مرکر اوتیسم تهران با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا در زمینه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. توانبخشی اوتیسم شامل کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم، همچنین آموزش مهارتهای مورد نیاز برای زندگی می باشد. در مرکز اوتیسم دکتر صابر با استفاده از تکنیک های رفتاردرمانی به آموزش مهارت های اجتماعی پرداخته می شود. یکی از مشکلات والدین کودکان اوتیسم، گذراندن اوقات فراغت کودکان اوتیسم می باشد. در اینجا به ارائه راهکارهایی در این مورد پرداخته می شود.
اوقات فراغت در کودکان اوتیسم
من به عنوان یک درمانگر کودک، اغلب از بازی ها برای کار با کودکان اوتیسم استفاده می کنم. همه این بازی ها می توانند به جنبه ها یا چالش های مختلفی که برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است داشته باشند، کمک کنند. آن ها همچنین فقط سرگرم کننده هستند. بازی ها می توانند ابزار عالی برای ترویج مشارکت، تعامل اجتماعی و توسعه مهارت ها در کودکان اوتیسم باشند. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم از بازی هایی که روال های قابل پیش بینی و ساختار یافته ارائه می دهند، مانند بازی های رومیزی، بازی های کارتی یا پازل‌ها لذت می برند. بازی هایی که شامل تحریک حسی می شوند، مانند ورودی لمسی یا بصری، نیز می توانند برای یکپارچگی و تنظیم حسی مفید باشند. علاوه بر این، بازی هایی که همکاری، نوبت گیری و ارتباط اجتماعی را تشویق می کنند، می توانند مهارت های اجتماعی و تنظیم هیجانی را در کودکان اوتیسم تقویت کنند. بازی های فعال راهی عالی برای کودکان ما برای حفظ تناسب اندام و سرگرمی هستند. با این حال، حرکت می تواند برای کودکان اوتیسم چالش برانگیز باشد. بسیاری از کودکان ما مشکلات هماهنگی زمینه ای یا مشکلاتی در سیستم های حسی عمقی و دهلیزی خود دارند که می تواند بر آگاهی بدن، تعادل و اعتماد به نفس آن ها در مورد ورزش تأثیر بگذارد. ایجاد موفقیت مهم است، بنابراین باید سعی کنیم بازی هایی را انتخاب کنیم که کودکان مان احتمالاً از آن ها لذت می برند و با توانایی های فیزیکی آن ها مطابقت دارند. اگر کودک ما در سازماندهی بدن خود مشکل دارد، می توانیم با نشان دادن یک حرکت یا فعالیت ابتدا به او کمک کنیم تا ببیند چه کاری از او انتظار می رود. همچنین می توانیم کمک فیزیکی ارائه دهیم. درگیر کردن کودکان اوتیسم در فعالیت های حسی برای توسعه چندین مهارت مفید است، از جمله:
-مهارت های زبانی: استفاده از فعالیت های گفتار-زبان و درگیر شدن در بازی های وانمودی به توسعه مهارت های زبانی کودک با افزایش واژگان آن ها کمک می کند.
-مهارت های حرکتی ظریف: دستکاری اشیاء کوچک به هماهنگی چشم و دست کمک می کند و به تقویت عضلات دست ها و مچ های کودک کمک می کند.
-مهارت های حرکتی درشت: تشویق کودکان به تمرین مهارت های دویدن، پریدن و پرتاب کردن از طریق بازی حسی وانمودی راهی عالی برای توسعه مهارت های حرکتی درشت آن ها با تقویت عضلات بزرگ آن ها است.
-مهارت های اجتماعی: درگیر شدن در بازی های وانمودی با همسالان فقط تخیلات کوچک را نمی سازد. همچنین مهارت های مهمی مانند به اشتراک گذاشتن و نوبت گیری را آموزش می دهد.
