اختلالات گفتاری و دیزارتری در ام اس ممکن است در هر مرحله ای رخ دهد. علائم مشکلات گفتاری ممکن است در مراحل پیشرفته تر، شدید تر شود؛ با این حال گفتاردرمانی می تواند کمک ویژه ای به مبتلایان به ام اس داشته باشد. گفتاردرمانی ام اس به افراد مبتلا به این اختلال کمک می کند تا اختلالات بلع یا گفتاری را مدیریت کنند. تعداد کمی از بیماران مبتلا به اِم اِس از ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل استفاده میکنند. البته بیشتر بیماران نیز به این ابزار ها نیاز ندارند. دیزارتری در اِم اِس به ندرت آن قدر شدید می شود که ارتباط غیرگفتاری تنها راه انتقال مفاهیم باشد. یک مطالعه مقطعی بزرگ در سال 1985 روی 656 فرد مبتلا به اِم اِس صورت گرفت که نشان داد تنها 40% از بیماران در انتقال مفاهیم دچار مشکل هستند (نامفهوم بودن گفتار برای غریبه‌ها) و تنها %1 از بیماران از ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل استفاده می کردند. با این حال آسیب شناس گفتار و زبان باید با ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل آشنا باشد و اطلاعاتی در زمینه نحوه‌ی ارزیابی بیمار و ابزار مناسب برای برآورده کردن نیاز های وی کسب کند.گفتاردرمانی در ام اس می تواند به افراد مبتلا به این بیماری کمک کند تا در مدیریت مشکلات ارتباطی یا مسائلی همچون بلع، کمتر با مشکل مواجه شوند. گفتاردرمانی مولتیل اسکلوروزیس از طریق استراتژی هایی برای بهبود گفتار و بهبود کیفیت صدای فرد کمک کننده است. مرکز توانبخشی در ام اس می تواند شامل طیف گسترده ای از تکنیک ها و روش ها با توجه به نیاز فرد مبتلا باشد. برای تشخیص اختلال گفتاری بزرگسالان و همچنین گفتاردرمانی در ام اس در ابتدا باید مهارت های شناختی- ارتباطی بیمار به طور مختصر بررسی شوند تا در صورت نیاز به ارزیابی کامل آسیب شناس گفتار و زبان، اقدامات لازم صورت گیرد. غربالگری اختلالات شناختی- ارتباطی باید برای تمام بیماران مبتلا به ام اس انجام شود، و در شرایط ایده آل، تمام بیماران مبتلا به ام اس باید به آسیب شناس گفتار و زبان ارجاع داده شوند. حتی اگر بیمار مشکل ارتباطی خاصی را گزارش نکند نیز باید غربالگری نقایص شناختی-ارتباطی صورت گیرد، زیرا ممکن است بیمار تعریف صحیحی از مشکلات ارتباطی در ذهن خود نداشته باشد. در روند غربالگری، ابتدا باید با بیمار یا مراقبان وی مصاحبه شود و سوالاتی درباره مشکلات شناختی-ارتباطی بیمار در گذشته و در حال حاضر پرسیده شود. سپس تاریخچه پزشکی بیمار مرور می شود و اطلاعات مربوطه استخراج می گردد. سرانجام، در حین مکالمه با بیمار، علائم و نشانه های مربوط به عملکرد شناختی-ارتباطی وی ثبت می گردد. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص و درمان ام اس در تهران، با تشخیص اختلال گفتاری بزگسالان مبتلا به ام اس و با انجام خدمات گفتاردرمانی در ام اس و همچنین گفتاردرمانی در منزل به بیماران مبتلا کمک می کند.
ابزار های ارتباطی بیماران ام اس چیست؟
هنگام انتخاب ابزار مناسب برای ارتباط جایگزین و مکمل، باید نیاز ها و توانایی های فرد را با ویژگی های سیستم ارتباطی تطابق داد. عملکرد های اجرایی مرکزی، رفتاری، بینایی ـ حرکتی و زبانی ـ شناختی بر اِم اِس تأثیر می گذارند و بنابراین نیاز به ارزیابی رسمی دارند. علاوه بر این در ارزیابی باید با بیمار و افراد مهمی که با او زندگی می کنند، مصاحبه کرد تا نیاز های ارتباطی آن ها تعیین شود. مشاهده غیر رسمی محیط طبیعی برای برقراری ارتباط نیز سودمند است. اهداف نیاز های ارتباطی و نتایج مطلوب بر اساس شرایط بیمار و اعضای خانواده تعیین می شود. ارزیابی رسمی ارتباط جایگزین و مکمل علاوه بر موارد فوق به شناسایی این موارد نیز کمک میکند (گلنن و همکاران):
روش های ارتباطی مورد استفاده در حال حاضر (گفتار، آواسازی، ایما و اشاره، تکان دادن سر، اشاره کردن، نوع نگاه و بیانات چهره ای)؛
تجارب گذشته از کار با ابزار های ارتباط جایگزین و مکمل؛
محیط ارتباطی (خانه، مدرسه، محل کار و جامعه)؛
مسائل مربوط به حرکت، قرار گیری وضعیت بدن، نحوه نشستن و وضعیت بینایی (توسط کار درمانگر بررسی می شود)؛
توانایی استفاده از ارتباط جایگزین و مکمل (کنترل عملکرد اندام های فوقانی، اندام های تحتانی، سر و چشم ها)؛
تکنیک ها یا وسایل دیگری که می توان همراه با سیستم ارتباط جایگزین و مکمل به کار برد (برای مثال: ویلچر، کامپیوتر و کنترل کننده های محیطی)
ارزیابی رسمی نیاز های ارتباطی به برنامه درمانی جهت می دهد و اهداف زیر را شناسایی می کند:
گرفتن توجه از دیگران؛
درخواست کمک؛
اشیاء یا فعالیت ها؛
ارتقاء تعاملات اجتماعی؛
رعایت نوبت
پرسیدن سؤال یا پاسخ دادن به سؤال دیگران.
آسپرگر یک مقیاس گفتاری 10 نمره‌ای طراحی کرد که با درجه‌بندی موارد زیر به تصمیم‌گیری درباره‌ی داشتن صلاحیت برای اعمال ارتباط دهانی جایگزین و سپس بررسی میزان پیشرفت بیمار کمک میکند:
تمایل بیمار برای استفاده از آواسازی یا گفتار به منظور برقراری ارتباط با شرکای آشنا و سپس ناآشنا؛
چگونگی ادراک پیام، ترمیم آن و واضح کردن آن در صورت نیاز.
در سال‌های اخیر مطالعات فراوانی روی ارزیابی و درمان ابزارهای ارتباطی جایگزین و مکمل صورت گرفته است که باعث ارتقاء سطح دانش و مهارت ما و ورودی تجهیزات جدید به بازار شده است. تجویز وسیله ارتباطی جایگزین توسط گروه متخصص در این زمینه انجام می شود. این متخصصان به خاطر دارند که ارتباط در محیط طبیعی گوینده رخ می‌دهد و بیمار و شرکای ارتباطی وی را در کانون توجه قرار می دهند و هنگام نیاز به ابزارآلات گران و با تکنولوژی پیشرفته از سازمان های ذی ربط کمک می گیرند.
