کودک اتیسم نیز عبارتند از میزان غیر عادی بودن سطح هوش، مهارت‌های ارتباطی و وجود رفتارهای پیچیده مثل اضطراب ، بی‌ قراری ، تکانشگری یا خود زنی. سه متغیر اضافی دیگر نیز وجود دارد که معمولاً کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند این سه متغیر عبارتند از اعتماد به نفس ، بلوغ عصبی و مدیریت رفتاری.

نقش اعتماد به نفس در تعیین سن ورود به مدرسه اوتیسم

سن ورود به مدرسه اوتیسم در کودکان مختلف متفاوت است. اعتماد به نفس سوخت هیجانی است که کودک اوتیسم را قادر می سازد به شایستگی هایش دست یابد. و از سویی اعتماد به نفس از تجارب غلبه بر موانع ریز و درشت پیش رو حاصل می‌شود. هیچ چیزی برای اعتماد به نفس فرد بهتر از آن است لحظه ای نیست که کودک اوتیسم سطح بالا قادر می شود بگوید : (اوه ، که ببین انجامش دادم) وظیفه والدین آن است که برای کودک اوتیسم کلاسی بیابند که بتواند در آن با بچه‌ها رقابت موفقی داشته باشد. هیچ کس نمی تواند همیشه وسط باشد، گاهی جلو می افتد گاهی عقب اما نباید آنقدر جلو بیفتد یا آنقدر عقب بماند که همیشه اول یا همیشه آخر باشد. قرار دادن کودک اتیسم در موقعیتی که انتظارات از او پایین تر از توانش باشد یا انتظاراتی از او بالا برود که برایش ممکن نباشد هر دو برای اعتماد به نفس کودک اوتیسم در آموزش ابتدایی مخرب است. کودک اوتیسم باید در مدرسه در موقعیتی قرار گیرد که احتمال موفقیت در طول فعالیت های مدرسه را دارا باشد. این نکته در سن ورد به مدرسه کودک اوتیسم تاثیر گزار است. ممکن است کودک بهره هوشی مناسبی را در تست های ورود به دبستان نشان دهد اما به علت اعتماد به نفس پایین و ضعف در مهارت های ارتباطی پیشنهاد شود با یک سال تاخیر مدرسه را آغاز کند.

بلوغ عصبی در کودکان اوتیسم و تست ورود به دبستان

با گذر زمان هر سال مقداری از علائم غیر عادی کودک اوتیسم حذف می شود. مسائل اجتماعی و ارتباطی که روزی دست نیافتنی به نظر می‌ رسید یک سال بعد عادی می نماید و این مسئله تنها ناشی از آثار مداخلات درمانی نیست بلکه بخشی از آن ناشی از بلوغ عصبی کودکان اوتیسم است. برای همین من معمولاً به والدین توصیه می‌کنیم که کودکشان را یک سال دیرتر وارد سنجش ورود به دبستان و رقابت‌های مدرسه ای کنند و به او اجازه بدهند یک سال بیشتر در آموزش پیش دبستانی کودکان اوتیسم بماند. کودک شش ساله دارای اوتیسم ممکن است در تکالیف تکرار شونده و خواندن و محاسبات عددی خوب باشد اما در زمینه بازی، سالن غذاخوری، سرویس مدرسه کم خواهد آورد. لذا بهتر است برای اینکه کودک اوتیسم از بلوغ عصبی اش بهره مند شود، پیش از وارد کردن به رقابت های اجتماعی در مدارس عادی یک سال به او فرصت دهید تا سیستم عصبی اش بلوغ بهتری کسب نماید و آموزش پیش دبستانی اوتیسم را تجربه کند.