کودکان با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است ایده‌های متفاوتی برای لذت بردن و اوقات فراغت داشته باشند. ممکن است آنها از نشستن روی پنجره و نگاه کردن به تغییرات نور محیط لذت ببرند. اجازه بدهید که این کار را انجام دهند اما در مقدار، مکان و زمان مناسب
لذت بردن و مشارکت در فعالیتهای تفریحی قسمت مهمی از رشد کودک با اختلالات طیف اتیسم است.در زیر به فعالیتهایی اشاره می‌شود که منجر به تطابق شده و به لذتبخش بودن تجربیات کمک می‌کند.
رفتن به سینما
تعداد زیادی فیلم وجود دارد که نگاه کردن به همراه سایر کودکان جالب و هیجان‌انگیز است. صدا در سینما زیاد است، بوهای قوی وجود دارد و تاریک هم است. این موارد منجر به بروز مشکل خواهد شد. برای کاهش صدا از هدفن کاهنده صدا استفاده کنید. در قسمت عقب سینما بنشینید زیرا نور آنجا بیشتر بوده و نیاز به گشتن برای پیدا کردن صندلی را کاهش می‌دهد.
بعضی از سینماها نمایشهای با شرایط خاص حسی ارائه می‌دهند که از نظر نور، صدا و موارد دیگر قابل پذیرش برای کودکان است. شما میتوانید این فرصت فوق‌العاده را در برنامه کودک قرار دهید.
تا حد امکان از بوی پف فیل دوری کنید تا کودک تشویق به امتحان کردن غذاهای جدید بشود. میتوانید از اسنک استفاده کنید. همه از خوردن اسنک در زمان تماشای فیلم لذت می‌برند.
دوچرخه سواری
دوچرخه سواری از موارد مورد علاقه خانواده بوده و است. ورزش جذاب و خوشایندی برای خانواده می‌باشد به خصوص در هوای تازه. کودک اگر توانست از پدال استفاده کند و دوچرخه را براند از کلاه محافظ استفاده نمایید. کودک از همان بار اول باید از کلاه ایمنی استفاده کند تا استفاده از آن تبدیل به عادت شود.
ایجاد روتین برای دوچرخه سواری مناسب است شامل ایمنی، مراقبت از دوچرخه. تهیه یک فضا و مکان برای دوچرخه کودک و کلاه ایمنی که منجر به دسترسی آسان و حس استقلال می‌شود. اگر کودک به طور مستقل بتواند در خیابان دوچرخه سواری کند حس اعتماد و غرور در وی ایجاد خواهد شد.
بعد از دوچرخه سواری به کودک آموزش دهید که از دوچرخه پیاده شود و در محل خود قرار دهد. ممکن است دوچرخه خاکی و گلی باشد. روش مناسب تمیز کردن را به کودک آموزش دهید که دوچرخه را برای استفاده بعدی آماده کند. اگر کودک در دوچرخه سواری تجربه کافی داشته باشد در تمیز کردن و مراقبت از آن هم مجرب خواهد شد.
بولینگ و بازارچه بازی
رفتن به بولینگ و بازارچه بازیهای کامپیوتری در خانواده‌ها مرسوم است. کودکان با اختلالات طیف اتیسم ممکن است در این مکان مشکلاتی داشته باشند. این محیط خیلی پر سرو صدا بوده و نورهای متغیر (فلشر) و صداهای مربوط به بازی کامپیوتری در محیط وجود دارد. البته صداهای دیگری هم در محیط وجود دارد. این محیط کودک را دستپاچه و بیقرار می‌کند. وقتی شما به این مکان می‌روید شما و کودک باید لذت کافی را از آن ببرید. پیشنهادات زیر در این زمینه کمک کننده خواهند بود:
1.همراه با سایرین به بازارچه بازی کامپیوتری بروید.
2.کودک را آماده کنید که مکانی که خواهد رفت صدای زیادی دارد.
3.اجازه بدهید وسایل مورد علاقه خود را بیاورد.
4.با کودک به توافق برسید که زمان خاصی در آنجا خواهیم بود، همچنین زمان خاصی را تعیین کنید که از محل خارج شوید و در یک محیط آرام قرار بگیرید.