اعضای تیم ارتباط جایگزین و مکمل به شرح زیر می باشند (گلنن و همکاران):
مشاور ارتباط جایگزین و مکمل: آشنا با امکانات، سیستم ها و تأثیر ارتباط جایگزین و مکمل بر زندگی اجتماعی بیمار.
نماینده شرکت تولید کننده: ارائه‌ی کمک تخصصی، انتخاب مناسب ترین وسیله و برآورد هزینه ها.
مهندس توانبخشی: طراحی کردن و درست کردن وسیله موردنظر و ارائه کمک تخصصی.
کار درمانگر: پرداختن به نیاز های جسمانی، حرکتی، وضعیت بدن و بینایی ـ حرکتی.
آسیب‌شناس گفتار و زبان: ارزیابی مهارت های زبان‌شناختی، آموزش بیمار و مراقب برای استفاده‌ی مؤثر از سیستم ارتباطی جدید و تمرین مهارت های جدید در محیط طبیعی بیمار.
بیمار و شرکت ارتباطی: کمک به ثبت پیام های مناسب و استفاده کردن، نگه داری و تنظیم سیستم جدید.
مدیر برنامه بیمار: هماهنگی بین اعضای تیم درمانی و کمک به پیدا کردن منابع مالی.
نتیجه تشخیص اختلال گفتاری بزرگسالان
باید نتیجه غربالگری را به صورت یکی از موارد زیر گزارش کرد:
ارجاع به آسیب شناس گفتار و زبان جهت ارزیابی کامل
ارائه توصیه هایی جهت کنترل عملکرد شناختی ارتباطی مراجع در فعالیت های روزمره
در صورت عدم مشاهده مشکلات شناختی-ارتباطی در هنگام غربالگری، توصیه می شود در صورت تغییر با روند بیماری، علائم شناختی ارتباطی یک بار دیگر کنترل شوند.
البته باید محدودیت های غربالگری را در نظر گرفت. به عنوان نمونه، ممکن است نقایص خفیفی که تأثیر مخربی بر عملکرد فرد دارند، در محیط بالینی دیده نشوند.
ارزیابی گفتاردرمانی در ام اس و تشخیص
ارزیابی مشکلات شناختی-ارتباطی و گفتاردرمانی در ام اس با یک تاریخچه گیری کامل و مفصل آغاز می شود، تا بدین وسیله اطلاعاتی کامل در زمینه های پزشکی، سلامت، اجتماعی، تحصیلی و شغلی در اختیار آسیب شناس گفتار و زبان قرار گیرد. سپس اطلاعات بدست آمده به صورت منسجم ثبت می گردند. پس از گرفتن شرح حال برنامه ارزیابی بر اساس اطلاعات بدست آمده از تاریخچه گیری، غربالگری و نیمرخ احتمالی اختلال تنظیم می گردد. بهتر است ارزیابی در یک محیط طبیعی صورت گیرد تا نتایج موثق تری را در پی داشته باشد. ارزیابی در حالت معمول شامل موارد زیر می شود:
توجه و تمرکز: توانایی حفظ تمرکز با وجود عوامل حواس پرت کن و بدون عوامل حواس پرت کن، و توانایی انتقال و تقسیم توجه به طور مناسب
جهت یابی
حافظه کلامی و یادگیری جدید: توانایی پردازش اطلاعات کلامی در تمامی مراحل حافظه کلامی
سازمان بندی زبان شناختی: دسته بندی کردن، ارتباطات توالی و شناسایی ویژگی ها
درک شنیداری و پردازش اطلاعات: سرعت، پیچیدگی، کارایی
زبان شفاهی و گفتمان: واژه یابی، کاربرد واژه ها، ساختار جملات، تنظیم و ساختار بندی عقاید در محاوره
درک خواندن و سرعت خواندن: خواندن کلمه، پاراگراف و متن
توانایی نوشتن: نوشتن کلمه، پاراگراف و متن
کاربرد زبان در اجتماع: محاوره، آغاز موضوع، حفظ موضوع، تغییر دادن موضوع، نوبت گیری، در نظر گرفتن نگرش مخاطب
حل مسئله و منطق
عملکرد های اجرایی و پردازش های فراشناختی: تنظیم اهداف، برنامه ریزی، شروع، کنترل، مدیریت زمان
ارتباط غیر کلامی: بیانات چهره ای، تون صدا، تماس چشمی، زبان بدن
بررسی مشکلات همراه در زمینه های بینایی، شنیداری، ادراکی، درد، خستگی و غیره
پس از گردآوری اطلاعات فوق می توان نیمرخ فعلی بیمار را ترسیم نمود و تأثیر آسیب شناختی را بر توانایی های ارتباطی فرد مشخص کرد.
تطابق نتایج ارزیابی با ویژگی های دستگاه های ارتباط جایگزین و مکمل در دسترس، در مرحله دوم ما را در انتخاب سیستم ارتباطی مناسب راهنمایی می کند. تصمیمات بر اساس موارد زیر اتخاذ می شود:
حرکات مورد نیاز (کنترل توسط حرکت سر، چانه، دهان، لب‌ها، زبان، دست، آرنج، شانه، پا، زانو یا چشم)
درون داد (بینایی یا شنیداری؛ تصاویر، حروف یا کلمات؛ مستقیم یا اسکن شده)
سیستم نمادین (عدد، اندازه، سازمان بندی و قابلیت های واژگانی)
برون داد (پیام های چاپ شده در مقابل عدد یا گفتار ترکیبی)
به منظور بررسی میانگین عملکرد روانی معنایی و اختلال گفتاری بزرگسالان و همچنین گفتاردرمانی در ام اس، از دو تکلیف استفاده می شود. قبل از اجرای آزمون یک نمونه (نامیدن سبزیجات) به عنوان راهنمای آزمون ارائه می شود. پس از انجام راهنمای آزمون و اطمینان از درک تکالیف توسط آزمودنی، آزمون اصلی اجرا می شود. در این آزمون از فرد خواسته می شود تا اسامی مربوط به دسته حیوانات را تا آنجایی که به یاد می آورد در مدت یک دقیقه نام ببرد. این آزمون، زیر آزمون نامیدن حیوانات از آزمون تشخیصی آفازی بوستون می باشد، که در سال ۱۹۷۲ توسط گود گلس و کاپلان طراحی شد. تکلیف دیگر نامیدن اسمی مربوط به دسته میوه ها در مدت یک دقیقه می باشد. زمان کل اجرای آزمون حدوداً ۲۰ دقیقه است. انتخاب دسته های حیوانات و میوه ها جهت ارزیابی عملکرد روانی معنایی به این علت است که این موارد به وفور در محیط طبیعی و اجتماعی یافت می شوند. جهت بررسی میانگین عملکرد روانی واجی، از سه تکلیف استفاده می شود. قبل از اجرای آزمون یک نمونه (نامیدن کلماتی که با حرف «م» آغاز می شوند). به عنوان راهنما ارائه می شود. در این تکالیف، از آزمودنی خواسته می شود تا در مدت یک دقیقه تا آنجایی که به یاد می آورد، کلماتی را بیان کند که با حروف “س “، “ف”، و “آ” آغاز می شوند. از آزمودنی خواسته می شود تا از اسامی خاص و واژه های یکسان با پسوند های مختلف استفاده نکند. خوشه بندی، توانایی تولید واژه هایی که با یکدیگر تشابه واجی یا معنایی دارند. خوشه بندی خزانه واژگان فرد را ارزیابی می کند. خوشه های واجی شامل موارد زیر می باشد:
واژه های هم نام واژه هایی هستند که شکل نوشتاری آن ها متفاوت است (مانند خار، خوار).
