اختلالات یادگیری یکی از مشکلات کودکان در دوره دبستان می باشد. تشخیص اختلال یادگیری توسط متخصص اختلال یادگیری انجام می شود. پس از مشخص شدن نوع اختلال و نقاط ضعف کودک اختلال یادگیری، درمان اختلالات یادگیری آغاز می شود. مرکز درمان اختلال یادگیری کودکان دکتر صابر با استفاده از راه‌های مختلف درمانی برای اختلال یادگیری در کودکان و بهره گیری از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک بینایی، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، کاردرمانی اختلال یادگیری، گفتاردرمانی اختلال یادگیری و… به درمان اختلال یادگیری در کلاس اول می پردازد. با توجه به ارزیابی‌های انجام شده، میتوان مشکل زمینه ای کودک را شناسایی نمود و متناسب با آن راهکارهای درمانی مناسب را اتخاذ نمود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روش های درمان اختلال یادگیری در کودکان
چندین راهکار درمانی در کاردرمانی اختلال یادگیری ارائه شده است:
* روش چند حسی فرنالد
* روش ادراکی حرکتی کپارت
* روش یکپاچگی حسی آیرز
* روش دومن دلاكاتو
در این مطلب به توضیح روش چند حسی و روش ادراکی حرکتی در درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازیم.
روش چند حسی فرنالد در درمان اختلال یادگیری
خانم دکتر گریس فرنالد کار خود را در مدرسه ای آغاز کرد که در سال ۱۹۲۱ به عنوان مدرسه ضمیمه ی دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس تاسیس شده بود و گروهی از اساتید و دانشجویان در آن به تحقیق و مطالعه درباره ی دانش آموزان با انواع اختلالات مشغول بودند. با آمدن خانم فرنالد دانش آموزان این مدرسه به تدریج از میان دانش آموزانی انتخاب شدند که دارای هوش متوسط یا بالاتر بودند اما در یک یا چند زمینه ی درسی به ویژه خواندن و هجی کردن ناتوانی شدید داشتند. خانم فرنالد پس از سال ها مطالعه و در سال ۱۹۴۳ مقاله ی تحقیقی خود را که بیانگر روش چند حسی او بود منتشر کرد.
مراحل روش چند حسی فرنالد:
در این روش به کودکان اختلال یادگیری داستان های خاصی که ویژه هر کدام از آنهاست گفته و آنقدر تکرار می شود که آن را خوب یاد بگیرند. بنابراین، دانش آموز دارای یک خزانه لغات انتخابی خواهد بود. در این روش، کودکان لغت را می گویند، لغت نوشته شده را می بینند، روی آن با انگشت دست می کشند و آن را ردیابی می کنند، لغت را با استفاده از حافظه خود می نویسند، دوباره لغت را می بینند و آن را با صدای بلند برای معلم خود می خوانند. این روش چهار مرحله را در یادگیری ایجاد می کند:
مرحله ۱- معلم لغت را روی تابلو یا کاغذ می نویسد، کودک اختلال یادگیری با چشم لغت را ردیابی می کند، بعد آن را با تماس نوک انگشتانش ردیابی می کند و هر قسمت از آن را ردیابی کرده و می گوید. این کار آنقدر تکرار می شود تا کودک بتواند لغت را بدون نگاه کردن به اصل آن بنویسد. به عبارت دیگر، کودک به طور کامل و یکپارچه به لغت نگاه می کند، تام آنر می گوید و بعد آنرا پاک می کند یا به کناری می گذارد و آن را با استفاده از حافظه اش می نویسد در فرایند خواندن کلمات و عبارتها حافظه بینایی آموزش می بیند. آنگاه کودک لغت را در متن داستانی که از تجربیاتش گرفته شده،می نویسد. سرانجام، داستان تایپ می شود و کودک داستان تایپ شده را می خواند.
مرحله ۲- کودک، زمانی به این مرحله می رسد که دیگر نیازی به ردیابی لغات جدید ندارد. در این مرحله، دانش آموزان قادر هستند لغات را بوسیله ی خود لغات و هنگامی که معلم آنها را می نویسد یاد بگیرند. آنها به نوشتن لغات با استفاده از حافظه و خواندن متن تایپ شده از آنچه نوشته اند ادامه می دهند.