5.کودک را تشویق به مشارکت جزئی در بازی‌ها بکنید. مثلا قل دادن ۱ الی ۲ بولینگ، تماشای بازی یا بازی برای ۱ الی ۲ دقیقه. به کودک نشان دهید که زمان می‌گذرد و چارچوب زمانی خاصی را با او به توافق برسید.
6.او ممکن است بخواهد یک استراحت در محیط آرام داشته باشد و به مرور زمان بیشتر در محیط بازی باشد.
7.اجازه بدهید که خود کودک در مورد زمان استراحت تصمیم بگیرد. اگر کودک گفت نیازی به استراحت ندارد زمان استراحت را برای دقایق دیگر تنظیم کنید.
8.اگر کودک شما ۳ بار زمان استراحت داشت و بیشتر از آن زمان برای استراحت خواست بخندید و درخواست او را اجرا کنید.
مهمترین درس برای کودک این است که یاد خواهد گرفت که زمانیکه تجربه بدی داشت و یا مضطرب و بیقرار بود یکی از افرادی است که می‌تواند تصمیم بگیرد که استراحت کند. این یک تجربه خوب برای کودک شماست.
فعالیتهای مناسب برای پر کردن اوقات فراغت کودکان اوتیستیک
1. بازیهای حسی-حرکتی
کودکان اوتیستیک اغلب به تجربیات حسی پاسخ خوبی می‌دهند. ایجاد یک فضای بازی با فعالیتهای حسی مانند جعبه‌های شن، خمیر بازی، یا آببازی می‌تواند بسیار مفید باشد. این فعالیت‌ها نه تنها به کودک کمک می‌کنند تا با محیط اطراف خود ارتباط بهتری برقرار کنند، بلکه به کاهش اضطراب و بهبود تمرکز نیز کمک می‌کنند. برای شروع، میتوانید از مواد غیرسمی و ایمن استفاده کنید و به تدریج، فعالیتهای جدید را به کودک معرفی کنید.
2. نقاشی و رنگ‌آمیزی
نقاشی و رنگ‌آمیزی فعالیتهایی هستند که به کودکان اوتیستیک اجازه می‌دهند احساسات خود را به شیوه‌ای غیرکلامی بیان کنند. استفاده از ابزارهای مختلف مانند مداد رنگی، آبرنگ، یا حتی نقاشی با انگشت می‌تواند برای کودک جذاب باشد. این فعالیت‌ها همچنین به بهبود هماهنگی دست و چشم و تقویت مهارتهای حرکتی ظریف کمک می‌کنند. برای کودکانی که ممکن است با کاغذ و مداد راحت نباشند، نقاشی روی تخته سفید یا استفاده از اپلیکیشن‌های نقاشی دیجیتال نیز گزینه‌های مناسبی هستند.
3. موسیقی و آواز
موسیقی می‌تواند تأثیر شگفت‌انگیزی بر کودکان اوتیستیک داشته باشد. گوش دادن به موسیقی، نواختن سازهای ساده مانند طبل یا زیلوفون، یا حتی آواز خواندن می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس آرامش کند و ارتباط بهتری با محیط برقرار کند. موسیقی همچنین می‌تواند به بهبود مهارتهای زبانی و اجتماعی کودک کمک کند. اگر کودک به موسیقی خاصی علاقه نشان می‌دهد، سعی کنید آن را در برنامه روزانه او بگنجانید.
4. پازل و بازیهای فکری
پازل‌ها و بازیهای فکری مانند لگو یا مکعب‌های روبیک می‌توانند برای کودکان اوتیستیک بسیار مفید باشند. این فعالیت‌ها به بهبود مهارتهای حل مسئله، تمرکز و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کنند. برای شروع، میتوانید از پازل‌های ساده با قطعات کم استفاده کنید و به تدریج سطح دشواری را افزایش دهید. این بازی‌ها همچنین می‌توانند به کودک کمک کنند تا درک بهتری از مفاهیم فضایی و ترتیبی پیدا کند.
