تمرینات گفتار درمانی

هر گفتاردرمان کودک با توجه به تجربه و دانش خود پس از انجام مراحل ارزیابی و تشخیص دقیق اختلال گفتاری در کودک، به طرح برنامه درمانی و ارائه تمرینات گفتار درمانی  به مراجع خود می پردازد.بهترین گفتاردرمانی برای کودکان زمانی اتفاق می افتد که توجه خاص به نیازها و توانایی های کودک در کنار علایق او در طراحی تمرینات گفتاردرمانی در نظر گرفته شده باشد. چون همکاری و شرکت کودکان در روند گفتاردرمانی زمانی اتفاق می افتد که کودک با علاقه و فعال در جلسات شرکت نماید.حتی زمانی که گفتاردرمانی در منزل برای کودکان انجام می شود تغییر محیط منزل و جذاب کردن اتاق درمان باید مورد توجه قرار گیرد. در ارائه تمرینات گفتار درمانی تنوع، استفاده از همه حواس کودک در طول درمان، تشویق کودک به آواسازی و ارائه فیدبک های مناسب باید به صورت همزمان انجام گیرد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد. آنچه در اینجا ارایه می‌شود، برای گفتاردرمانان و بیمار در نظر گرفته شده است. چون مسئولیت ارایه ی سبک‌های یادگیری احتمالی بیماران به عهده‌ی گفتاردرمان ها است، گفتاردرمان ها را تشویق می‌کنیم تا به منظور افزایش آگاهی و بالا بردن احتمالات کارآیی بالینی مربوط به سبک‌های یادگیری، درباره‌ی سبک‌های یادگیری خودشان نیز بیندیشند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در جهت بهبود اختلالات گفتاری کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق شنیداری و تجربه بالای متخصصین گفتاردرمان خود به ارائه بهترین تمرینات گفتاردرمانی کودکان متناسب با مشکلات هر کودک و به صورت اختصاصی می پردازد تا بهترین نتیجه درمانی را حاصل نماید.

بهترین تمرینات گفتار درمانی برای کودکان

تعاملات غیر رسمی و شخصی که با تمرینات گفتاری متمرکز مشخص می‌ شوند، در قلب گفتار درمانی قرار دارند. تمرینات گفتار درمانی ساختار یافته، تکنیک ‌ها و ابزارهایی هستند که رشد گفتار و زبان کودک را تشویق می ‌کنند. آن ها بخش ضروری بهبود مهارت ‌های گفتار، زبان و ارتباطی کودک هستند و هنگامی که به عنوان بخشی از یک فعالیت جذاب ارائه می ‌شوند، برای بیماران خردسال سرگرم‌ کننده هستند و در عین حال بخش بسیار مؤثری از درمان محسوب می‌ شوند. در واقع، اگر واقعاً می‌ خواهید با مراجعان کودک ارتباط برقرار کنید، فعالیت‌ های سرگرم‌ کننده باید بخش ضروری هر جلسه گفتاردرمانی باشند. خلاقیت باید نقش بزرگی در کار شما به عنوان گفتاردرمانگر ایفا کند. این بدان معناست که همیشه یک تمرین یا بازی جدید در جعبه ابزار گفتاردرمانی خود داشته باشید. یک جلسه گفتاردرمانی مثبت به معنای کار در جهت اهداف گفتاردرمانی به وضوح تعریف شده و همچنین داشتن اوقات خوش است. با اجرای تمرینات جدید گفتاردرمانی کودکان، کار خود را تازه نگه دارید و به زودی متوجه خواهید شد که به همان اندازه که آن ها لذت می ‌برند، شما نیز لذت می ‌برید. برخی از بهترین تمرینات گفتاردرمانی عبارت اند از:

-بپر بپر: شما از قبل می ‌دانید که تکرار یک تکنیک قوی در گفتار درمانی است، اما تشویق کودکان به تکرار یک صدا یا کلمه چندین بار برای هیچ‌ کس سرگرم‌ کننده نیست. اما با کمی خلاقیت از جانب شما می ‌تواند سرگرم‌ کننده باشد. از کودکان بخواهید هر بار که می پرند، یک صدای هدف یا کلمه را تکرار کنند. آن ها آنقدر مشغول پریدن خواهند بود که این تمرین تکرار را چیزی جز سرگرمی نخواهند دید!

