دیزآرتری به نوعی از اختلال گفتاری اطلاق می گردد که ناشی از آسیب عصبی-عضلانی باشد. در این اختلال چهارجانبه اصلی گفتار یعنی تولید، آوا سازی، تنفس، تشدید دچار آسیب می شود. در اغلب انواع دیزآرتری سرعت بیان گفتار دچار اختلال می گردد و فرد مبتلا قادر نیست که کلمات را با سرعت و دقت بالا بیان کند. در این اختلال، گفتار فرد از روانی کافی و طبیعی برخوردار نیست و جریان گفتار از شکل عادی خارج میشود. گفتاردرمانی دیزآرتری یکی از درمان های مهم در دیس آرتری می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی دیز آرتری به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و بهرگیری از امکانات و ابزار روز دنیا به درمان این بیماران کمک بسزایی می نماید. خدمات گفتاردرمان در منزل نیز از دیگر خدمات مفید این مرکز می باشد.
دیز آرتری چیست؟
دیز آرتری یا دیس آرتری زمانی اتفاق می افتد که عضلات مورد استفاده برای گفتار ضعیف باشند یا کنترل آن ها دشوار باشد. دیز آرتری اغلب باعث گفتار نامفهوم یا آهسته می شود که درک آن دشوار است. علائم دیز آرتری به علت اصلی و نوع دیز آرتری بستگی دارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– گفتار نامفهوم.
– گفتار آهسته.
– ناتوانی در صحبت کردن با صدای بلندتر از زمزمه یا صحبت کردن با صدای خیلی بلند.
– گفتار سریع که درک آن دشوار است.
– صدای تودماغی، خشن یا گرفته.
– گفتار یکنواخت.
– مشکل در حرکت دادن زبان یا عضلات صورت.
علل شایع دیز آرتری شامل شرایطی است که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می دهد یا باعث فلج صورت می شود. این شرایط ممکن است باعث ضعف عضلات زبان یا گلو شود. برخی داروها نیز می توانند باعث دیز آرتری شوند. دیز آرتری می تواند ناشی از شرایطی باشد که حرکت عضلات دهان، صورت یا سیستم تنفسی فوقانی را دشوار می کند. این عضلات گفتار را کنترل می کنند. برخی داروها نیز می توانند باعث دیز آرتری شوند. این ها ممکن است شامل برخی آرام بخش ها و داروهای ضد تشنج باشند. عوارض دیس آرتری ممکن است ناشی از مشکل در برقراری ارتباط باشد. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– مشکل در معاشرت: مشکلات ارتباطی ممکن است بر روابط شما با خانواده و دوستان تأثیر بگذارد. این مشکلات همچنین ممکن است موقعیت های اجتماعی را چالش برانگیز کند.
– افسردگی: در برخی افراد، دیز آرتری ممکن است منجر به انزوای اجتماعی و افسردگی شود.
درمان علت اصلی دیز آرتری ممکن است گفتار شما را بهبود بخشد. همچنین ممکن است به گفتاردرمانی نیاز داشته باشید. برای دیزآرتری ناشی از داروهای تجویزی، تغییر یا قطع داروها ممکن است کمک کننده باشد. کار شما با گفتاردرمانگر، به نوع دیز آرتری شما و میزان مشکل آن برای شما بستگی دارد. ممکن است روی هر یک یا همه این فعالیت ها کار کنید:
– آهسته کردن گفتار خود.
– بلندتر صحبت کردن.
– بیشتر حرکت دادن لب ها و زبان خود.
– واضح بیان کردن صداها در کلمات و جملات.
– یادگیری ایجاد تغییرات در صدای خود برای نشان دادن احساسات.
– بهبود نحوه نفس کشیدن برای حمایت از گفتار واضح و بلند.
انواع ارتباطات تقویتی و جایگزین یا AAC برای درمان این اختلال موثرند. گفتاردرمانگر همچنین می تواند با خانواده و دوستان شما کار کند تا به آن ها کمک کند راه هایی برای صحبت کردن و درک شما بیاموزند.
دیز آرتری و مکانیسم گفتاردرمانی
گفتار یک فعالیت حرکتی است که ما انسان ها به وسیله آن افکار و احساساتمان را در پاسخ به محیط و کنترل آن بیان می کنیم.
فرایندهای عصب شناسی بیان گفتار طبیعی نیازمند هماهنگی تعدادی از متغیر های زیر است:
- فرایندهای زبانی – شناختی: افکار، احساسات و عواطف برای برقراری ارتباط به شکل یک نیت یا قصد در می‌آیند و بر اساس قواعد زبان به گفتار تبدیل می‌شوند.