سنجش مدیریت رفتار و ورود به دبستان

هر کودک که دارای اوتیسم نیازمند برنامه مدیریت رفتار خاص خود می باشد. متاسفانه سیستم آموزش و پرورش رسمی ما با مسئله کودکان اوتیسم آشنایی کافی ندارد. چه برسد به اینکه بخواهد برای کودکان اوتیسم برنامه مدیریت رفتاری داشته باشد. اما باید مدارس برای رفتارهای مخرب مثل پرخاشگری ، خودزنی و کج‌ خلقی، تخریب اموال که در مجموع تحت عنوان رفتارهای بیرونی نامیده می شوند و نیز رفتارهای درونی شامل اضطراب ، کمال گرایی و عدم انعطاف پذیری برنامه مدیریت رفتاری داشته باشند. کودکان اوتیسمی که دارای مشکلات رفتاری های درونی هستند برای برنامه روزمره کلاسی مشکلی ایجاد نمی کنند. برای همین مورد حمایت رفتاری قرار نمی گیرند. مگر اینکه استرس آنها آنقدر زیاد شود که منجر به بروز رفتار بیرونی گردد. بهتر است با کمک گرفتن از مربی سعی کنیم  کودکان اوتیسم با آستانه بروز رفتارهای بیرونی نرسد. در ورود به دبستان، کلاس باید به گونه‌ای باشد که راهنمایی‌های کافی برای کودک اوتیسم وجود داشته باشد، از نظرسطح ارائه محرک برانگیزاننده نباشد و مربیان به موقع به کودک اوتیسم واکنش مناسب ارائه دهند. اگر کودکان اوتیسم در کلاس مزاحمت ایجاد می‌کند، ناسازگاری می‌کند یا پرخاش می‌کند باید دید آیا به این دلیل است که کلاس بیش از حد تحریک کننده است؟ انتظارات سنجش ورود به مدرسه کودک اوتیسم فراتر از توانمندی های او می باشد یا اینکه برای فرار از کار چنین رفتارهایی را حل می ‌کنند؟ اگر کودک مضطرب ، کمال گرا و غیر منعطف می باشد آیا مربیان متوجه این مسائل کودک اوتیسم می باشند آیا پیشاپیش او را برای تغییرات ورود به دبستان آماده می‌کنند، آیا به کودک آموزش داده می‌شود که اشتباهات هم بخشی از یادگیری است و یادگیری بدون خطا نمی باشد؟ آیا کودک دارای برنامه آموزشی خاص خود می باشد؟ بهتر است در بدو ورود به مدرسه سه کارت استراحت در اختیار کودک قرار داده شود تا در طول مدرسه کودک هنگام نیاز با استفاده از آن به یک جای آرام یا سالن کاردرمانی رفته و خود را آرام کند.

ابزارهای استاندارد سنجش آمادگی تحصیلی کودکان اوتیسم

ارزیابی دقیق کودکان اوتیسم پیش از ورود به مدرسه، نیازمند استفاده از ابزارهای استاندارد و علمی است. این ارزیابی‌ها به شناسایی نقاط قوت و چالش‌های کودک در حوزه‌های مختلف (شناختی، اجتماعی، رفتاری و حرکتی) کمک می‌کنند و مبنایی برای طراحی برنامه‌های آموزشی فردی (IEP) فراهم می‌آورند. ابزارهای سنجش باید توسط متخصصان آموزش‌دیده (روانشناسان، کاردرمانگران) در محیطی کنترل‌شده اجرا شوند تا نتایج معتبری ارائه دهند. انتخاب ابزار مناسب به سن کودک، سطح عملکرد و هدف ارزیابی بستگی دارد. ترکیب چندین ابزار مکمل، تصویر کامل‌تری از توانایی‌های کودک ارائه می‌دهد.

1-آزمون‌های شناختی و هوشی (مثل آزمون وکسلر)

آزمون‌های شناختی مانند مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC) یا آزمون استنفورد-بینه، توانایی‌های ذهنی کودک را در حوزه‌های کلامی و غیرکلامی می‌سنجند. این آزمون‌ها برای کودکان اوتیسم با چالش‌هایی همراه است، چرا که بسیاری از آن‌ها در برقراری ارتباط کلامی یا همکاری در آزمون‌های استاندارد مشکل دارند. برای افزایش دقت، متخصصان ممکن است از نسخه‌های اصلاح‌شده یا ابزارهای جایگزین مانند آزمون لایتر (Leiter-3) که کاملاً غیرکلامی است، استفاده کنند. تفسیر نتایج باید با احتیاط انجام شود، زیرا ممکن است هوش واقعی کودک به دلیل مشکلات ارتباطی یا حسی دست‌کم گرفته شود. نتایج این آزمون‌ها به تعیین سطح تحصیلی مناسب و نیاز به سازگاری‌های آموزشی کمک می‌کند.

