اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم دو اختلال می باشند که در بسیاری از موارد با هم همپوشانی دارند. تشخیص صحیح تفاوت های اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم کمک بسزایی به نحوه درمان و روند پیشرفت بیماری دارد. جهت تشخیص صحیح این دو اختلال در کودکان ابتدا باید به بررسی علائم هر دو به صورت مجزا پرداخت. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه تشخیص اوتیسم و اختلال پردازش حسی و درمان های اساسی توانبخشی برای این کودکان فعالیت می نماید. تجربه 18 ساله این مرکز در زمینه کاردرمانی مشکلات حسی کودکان موجب تسریع روند درمان و بهبود علائم اختلال پردازش حسی در کودکان می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نامهای دیگر اختلالات یکپارچگی حسی:
SI problems/SI disorder/SI dysfunction / Sensory processing disorder
– در مشکل یکپارچگی حسی، گیرنده‌های حسی سالم هستند و مشکل از ساختارهای CNS و مسیرهای عصبی مرتبط به آن است. به عبارتی مشکل مرکزی است و محیطی نیست
-در کودکان ADHD پردازش حس لامسه نسب به کودکان سالم دچار مشکل است.
-کودکان با اختلالات یادگیری نسبت به کودکان سالم در پاسخهای پاسچرال دچار مشکل هستند در حالیکه عملکرد گیرنده های محیطی طبیعی میباشند. پاسخهای پاسچرال تحت تاثیر یکپارچگی حواس وستیبولار، عمقی و بینایی هستند.
| نظریه‌های مختلف پژوهشگران در مورد یکپارچگی حسی | |
| نام پژوهشگران | نظریه |
| Bundy & Murray | مشکلات یکپارچگی حسی به دو صورت عمده خود را نشان میدهند ۱)تعدیل حسی۲) پراکسی ضعیف |
| Miller,Anzalone,Lane
Cermak & Osten |
از واژه اختلال پردازش حسی استفاده کردند که شامل سه بخش عمده میشد:
1. اختلال تعدیل حسی (یعنی بیش پاسخی کم پاسخی و حس طلبی) 2. اختلال حرکتی مبتنی بر حس (یعنی الگوهای دو طرفه پاسچرال و دیسپراکسی) 3. اختلال تمایز حسی (مشکلات ادراکی) |
| Cermak & Royeen | بر پاسخدهی حسی که دارای دو طیف کم پاسخی و بیش پاسخی بود تاکید داشتند |
| Dunn | مدل Quadrant را مطرح کرد که پردازشهای نورونی را مورد نظر قرار داد |
مشکلات SI به ۴ گروه تقسیم بندی میشوند:
1. مشکلات تعدیل حسی
2.مشکلات درک و تمایز حس
3.مشکلات عملکردی دوطرفه وستیبولار
4.مشکلات پراکسی
مشکلات حسی در کودکان اختلال پردازش حسی و اوتیسم
بیش از80% کودکانASD و کودکان نقص توجه در تعدیل حسی اختلال دارند (یا بیش حسی دارند یا کم حسی).
کم حسی و مشکلات ثبت حسی
– تعریف ثبت حسی: سازماندهی دروندادهای حسی جهت استفاده از آن را ثبت حسی می گویند. در واقع قبل از اینکه از اطلاعات حسی به صورت عملکردی استفاده کنیم باید ابتدا در CNS ثبت شوند.
– در واقع در توجه انتخابی ثبت حسی صورت می گیرد که به صورت عملکردی اطلاعات حسی در CNS ثبت شده اند.
– کاردرمانگرها اصطلاح مشکل ثبت حسی را به فردی نسبت می دهند که حواس پرت ،است نمی تواند به محرکات محیطی مهم توجه کند و محرک مرتبط را ثبت کند این مشکل در کودکان ASD دیده می شود. به عنوان مثال کودکی که از بین صدای درمانگر و صدای ماشین های درون ،ترافیک از صدای درمانگر آگاه نباشد در واقع صدای ماشین ها را ثبت حسی کرده است.
– زمانی که کودک به محرکی پاسخ نمی دهد یا متوجه آن نمی شود مهم است که مشکل آن را ادراکی یا شناختی نیز در نظر بگیریم و تنها مشکل ثبت حسی در نظر نگیریم به عنوان مثال کودکی که مشکل ادراک حس لامسه دارد ممکن است درونداد لامسه را ثبت کند اما در استرگنوزیس درک اشیا تنها با لامسه و بدون بینایی دچار مشکل باشد. در واقع درمانگر ممکن است تصور کند که کودک از وجود در ونداد لامسه آگاه نیست و او را کم حس لامسه خطاب کند. در صورتی که ممکن است از وجود محرک آگاهی داشته باشد اما قادر به درک اطلاعات پیچیده لامسه نباشد.
– کودکی که مشکل ثبت حسی دارد بازی نمادین و رشد زبانی اش محدود است به خصوص هنگامی که نتواند محرک دیداری و شنیداری را ثبت کند.
– معمولا در کودکان ASD مشاهده می شود که نسبت به محرکات بینایی و شنیداری بی توجه هستند اما نسبت به محرکات بی ربط توجه نشان می دهند و بسیار دقت می کنند. نکته کلیدی اینجاست که کودک از وجود محرکاتی که بی توجهی نشان می دهد، آگاه نیست این مفهوم مشکل ثبت حسی است.
ایمنی کودکانی که مشکلات ثبت حسی دارند باید بطور خارجی تامین شود زیرا برخی حس درد را ثبت نکرده و از موقعیت های خطرناک دوری نمی کنند و همواره نگرانی درباره امنیت آن ها وجود دارد یا ممکن است مزه ها و بوهای سمی را استشمام کنند.
– در موارد حاد مشکلات ثبت ،حسی سائق درونی و انگیزه انجام فعالیت های معمولی دوران کودکی را تحت تاثیر قرار می دهد.
بیش پاسخی
بیش پاسخی بیش حسی یا تدافع حسی ۲ بخصوص در حس لامسه منشا وراثتی دارد.
– اضطراب در کودکان بیش حس بسیار شایع است زیرا در اثر فعالیت غیر طبیعی آمیگدال بیش از حد برانگیخته هستند.
– کودکان نقص توجه و اوتیسم و کودکان با OCD اختلال وسواسی جبری بیشترین شیوع بیش حسی را به خود اختصاص می دهند
بر اساس گفته های ben-sasson و Green برای ارتباط بیش حسی و اضطراب ۳ تئوری وجود دارد:
1- اضطراب بیش حسی را به وجود می آورد
2- بیش حسی اضطراب را به وجود می آورد
3- هردو بر اثر ریسک فاکتورها به وجود آمده اند. مانند فعالیت غیر طبیعی آمیگدال