واژه های هم قافیه (مانند میدانی، میمانی)
واژه هایی که تنها در یک واکه متفاوت هستند (مانند بور، بار)
واژه های متوالی که دو حرف آغازین آن ها یکسان است (مانند انسان، انگار، انفاق)
خوشه های معنایی، گروه هایی شامل دو یا بیش از دو واژه متوالی است که به یک زیر مجموعه معنایی تعلق دارند، مانند حیوانات مزرعه، حیوانات خانگی، حیوانات درون باغ وحش، حیوانات آفریقایی، حیوانات آبی. پس از بیان دومین واژه از یک خوشه واجی یا معنایی شمارش آغاز می شود. در انتها میانگین اندازه خوشه ها در تمامی موارد اعم از موارد تکرار شده و یا خطا، محاسبه می گردد. انتقال توانایی جابجا شدن بین خوشه ها در یک حوزه معنایی یا واجی است. انتقال پردازش هایی را ارزیابی می کند که با هدف جستجو انجام می شوند. در این آزمون تعداد انتقال ها بين خوشه ها، در هر یک از حوزه های معنایی و واجی، شمرده می شود. شمارش تعداد انتقال ها با در نظر گرفتن تکرار ها، خطا ها و تک کلمات انجام می شود. برای مثال در نمونه «گربه، سگ، قناری، کوسه، نهنگ، موش»، دو انتقال (حیوانات خانگی به ماهی ها، و ماهی ها به جوندگان) صورت گرفته است.
بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی می باشد که هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است. با این که هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، اما دارو هایی وجود دارد که بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کنترل علائم متمرکز هستند. دارو درمانی برای ام اس در کنار توانبخشی ام اس یکی از بهترین گزینه های درمانی این بیماری می باشد. پیروی از یک برنامه درمانی مناسب شامل دارو درمانی برای ام اس و پیدا کردن مرکز توانبخشی ام اس تخصصی از گزینه های درمان بیماران ام اس می باشد. دارو درمانی برای ام اس می تواند شدت و حتی دفعات اپیزود های ام اس را کاهش دهد. هم چنین می تواند مقدار آسیب به رشته های عصبی را کنترل کرده و علائم ناشی از ام اس را کاهش دهد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص و درمان ام اس در تهران، با انجام خدمات درمانی مناسب این بیماران همچون توانبخشی ام اس، کاردرمانی ام اس، گفتاردرمانی ام اس و… به درمان بیماران ام اس کمک می کند.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تاثیر آزمایشات دارویی بر درمان بیماران ام اس
تا به امروز هیچ مطالعه ای منتشر نشده است که تأثیر آزمایشات دارویی خاصی در درمان دیزارتری با دیسفونی در اِم اِس را گزارش کند. آزمایشات دارویی برای درمان دیزارتری، در دیگر اختلافات مشابه، در حال انجام است و گزارشات آن ها می تواند برای تحقیقات آینده در زمینه اِم اِس الگو قرار گیرد:
بیاری و همکارانش گزارش کردند که مصرف 25/0 تا 5/0 میلی گرم کلونازپام برای درمان دیزارتری ناشی از پارکینسون سودمند بوده است (تعداد مورد مطالعه 11 نفر بود) و بیشترین بهبودی در زمینه های زیر رخ داد: حرکات کوتاه گفتاری، سرعت متغیر، تولید غیردقیق و سکوت ها نامناسب، مصرف بیشتر دارو مؤثر نبود و باعث گیجی و خواب آلودگی می شد.
کریچلی و ناکانو و همکاران پی بردند که آمانتادین و دارو های آنتی‌کولینرژیک بهبود قابل توجهی در گفتار افراد مبتلا به پارکینسون در پی نداشتند.
بوزنبرک و همکارانش مصرف روزانه 168 میلی گرم از متازولامید را بر ترمور ارادی صوت در 7 نفر بررسی کردند و متوجه شدند این دارو هیچ تأثیر بر کاهش شدت ترمور قصدی صوت ندارد. به علاوه عوارضی نظیر خواب آلودگی، اختلال حسی، سرگیجه و گیجی مشاهده می شوند.
مؤسسه‌ی بین‌المللی بهداشت (NIH) در سال 1990 بیانیه ای را منتشر کرد مبنی بر این‌که تزریق بوتوکس درمان مؤثر و بی خطری برای بدآوایی (دیسفونی) انقباضی نزدیک کننده و درمانی احتمالی برای دیسفونی انقباضی دور کننده و لرزش های صوتی است. با این حال آن ها اعتقاد داشتند که بوتوکس در درمان بیماری های انتقالی عصبی عضلانی و بیماری های عمومی عصب شناختی عوارض جانبی ایجاد می کند، اما در درمان دیسفونی موضعی عوارضی در پی ندارد. به این صورت که با پخش بوتوکس احتمال اختلال بلع و بسته شدن راه هوایی و به دنبال آن کوتاهی عمر وجود دارد. مؤسسه بین‌المللی بهداشت گزارش داد که سودمندی بوتوکس برای درمان انقباض عضلانی که به واسطه آسیب های مغز یا طناب نخاعی ایجاد می شود در دست تحقیق است.
دارو درمانی در ام اس
اساس دارو درمانی در بیماری های عصبی، تغییر علائم دیزارتری است که روی گیرنده های عصبی شیمیایی این مسیر ها تأثیر می گذارد. دیزارتری در اِم اِس عموماً نتیجه آسیب اسپاستیک و/ یا آتاکسیک است. خستگی ناشی از اِم اِس مشکلات گفتار و صوت را تشدید می کند. بنابراین توصیه می شود که در کنار تجویز دارو هایی برای کاهش علائم اسپاسم، آتاکسی، ترمور و/ یا خستگی ناشی از اِم اِس به طور آزمایشی آسیب شناس گفتار و زبان نیز وارد عمل شود.
دارو درمانی برای اسپاسم
اسپاسم افزایش تون عضلانی است که به دلیل آسیب های راه های عصبی مغز و طناب نخاعی به وجود می آید و روی حرکات تأثیر می گذارد. سفتی عضلات، انقباضات، کلونوس و تشدید رفلکس ها می تواند نتیجه این حالت باشد. تقریباً ضعف همیشه همراه با اسپاسم رخ می دهد. برخی درمان های دارویی اسپاسم به طور مستقیم روی عضلات اسکلتی اثر می گذارد و برای کاهش انتقال تحریکی در ناحیه پیش سیناپسی عمل می کند. درمان های دارویی دیگر اسپاسم انتقال تحریکی در طناب نخاعی را کاهش می دهند. از آن جایی که حالت انقباضی و ضعف با هم رخ می دهند، حفظ مقداری اسپاسم می تواند با خنثی کردن ضعف، به تولید بهتر گفتار و صوت کمک کند. بنابراین دارو با دوز پایین تجویز می شود و با توجه به پاسخ بیمار به طور تدریجی اصلاح می شود. با به حداقل رساندن عوارض جانبی، ترکیب باکلوفن و تیزانیدین نیز می تواند درکاهش اسپاسم مؤثر باشد. اضافه کردن دوز پایین دیازپارم (والیوم) به دارو های فوق نیز گزینه خوبی است. تزریق باکلوفن در داخل پوشش نخاع غالباً برای بیمارانی مفید است که اسپاسم شدید اندام های تحتانی دارند و به دارو های خوراکی جواب نداده اند. تزریق بوتوکس و فنول به دلیل تأثیرات سودمند دیگر روش های درمانی به ندرت کاربرد دارد.