- برنامه ریزی حرکتی گفتار: پیام کلامی که نیت بیان آن را داریم باید برای اجرای عصبی عضلانی برنامه ریزی و سازماندهی شود.
- اجرای عصبی عضلانی: دستگاه های عصبی و محیطی و مرکز باید برای دستگاه ها و اندام های مختلف تنفسی (ریه ها) آواسازی (حنجره) تشدید (حفرات و مسیر هوایی دهان و بینی( و تولیدی (لبها ،زبان و فک) رشته‌هایی از اعصاب را بفرستد تا این اندامها در دستگاه‌ها بتوانند حرکات لازم برای ایجاد گفتار را اجرا کنند.
- این شیوه عصب رسانی به اندام های گفتاری همانند سیم کشی برق یک ساختمان است که با ایجاد اختلال یا قطعی در یکی از مسیرهای رشته سیم ها (عصب ها ) ممکن است باعث ایجاد اختلال در دریافت کننده نهایی (اندامهای هدف شود.)
انواع دیز آرتری چیست؟
دیز آرتری یک اسم کلی برای یک سری از اختلالات گفتاری است که ناشی از آشفتگی در کنترل عضلانی مکانیسم گفتار است که به علت آسیب به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ایجاد شده است. پس می‌توان از این تعریف نتیجه گرفت که منشاء اختلال دیز آرتری آسیب سیستم عصبی است و چون اجرای عصبی عضلانی دچار اختلال میشود پس یک اختلال حرکتی است و ممکن است روی صحت، دقت، سرعت و زمان بندی دامنه و قدرت عضلات درگیر در گفتار تاثیر بگذارد.
انواع دیزآرتری:
- دیز آرتری شل (Flaccid)
- دیز آرتری سفت (Spastic)
- دیز آرتری عدم تعادل ( Ataxic)
- دیز آرتری کم جنبشی (Hyporkinctic)
- دیز آرتری بیش جنبشی (Hyperkinetic)
- دیز ارتری نورون محرکه فوقانی یک طرفه(UUMN)
- دیز آرتری ترکیبی
راهنمایی های لازم: مراجعین محترم و والدین دقت نمایند که تمریناتی که درمانگر ارائه می نماید را با دقت دنبال و اجرا کنند. برای درمان نقص های حرکتی و یا آبریزش های دهانی (Drooling ) باید تمرینات را به صورت منظم و با برنامه پیگیری نمایید. تمرینات بستگی به اینکه کدام ناحیه درگیر باشد با هم متفاوت است. ممکن است تمرینات بیشتر روی سیستم تنفسی یا اینکه روی سیستم آواسازی (حنجره) و یا روی سیستم های تشدید و تولید صدا های گفتاری (زبان و لب و فک) و یا روی ترکیب دو یا همه ی سیستم ها تاکید کند.
گفتاردرمانی دیزآرتری نقش بسزایی در درمان دیز آرتری اختلالات ایفا می کند. گفتاردرمانان با تجربه مرکز ما با استفاده از امکانات و تکنیک های درمانی مختلف و به روز دنیا سعی در حل مشکلات این کودکان دارند. در این مرکز تیم درمانی به صورت گروهی در زمینه کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی مشغول به ارائه خدمات درمانی می باشند. نکته قابل توجه این است که کلینیک کاردرمانی دکتر مهدی صابر نظارت کامل بر تمام حیطه های درمانی داشته و سعی در انجام کار گروهی بین اعضای تیم درمانی دارند. برای مطالعه درباره مشکل بیرون آمدن زبان و شلی زبان بر روی لینک کلیک کنید.
گزارش موردی از بیمار دیزآرتری
«ب» پسری هشت ساله است. مادر در دوران بارداری مشکلی نداشته و کودک به طور طبیعی به دنیا آمده است، چهار روز پس از زایمان نوزاد تب بالایی داشته و هنگام انتقال به بیمارستان دچار تشنج و خروج کف از دهان و کبودی شده است که به کمک دستگاه شوک به وضع طبیعی برگشته است.
کودک مهارت های حرکتی و گفتار و زبان را با تاخیر کسب کرده است و مبتلا به دیس آرتری می باشد. «ب» در حرکت دادن زبان به طرفین، بالا و پایین ناتوان است و در حرکت دادن سریع و متوالی اندام های گویایی مشکل دارد و سرعت و دقت کافی را ندارد. وضوح گفتار کودک پایین است. همچنین در انجام حرکات ظریف (الگوی مداد گرفتن،بستن دکمه ها) و حرکات درشت (راه رفتن و ایستادن) چطور درست و دقیق مشکل دارد. حجم تنفسی کودک محدود است و در حین صحبت کردن با کمبود هوا مواجه میشود. الگوی تنفس او نیز نادرست و ناکارآمد است (الگوی تنفس شانه ای).