-فوت کن: برای بسیاری از مراجعان کودک، دیزآرتری و سایر اختلالات گفتاری نیازمند تمرینات گفتار درمانی هستند که برای تقویت عضلات دهان طراحی شده ‌اند. فوت کردن از طریق نی برای هل دادن یک بادکنک یا توپ پینگ پنگ در سراسر اتاق، راهی عالی برای کمک به آن ها در تقویت این عضلات است. یک خط پایان ایجاد کنید و فرزندان خود را تشویق کنید تا ببینند چقدر سریع می‌ توانند توپ را در سراسر اتاق حرکت دهند. بهتر از آن، آنه ا را به یک مسابقه دعوت کنید تا ببینید چه کسی می ‌تواند توپ یا بادکنک خود را زودتر به آن سوی اتاق برساند!

-حباب ‌ها: فوت کردن حباب‌ ها راهی سرگرم ‌کننده و هیجان ‌انگیز برای تمرین کنترل تنفس با فرزندان شماست. همچنین یک تمرین عالی برای عضلات دهان است زیرا فوت کردن از آن ها می‌ خواهد لب‌ های خود را جمع کنند. اکثر گفتاردرمانگران به شما خواهند گفت که حباب ‌ها باید بخشی از هر گفتار درمانی زودهنگام باشند.

توجه به سبک یادگیری در تمرینات گفتار درمانی

اسمیت، سبک‌ های یادگیری را این گونه تعریف کرده است: «روش‌ های مخصوص هر فرد درباره‌ی پردازش اطلاعات، درک، و رفتار در موقعیت‌ های یادگیری». سبک یادگیری روشی است که در آن هر فرد اطلاعات جدید و چالش انگیز را دریافت، پردازش و ملکه‌ی ذهن خود می‌ سازد. نظریه‌ ای که در پشت سبک‌ های یادگیری قرار دارد این است که، افراد مختلف متناسب با ویژگی‌ های ذاتی، تربیت خانوادگی، عوامل و ضروریات محیطی، اطلاعات را به طور متفاوتی دریافت و پردازش می‌ کنند. سبک‌ های یادگیری معمولاً به چندین دیدگاه تقسیم می‌ شوند. با این همه، برای تمرینات گفتار درمانی دو دیدگاه از اهمیت ویژه ای برخوردارند: یکی سبک پردازش (فراگیر / با هم، و تحلیلى). دومی حس برتر (دیداری، شنیداری، لمسی و حس حرکت). دان  پی برد، افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم به حساب می‌ آیند، افرادی هستند که ترجیح می‌ دهند تا با ساختار کل – جز – کل یاد بگیرند، یعنی کل واحد را می‌ بینند. در صورت لزوم آن را به اجزای کوچک‌ تری تقسیم می‌ کنند، و سپس آن را به صورت كل بازسازی می‌ نمایند. افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم محسوب می‌ شوند، غالباً ترجیح می‌ دهند تا در محیطی کار کنند که، نور ملایمی وجود داشته باشد و شیوه‌ی نشستن آن‌ ها رسمی نباشد. یادگیرندگان فراگیر اغلب فقط می‌ خواهند بدون توجه به تمامی اجزای یک چیز، به اصطلاح «جان کلام» را بدانند. افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، برای یادگیری بهتر به استراحت (زنگ تفریح)، غذای سبک، امکان تحرک، و منطق نیاز دارند. البته، افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، این توانایی را دارند تا در محیط‌ هایی خلاف آنچه که در بالا گفته شده است، چیزی بیاموزند، ولی سبک پسندیده تر تا حد زیادی با نشانه های یاد شده همراه است.

یادگیرندگان تحلیلی و گفتار درمانی

دان، یادگیرندگان تحلیلی را به عنوان افرادی توصیف می‌ کند که ترجیح می‌ دهند تا به روش گام به گام و زنجیره وار یاد بگیرند. یاد گیرندگان تحلیلی غالباً ترجیح می‌ دهند تا در محیط پر نور و نشستن به صورت رسمی کار کنند. این گونه اشخاص ترجیج می‌ دهند تا در محیط آرام، بدون هرگونه عامل حواس پرت کن و خوردنی کار کنند. یادگیرندگان تحلیلی پیشرفته‌ ای خطی گام به گام را که به راحتی به واحد های نا پیوسته قابل فهرست باشند، ترجیح می‌ دهند. به عنوان مثال، یادگیرندگان تحلیلی علاقه مند به یادگیری یک رقص جدید، معمولاً از شخص هم سن و سال خود می‌ خواهند تا با نشان دادن و یا گفتن این که در رقص، اول چه کاری باید انجام شود، دوم چی، سوم چی، و…، رقص را برای او اجرا کنند و یا شرح دهند، و می‌ خواهند تا این مراحل را یکی پس از دیگری به عنوان واحد های مجزا ادراک کنند، در حالی که یادگیرندگان فراگیر معمولاً از افراد هم سن و سال خود می‌ خواهند تا مراحل رقص را از آغاز تا پایان، به صورت یک توالی حرکتی کلی برای آن‌ ها به نمایش بگذارند یا توضیح دهند. با این وصف، یادگیرندگان تحلیلی، همانند یادگیرندگان فراگیر، با همان ویژگی‌ هایی که درباره‌ی یادگیری پسندیده تر برای یادگیری تحلیلی گفته‌ ایم، توانایی یادگیری و گفتاردرمانی در سایر شرایط را دارند.