مرحله ۳- در این مرحله، دانش آموز لغات چاپی را اول برای خود تکرار می کند، سپس آنها را می نویسد و بدین ترتیب آنها را یاد می گیرد. حالا کودک یاد گرفته تا مستقیما از طریق لغات چاپ شده آنها را یاد بگیرد. بسیاری از کودکان اختلال یادگیری سرانجام توانایی عطف توجه اجمالی به یک لغت، تکرار یک یا دوباره آن برای خودشان و سپس نوشتن آن بدون نگاه به مدل اصلی را پیدا می کنند. به عبارت دیگر آنها حافظه بینایی شان برای لغات را بهبود و تکامل بخشیده اند. در این مرحله کتاب هایی به آنها معرفی می شود.
مرحله ۴- در این مرحله کودک اختلال یادگیری قادر است لغات جدید را بخاطر شباهت آنها به لغاتی که قبلا یاد گرفته است شناسایی کند. حالا کودک به مرحلهی تعمیم لغات شناخته شده به لغات جدید رسیده است. معلم مواد خواندنی کافی برای کودک فراهم می کند تا او بتواند مفاهیم لازم برای بازشناسی لغات جدید را ایجاد کند، ایجاد و تکمیل یک خزانه ی لغت، خواندن و درک و فهم معنی گروهای لغات هنگام خواندن هر متن جدید، از ویژگی های این مرحله هستند.
نکات قابل تأمل در این روش درمان اختلال یادگیری:
دکتر فرنالد می گوید که قبل از شروع برنامه ترمیمی و آموزشی با استفاده از روش چند حسی لازم است یک نکته اساسی و چند پیشنهاد مورد توجه قرار گیرد.
نکته اساسی این است که دانش آموزان با اختلالات یادگیری در مدارس عادی شکستهای متعددی را تجربه کرده اند، به همین سبب آنها دچار ضعف در اعتماد به نفس هستند. توجه به این نکته و تلاش در جبران آن با استفاده از روش «شرطی شدن مجدد مثبت» و رعایت پیشنهادات زیر، موفقیت برنامه آموزشی چند حسی را بیشتر می سازد.
1) از جلب توجه کودک به شرایطی که باعث تشدید هیجانات او می گردد پرهیز شود.
2) از به کار بردن روش هایی که قبلا بر روی کودک آزمایش شده و فایده ای نداشته است امتناع گردد.
۳) از ایجاد شرایطی که در آن دانش آموز دچار دستپاچگی می گردد پرهیز شود.
۴) از توجه مستقیم به ناتوانی کودک در انجام فعالیت ها جلوگیری شود .
۵) کلمه و همچنین موضوع داستان توسط کودک انتخاب شود، تا انگیزه یادگیری در او بیشتر شود.
۶) تعقیب کلمه نوشته شده با انگشت بسیار ضروری است.
۷) کودک باید در حالی که کلمه را با انگشت خود تعقیب می کند و یا مینویسد، آن را با صدای بلند تلفظ کند.
روش دکتر فرنالد از سال ۱۹۲۰ در مورد کودکان و بزرگسالانی که هوش بهنجار دارند ولی دچار مشکلات حاد در یادگیری خواندن هستند به کار گرفته شده است. بسیاری از متخصصان از این روش و با ایجاد تغیییراتی نظیر حذف ردیابی در مرحله ۱ استفاده کرده اند؛ استفاده از این روش در طول سالیان دراز مؤید اعتبار آن برای بعضی کودکان است.
روش ادراکی- حرکتی در درمان اختلالات یادگیری
موضوع اصلی این تئوری بر این نظر استوار است که رشد بهنجار ادراکی – حرکتی، به کودک کمک می کند تا مفهوم با ثبات و قابل اعتمادی از جهانی که در آن به سر می برد به دست آورد.
کودک بهنجار قادر است دنیای ادراکی- حرکتی استوارتری را در هنگام مواجهه با تکالیف درسی در سن ۶ سالگی ایجاد کند. در مقایسه با آنها، کودکان دچار اختلالات یادگیری دنیای ادراکی- حرکتی متزلزل و غیر قابل اتکایی دارند. این کودکان وقتی با امور نمادین روبرو می شوند به دلیل سوگیری ناقص به آنچه که کپارت آن را واقعیات جهان اطرافشان می نامد، به ویژه ابعاد مکان و زمان، با موانعی درگیر می شوند. برای فهم امور نمادین، کودک اختلال یادگیری باید یاد بگیرد که مشاهدات دقیق تری در مورد مکان و زمان انجام بدهد و آنها را با اشیاء و رخدادها مرتبط سازد.
کودکان ناتوان در یادگیری، در سازماندهی کامل نظامهای آمایش اطلاعاتی خود در حدی که بتوانند از برنامه های تحصیلی استفاده کنند، ناتوان هستند و در نتیجه از نقطه نظر قوای حرکتی، ادراکی و شناختی با اشکالاتی در سازماندهی مواجه می شوند.