اسپاسم چیست؟
اسپاسم می تواند در کار سیستم های تنفس، آواسازی، تولید و تشدید مداخله کند و بر صوت و گفتار تأثیر بگذارد. افزایش تون عضلانی دامنه حرکتی دیافراگم را محدود می کند و منجر به کاهش پشتیبانی تنفسی و بلندی نامناسب در طول گفتار می شود. تون اضافی در چین های صوتی می تواند منجر به کیفیت صوت خشن و پرفشار همراه با شکست های زیر و بمی گردد. علاوه بر این افزایش تون عضلانی می تواند منجر به محدود شدن سرعت، قدرت و دامنه حرکت فک، لب ها، زبان و نرم کام گردد که تولید غیر دقیق را به همراه خواهد داشت و باعث کاهش سرعت گفتار و گاهی اوقات بیش خیشومی می گردد. تمام این ویژگی ها در دیزارتری اسپاستیک و بدآوایی مشاهده می شود. ایجاد تعادل بین اهداف مرتبط با کاهش تون عضلانی و حفظ قدرت عملکردی برای تنفس، آواسازی و کنترل حرکتی دهان بسیار اهمیت دارد. آسیب شناس گفتار و زبان می تواند کارایی دارو های مختلف را با استفاده از ارزیابی رسمی ادواری ابعاد خاص گفتار و صوت مختل کنترل کند. همچنین کارایی ترکیب دارو های اسپاسم با درمان سنتی گفتار یا صوت می تواند مورد بررسی قرار گیرد.
دارو درمانی در ترمور و آتاکسی
ترمور یک اختلال حرکتی است که به صورت حرکات ریتمیک تکراری و غیرارادی بروز می کند. با وجود این‌که مناطق بسیار در سیستم اعصاب مرکزی مسئول کنترل ترمور هستند، اما می توان گفت که مخچه نقش اصلی را در هماهنگی و تنظیم حرکات پیچیده ایفا می کند. انواع مختلفی از ترمور در اِم اِس رخ می دهد که ناشی از تخریب میلین در مخچه و مسیر های آن است. ترمور همراه با فعالیت به شکل یک سری حرکات نوسانی دیده می شود که هنگام انجام تکالیف هدفمند بروز می کند و در اِم اِس شایع است ترمور در اِم اِس به صور حرکات ظریف یا گسترده دیده می شود که به آن ترمور مخچه ای یا آتاکسیک می گویند. ترمور یکی از علائم شایع ناتوان کننده در اِم اِس می باشد. ترمور می تواند روی تمام گروه های عضلانی (شامل دست ها، پا ها، تنه، سر، چین های صوتی، فک، لب ها و زبان) تأثیر بگذارد، بنابراین در فعالیت های روزمره نظیر راه رفتن، مراقبت از خود، تعادل هنگام نشستن، کنترل سر، نوشتن، بلع، گفتار و صوت به طور چشمگیری تداخل ایجاد می کند. ترمور و آتاکسی مصرف انرژی را در حرکات هدفمند بالا برده و باعث خستگی در اِم اِس و کاهش تحمل عمومی برای اجرای حرکت، مراقبت از خود و برقراری ارتباط می گردد.
متأسفانه بر اساس تحقیقات صورت گرفته، درمان ترمور بسیار دشوار است. هیچ داروی خاصی برای کنترل ترمور عرضه نشده است با این وجود برخی دارو های دیگر که برای درمان دیگر بیماری ها به بازار عرضه شده اند، به طور ثانویه دارای تأثیر ضد ترموری هستند. شل کننده های عضلانی، دارو های ضد تشنج و برخی از متوقف کننده های بتا روی بیماران مبتلا به اِم اِس امتحان شده است. اسمیت و شاپیرو دارو های زیر را به صورت جداگانه یا ترکیبی پیشنهاد کردند که می تواند به کنترل ترمور کمک کند.
ایندرال (پروپرانولول)
کلونوپین (کلونازپام)
مایسولین (پریمیدون)
لانیازید یا ایزوتامین (ایزونیازید)
گلوِتتیمید
آن ها اظهار کردند که این دارو ها معمولاً در درمان ترمور ناشی از اِم اِس مؤثر نیستند، اما تفاوت های فردی وجود دارد. تامسون با بی تأثیر بودن پروپرانول، کلونازپام و کاربامازپین موافق بود. تریوت اظهار داشت که اگر ترمور، خفیف باشد درمان دارویی می تواند مفید واقع شود، به شرطی که ترمور ایجاد شده بخش های مرکزی بدن را درگیر نکند. هالت و همکاران اثبات کردند که ترکیب ایزونیازید با پریدوکسین می تواند در تعداد کمی از بیماران مبتلا به اِم اِس که لرزش مخچه ای شدید وضعیتی داشتند مؤثر واقع شود. رایس و همکاران نیز به تأثیر مثبت تزریق اوندانسترون داخل ورید در ترمور شدید مخچه ای اذعان داشتند.
تزریق بوتوکس در درمان دیسفونی
همان‌طور که قبلاً ذکر شد تزریق بوتوکس می تواند یک درمان نوید بخش و مؤثر برای دیسفونی انقباضی نزدیک کننده باشد و برای درمان دیسفونی انقباضی دور کننده و ترمور صوتی نیز به کار می رود. این ادعا توسط بیانیه کنفرانس رشدی تأیید شده است. NIH پیشنهاد می کند بهتر است از رویکرد گروهی بین رشته ای در مورد درمان بوتوکس استفاده کنیم و با کمک گرفتن از متخصص گوش و حلق و بینی، آسیب شناس گفتار و زبان، متخصص مغز و اعصاب و ثبت‌کننده الکترونی عضله روی اختلالات صوت و گفتار کار کنیم. در حالت عادی، پزشک متخصص مقدار کمی از سم عصبی بوتولینوم نوع A را به داخل عضلات خاص تزریق می کند، که باعث ایجاد انسداد در محل اتصال عصب ـ عضله می شود و اسپاسم عضلانی ایجاد شده به دلیل فعالیت بیش از حد عصبی سیستم مرکزی را کاهش می دهد. به علاوه، این سم می تواند عضله را ضعیف‌تر کرده و به درمان کمک کند. هیچ گزارشی مبنی بر کارایی بوتوکس در درمان ترمور صوتی بیماران مبتلا به اِم اِس چاپ نشده است. NIH خاطر نشان کرد که بهتر است این درمان برای بیماران انتقال عصب عضله و اختلالات عصب شناختی (مانند اِم اِس) به کار نرود. با این‌که انسداد راه هوایی و اختلال بلع نادرند و به طور گذرا و موقتی روی می دهند، اما زندگی بیمار را در معرض خطر قرار می دهد و باید در تصمیم‌گیری بالینی مدنظر قرار گیرد.