2-پرسشنامه‌های سنجش مهارت‌های اجتماعی (Vineland-3)

پرسشنامه Vineland-3 یکی از معتبرترین ابزارها برای ارزیابی مهارت‌های انطباقی (Adaptive Skills) در کودکان اوتیسم است. این پرسشنامه که توسط والدین یا معلمان تکمیل می‌شود، عملکرد روزانه کودک در حوزه‌های ارتباط، اجتماعی شدن، مهارت‌های زندگی روزمره و حرکتی را اندازه‌گیری می‌کند. برخلاف آزمون‌های هوشی، Vineland-3 بر توانایی‌های عملی کودک در محیط‌های طبیعی (خانه، مدرسه) تمرکز دارد. برای کودکان اوتیسم، نمره‌های حوزه‌های اجتماعی و ارتباطی اغلب پایین‌تر از سن تقویمی است، در حالی که مهارت‌های حرکتی یا شناختی ممکن است در سطح بالاتری قرار داشته باشند. این پرسشنامه به شناسایی نیازهای آموزشی و تعیین اهداف واقع‌بینانه در برنامه‌های مداخله‌ای کمک می‌کند.

3-چک‌لیست‌های رفتاری (ABC, CARS)

چک‌لیست‌های رفتاری مانند مقیاس رتبه‌بندی اوتیسم کودکان (CARS-2) یا پرسشنامه رفتار غیرعادی (ABC) برای شناسایی شدت ویژگی‌های اوتیسم و مشکلات همراه (مثل پرخاشگری، رفتارهای تکراری) طراحی شده‌اند. CARS-2 که توسط متخصصان تکمیل می‌شود، ۱۵ حوزه رفتاری شامل ارتباط، پاسخ به محیط و سازگاری با تغییرات را ارزیابی می‌کند. ABC نیز بیشتر بر چالش‌های رفتاری مانند خودآزاری یا بی‌قراری تمرکز دارد. نتایج این ابزارها به تعیین سطح حمایت‌های مورد نیاز در مدرسه (مثل همراه اختصاصی یا محیط کم‌تحریک) کمک می‌کند. توجه داشته باشید که این چک‌لیست‌ها نباید به تنهایی برای تشخیص اوتیسم استفاده شوند، بلکه بخشی از یک ارزیابی جامع هستند.

سوالات متداول:

1-چه متخصصانی باید در فرآیند سنجش شرکت کنند؟
یک تیم چندتخصصی شامل:
-روانشناس کودک (برای آزمون‌های هوش و شناخت)
-کاردرمانگر (برای ارزیابی مهارت‌های حرکتی و حسی)
-گفتاردرمانگر (برای سنجش مهارت‌های ارتباطی)
-مربی آموزش ویژه (برای ارزیابی آمادگی تحصیلی)
-روانپزشک کودک (در صورت نیاز به بررسی دارویی)

2-چرا سنجش قبل از مدرسه برای کودکان اوتیسم ضروری است؟
کودکان اوتیسم طیف گسترده‌ای از توانایی‌ها و چالش‌ها دارند. سنجش به شناسایی نقاط قوت و ضعف آن‌ها کمک می‌کند تا برنامه آموزشی متناسب با نیازهایشان طراحی شود. این ارزیابی‌ها شامل آزمون‌های هوش، مهارت‌های اجتماعی، توانایی‌های حرکتی و ارتباطی است. بدون ارزیابی دقیق، ممکن است کودک در محیط نامناسبی قرار گیرد که موجب اضطراب یا عدم پیشرفت او شود.