آب درمانی در کودکان اوتیسم

استفاده از آب جهت درمان مشکلات جسمی در کودکان و بزرگسالان قدمت طولانی دارد. در قرن هجدهم استفاده از آب درمانی aquatic therapy در پزشکی رواج پیدا کرد و اصطلاح هیدروتراپی برای این درمان مطرح شد. تحقیقات اخیر نشان می دهد استفاده از آب درمانی کودکان به عنوان یک مدالیته درمانی می تواند تاثیر بسزایی در کاهش پرخاشگری و کنترل رفتارهای تکانشگری و کاهش بی قراری در کودکان اوتیسم  داشته باشد. همچنین آب درمانی در کودکان اوتیسم به افزایش سطح هوشیاری برای درمان کودکان اوتیسم که متعاقبا موجب بهبود توجه و تمرکز و ارتباط چشمی می گردد، موثر است. به علت سطح توجه  و دستور پذیری پایین در کودکان اوتیسم لزوم استفاده از آب درمانی به صورت انفرادی و در محیطی با کمترین محرک های مزاحم حائز اهمیت می باشد. لذا جناب آقای صابر در کلینیک کاردرمانی غرب تهران با ایجاد مکانی مختص آب درمانی کودکان اوتیسم و استفاده از درمانگران مجرب به صورت خصوصی به درمان کودکان اوتیسم می پردازند. این مرکز آب درمانی کودکان در تهران و تنها مرکز تخصصی آب درمانی کودکان اوتیسم در ایران می باشد.

فواید آب درمانی برای اوتیسم:

آب ‌درمانی از خواص حمایتی و غنی از حس آب گرم برای ایجاد محیطی آرام و کم‌ فشار برای کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده می ‌کند تا ارتباطات، پردازش حسی، مهارت‌ های حرکتی، تعامل اجتماعی و خود تنظیمی را بهبود بخشد. شناوری و فشار هیدرواستاتیک آب می ‌تواند تعادل و هماهنگی را بهبود بخشد و در عین حال ورودی حسی آرامش ‌بخش را نیز فراهم کند. آب ‌درمانی همچنین محیطی منحصر به فرد را برای تقویت رشد اجتماعی و مهارت‌ های ارتباطی از طریق فعالیت‌ های ساختار یافته و در عین حال سرگرم ‌کننده و مبتنی بر بازی ارائه می ‌دهد. آب‌ درمانی به دلیل فشار آب بر بدن، تعادل را بهبود می‌ بخشد. این می‌ تواند برای کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار مفید باشد. بسیاری از کودکان رفتارهای تکراری مانند تکان خوردن را نشان می‌ دهند که می ‌تواند حواس ‌پرتی ایجاد کند و به طور بالقوه خطرناک باشد. توانایی تغییر موقعیت در آب می ‌تواند سیستم دهلیزی را تحریک کند و با گذشت زمان تعادل و ورودی حسی را بهبود بخشد. خارج از استخر، این می‌ تواند به کاهش رفتارهای تکراری و جلوگیری از مشکلاتی مانند سرگیجه نیز کمک کند. نتایج نشان داد که آب ‌درمانی به طور قابل توجهی مهارت ‌های ارتباطی کودکان مبتلا به اوتیسم را افزایش می‌ دهد که این امر می ‌تواند با تقویت مهارت ‌های حسی حرکتی و همچنین فراهم کردن زمینه‌ ها و شرایط لازم برای ارتباط حاصل شود. بنابراین، توصیه می‌شود از این روش به عنوان یک رویکرد مکمل در زمینه آموزش و توانبخشی کودکان مبتلا به اوتیسم در کنار سایر درمان‌ ها استفاده شود. در حالی که آبی درمانی طیف وسیعی از مزایای بالقوه را ارائه می ‌دهد، مهم است به یاد داشته باشید که ممکن است برای همه کودکان مبتلا به اوتیسم مناسب نباشد. برخی از کودکان ممکن است اضطراب یا ترس از آب را تجربه کنند. مشورت با یک متخصص اوتیسم کودکان واجد شرایط برای تعیین این که آیا آب ‌درمانی برای فرزند شما مناسب است یا خیر، بسیار مهم است. به طور کلی، آب ‌درمانی می ‌تواند یک ابزار درمانی ارزشمند برای کودکان مبتلا به اوتیسم باشد. توانایی آن در بهبود قدرت و هماهنگی فیزیکی، ایجاد حس آرامش و آسودگی و ارائه مزایای اجتماعی و عاطفی، آن را به گزینه‌ ای عالی برای کودکان مبتلا به اوتیسم تبدیل می ‌کند. اگر علاقه ‌مند به بررسی آب‌ درمانی برای فرزند اوتیسم خود هستید، مهم است که با یک متخصص واجد شرایط که تجربه کار با کودکان مبتلا به اوتیسم را دارد، همکاری کنید.