تاثیر گفتاردرمانی در درمان اختلالات
هنگام انتخاب داروی مناسب در درمان باید هدف را با بیمار در میان گذاشت تا عوارض جانبی این دارو ها را با در نظر گرفتن نتایج عملکردی آن ها به حداقل رساند. دیزارتری آتاکسیک ناشی از اِم اِس علائم گفتاری و صوتی خاصی دارد که پس از تخریب عمومی میلین در مخچه پدیدار می شود. آسیب شناس گفتار و زبان می تواند با ارزیابی کامل ویژگی های ترمور صوتی، سرعت دیادو کوکنتیک، شکست های تولیدی غیرعادی، تغییرات بلندی، تکیه مساوی و بیش از حد و اختلال نوای گفتار معیار مناسبی برای درمان ایجاد کند. استفاده از وسایل الکترونیکی مانند ضبط صوت، نرم‌افزار های کامپیوتری آزمایشگاهی مخصوص گفتار و صوت و تجهیزات بازخورد زیستی الکتریکی ـ عضلانی می تواند به آسیب شناس گفتار و زبان در تصمیم گیری کمک کند و اطلاعات خوبی را درباره‌ی شرایط بیمار قبل و بعد از مصرف دارو فراهم کند.
دارو درمانی برای خستگی
خستگی یکی از شایع ترین و ناتوان کننده ترین علائم بیماری اِم اِس است. مطالعات چاپ شده نتایج امید بخشی را با استفاده از آمانتادین و پمولین در درمان خستگی ناشی از اِم اِس گزارش کرده اند. اسمیت و شاپیرو عملکرد دارو های مورد استفاده در درمان خستگی ناشی از اِم اِس را مورد بررسی قرار دادند. آمانتادین یک داروی ضد ویروس آنفولانزا است که گاهی اوقات در تسکین خستگی بیماران مبتلا به اِم اِس مؤثر است، اما مکانیزم عمل دارو هنوز مشخص نشده است. پمولین (سیلرت) یک تحریک کننده‌ی خفیف سیستم اعصاب مرکزی است که در اصل برای اختلال بیش فعالی و نقص توجه و حمله خواب به کار می رود و در درمان خستگی نیز مفید است. فلوکستین (پروزاک) برای بیماران مبتلا به اِم اِس تجویز می شود زیرا تأثیر دو جانبه ای بر روی خستگی و افسردگی دارد. تامسون بیان کرد که استفاده از انسداد کننده های کانال پتاسیم، دیامینوپریدین و آمینوپریدن در درمان خستگی ناشی از اِم اِس مؤثرند. با این حال این دو دارو هنوز توسط اداره دارو و غذای آمریکا تأیید نشده اند. شاپیرو خستگی ناشی از اِم اِس را در چهار گروه قرار داد و برای هر کدام استراتژی درمانی خاصی پیشنهاد کرد. تشخیص افتراقی نوعی خستگی بسیار مهم است زیرا تصمیم گیری درمانی مناسب را در پی دارد. مقیاس های مختلفی برای اندازه گیری خستگی وجود دارند که از جنبه های مختلف، خستگی در بیماران اِم اِس را درجه بندی می کند. علائم دیزارتری و دیسفونی بر اثر خستگی ناشی از اِم اِس تشدید می شوند. بیمار از گفتار شل یا صوت ضعیف هنگام خستگی یا بعد از صحبت کردن های طولانی شکایت می کند. البته این مشکلات قابل پیش بینی است، زیرا تولید گفتار و صوت نیازمند حرکات سریع، پیچیده، هماهنگ و ظریف عضلات تنفسی، حنجره و دهان است. سستی و خستگی عصبی دو عاملی هستند که علائم دیزارتری و دیسفونی را به طور موقت تشدید می کنند. با انتخاب استراتژی های درمانی مناسب و کنترل تأثیر دارو های خاص روی گفتار و صوت توسط پزشک و آسیب شناس گفتار و زبان بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.
سوالات متداول:
1-در صورت بارداری یا قصد بارداری، آیا باید مصرف داروهای ام‌اس قطع شود؟
بسیاری از داروهای ام‌اس در دوران بارداری ممنوع هستند و باید با نظر متخصص پیش از بارداری تغییر یا قطع شوند. برنامه‌ریزی بارداری در بیماران ام‌اس باید با همکاری پزشک متخصص مغز و اعصاب و متخصص زنان انجام شود.
2-چه زمانی باید داروی ام‌اس تغییر داده شود؟
در صورت بی‌اثر بودن دارو، بروز حملات جدید، عوارض شدید یا نتایج تصویربرداری نگران‌کننده، پزشک ممکن است داروی بیمار را تغییر دهد یا دارویی با اثربخشی بالاتر تجویز کند.
دیزارتری نوعی اختلال حرکتی در تکلم بوده که به علت آسیب به سلول های عصبی ایجاد می شود و انواع مختلفى دارد. دیزارتری صحبت کردن را برای فرد مبتلا به این اختلال مشکل می کند. هنگامی که عضلات درگیر در صحبت کردن ضعیف باشند، صحبت کردن سخت شده و دیزارتری اتفاق می افتد که ناشی از آسیب مغز است. دیزارتری نوعی اختلال حرکتی گفتار می باشد که می تواند طیف خفیف تا شدیدی داشته باشد. دیزارتری احتمال دارد در بدو تولد یا بعد از بیماری یا جراحی اتفاق بیفتد. به طور کلی هر چیزی که موجب بروز آسیب سیستم اجرایی مغزی شود، می تواند باعث بروز دیزارتری نیز بشود. افراد مبتلا به اختلال دیزارتری باید برای ارزیابی و درمان این اختلال به متخصص گفتاردرمانی دیزآرتری مراجعه کنند. گفتاردرمان متخصص با ارزیابی دیزارتری بررسی می کند که به کدام نوع دیزارتری مبتلا هستید تا درمان دقیق تری برای شما انتخاب کند. گفتاردرمانی و ارزیابی دیزارتری که به طور صحیح و دقیق انجام شود، به درمان این اختلال کمک فراوانی می کند. مرکز تخصصی گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با سابقه بالا در زمینه درمان اختلالات گفتاری از جمله لکنت زبان، دیزارتری اختلالات بلع و تکلمی وابسته به سکته و… با استفاده از درمان های تخصصی و به روز، به ارائه خدمات گفتاردرمانی در منزل و در محیط کلینیک در دو منطقه شمال غرب و شرق تهران مشغول می باشد.