5. ورزش و فعالیتهای بدنی
فعالیتهای بدنی مانند شنا، دوچرخه‌سواری، یا حتی پیاده‌روی می‌توانند برای کودکان اوتیستیک بسیار مفید باشند. این فعالیت‌ها نه تنها به بهبود سلامت جسمی کودک کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند به کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس نیز منجر شوند. برای کودکانی که ممکن است با ورزش‌های گروهی راحت نباشند، فعالیتهای انفرادی مانند یوگا یا تمرینات تعادلی می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند.
6. بازیهای تقلیدی و نقش‌آفرینی
بازیهای تقلیدی مانند خاله‌بازی یا بازی با عروسک‌ها می‌توانند به کودکان اوتیستیک کمک کنند تا مهارتهای اجتماعی و ارتباطی خود را بهبود بخشند. این بازی‌ها به کودک اجازه می‌دهند تا موقعیت‌های مختلف را تجربه کند و با احساسات و رفتارهای اجتماعی آشنا شود. برای شروع، میتوانید از سناریوهای ساده استفاده کنید و به تدریج پیچیدگی آنها را افزایش دهید. این فعالیت‌ها همچنین می‌توانند به کودک کمک کنند تا درک بهتری از دنیای اطراف خود پیدا کند.
این فعالیت‌ها نه تنها به پر کردن اوقات فراغت کودک کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند به رشد مهارتهای مختلف او نیز منجر شوند. مهم است که والدین با توجه به علایق و نیازهای کودک، فعالیتهای مناسب را انتخاب کنند و به تدریج آنها را در برنامه روزانه او بگنجانند.
منابعک
lighthouseautismcenter.com
gympanzees.org
nowpsych.com
سوالات متداول:
1-چگونه میتوان فعالیتهای فراغتی را به ابزار آموزشی تبدیل کرد؟
میتوانید اهداف آموزشی مانند مهارتهای حرکتی، ارتباطی یا شناختی را در قالب بازی طراحی کنید. مثلاً هنگام آببازی میتوان مفاهیم حجم و شناوری را آموزش داد یا در نقاشی، نام رنگها را تمرین کرد.
2-آیا بازیهای گروهی برای کودکان اوتیسم مناسب هستند؟
بستگی به سطح عملکرد کودک دارد. برای برخی کودکان اوتیستیک با عملکرد بالا، بازیهای گروهی ساختار یافته با قوانین ساده می‌تواند مفید باشد. اما برای بسیاری دیگر، فعالیتهای انفرادی یا بازی با حضور یک همراه آرامش‌بخش‌تر است.
3 دیدگاه
پسرم بیشتر وقتا توی خونه فقط با یه اسباب بازی تکراری بزای میکرد و خیلی زود خسته میشد.تو کلینیک دکتر صابر بهمون بازی های مناسب و اموزشی معرفی کردن که هم پسرمون رو سرگرم میکرد و هم باعث پیشرفتش میشد.الان دیگه هم با اسباب بازی های بیشتری بازی میکنه و هم خودش سرگرم تر شده
پسرم بیشتر وقتا توی خونه فقط با یه اسباب بازی بازی میکرد و به خاطر همینم زود خسته میشد. توی کلینیک دکتر صابر بهمون بازی های مناسب و اموزشی معرفی کردن که هم سرگرم کننده بود و هم باعث پیشرفت پسرمون میشد. بعد از گذشت چند ماه دیگه خودش بازی های بیشتری انجام میده و اسباب بازی های بیشتری برای بازی استفاده میکنه
دخترم هیچ وقت نمیتونست خودش رو مشغول کنه و همش حوصلش سر میرفت ولی نمی دونست چجوری خودش رو سرگرم کنه.دکتر صابر بازی هایی رو بهمون اموزش داد تا بهش یاد بدیم که هم به ارامش بیشترش کمک کنه و هم مهارت هاشو تقویت کنه.حالا دیگه وقتای خالیش خودش با خودش بازی میکنه و لذت میبره