حس های برتر در ارائه تمرینات گفتار درمانی

هر یادگیرنده‌ ای اطلاعات را از طريق مسير ها يا حس‌ های مختلفی دریافت و پردازش می‌ کند. تحقیقات نشان داد که سبک‌ های یادگیری با ترکیبی از مسیر هایی که از طریق آن‌ ها هر شخص اطلاعات تازه را دریافت و پردازش می‌ کند، مشخص می‌ گردد. مسیر هایی که از طریق آن‌ ها اطلاعات می‌ توانند دریافت شوند، در درجه‌ی نخست عبارتند از: حس‌ های بینایی، شنوایی، لمسی، و حس حرکت ، اگرچه تحریک جنبه‌ی دیگری، مثل تحریک حلزون دستگاه شنوایی در ارتباط با یکپارچگی حسی و درمان بیماران نیازمند به یکپارچگی حسی نیز شرح داده شده است. کِرِشک، حس دریافت کننده ی اطلاعات (حس دریافتی) را این گونه تعریف می‌ کند: هر مسیر حسی که از طریق آن بتوان اطلاعات را دریافت نمود.

یک مثال:تجربه خانم ریچارد

خانم ریچارد، مادر جاکوب، به خاطر سیزدهمین سالگرد تولد پسرش، یک دستگاه تلویزیون و یک دستگاه ضبط ویدئویی به منزل آورد. هنگامی که او با این دستگاه‌ های جدید وارد منزل شد، بهترین دوست جاکوب به نام هارولد، در منزل او بود و با جاگرب کتاب‌ های مصوّر قدیمی را نگاه می‌ کردند. خانم ریجارد از این پسر ها خواست تا به پارکینگ بروند و هدیه تولد جاکوب را بیاورند و آن را در اتاق خواب جاکوب نصب کنند. پسر ها شاد شدند و فرصتی پیدا کردند تا کار سرگرم کننده‌ ای را با هم انجام دهند. خانم ریچارد کار های روزمره اش را شروع کرد و پسر ها را به حال خودشان گذاشت تا دستگاه ها را نصب کنند. حدود ۲۵ دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد شنید که هارولد به جاکوب می‌ گوید، «نه، پیش از نصب دستگاه ها باید دستور نصب را مطالعه کنیم». چند دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد متوجه شد که جاكوب هر چند دقیقه ای یك بار بين اتاق خواب مادرش و اتاق خواب خودش در حال رفت و آمد است. پس از ۱۰ دقیقه بعد، هارولد بدون خداحافظی از خانم ریچارد منزل او را ترک کرد. جاکوب پیش مادرش آمد و به او گفت که، متأسفانه دوستی من و هارولد به پایان رسید. مادرش پرسید که چرا فکر می‌ کنی که دوستی شما به پایان رسید؟ جاکوب موارد زیر را برای مادرش شرح داد: جاكوب و هارولد، دستگاه‌ ها را به خوبی از جعبه خارج کردند، ولی پس از این کار، درباره‌ی شیوه‌ی نصب این دستگاه‌ ها با یکدیگر اختلاف پیدا کردند. جاکوب گفت که هارولد می‌خواست پیش از نصب دستگاه‌ ها، دستور نصب TV و VCR را کلمه به کلمه بخواند، ولی جاکوب از این کار خوشش نمی‌ آمد. جاکوب به هارولد گفت که، مادرش یک دستگاه TV و VCR دارد که مشابه همین است، بنابراین به اتاق خواب مادرش می‌ رفت تا ببیند که این دستگاه‌ ها چگونه نصب شده‌ اند، و به اتاق خواب خودش برمی‌ گشت تا این دستگاه‌ ها را همانند آن‌ ها نصب کند. هارولد مشغول مطالعه‌ی گام به گام دستور دستگاه‌ ها بود، و به جاکوب اعتراض کرد که تا پایان خواندن دستور نصب دستگاه‌ ها نباید کاری انجام دهد. جاکوب حرف او را نشنیده گرفت و نصب دستگاه ها را آغاز کرد و نصب دستگاه‌ های موجود در اتاق خواب مادرش را بررسی می‌ کرد تا اطمینان حاصل نماید که کارش را به درستی انجام می‌ دهد، و پیش از این که هارولد دستور نصب دستگاه ها را به پایان برساند، دستگاه‌ ها نصب شده بودند و به درستی کار می‌ کردند. هارولد خشمگین شد و با عصبانیت از منزل خارج گردید. «جاکوب با ناراحتی و تأسف گفت: «مامان، هارولد از من عصبانی شد، و بدتر که حتی نمی‌ دانم چه چیزی او را عصبانی کرده است. واقعاً متأسفم، دوستم را از دست دادم.» خانم ریچارد یک آموزگار است. او با دلداری دادن به پسرش او را تشویق کرد تا به هارولد فرصت بدهد که آرامش خود را به دست بیاورد. خانم ریچارد گفت: «تو دوستت را از دست ندادی» چیزی که اتفاق افتاده است این است که شما دو نفر فقط درباره‌ی نصب TV و VCR با یکدیگر توافق نداشته اید، زیرا سبک یادگیری شما دو نفر با یکدیگر تفاوت دارد. هارولد یک یادگیرنده‌ی تحلیلی است برای او مهم است که هر چیزی را مطالعه کند و بر طبق نوشته پیش برود، یعنی هر بار یک گام تا آن را به پایان برساند. ولـی تـو یــک یادگیرنده‌ی فراگیر هستی تو دوست داری تا به اصطلاح به جان کلام برسی و نظرت این است که، هر چه زودتر به هدف برسی. هیچ روشی ضرورتاً بهتر از روش دیگر نیست و این روش‌ ها فقط با یکدیگر تفاوت دارند تو دوستت را از دست ندادی تو فقط پی بردی که شما دو نفر با دو روش متفاوت با چیزی برخورد کردید .همین خانم ریچارد ،گفت هارولد بر می‌ گردد. چند روز بعد، هارولد برگشت. آن‌ها اکنون ۱۵ ساله اند جاکوب و هارولد هنوز با یکدیگر دوست هستند و هنوز گه گاهی روی طرح هایی با یکدیگر کار می‌ کنند ولی هر کدام با روش خاص خودش.