تمام بیماران مبتلا به دیزارتری کاندیدای مناسب برای شروع درمان نیستند و صرفاً داشتن مشکل در گفتار و صوت نمی تواند دلیل خوبی برای شروع درمان باشد، پیش آگهی میزان بهبودی بر اساس این موارد صورت می‌گیرد: شدت و سرعت پیشرفت، پاسخ به مداخلات دارویی، نوع و تعداد سیستم های گفتاری درگیر و علائم حرکتی – شناختی – رفتاری، حمایت شرکای ارتباطی و محیط ارتباطی و انگیزه و امکان اجرای درمان. بعد از ارزیابی رسمی توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا همان گفتاردرمانی و درمان آزمایشی (در صورت امکان) اهداف بلند مدت درمانی مشخص میشوند. افراد مبتلا به دیزارتری گاهی اوقات با بیماری دیگری متولد می شوند که منجر به آن می شود، یا ممکن است آسیب یا بیماری ای را تجربه کنند که بعداً باعث آن می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با استفاده از درمان های تخصصی و حرفه ای به درمان اختلالات گفتاری کودکان و بزرگ سالان همچون گفتاردرمانی لکنت زبان، گفتاردرمانی دیزارتری، اختلالات بلع و… می پردازد و هم چنین خدمات گفتاردرمانی انلاین،و گفتاردرمانی در منزل را نیز دارا می باشد.
انواع رویکردهای گفتاردرمانی دیزارتری
رویکردهای درمانی مختلفی در درمان دیزارتری مطرح شده‌اند که بستگی به مشکلات خاص بیمار و نتایج مورد انتظار دارند. در این میان، تکنیک های توانبخشی بسیاری مطرح شده است که این موارد را هدف قرار می دهد:
وضعیت مناسب قرار گرفتن بدن، ثبات، تمرینات دهانی، تنفس دیافراگمی، تمرینات تولید و صوت، خود کنترلی فعال، استفاده از تکنیک های جبرانی رفتاری، پروتز و وسایل الکتریکی کمک کننده، حذف رفتار هایی که در انتقال پیام تداخل ایجاد میکنند، ارتقاء مهارت های ارتباطی بین بیمار مبتلا به دیزارتری و شریک ارتباطی وی، انتقال مهارت های جدید در درمان های گروهی و جامعه، آموزش ماهیت اختلال و مناسب بودن استراتژی های درمانی به اطرافیان بیمار در مدرسه، محل کار و خانواده و ابزارهای ارتباطی مکمل. انتخاب رویکرد های درمانی مناسب و تصمیم گیری درباره زمان شروع درمان با در نظر گرفتن ویژگی های اختلال گفتاری و تاثیر آن ها بر قابلیت فهم و طبیعی بودن گفتار صورت می گیرد.
دیزارتری نوعی اختلال گفتاری بوده که به دلیل ضعف عضلات ایجاد می شود. برای درمان دیزارتری،
روش های ارزیابی دیزارتری
ارزیابی دیزارتری و دیسفونی به صورت رسمی و غیر رسمی صورت می گیرد. ارزیابی استاندارد شامل موارد زیر می شود:
١) گرفتن اطلاعات زمینه ای
2) بررسی ساختار و عملکرد مکانیزم دهانی لب ها ،دندان ها ،زبان فک پایین، سخت کام و نرم کام.
۳) ارزیابی حمایت تنفسی از طریق ثبت مقدار زمان کشش “آ” یا “ای” توسط بیمار در حالت طبیعی باید بیش از ۲۰ ثانیه باشد.
۴) توصیف عملکرد حنجره از طریق تجزیه و تحلیل کیفیت صداسازی: ممتد، نرم، غیر عادی، با ترمور ،خشن، نفس آلود.
۵) تعیین سرعت و هماهنگی اندام های تولیدی سرعت دیادو کوکنتیک هنگام تولید مکرر و سریع پا تا کا در حالت طبیعی باید ۱۲-۱۰ بار در مدت ۵ ثانیه تولید شود.
6) طبقه بندی اختلالات موجود در تنفس ،آواسازی تولید تشدید و نوای گفتار حین محاوره خود بخودی.
ارزیابی دیزارتری از نوع رسمی
1) آزمون های تولیدی این آزمون ها اختلالات تولیدی خاص را از اختلالات تولیدی عمومی تمییز می دهد، عملکرد فرد را روی واجه ای خاص تعیین می کند و نوع جایگاه و بافت خطا را بررسی می کند. برنتال و بنکسون آزمون های تولیدی مختلف را به طور تفصیلی مرور کردند. اما به دلیل شکست های غیر عادی تولید در اختلالات عصب شناختی عمومی نظیر ام اس غالباً آزمون های رسمی تولیدی کمک کننده نیستند.
2) درجه بندی قابلیت فهم در جملات و واژه ها به این صورت که نمونه گفتار ضبط شده توسط فردی که با موضوع آشنا نیست مورد قضاوت قرار می گیرد. ارزیابی قابلیت فهـم گفتار در دیزار تـری (يوركستون و همکاران).
3) بررسی خواندن شفاهی این آزمون با استفاده از متنی صورت می گیرد که از لحاظ آواشناختی استاندارد شده است و می تواند سرعت خواندن متن را بر حسب تعداد کلمات در دقیقه و نوای گفتار را (مانند) عبارت بندی و طبیعی بودن جریان گفتار مورد بررسی قرار دهد (متر).
4) آوانویسی سه دقیقه نمونه گفتار خود بخودی ضبط شده و تجزیه و تحلیل آن. برای مثال بیمار شغلش را به طور مفصل توصیف می کند و گفتار وی ضبط می شود. این ارزیابی اطلاعاتی درباره این موارد را فراهم می آورد: سرعت گفتار، کنترل و حمایت تنفسی، تعداد کلمات گفته شده در واحد تنفسی، دقت تولیدی، قابلیت فهم گفتار، تعداد کلمات درک شده تقسیم بر تعداد کل کلمات گفته شده و تکیه آهنگ و روان بودن گفتار محاوره ای.
درمان دیزارتری
در زیر لیستی از رویکرد های مختلف برای درمان اختلالات بلندی صدا، کیفیت صوت، تولید و نوای گفتار در گفتاردرمانی دیزارتری آمده است:
-وضعیت مناسب نشستن، حمایت سر و تنه
-یادگیری تکنیک های تنفس دیافراگمی
-استفاده از اسپیرومتر برای کنترل دم لازم و کافی برای گفتار
-تمرین روی عبارت بندی (حداکثر تعداد واژه ها در هر واحد تنفسی) هنگام خواندن با صدای بلند و سپس هنگام محاوره
-بلندی یکنواخت ضبط صدا هنگام خواندن از روی متونی که در آن ها زیر کلمات خاصی خط کشیده شده است (خواننده باید این کلمات را با صدای بلندتر بیان کند زیرا اهمیت معنایی دارند)
-تمرین جهت بهبودی سیستم تنفس برای گفتار
-تمرینات نرم کامی برای بهبودی کفایت کامی – حلقی
-افزایش حمایت تنفسی برای گفتار
-تمرین تولیدی روی همخوان های انفجاری و همخوان های خیشومی هم جایگاه (یعنی تمرین روی تولید «ب، م» و «د، ن» با کمک لیستی از واژه های جفت کمینه)
-ضبط صوت و استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری گفتار جهت کنترل شکستهای آوازسازی و تشخیص کیفیت صوتی مطلوب
-تمرین روی مهارت‌های جدید هنگام خواندن با صدای بلند و هنگام محاوره
-تمرینات دهانی روی لب‌ها، زبان، نرمکام و فک پایین جهت بهبود دامنه حرکت، قدرت، سرعت و هماهنگی
-استفاده از ضبط صوت یا نرم‌افزار کامپیوتری گفتار برای کنترل دقت تولیدی
-تمرین روی مهارت جدید هنگام خواندن با صدای بلند و محاورات گروهی با تاکید بر وضوح، قابلیت فهم و طبیعی به نظر رسیدن گفتار
-مقابله با الگو های غیر طبیعی یکنواختی گفتار و تمرین روی تغییرات طبیعی در بلندی، کشش و زیر و بمی واژه های کلیدی در عبارات و جملات
-تمرین روی تاکید کردن روی واژه‌های مهم هنگام سوال و جواب: «مریم کجا رفت؟» … «مریم به خانه رفت.»
