مراقبت و نگه داری از دندان کودکان از همان ابتدای نوزادی حائز اهمیت بوده و والدین کودک باید به این موضوع توجه داشته باشند. شاید فکر کنید که لازم نیست از همین حالا دربارة مسواک زدن دندان های نوزاد نگران باشید؛ چون او تا مدت های مدید دندان نخواهد داشت اما باکتری ها از همان روز های ابتدایی به لثه ها چسبیده و ممکن است دهان نوزاد را آلوده کنند. همچنین باکتری ها پلاک هایی تولید می کنند که بعدا به دندان های کودک که در بیایند، آسیب می رسانند. این درست است که در این زمان نمی توانید از مسواک یا خمیر دندان برای تمیز کردن لثه های نوزاد خود استفاده کنید اما می توانید از یک دستمال نرم و استریل استفاده کنید. بنابراین لثه های نوزادان تان را حتما پس از تغذیه و پیش از خوابیدن تمیز کنید و با بیرون زدن اولین دندان، استفاده از مسواک را شروع کنید. برخی کودکان به علت مبتلا شدن به اختلال پردازش حسی، با مسواک زدن در آینده مشکل داشته باشند اما با استفاده از کاردرمانی حسی می توان به درمان بیش حسی کودک فراری از مسواک زدن پرداخت. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از روش های متنوع کاردرمانی حسی به درمان بیش حسی کودک فراری از مسواک زدن و مشکلات اختلال پردازش حسی داخل دهانی کودکان می پردازد.
مسواک زدن نوزاد
باید بگویم چنین انتظاری وجود دارد، در حقیقت شما باید از همین حالا به مسواک زدن کودک بیاندیشید و پیش از درآمدن دندان ها، او را به تمیز کردن لثه هایش عادت دهید. در چندبار اول، او احتمالاً شما را گاز خواهد گرفت. بهتر است شما قبل از آنکه این گاز گرفتن ها به خون‌ریزی بینجامد، چاره‌ای برای آن ها بیاندیشید. البته کار جالبی نخواهد بود. لِذا می گوید: «مسواک زدن از شستن مو ها مشکل تر است. یکی از کار های پراسترس است و ما در شب هرگز آن را انجام نمی دهیم». مسواک کردن «دندان های» نوزاد عادت خوبی است که از همین حالا باید شروع شود، نه فقط برای داشتن لثه های سالم و دندان های درحال رشد، بلکه برای ایجاد عادت روزانه در کودک.
روش های درمان بیش حسی در مسواک زدن
حساسیت بیش از حد دهانی به معنای واکنش بیش از حد یا حساسیت شدید در دهان و نواحی اطراف آن به محرک‌های مختلف، از جمله غذا، مواد دندانپزشکی یا حتی بافت‌های خاص است. اختلال پردازش حسی دهانی وضعیتی است که در آن فرد در پردازش اطلاعات حسی مربوط به دهان، از جمله طعم، بافت و دما، مشکل دارد. این می‌تواند به صورت بیش‌حساسیتی (واکنش‌پذیری بیش از حد) یا کم‌حساسیتی (واکنش‌پذیری کمتر از حد) به محرک‌های دهانی ظاهر شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است از غذاهای خاصی بیزار باشند، در مسواک زدن مشکل داشته باشند، یا به دنبال بافت‌ها یا طعم‌های خاصی باشند.
در زیر چند نکته برای جالب کردن مسواک زدن آورده شده است:
-کودکان عاشق تقلیدند. پیش از اینکه بخواهید دندان های کودک را مسواک بزنید، دندان های خود را در حضورش مسواک کنید.
-برای دندان های کودک اسم تعیین کنید و درضمن مسواک زدن برایشان آواز بخوانید.
-تظاهر کنید پشت دندان های کودک دنبال چیزی می گردید و به این ترتیب آن ها را مسواک کنید.
-در طول روز با بافت های مختلف پارچه لب ها و زبان کودک را ماساژ دهید.