-کاهش حساسیت‌های لمسی: بسیاری از کودکان اوتیسم با مشکلات پردازش حسی روبه‌رو هستند. آب با ایجاد تحریک ملایم، به تعدیل این حساسیت‌ها کمک می‌کند.

-تقویت تعادل و هماهنگی حرکتی: حرکات در آب به دلیل کاهش فشار گرانش، برای کودکان با اختلالات حرکتی ایده‌آل است.

-کاهش اضطراب و رفتارهای تکراری: محیط آرامش‌بخش آب می‌تواند استرس را کاهش داده و توجه کودک را افزایش دهد.

تمرینات آب درمانی در کودکان اوتیسم

-تردمیل در آب برای درمان کودکان اوتیسم

• راه رفتن در آب
• به عقب راه رفتن در آب
• راه رفتن بر روی تردمیل با چشم بند
• تمرینات هماهنگی حرکتی دست و پا (تمرینات با توپ) بر روی تردمیل داخل آب
• به پهلو راه رفتن و تقویت عضلات اداکتور و ابداکتور اندام تحتانی
• راه رفتن بر روی تردمیل به صورت مارش جهت تقویت عضلات شکم و خم کننده های ران در آب درمانی
• انجام تمرینات همزمان ذهنی حرکتی بر روی تردمیل
• با استفاده از این ابزار کودک می تواند در حال راه رفتن در آب درمانی تحریکات حس عمقی را از آب دریافت نموده و با تخلیه انرژی در کودک میزان بی قراری را در کودک اوتیسم کاهش می دهیم. همچنین به علت قوطه وری در آب در ایجاد تصویر بدنی(   body image   ) در کودک موثر می باشد.

-نودل و تیوپ های مختلف در آب درمانی کودکان اوتیسم

• تمرینات تعلیق در آب به صورت رو به شکم، به شت، در حالت چهار دست و پا، ایجاد حالت نشسته در آب
• تمرینات تعلیق در آب درمانی با استفاده از چشم بند
• تمرینات کنترل رفتار های تکانشی به صورت ایجاد پوزیشن های ثابت
• تمرینات کنترل حرکتی توسط نودل جهت کاهش رفتارهای کلیشه ای کودکان اوتیسم
• تحریکات وستیبولار خطی و گردشی توسط تیوپ در آب درمانی کودکان اوتیسم
• با ایجاد حالت تعلیق در کودک به برطرف شدن مشکلات ناامنی جاذبه ای همچنین بهبود سیستم تعادل( وستیبولار ). کاهش رفتارهای مسچوربیشن( خود ارضایی)، کاهش رفتار های تکانشگری وبیش فعالی ، افزایش تحمل کاری و دستور پذیری و بهبود مهارت های درکی وشناختی و بهبود ارتباط چشمی در کودک اوتیسم کمک می شود.

-تمرینات دمبل در آب درمانی کودکان اوتیسم

• نگهش داشتن دمبل های اسفنجی با حالت های گرفتن متفاوت (چهار انگشتی، کف دستی و….) در آب درمانی جهت تقویت و افزایش تحمل عضلات کف دستی و بهبود حس عمقی در انگشتان و دست
• ایجاد فشار عمقی در جهت های عمودی و افقی با دمبل داخل آب درمانی موجب کاهش حرکات اضافه و حرکات کلیشه ای در دست می شود و با تویت عضلات بازو و شانه ثبات بالا تنه را افزایش می دهد.