-خط کشیدن زیر کلمات کلیدی معنادار و تاکید روی آن ها هنگام خواندن متن
-استفاده از ضبط صوت جهت کمک به بیمار در تشخیص پارامتر های تکیه طبیعی صوت هنگام تغییر بلندی، کشش یا زیر و بمی صوت (ارزیابی موارد فوق به صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر صورت می گیرد)
-استفاده از نرم‌افزار های کامپیوتری گفتار جهت کمک به اعمال تغییرات مورد نظر در فرکانس پایه و شدت
-زیر و بمی یکنواخت
-شناسایی و تمرین روی تغییرات یا الگو های طبیعی آهنگین گفتار در واحد های تنفسی
-تمرین روی آهنگ افتان هنگام بیان جملات خبری و آهنگ خیزان هنگام بیان جملات پرسشی
-کنترل سرعت گفتار از طریق مکث کردن در مکان های مناسب و منطقی جهت بهبود تولید و هماهنگی سیستم ها، واحد های تنفسی و تسهیل درک توسط شنونده
-استفاده از ابزار های کنترل سرعت نظیر تخته سرعت سنج بازخورد تاخیری شنیداری یا تخته حروف الفبا؛ انتقال توانایی کنترل سرعت در موقعیت های مختلف بدون استفاده از دستگاه
غربال گری وضعیت شناختی، شنوایی و بینایی نیز در برنامه ریزی گفتاردرمانی دیزارتری اهمیت دارد. آموزش فعالانه گوش کردن و خود کنترلی که به مهارت های تمییز و صحت شنیداری نیاز دارد، در حوزه کاری گفتار درمانگر قرار می گیرد. مستیلو گزارش داد که نتایج شنوایی سنجی با تون خالص در بیشتر بیماران مبتلا به ام اس طبیعی است. شنوایی محیطی طبیعی است؛ اما نقایص شنیداری مرکزی که توسط پاسخ های برانگیخته شده شنیداری در ساقه مغز مورد ارزیابی قرار می گیرند، در ۸۰-۶۲ درصد از بیماران دچار نقص بوده است. در نتیجه تمییز آوا های گفتاری در محیط های پر سر و صدا، پردازش اطلاعات به صورت دو گوشی، کنترل بلندی و پیدا کردن جهت صدا صدمه می بیند. علائم بینایی نظیر التهاب عصب بینایی، نیستاگموس، دوبینی و تقطیع بینایی غالباً در بیماران مبتلا به ام اس دیده می شود و روی تصمیمات ارجاعی، محرک بینایی مورد استفاده در درمان و مناسب بودن دستگاه های ارتباطی جایگزین تاثیر می گذارد. رائو و همکاران متوجه شدند که شیوع نقایص شناختی در بیماری ام اس بالا است (۶۰-۴۰) اما معمولاً به صورت خفیف بروز می کند. ارزیابی رسمی شناخت می تواند اختلالات شناختی ناشی از ام اس نظیر مشکل در توجه، سرعت و ظرفیت پردازش اطلاعات حافظه و روانی گفتار را شناسایی کند. رائو یک آزمون غربال گری عصبی – روان شناختی برای بیماران مبتلا به ام اس طراحی کرد که در مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قابل انجام است. این آزمون اختلالات شناختی در حوزه های خاص را مورد ارزیابی قرار می دهد. اطلاعات کاملی که از وضعیت شناختی بیمار به دست می آید، به تصمیم گیری درباره استراتژی های مورد استفاده برای یادگیری جدید و حافظه کمک کرده و در درمان دیزارتری به روش گفتاردرمانی کار می رود و نتایج مورد انتظار را پیش بینی می کند.
ارزیابی حرکتی گفتار در گفتاردرمانی دیزارتری
در ارزیابی حرکتی گفتار و صوت یا همان دیزارتری می توان از فرم ۲-۱ استفاده کرد.
ارزیابی حرکتی گفتار و صوت
نام بیمار: پزشک ارجاع دهنده:
تاریخ تولد: تشخیص پزشکی:
شغل: تاریخ شروع بیماری:
شرکای اصلی ارتباطی:
داروهای مورد استفاده:
(الف) اطلاعات زمینه ای:
توصیف مشکل گفتار / صوت
تغییرات بیماری تا به امروز:
نیازهای ارتباطی:
آسیب های دیگر خستگی بینایی شنوایی شناخت حرکتی
درمآن های قبلی:
ب) ارزیابی دهانی
لب ها:
زبان:
نر مکام:
دندآن ها:
سخت کام:
فک پایین:
پ) ارزیابی پردازش های حرکتی گفتار و صوت
۱) تنفس
پوسچر : تعادل هنگام نشستن کنترل تنه کنترل سر
الگوی تنفسی: ترقوه ای سینه ای شکمی
– نتیجه آزمون عملکرد ریوی:
– اندازه گیری تلاش دمی: با استفاده از اسپیرومتر
کنترل تنفسی :گفتار کشیدن “آ” …………… ثانیه کشیدن ای ……………… ثانیه هنجار: (۲۳-۲۰ ثانیه)
شمردن از ۱ تا ۵۰ در یک نفس هنجار: ۱۷ ثانيه ……………………..