جلسه گفتاردرمانی در دیزآرتری با بررسی نمونه گفتار کودک آغاز می شود. نمونه گفتار آوانگاری شده این کودک در حین توصیف تصویر به همراه متن اصلی و ( دیادو) در زیر آمده است (عکس ها با خطوط تیره نشان داده شده است).
متن هدف: پسر از نردبان بالا رفته،می‌خواهد گلابی بکند_زنبور بینی گربه را نیش زده است_دختر سبد سیب را بلند کرده و بالای سر برده است_باغبان بیل می زند.
ویژگیهای نمونه صوتی بیمار دیز آرتری و گفتاردرمانی دیزآرتری
- مقطع مقطع بودن گفتار
- اشکال در تولید صدای «ر» و صدای « پ»
- تولید کند و بی مهارت
- عبارات کوتاه و حجم تنفسی کاهش یافته
- آهنگ گفتار بهم ریخته و تکیه گذاری های نادرست
- ناروانی ناشی از ضعف عضلانی
- کم بودن سرعت گفتار
کودک به دلیل آسیب عصبی در اجرای دقیق حرکات ناتوان است و از آنجایی که گفتار پیوسته به اجرای دقیق، منظم و متوالی برنامه ریزی های انجام شده در مغز نیاز دارد، آسیب به آن، منجر به علائمی مثل منقطع بودن گفتار، تولید کند و غیر ماهرانه می گردد که در گفتار این کودک شنیده می شود.
از آنجایی که کودک در اجرای حرکات متوالی مشکل دارد در تولید صدای «ر» نیازمند زنش های متوالی و پشت سر هم زبان به سقف دهان است، ناتوان می شود.
همچنین ضعف عضلانی موجود در اندامهای گویای کودک باعث می شود کودک در انسداد مورد نیاز برای صداهای انسدادی مثل «د» و «پ» ناتوان باشد و منجر به بروز ناروانی در گفتار و یا تولید های اشتباه شود.
گفتاردرمانی در دیزآرتری، در زمینه افزایش حجم تنفسی کودک ، آموزش برنامه ریزی برای گفتار و تقویت عضلات دهان و زبان و آموزش حرکات مجزای زبان فعالیت می کند و تلاش می کند با بهبود روانی گفتار احساس بهتری را در طول گفتار در کودک بوجود آورد. گفتاردرمانی در منزل نیز از دیگر خدمات مرکز می باشد که در درمان دیزآرتری موثر است.
منابع:
mayoclinic.org
asha.org
tactustherapy.com
سوالات متداول:
1.علت دیز آرتری چیست؟
دیزآرتری به نوعی از اختلالات گفتار اطلاق می گردد که ناشی از آسیب عصبی-عضلانی باشد. که به علت آسیب به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ایجاد شده است. پس می‌توان از این نتیجه گرفت که منشاء اختلال دیزارتری آسیب سیستم عصبی است و چون اجرای عصبی عضلانی دچار اختلال میشود پس یک اختلال حرکتی است.
2.دیز آرتری چه مشکلی در گفتار به وجود می آورد؟
این بیماری ممکن است روی صحت، دقت، سرعت و زمان بندی دامنه و قدرت عضلات درگیر در گفتار تاثیر بگذارد . جنبه های مختلف گفتار نظیر تولید، آوا سازی، تنفس، تشدید دچار آسیب شود. گفتاردرمانی دیزآرتری می تواند در بهبود روانی گفتار و تقویت تولید گفتار موثر باشد
2 دیدگاه
خواهرم به خاطر ام اس صدای لرزان و گفتار کند داشت.تو کلینیک دکتر صابر تمرینات با تمرکز بر کنترل تنفس و اهنگ گفتار انجام شد.الان وقتی حرف میزنه جمله هاش روان تر شده و اعتماد به نفسشم بیشتر شده
بعد از سکته صدای پدرم خیلی گرفته و نامفهوم شده بود طوری که حتی جواب دادن به تلفن براش سخت بود.گفتاردرمانگر کلینیک شما با تمرینای مخصوص تقویت لب و زبان کمکش کرد کلماتش شفاف تر و واضح تر بشه.تغییرش بزرگ ترین امید ما بعد از ماه ها نگرانی بود