سبک های یادگیری و گفتار درمانی

پژوهش در حوزه‌ی سبک‌ های یادگیری و گفتار درمانی، از دهه‌ی ۱۹۷۰ آغاز گردید. از همان آغاز کار، مربیان، گنجاندن مفاهیم مربوط به تفاوت‌ های موجود در حس‌ های دریافت کننده را که روی روش‌ های دریافت و پردازش یادگیرنده تأثیر می‌ گذارند، آغاز نمودند. در زیر، توصیف مختصری درباره‌ی نخستین حس‌ های دریافت کننده و نمونه‌ ای از ترجیح یادگیرندگان در مورد هر یک از مسیر های حسی خاص ارایه شده است:

حس شنوایی: حس شنوایی به مسیر شنوایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق شنیداری، شنیدن آموزش‌ های کلامی را ترجیح می‌ دهند، از بحث گروهی لذت می‌ برند، در کلاس درس به ندرت یادداشت بر می‌ دارند و با پس زمینه موسیقی در محیط به مطالعه می پردازند.

حس بینایی: حس بینایی به مسیر بینایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق بینایی، اطلاعات نوشته شده از قبیل دست نوشته ها، تصاویر ترسیمی (گرافیکی)، نقشه برداری ذهنی، و یا سایر تصاویر طرح مانند را ترجیح می‌ دهند و برای بررسی و مطالعه یادداشت‌ های فراوان بر می‌ دارند، و از رنگ به عنوان وسیله‌ ای برای کمک به یادگیری استفاده می‌ کنند.

منابع:

speechpathologygraduateprograms.org

سوالات متداول:

1-چه تمریناتی برای تقویت تلفظ صداهای خاص مانند /س/ و /ش/ وجود دارد؟
برای تلفظ صحیح صداهای خاص، گفتاردرمانگر تمریناتی مانند تقلید آوا، تمرین در آینه، تمرین تنفس، و تمرینات دهانی برای تقویت لب‌ها و زبان ارائه می‌دهد. تمرینات باید مستمر و با دقت انجام شوند تا تأثیرگذار باشند.

2-تمرینات گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان دارای تأخیر زبانی می‌کند؟
این تمرینات به افزایش مهارت‌های زبانی مانند واژه‌سازی، جمله‌سازی و درک زبان کمک می‌کند و باعث می‌شود کودک سریع‌تر بتواند منظور خود را بیان کند و ارتباط مؤثرتری با محیط برقرار نماید.