دم عمیق در ۵ ثانیه و بازدم طولانی (۱۰) ثانیه ………………………
بلندی در محدوده طبیعی کاهش یافته یکنواخت کاهش تدریجی بیش از حد متغير شکست آواسازی
افزایش تدریجی بلندی شمارش از ۱ تا ۱۵ نجوا، ۵ (فریاد)
زیر و بمی: در محدوده طبیعی بالا پایین یکنواخت شکست زیر و بمی
کنترل زیر و بمی: با صدای بلند بخوانید دو ،ر ،می ،فا ،سو ،لا تی دو
مناسب ترین زیر و بمی برای بهترین کیفیت صوت ——– زیر و بمی عادتی
– کیفیت: در محدوده طبیعی / خشن پرفشار نفس آلود گرفته ترمور صوتى عرعر چاکنایی
۳) تولید
در محدوده طبیعی تولید غیر دقیق همخوآن ها خرابگویی واکه ها شکستهای تولیدی غیر طبیعی جانشینی یا حذف واجها کاهش سرعت دیادو کو کنتیک در ۵ ثانیه
/p/—/t/—/k/—- هنجار = ۲۸-۲۶ بار در ۵ ثانیه
pataka —- هنجار = ۱۲-۱۰ بار در ۵ ثانیه
قابليت فهم گفتار: – در واژه ها — در جملات — در محاوره
(۴) تشدید
در محدوده طبیعی بیش خیشومی کم خیشومی فرار هوا از بینی
(۵) نوای گفتار
در محدوده طبیعی سرعت آهسته تا سرعت زیاد، سرعت متغیر، فواصل طولانی بین واژه ها، سکوت های نامناسب بین واژه ها، کاهش تکیه تکیه مساوی و بیش از حد گفتار مقطع، بلندی بیش از حد و متغیر
ت) تشخیص افتراقی دیزارتری دیزارتری اسپاستیک
بلندى يکنواخت و کاهش یافته
بیش خیشومی و صوت خشن
توليد غير دقيق
دیزارتری آتاکسیک بلندی متغیر و بیش از حد اختلال در کنترل بلندی صوت خشن یا لرزش صوتی اختلال در کیفیت صوت شکست های غیر عادی تولیدی اختلال تولیدی
دیزار تری مختلط
زیر و بمی یکنواخت و کاهش تکیه تکیه مساوی و بیش از حد
نقش روانشناس در تیم توانبخشی ام اس، ارزیابی و سپس کمک به مراجعان برای مقابله با مشکلات روانی بیماران ام اس است. در حالت ایده آل، روانشناس تیم توان بخشی ام اس در روانشناسی ام اس و توانبخشی با تجربه است و در ارزیابی روانشناسی و روان درمانی دارای تخصص میباشد. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر در زمینه کاردرمانی بیماران ام اس،گفتاردرمانی و روانشناسی ام اس زیر نظر بهترین دکتر ام اس در تهران فعالیت می نماید. دو شعبه فعال مرکز با استفاده از تجربه بالای متخصصین و امکانات پیشرفته در حیطه توانبخشی ام اس پیشرو می باشند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روانشناسی ام اس
روانشناس تیم ام اس، با توجه به شرایط، نقشهای متفاوتی بر عهده دارد. این نقشها ممکن است شامل حمایت از کار دیگر اعضای تیم (مانند ارائه آموزش و رویکردهای روانشناختی برای اطمینان از این که سبکهای روانی و نیازهای مراجع در روند توان بخشی در نظر گرفته میشوند؛ کمک به مدیریت رفتارهای دردسر ساز مراجع)، ارائه خدمات بالینی مستقیم به مراجعان از جمله ارزیابی سلامت روانی، تطابق، مسائل ارتباطی و ارائه مداخلات درمانی جهت رسیدگی به هر گونه مشکل شناسایی شده می باشد. ارزیابی روانشناس با یک مصاحبه اولیه آغاز میشود که شامل مرور تاریخچه روانی فرد، غربالگری مسائل سلامت روانی (تطابق اولیه، افسردگی و اختلالات اضطرابی) و شناسایی مسائلی است که نیاز به مداخله روان درمانی دارند.
حیطه های معمول تمرکز مداخله روانشناسی بیماران ام اس
کنار آمدن فرد با تشخیص پزشک و سازگاری با سطوح ناتوانی.
مدیریت اضطراب ناشی از زندگی کردن با ماهیت غیرقابل پیش بینی بیماری و احتمال کم تطابق با ناتوانی در کنترل روند بیماری.
مقابله با غمگین شدن مراجع (مثلا تواناییهای جسمانی، تغییر نقشها و روابط).
غلبه بر ترسهای درونی فرد (از جمله خجالت، طرد شدن و غیره) که ممکن است ناشی از آشکار شدن تشخیص بیماری برای دیگران یا ناشی از افزایش ناتوانی باشد.
بهبود برقراری ارتباط در روابط (به عنوان مثال صریح و رک بودن در واقع مورد نیاز درباره آرزوها، صحبت با عزیزان در خصوص موضوعات حساس).
رفع نگرانیهای مربوط به تمایلات و عملکرد جنسی.
استفاده از استراتژیهای روانی برای کاهش درد.
ارائه درمان شناختی- رفتاری برای اختلالات اضطرابی که این اختلال با خود- مدیریتی مراجع مقابله می کند (مانند از بین بردن ترسی که مانع بهره بردن از درمان میشود) یا منجر به اجتناب از فعالیتهایی میشود که میتوانید کیفیت زندگی را بهبود بخشد (مثلا ترس از خروج از خانه).
استفاده از رویکرد درمانی شناختی- رفتاری در باورها افکار و رفتارهایی که در خلق افسرده مراجع نقش بسزایی دارند.
خود مدیریتی یکی از راههای درمان روانی بیماریهای مزمن و به معنای شناخت و کنترل هیجانها و عواطف فردی است. به طور کلی روان درمانی با هدف به حداکثر رساندن تطابق روحی و روانی مراجع برای زندگی با ام اس انجام میشود تا مراجع بتوانند به طور فعال در مدیریت خود، پذیرفتن و پیدا کردن ارزشهای زندگی و درگیر شدن در نقشها، فعالیتها و روابط معنی دار و رضایت بخش درگیر شود. افسردگی در مراجعان ام اس امری رایج است و به دلیل تاثیر منفی آن بر کیفیت زندگی و خطر خودکشی، مقابله با آن و درمان افسردگی (در صورتی که وجود داشته باشد) ضروری است.
عصب- روانشناس (نوروسایکولوژیست):
نوروسایکولوژیست میتواند عضو اصلی تیم توان بخشی یا مشاور تیم باشد. عصب- روانشناسی یکی از رشته های پزشکی است که به ارزیابی و درمان مسائل شناختی و روانی میپردازد. یک روانشناس بالینی بر مسائل مربوط به سلامت روان تمرکز میکند در حالی که متخصص عصب- روانشناسی بر مسائل شناختی تمرکز دارد.
متخصص نوروسایکولوژی کسی است که در خصوص رابطه بین عملکرد مغز و تواناییهایی مانند حافظه، توجه، زبان و استدلال به طور تخصصی آموزش دیده است. برخی از اختلالات شناختی (مانند مشکلات یادگیری مسائل جدید، حافظه کاری، سرعت پردازش شناختی، تواناییهای تصویری/ فضایی و عملکرد اجرایی) در افراد مبتلا به ام اس شایع بوده و میزان شیوع آن تا 70 درصد تخمین زده میشود. در شرایطی که تغییرات عملکرد شناختی در فرد مبتلا به ام اس مشهود است، ممکن است تیم مراقبتهای بهداشتی، از تغییرات مثبت مراجع غافل شده و این تغییرات توسط خانواده یا کارفرمای مراجع، اشتباه تفسیر شوند. اختلالات شناختی میتواند تاثیرات مضر و حتی خطرناکی بر توانایی فرد در نقش والدگری، شغل و حرفه و عملکرد اجتماعی او داشته باشد و کیفیت زندگی او را کاهش دهد. نوروسایکولوژیستها با استفاده از مصاحبه و آزمایشات استاندارد، حیطههای قدرت و ضعف شناختی را تعیین میکنند. نتایج این آزمایشات برای اطلاع رسانی مراجع، خانواده و دیگر اعضای تیم توانبخشی در مورد ماهیت و اثرات تغییرات شناختی ناشی از ام اس بر عملکرد روزانه مراجع مورد استفاده قرار می گیرد.