-تمرینات تخته تعادل و مسگری در آب درمانی کودکان اوتیسم

• تمرین راه رفتن رو به جلو و عقب گردو شکستم روی تخته تعادل در آب
• تمرین به پهلو راه رفتن در آب درمانی به صورت تعادلی
• تمرین کنترل حرکات چرخشی تنه
• تمرین تقویت رفلکس های تعادلی مچ پا روی مسگری
• بهبود مهارت های تعادلی و رفلکس های حفاظتی در کودکان اوتیسم، افزایش سطح هوشیاری کودک، افزایش توجه وتمرکز حرکتی. ایجاد هماهنگی حرکتی در عضلات تنه لگن، زانو و مچ پای کودکان اوتیسم.
• تمرینات کششی عضلات در آب درمانی جهت بهبود راه رفتن بر روی نوک پنجه در کودکان اوتیسم

-تمرینات اورال موتور( oral motor ) در درمانی کودکان اوتیسم در آب

• فوت کردن با نی های مختلف در آب
• بستن لب ها و حبس کردن هوا داخل قفسه سینه جهت افزایش حجم تنفسی در کودک اوتیسم
• تولید صدا های مختلف در آب و ایجاد انگیزه تولید گفتار خود انگیخته در کودک اتیسم
• تمرینات کنترل عضلات فک وصورت با استفاده از ابزار مختلف جهت کاهش echolalia (پژواک کلام)
• این تمرینات موجب افزایش حجم دیافراگمی تنفس و تولید اصوات ، همچنین تقویت عضلات صورت و ایجاد حرکات زبانی و افزایش حس عمقی عضلات صورت و کاهش تیک های صورتی در کودکان اوتیسم می گردد.

-تمرینات پلکان در آب درمانی کودکان اوتیسم

• تمرین جفت پا ایستادن روی پلکان
• جفت پا پریدن به بالا و پایین
• جا به جا کردن پاها به صورت ریتمیک بر روی پلکان در آب درمانی کودکان اوتیسم
• عبور از موانع با استفاده از پلکان
• تمرین روی یک پا ایستادن
• تمرین ایستادن روی پاشنه پا جهت تقویت تعادل کودک اوتیسم
• باعث بهبود مهارت های هماهنگی حرکتی در پا ها همچنین کاهش حرکات اضافه  در کودک، افزایش سرعت پردازش ذهنی کودک، بهبود مهارت های تقلیدی در کودک اوتیسم ، کنترل هیجانات و افزایش اعتماد به نفس در کودکان اتیسم می شود

بازی های ذهنی در آب درمانی کودکان اوتیسم

• گرفتن عروسک های فرو رونده در آب با سرعت های مختلف
• دنبال کردن اشیاء معلق در آب با چشم جهت تقویت مهارت های هماهنگی چشم و دست در درمان اوتیسم
• گرفتن های دو دستی و تک دستی اشیاء معلق در آب
• جمع آوری نی های معلق روی آب در درمان ذهنی کودک اوتیسم جهت افزایش توجه و تمرکز
• تمرینات دهانی در آب درمانی کودکان اتیسم موجب افزایش توجه بینایی و هماهنگی چشم و دست، بهبود مهارت های حرکتی ظریف در کودکان می گردد همچنین باعث افزایش سرعت پردازش حرکتی و ذهنی در کودک اوتیسم شده که این امر خود موجب رشد مهارت های ذهنی پیشرفته در کودک می شود.

منابع:

innovacareconcepts.com

childmentalhealth.ir

adelaideactive.com.au

سوالات متداول:

1- آیا آب درمانی برای کودکان اوتیسم غیرکلامی هم مفید است؟
بله، حتی برای کودکان غیرکلامی می‌تواند بسیار مفید باشد. آب درمانی می‌تواند به بهبود تماس چشمی، توجه مشترک و بیان غیرکلامی کمک کند. بسیاری از کودکان غیرکلامی در محیط آب راحت‌تر هستند و این می‌تواند فرصتی برای برقراری ارتباط از طریق حرکات و حالات چهره باشد.

2- چگونه می‌توانم تشخیص دهم آب درمانی برای کودکم مؤثر بوده است؟
نشانه‌های مثبت شامل کاهش اضطراب، بهبود الگوی خواب، افزایش تمایل به تعامل، پیشرفت در هماهنگی حرکتی و کاهش رفتارهای تکراری است. بسیاری از مراکز از چک لیست‌های استاندارد برای ارزیابی پیشرفت استفاده می‌کنند. والدین نیز باید تغییرات رفتاری کودک را ثبت کنند.