اگر کودک به هر علتی از جمله اختلال پردازش حسی با مسواک زدن مشکل داشت، با مراجعه به مراکز کاردرمانی معتبر و با تجربه از جمله کلینیک کاردرمانی دکتر صابر به استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی حسی و کاردرمانی حسی کودکان بپردازید.
نمونه ای از این تکنیک ها را در زیر بررسی می نماییم.
درمانگران می‌توانند به افراد کمک کنند تا راهبردهایی برای مدیریت حساسیت‌های حسی و بهبود مهارت‌های حرکتی دهانی ایجاد کنند.
معرفی تدریجی بافت‌ها و طعم‌های جدید:این کار می‌تواند به افراد کمک کند تا با طیف وسیع‌تری از غذاها راحت‌تر شوند.
فراهم کردن ورودی دهانی:فعالیت‌هایی مانند جویدن آدامس، حباب بازی، یا استفاده از مسواک لرزشی می‌تواند به تنظیم پاسخ‌های حسی کمک کند.
تغییر محیط:ایجاد یک محیط غذایی راحت و قابل پیش‌بینی می‌تواند اضطراب را کاهش داده و مشارکت را بهبود بخشد.
ایجاد اعتماد:برقراری یک رابطه مثبت و حمایتی با مراقبان برای ترویج تجربیات دهانی مثبت ضروری است.
طریقه مسواک زدن کودک فراری از مسواک زدن
بهترین مسواک برای کودک یک قطعه گاز مربع شکل (که در داروخانه ها به فروش می رسد) و خیس کردن آن با آب معمولی است. میزان جرمی که این گاز می تواند پاک کند حیرت‌آور است. دندان های کودک نوپای من به تازگی بسیار ناخوشایند و بد به نظر می رسیدند، گویی لایه‌ای از جرم ضخیم روی آن ها را پوشانده بود. او به من اجازه نزدیک کردن مسواک به دهانش را نمی داد. اما دهانش را برای دندان پزشک که لایه جرم را با قطعه ای گاز پاک کرد، گشود. یک جایگزین، مسواک نوک انگشتی است- نوعی مسواک با مو های لاستیکی که مانند کلاهکی روی انگشت قرار می گیرد. البته شما می توانید به‌طور مستقیم از مسواک استفاده کنید، زیرا مسواک نوزادان بسیار نرم است. (جویده شدن آن ها بر اثر لحظه‌ای غفلت یکی از نقاط ضعف آن هاست). هنگام مسواک زدن کودک، او را پشت به خود و رو به آینه نگه دارید تا آنچه را که انجام می دهید، مشاهده کنید. هنگامی که کودک را از پشت گرفته اید، کمتر نسبت به موقعی که رو به روی شماست، دندان هایش را برهم می فشرد و حرکت می کند. در این مرحله نباید از خمیر دندان استفاده کنید. کودک آن را خواهد بلعید و بلعیدن فلوراید زیاد، ممکن است موجب صدمه رساندن به مینای دندان های هنوز درنیامده شود. ولی کودکان بیش از شش ماهه مقدار معینی از فلوراید در رژیم غذایی خود لازم دارند تا از پوسیدگی دندان شان در آینده پیشگیری شود. اگر آب منطقه شما حاوی فلوراید نیست، می توانید آب معدنی مصرف کنید یا از پزشک کودکتان بخواهید قطره فلوراید برای او تجویز کند.
سوالات متداول:
1.در صورتی که کودک اصلا اجازه ندهد مسواک را داخل دهانش کنیم چکار باید کرد؟
استفاده از مسواک های انگشتی می تواند جایگزین خوبی برای مسواک در ابتدای روند مسواک زدن باشد، حتی می توان از قطعه های گاز استریل برای پاک کردن دندان کودک استفاده نمود.
2.چه تمریناتی برای کاهش حساسیت دهانی کودکان می توان انجام داد؟
ماساژ صورت، لب ها و داخل دهان با بافت های مختلف، استفاده از آبنیات های طعم دار و ماساژ با مدالیته های سرد و گرم موجب بهبود اختلالات حسی داخل دهانی در کودکان و بهبود مسواک زدن می گردد.